Bestorming van het Amerikaanse Capitool in 2021
 |
Op 6 januari 2021 werd het Amerikaans Capitool bestormt door aanhangers van president Donald Trump. De bestorming van het Amerikaans Capitool is onderdeel van reeks van protesten tijdens en na de Amerikaanse presidentsverkiezingen 2020. President Trump verloor deze verkiezingen aan Joe Biden, maar erkent de uitslag niet. Volgens Trump zijn de verkiezingen van hem gestolen, ook al is hier geen bewijs voor.
Het Capitool is het parlementsgebouw van de Verenigde Staten en bevindt zich in de hoofdstad Washington D.C. Op 6 januari 2021 werd door de Senaat de verkiezingsuitslag bekrachtigd. Dit is een ceremonie en heeft geen politieke betekenis; de uitslag was al door de 50 staten in december 2020 vastgesteld. Op dezelfde dag van de bestorming werd de uitslag van de herverkiezing voor de twee Senaatszetels in de staat Georgia bekend. Deze twee zetels gingen naar de Democraten, waardoor de Democraten een meerderheid in de Senaat zouden hebben.
Bestorming
Pro-Trumpaanhangers hadden al van tevoren aangekondigd te zullen protesteren voor het parlementsgebouw en stonden zelfs op de trappen van het gebouw. Volgens president Trump zou vicepresident Mike Pence de uitslag blokkeren. Mike Pence was dit niet van plan; mede doordat hij dit helemaal niet kan doen. Tijdens de vergadering in de Senaat liep Pence ineens weg, wat voor verontwaardiging zorgde. Niet veel later, rond kwart over 2 's middags (lokale tijd), ging het Capitool in lockdown. Het was de aanhangers gelukt om het Capitool binnen te dringen. Hierdoor werden zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden afgesloten.
Vanuit de centrale koepel gingen de protesten vervolgens door de National Statuary Hall naar de kamer van de Senaat. De aanhangers wisten door de deuren van de Senaat heen te breken; waarna de senatoren geëvacueerd werden. Toeschouwers en journalisten op de tribune waren nog wel aanwezig. Tussen de politie en de aanhangers waren er gevechten in onder meer de crypte, de centrale koepel en de terrassen. Ook kwamen er foto's naar buiten waarop demonstranten in de kantoren waren van o.a. de Democratische voorzitster van het Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi. Eén vrouw kwam om het leven door het gebruik van wapens.
Ondertussen riep de burgemeester van Washington D.C. de noodtoestand uit en stelde een avondklok in. De staat Virginia zond troepen naar de stad en de minister van defensie de National Garde. Joe Biden, die die dag over zijn plannen zou spreken, sprak zich op live-televisie uit tegen de protesten en riep president Trump op om zijn aanhangers weg te halen. Trump maakte hierop een videoboodschap waarin hij de aanhangers opriep weer naar huis te gaan.
Tegen 17:40 uur (lokale tijd) waren de demonstranten uit het Capitool gehaald. Hierna werden nog explosieven gevonden bij o.a. het Capitool en de hoofdkantoren van de Democratische en Republikeinse Partij.
Na de bestorming gingen er geruchten over het afzetten van Trump tot de dag van de beëdiging van aankomend president Biden.
Gevolgen
Verenigde Staten
Al voor de bestorming wilde een groep van 18 Republikeinse senatoren tegen de verkiezingsuitslag stemmen, waaronder senator Ted Cruz (namens Texas). Door de bestorming trokken vele senatoren zich hiervan terug, waarna slechts 6 tegenstemden. De burgemeester van Washington D.C. maakte later die avond bekend de avondklok te verlengen tot 23 januari 2021, drie dagen na de inauguratie van Joe Biden. Deze inauguratie zou oorspronkelijk buiten plaatsvinden, maar vanwege veiligheidsredenen is het nog onbekend of dit gewijzigd gaat worden.
Zowel Nancy Pelosi (Huis van Afgevaardigden) als Chuck Schumer (Senaat) riepen vicepresident Mike Pence op om het 25e amendement in gang te laten gaan. Hiermee zou Pence waarnemend president worden tot aan 20 januari 2021, de dag van de inauguratie van Biden. Trump zou hierdoor geen politieke macht meer hebben. Pence weigert dit vooralsnog te doen, terwijl verschillende prominent Republikeinen, waaronder Romney en McConnel, hun support ervoor uitspraken. De Amerikaanse regering kwam bijeen om het idee te bespreken. Dit leidde ook tot het besluit van de minister van transport, Elaine Chao, om op te stappen. Ook de gezant voor Noord-Ierland, de stafchef van de First Lady en de plaatsvervangend veiligheidsadviseur stapten op. Pelosi stelde dat als Pence het 25e amendement niet in liet gaan, het congres overging tot de afzettingsprocedure.
Een ander punt waar Pelosi en Chumer kritiek op hadden was de bescherming van het Capitool. De politiemacht was veel te klein om het gebouw te beschermen tegen de hoeveelheid supporters. Op TikTok doken echter videos op waarop het lijkt dat politieagenten selfies nemen met Trumpaanhangers. Pelosi en Chumer eiste dat de gehele top van de politiemacht van het Capitool zou opstappen en er een onderzoek werd ingesteld. De dag na de bestorming werd het vandalisme van de bestorming verwijderd. Gebroken ruiten werden afgetimmerd en beschadigingen worden later door het architectenbureau van het Capitool hersteld.
Buiten de VS
In veel andere landen ontstonden er vragen over de veiligheid van hun parlementen. Angela Merkel liet daarop de beveiliging van de Bondsdag opschalen. Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib liet een onderzoek instellen over hoe het Nederlands parlement beter beveiligt kon worden.
Reacties
De bestorming wekte veel reacties op; zowel in binnen als buitenland:
- De leider van de Republikeinse Senaatfractie, Mitch McConnel, riep de demonstranten op de uitslag te erkennen. Hij werd hierbij gesteund door prominente republikeinen, zoals Mitt Romney en Susan Collins.
- Nancy Pelosi, Democratisch leider van het Huis van Afgevaardigden, maakte bekend dat de verkiezingsuitslag nog die avond erkent zou worden. Diverse Democraten, waaronder Ilhan Omar, riepen op om de president af te zetten. Vicepresident elect Kamala Harris riep op het protest te staken.
- Vicepresident Mike Pence sprak zijn zorgen uit en zei bovenop de situatie te zitten. Hij maakte ook bekend dat hij de National Guard naar het Capitool stuurde.
- Voormalige president George W. Bush noemde het een actie van een banenrepubliek.
- De Nederlandse premier Mark Rutte riep Trump op om Joe Biden als zijn opvolger te herkennen, nog diezelfde avond.
- De Belgische premier Alexander De Croo sprak zijn ongeloof uit.
- De Britse premier Boris Johnson noemde de bestorming een "blamage".
- NAVO-secretaris Jens Stoltenberg noemde de bestorming "shockerend".
- De Canadese premier Justin Trudeau sprak zijn zorgen over de situatie uit.
- EU-leiders Charles Michel en Ursula Von der Leyen spraken zich uit voor een vreedzame overdracht van het presidentschap.