Ulysses (boek): verschil tussen versies
| Regel 96: | Regel 96: | ||
| [[Paard]] | | [[Paard]] | ||
| [[Geschiedenis]] | | [[Geschiedenis]] | ||
| − | | [[Catechismus]] (persoonlijk) | + | | {{wbwoord|19|[[Catechismus]] (persoonlijk)}} |
|- | |- | ||
| {{wbwoord|3|''[[Proteus (mythologie)|Proteus]]''}} | | {{wbwoord|3|''[[Proteus (mythologie)|Proteus]]''}} | ||
| Regel 116: | Regel 116: | ||
| Vertelling (volwassen) | | Vertelling (volwassen) | ||
|- | |- | ||
| − | | ''[[Lotofagen|Lotus Eaters]]'' | + | | {{wbwoord|5|''[[Lotofagen|Lotus Eaters]]''}} |
| Het bad | | Het bad | ||
| 10.00 | | 10.00 | ||
| Regel 246: | Regel 246: | ||
{{wbbetekenis|3|Proteus is een Griekse zeegod die van gedaante kan wisselen. In het hoofdstuk leest men vooral Stephens gedachten die ook erg snel veranderen. De scène vindt ook plaats aan het strand.}} | {{wbbetekenis|3|Proteus is een Griekse zeegod die van gedaante kan wisselen. In het hoofdstuk leest men vooral Stephens gedachten die ook erg snel veranderen. De scène vindt ook plaats aan het strand.}} | ||
{{wbbetekenis|4|Kalypso is een nimf die vastzit op een eiland. In de ''Odyssee'' spendeert Odysseus zeven jaar met haar op dat eiland tegen zijn zin. De naam betekent "verstoppen" of "verbergen". Dat is een verwijzing naar de geheime relatie die Molly probeert te verbergen.}} | {{wbbetekenis|4|Kalypso is een nimf die vastzit op een eiland. In de ''Odyssee'' spendeert Odysseus zeven jaar met haar op dat eiland tegen zijn zin. De naam betekent "verstoppen" of "verbergen". Dat is een verwijzing naar de geheime relatie die Molly probeert te verbergen.}} | ||
| + | {{wbbetekenis|5|De Lotofagen (''Lotus Eaters'') zijn een volk uit de ''Odyssee'' die lotusbloemen eten. Door het eten van de bloemen verliezen zij hun verstand. De bloemen zijn een soort van drugs, waar zij verslaafd aan zijn. In ''Ulysses'' probeert Leopold Bloom zelf aan de werkelijkheid te ontsnappen nadat hij ontdekt dat zijn vrouw zal vreemdgaan. Joyce trekt dus een vergelijking tussen het [[escapisme]] van de Lotofagen en dat van Leopold Bloom.}} | ||
| + | |||
| + | {{wbbetekenis|19|Een catachismus is een serie van vragen en antwoorden, vaak in theologische context. In ''Nestor'' gebruikt Joyce een persoonlijke catachismus. Dat verwijst naar de vragen die Stephen als docent aan zijn leerlingen vraagt.}} | ||
===Locaties=== | ===Locaties=== | ||
Huidige versie van 14 sep 2025 om 11:11
|
|
| Ulysses | |
| |
| Informatie | |
| Schrijver | James Joyce |
| Taal (origineel) | Engels |
| Land |  Ierland
|
| Genre | Modernisme |
| Datum | 1922 |
Portaal  Literatuur
| |
Ulysses is een roman van de Iers-Britse schrijver James Joyce. Het boek behoort tot een van de meest bestudeerde werken in de wereldliteratuur. Joyce publiceerde het boek in 1922. In hetzelfde jaar publiceerde T.S. Eliot zijn gedicht The Waste Land. 1922 wordt daarom als het hoogtepunt van de modernistische literatuur gezien. Ulysses wordt soms een samenvatting van de gehele beweging genoemd.
Het boek vertelt het verhaal van Leopold Bloom, die een tocht maakt door Dublin. Bloom wil niet naar huis gaan naar zijn vrouw, Molly, en loopt daarom door de straten van Dublin. Zijn vrouw staat op het punt om een affaire aan te gaan met een andere man. Naast Leopold Bloom gaat het verhaal ook over de kunstenaar Stephen Dedalus (een personage uit Een portret van de kunstenaar als jongeman) en ook komt Leopolds vrouw in het laatste hoofdstuk aan het woord. Het gehele boek vindt plaats in één dag en volgt de structuur van de Odyssee van Homerus. Daarnaast bevat het boek veel verwijzingen naar de literatuur en mythologie en spelen de Ierse geschiedenis, religie en seksualiteit een belangrijk rol in het boek.
Het boek is erg experimenteel. Zo gebruikt Joyce veel symbolen, verschillende literaire technieken, allusies, parodie en woordspelingen. Zo probeert Joyce in het hoofdstuk Oxen of the sun de evolutie van Engelse proza te imiteren. Het laatste hoofdstuk Penelope heeft daarentegen haast geen leestekens en laat de gedachtestroom van Blooms vrouw zien, een techniek die stream of consciousness wordt genoemd.
Samenvatting
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
Deel 1: Telemachia
Episode 1: Telemachus
Om 8 uur 's ochtend gaat Buck Mulligan samen met Stephen Dedalus naar het dak van de Sandycove Martello-toren. De twee mannen wonen in de toren van het voormalige fort. Mulligan en Stephen krijgen ruzie met elkaar. Stephens moeder is namelijk kort geleden overleden en Mulligan maakte daar een nare opmerking over. Mulligan heeft echter een vriend uitgenodigd, Haines, aan wie Stephen een hekel heeft. De drie mannen eten samen ontbijt en lopen langs de kust. Mulligan wil dat Stephen de sleutel van de toren aan hem geeft. Ook wil hij een lening van Stephen. De drie mannen gaan hun eigen weg, maar besluiten om 12.30 uur af te spreken in een kroeg (The Ship). Als Stephen wegloopt, denkt hij erover na om 's avonds niet terug te keren.
Episode 2: Nestor
Stephen gaat vervolgens naar de school waar hij leraar is. Tijdens de geschiedenisles geeft hij les over de overwinning van generaal Pyrrhus van Epirus. De leerlingen zijn niet geïnteresseerd in de geschiedenis, waarna Stephen een les in poëzie geeft. Hij vertelt hierna een raadsel dat niemand echt lijkt te begrijpen. De leerlingen gaan naar de hockeyles, maar één student (Cyril Sargent) blijft achter om algebra te oefenen. Vervolgens gaat Stephen naar het schoolhoofd, Garrett Deasy, die overtuigd unionist is. Deasy heeft een brief over mond-en-klauwzeer geschreven en Stephen moet die laten drukken door een krant. De twee mannen hebben een discussie over de Ierse geschiedenis, waarbij Deasy enkele antisemitische opmerkingen maakt. Stephen verlaat vervolgens het kantoor van het schoolhoofd.
Episode 3: Proteus
Als Stephen aan Sandymount Strand loopt, volgt de lezer de gedachten van Stephen. Hij denkt tijdens zijn wandeling aan geschiedenis, tijd, religie, filosofie, poëzie, maar ook de dood van zijn moeder. Hij ligt tussen enkele rotsen, ziet een hond plassen en een Franstalig koppel voorbijlopen. De gedachten van Stephen veranderen vaak plotseling en bevatten willekeurige citaten en anderstalige zinnen. De omgeving van Stephen beïnvloed zijn gedachten.
In dit hoofdstuk laat Joyce de stream of consciousness vanuit een mannelijk perspectief zien. Hierdoor heeft Proteus de reputatie als een van de moeilijkste hoofdstukken in Ulysses.
Deel 2: Odyssey
Episode 4: Calypso
Het is opnieuw acht uur 's ochtends als Leopold Bloom aan zijn ontbijt zit. Bloom is een verkoper van Joodse afkomst. Hij besluit om naar de slager te lopen om schapennieren te kopen. Vervolgens besluit hij ontbijt te maken en brengt de post naar zijn vrouw, Molly. Molly ligt nog steeds op bed en neemt de post door. Een van de brieven is van Blazes Boylan, haar concertmanager. Boylan en Molly hebben een affaire. Ook leest hij een brief van zijn dochter, Milly, voor een fotostudio probeert te openen. De episode eindigt als Bloom een verhaal leest om het toilet.
Episode 5: Lotus Eaters
Bloom gaat naar het postkantoor op Westland Row. Hij moet steeds denken aan zijn vrouw die later die dag vreemd zal gaan. Bij het kantoor krijgt hij een brief van Martha Clifford. Die heeft een brief geschreven aan hem onder zijn pseudoniem (Henry Flower). Op straat ontmoet hij een bekende, maar een tram onderbreekt de ontmoeting. Hij leest de brief van Marta Clifford en verscheurt hem in een steegje. In de brief flirt Martha met Bloom, wat duidt op een geheime affaire. Vervolgens bezoekt hij een katholieke kerk, waar net een dienst bezig is. Bij een apotheker koopt hij zeep. Nadat hij een andere bekende tegen het lijf loopt, gaat hij naar het badhuis voor een bad.
Deel 3
Personages
Ontstaan
Invloeden
Schrijven
Publicatie
Analyse
Titelverklaring
Ulysses is de Latijnse naam voor de Odyssee van de Oudgriekse dichter Homerus. In het Engels wordt dat werk ook soms onder de Latijnse naam uitgegeven. De Odyssee is een lang episch gedicht over de reis van de Griekse Odysseus na de Trojaanse Oorlog. Het gedicht is een vervolg op de Ilias, waarin die oorlog beschreven wordt. Odysseus keert in de Odyssee terug naar zijn thuiseiland Ithaka, maar krijgt onderweg te maken met verschillende obstakels. Hierdoor doet hij er tien jaar over om zijn vrouw (Penelope) terug te zien.
In Ulysses verwijst Joyce vaak naar het gedicht van Homerus. Ieder hoofdstuk verwijst bijvoorbeeld naar een hoofdstuk van de Odyssee. Waar het gedicht van Homerus monsters, goden, stormen en schipbreuken bevat, speelt Joyces verhaal zich af tijdens een normale dag in Dublin. Waar Odysseus de held van de Odyssee is, is Leopold Bloom de held van Ulysses. In plaats van een heroïsch persoon is Bloom juist een doodnormale man.
Structuur
Ulysses bestaat uit 14 hoofdstukken verdeeld over drie delen. De hoofdstukken hebben in Joyces tekst geen naam. Literatuurwetenschappers hebben echter ieder hoofdstuk vernoemd naar een episode uit de Odyssee. Die namen worden ook vaak gebruikt om duidelijk te maken over welk hoofdstuk het gaat. Niet ieder hoofdstuk van de Odyssee komt ook voor in Ulysses. De Odyssee heeft immers 24 hoofdstukken. Daarnaast komen zij niet in dezelfde volgorde als de Odyssee voor.
In ieder hoofdstuk gebruikt Joyce een andere techniek en staat een andere onderwerp centraal. Toch lopen de onderwerpen ook voor een deel door elkaar heen. Het tweede hoofdstuk staat bijvoorbeeld in het teken van geschiedenis. Toch wordt geschiedenis ook besproken in andere hoofdstukken.
Schema van Gilbert
In 1921 maakte Joyce een schema voor zijn vriend, Valery Larbaud, zodat hij een hoorcollege over Ulysses kon voorbereiden. Het schema werd uiteindelijk gepubliceerd door Stuart Gilbert in 1930 en staat bekend als het Gilbert schema. Hieronder vindt je een vertaling van dat schema.
| Titel | Scène | Uur | Orgaan | Kleur | Symbool | Kunst | Techniek |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Telemachus 
|
De toren | 8.00 | - | Wit / goud | Erfgenaam | Theologie | Vertelling (jong) |
| Nestor
|
De school | 10.00 | - | Bruin | Paard | Geschiedenis | Catechismus (persoonlijk)
|
| Proteus
|
Het strand | 11.00 | - | Groen | Tij | Filologie | Monoloog (mannelijk) |
| Calypso
|
Het huis | 8.00 | Nier | Oranje | Nimf | Economie | Vertelling (volwassen) |
| Lotus Eaters
|
Het bad | 10.00 | Genitaliën | - | Eucharistie | Botanie / scheikunde | Narcisme |
| Hades | De begraafplaats | 11.00 | Hart | Wit / zwart | Bewaarder | Religie | Incubisme |
| Aeolus | De krant | 12.00 | Longen | Rood | Redacteur | Retoriek | Enthymeem |
| Laistrygonen | De lunch | 13.00 | Slokdarm | - | Agent | Architectuur | Peristaltisch |
| Scylla en Charybdis | De bibliotheek | 14.00 | Hersenen | - | Stratford / Londen | Literatuur | Dialectiek |
| Wandelende stenen | De straten | 15.00 | Bloed | - | Burgers | Mechaniek | Labyrint |
| Sirenen | De concertzaal | 16.00 | Oor | - | Barvrouwen | Muziek | Fuga per canonem |
| Cyclopen | De taverne | 17.00 | Spier | - | Fenian | Politiek | Gigantisme |
| Nausicaa | De rotsen | 20.00 | Oog, neus | Grijs / blauw | Maagd | Schilderkunst | Opzwelling / inkrimping |
| Oxen of the Sun | Het ziekenhuis | 22.00 | Baarmoeder | Wit | Moeders | Medicijnen | Ontwikkeling van een embryo |
| Circe | Het bordeel | 24.00 | Locomotor apparatus | - | Prostituee | Magie | Hallucinatie |
| Eumaeus | De schuilplaats | 1.00 | Zenuwen | - | Matrozen | Navigatie | Vertelling (oud) |
| Ithaca | Het huis | 2.00 | Skelet | - | Kometen | Wetenschap | Catechismus (onpersoonlijk) |
| Penelope | Het bed | - | Vlees | - | Aarde | - | Monoloog (vrouwelijk) |