Oor
Je oor is een zintuig waarmee je kunt horen en je helpt om je evenwicht te houden. Hoe hoor je? In het kort: In je oor botst geluid tegen je trommelvlies. Je trommelvlies gaat trillen. Gehoorbeentjes versterken de trilling en geven dit door aan je slakkenhuis. Trilhaartjes in het slakkenhuis sturen een signaal via je zenuwen naar je hersenen. Je hersenen maken er geluid van en zoeken je kennis over dat geluid erbij. Je hoort toch het verschil tussen een vogel, een gitaar of een hond?
Hoe ziet het oor eruit?
Het grootste deel van je oor zit in je hoofd, het enige wat je aan de buitenkant ziet is de oorschelp. Ons gehoororgaan bestaat uit drie delen: het uitwendige oor, het binnenoor en het middenoor. Het buitenoor bestaat uit de (3) oorschelp en de (2) gehoorgang. Het middenoor bestaat uit het (4) trommelvlies, en de beentjes: (6) hamer, (7) aambeeld en (8) stijgbeugel. Het binnenoor bestaat uit een deel met het (10) slakkenhuis en de (11) gehoorzenuw. Het andere deel van het binnenoor is het (9) labyrint of het evenwichtsorgaan.
Hoe werkt je oor?
Om te begrijpen hoe je oor werkt moet je eerst weten wat geluid is. Geluid verplaatst zich door de lucht als golven. Net zoals de golven van een steen die je in een emmer water gooit. De oorschelp vangt deze geluidsgolven op. De gehoorgang geeft deze door aan het trommelvlies. De geluidsgolven botsten tegen het trommelvlies en deze gaat trillen. Het trommelvlies vormt ook de scheiding tussen het uitwendig oor het middenoor. De trillingen van het trommelvlies worden doorgegeven aan de gehoorbeetjes: de hamer, het aambeeld en de stijgbeugel. Dit zijn de kleinste botjes van je lichaam. Deze botjes zijn verbonden met het trommelvlies. Aan de andere kant zijn ze verbonden met een dun vliesje dat een kleine opening in de wand van het binnenoor afsluit. Hierdoor wordt de trilling doorgegeven aan het slakkenhuis. Het geluid wordt in het middenoor 30 keer versterkt. Dat is echt nodig want het slakkenhuis is gevuld met een vloeistof wat lijkt op water. Als je zwemt door water vraagt dit ook meer energie dan zwemmen door lucht.
Het slakkenhuis is een soort opgerold buisje van 3,5 cm lang met daarin vloeistof. In dit buisje zitten zintuigcellen. De zintuigcellen, of haarcellen, hebben haartjes en die haartjes heten trilhaartjes. De trilhaartjes gaan trillen door de geluidsgolven en sturen een elektrisch signaal via de gehoorzenuw naar je hersenen. De haartjes staan op toonvolgorde, net als bij een harp. De lange trilhaartjes verzenden informatie over lage tonen. De korte trilhaartjes aan het andere uiteinde verzenden informatie over de hoge tonen. Je hersenen zetten dit om in geluid.
In je oor zit ook de (12) Buis van Eustachius. Wanneer de luchtdruk rondom ons heen afneemt wordt het trommelvlies in eerste instantie naar buiten gedrukt, doordat de de druk in het middenoor dan groter is dat aan de buitenkant van het trommelvlies. Hierdoor kan het trommelvlies minder goed bewegen en horen we alles wat doffer. De buis van Eustachius zorgt er uiteindelijk voor dat druk aan beide zijden weer gelijk wordt door even open te gaan. Dit kan zoals aangegeven door geeuwen of slikken, maar waarschijnlijk opent de buis ook vanzelf. Door het openen is er even een open verbinding tussen de holte in het middenoor en de buitenlucht. Zo kan onderdruk en ook overdruk worden opgeheven. Met het openen van de buis van Eustachius kan er ook slijm worden afgevoerd.
Wat doe je bij problemen aan je oor?
Je kan problemen krijgen met je oren waardoor het minder goed werkt. Dit kan verschillende redenen hebben:
Middenoor: problemen met de geleiding. Bij geleiding/slechthorendheid worden geluidstrillingen niet goed verplaatst in het middenoor. Het trommelvlies trilt niet hard genoeg of een van de gehoorbeentjes achter het trommelvlies komt niet in beweging. Als je bijvoorbeeld oorontsteking hebt is je gehoorgang verstopt. Als die gang verstopt, komen de trillingen van het geluid niet goed meer bij het trommelvlies. Dan hoor je dus minder goed. Dan kan je naar een KNO-arts gaan. Die gaat dan testen en kijken wat voor middeltjes jij nodig hebt om weer beter te worden.
Binnenoor: problemen met de waarneming. De meeste mensen hebben te maken met waarneming/slechthorendheid. Het geluid wordt dan niet goed door de hersenen ontvangen. Bijvoorbeeld omdat het slakkenhuis, je trilhaartjes of zenuw beschadigd is. Dit komt vaak door lawaai of ouderdom, maar kan ook erfelijk zijn. Soms krijg je dan een gehoorapparaat. Als je gehoor beschadigd is kan je ook last krijgen van oorsuizen of tinnitus. Dan hoor je altijd een piep die er eigenlijk niet is. Dit gebeurt niet in je oor, maar in je hersenen.
Soorten en afmetingen
Oren heb je in diverse soorten. Zo hebben sommige mensen flaporen. Dat zijn wijd uitstaande oren. Dan heb je nog de bloemkooloren. Dat zijn misvormde oren waar boksers en judoka's vaak last van hebben. Dan hebben ze er zoveel klappen op gehad (boksers), of heeft de kraag van het judopak er zo vaak langs geschuurd, dat het oor vervormd wordt. Het lijkt dan net een kleine bloemkool. En dan nog iets. Weinig mensen weten het, maar je oren groeien door, ook als je allang uitgegroeid bent. Vandaar dat oude mensen vaak enorme oren hebben. Ga maar eens in een bejaardenhuis kijken als je het niet gelooft.
Uitdrukkingen
Het woord oor of oren komt ook voor in allerlei uitdrukkingen, zoals "Iemand de oren van het hoofd praten" (maar blijven doorkletsen); "Hij was een en al oor" (luisterde met grote belangstelling); "Het gaat mij het ene oor in, het andere uit" (iets direct vergeten zijn); "Het oor lenen" (naar iemand luisteren); "Mijn oren tuitten ervan" (ik wist niet wat ik hoorde); "Iemand een draai om de oren geven" (een klap verkopen); "Iemand de oren wassen" (iemand zeggen wat die fout gedaan heeft), enzovoort.