Spitsbergen
| Spitsbergen Svalbard
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Longyearbyen |
| Aantal inwoners | 2.165 (in 2008) |
| Oppervlakte | 62.049 km² |
| Regeringsvorm | Overzees territorium van Noorwegen |
| Talen | Noors, Russisch |
| Munteenheid | Noorse Kroon |
| Feestdag | 14 augustus |
Spitsbergen (Noors: Svalbard; Russisch: Шпицберген, Sjpitsbergen) is een eilandengroep (archipel) in de Noordelijke IJszee. Het ligt zo'n 565 km ten noorden van de Noorse kust. De eilandengroep maakt onderdeel uit van Noorwegen. Spitsbergen is in circa 62.000 km² groot. 60% van de oppervlakte is bedekt met gletsjers. Op het eiland wonen 3000 tot 4000 mensen, afhankelijk van het seizoen. De helft van alle inwoners woont in de hoofdstad, Longyearbyen.
Naam
De naam Spitsbergen is gegeven door de Nederlander Willem Barentsz, toen hij op weg was naar Nova Zembla om uiteindelijk in Indië uit te komen. In 1925 is door Noorwegen de naam Svalbard vastegsteld. Deze naam verwijst naar een oude tekst uit IJsland uit de 12de eeuw. Svalbard betekent koude rand of koude kust. Er is geen enkel bewijs dat hier Spitsbergen mee bedoeld wordt, het kan namelijk ook Groenland zijn. In veel talen wordt de eilandengroep Svalbard genoemd en het grootste eiland Spitsbergen. In sommige talen zoals het Nederlands, Duits, Russisch en Fries. Worden ze beide Spitsbergen genoemd, zoals oorspronkelijk.
Geschiedenis
Ontdekking
In de 16de eeuw werd Spitsbergen ontdekt door Willem Barentsz. Dit gebeurde toen hij via het noorden een weg naar Indië wilde vinden. Nadat Barentsz overleed op diezelfde reis, werd in Nederland ontdekt dat Spitsbergen een goed punt was voor de walvisjacht.
Walvisjacht
In de 17de eeuw werden de fjorden en zeeën van Spitsbergen een soort van jachtterrein voor Nederlandse en Engelse walvisjagers. In Nederland werd zelfs een compagnie gesticht, de Noordsche Compagnie. De Nederlanders hadden vooral vestiging in Smeerenburg. Er werd geprobeerd om Smeerenburg zo te bouwen dat het altijd bewoont kon worden, maar door de strenge winters lukten dat niet. Geen ander land dan Nederland en Engeland wilde Spitsbergen, behalve de koning van Denemarken.
Pelsjagers
Ongeveer halverwege de 18de eeuw waren de meeste walvissen rond Spitsbergen weggevangen. Engeland en Nederland verloren hun interesse in de eilanden. Rusland en Noorwegen hadden wel interesse in de eilanden. Je kon daar namelijk op ijsberen jagen. Als eerste kwamen er jagers uit Rusland, de Pomoren. Later kwamen er ook jagers uit het noorden van Noorwegen. De eilanden hadden ook geen enige vorm van bestuur.
Steenkool
Aan het einde van 19de eeuw was er grote interesse naar de Noordpool in Europa. Spitsbergen stond ook vaak in de belangstelling. Geografen en Geologen begonnen een studie over Spitsbergen. Uiteindelijk bleek dat er in Spitsbergen veel steenkool in de grond zat en dat dat er ook nog eens makkelijk uit te halen was. Veel bedrijven kochten stukken van West-Spitsbergen, omdat daar het meeste in de grond zat. Daarnaast zaten er ook andere mineralen in de grond, zoals Gips en Marmer. Doordat er geen bestuur was op Spitsbergen kon dat problemen opleveren.
Verdrag
In 1920 werd het Spitsbergenverdrag ondertekend. Hierin stond dat Noorwegen Spitsbergen zou krijgen. Maar Spitsbergen moest wel een eigen bestuur krijgen. Op Spitsbergen zijn daardoor ook de belastingen anders geregeld. Al het geld dat Noorwegen krijgt van de belastingen van Spitsbergen, moet ook weer aan dingen op Spitsbergen worden uitgegeven. Ook moest je Spitsbergen kunnen bezoeken vanuit Noorwegen zonder je paspoort te kunnen tonen.
Tweede Wereldoorlog
In 1940 werd Noorwegen door de Duitsers ingenomen helemaal tot aan het noordelijkste puntje, Noordkaap. Op Spitsbergen veranderde er niet veel. Hitler liet het land voor wat het was. In 1941 veranderde dat. De Duitsers vielen toen de Sovjet-Unie binnen. Spitsbergen was een belangrijk punt, omdat er veel steenkool in de grond zat. In augustus 1941 werd daarom een grote operatie uit gevoerd, Operatie Gauntlet. De Noren, Canadezen en Britten deden er aan mee. Eerst werd het hele eiland ontruimd en iedereen werd geëvacueerd naar Schotland. Daarna werd op het eiland 1.45 miljoen ton steenkool en 1.25 miljoen liter benzine in brand gestoken. Alle kolenmijnen werden ontmanteld en alle weerstations vernietigd. In september van 1945 werd Spitsbergen bevrijd.
Plaatsen
Hieronder zie je een lijstje met de grootste plaatsen van Spitsbergen:
| Plaats | Eiland | Inwoners |
|---|---|---|
| Longyearbyen | Spitsbergen | 2.075 |
| Barentszburg | Spitsbergen | 939 |
| Sveagruva | Spitsbergen | 230 |
| Ny-Ålesund | Spitsbergen | 30-120 |
| Pyramiden | Spitsbergen | 22 |
| Hornsund | Spitsbergen | 10 |
| Rijpsburg | Spitsbergen | 0 |
| Smeerenburg | Spitsbergen | 0 |
| Groemant | Spitsbergen | 0 |
Eilanden
Spitsbergen is bestaat uit 7 eilanden. Hieronder zie je alle eilanden met een kaartje:
| Eiland | Plaatje |
|---|---|
| Spitsbergen | 200px |
| Nordaustlandet | 200px |
| Edgeøya | 
|
| Barentszeiland | 
|
| Prins Karls Forland | 200px |
| Amsterdam | 
|
| Moffen | 
|
| Kvitøya | 
|
Externe Links
| Overzeese territoria van Noorwegen | 
| ||
|---|---|---|---|
| Bouveteiland · Koningin Maudland · Jan Mayen · Peter I-eiland · Spitsbergen | |||
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||