Gambia (land)

Republiek Gambia Republic of The Gambia
Hoofdstad	Banjul
Aantal inwoners	2.487.000 (2021)
Oppervlakte	11.295 km²
Regeringsvorm	Presidentiële republiek
President	Adama Barrow (sinds 2017)
Vicepresident	Isatou Touray (sinds 2017)
Godsdienst	Islam (95,8%) Christendom (4,1%) Overig/geen (0,1%)
Taal	Engels (English)
Munteenheid	Dalasi
Volkslied	For The Gambia Our Homeland
Nationale feestdag	18 februari
Landcode	GMB

Gambia is een land in Afrika. Het is een dun strookje land dat alleen grenst aan Senegal en de Atlantische Oceaan. De hoofdstad is Banjul. Gambia ligt aan de monding van de rivier Gambia. Het land is vernoemd naar deze rivier. Gambia is 11.295 km² en er wonen zo'n 2,4 miljoen mensen. De officiële taal is het Engels en de grootste religie is de islam.

Er is weinig bekend over de vroege geschiedenis van Gambia. In de 9e en 10e eeuw wordt het land voor het eerst beschreven door Arabische handelaren. Vervolgens hoorde Gambia bij verschillende koninkrijken, zoals Mali en Songhai. In 1612 probeerden de Fransen van Gambia een kolonie te maken, maar uiteindelijk werd Gambia een Engelse kolonie in 1618. De Engelsen gebruikten Gambia om te handelen met Timboektoe. Buurland Senegal was daarentegen wél een Franse kolonie. Gambia bleef vervolgens een Engelse kolonie tot 1965, waarna het land onafhankelijk werd. Sinds de onafhankelijkheid zijn er verschillende (mislukte) staatsgrepen in Gambia geweest.

In Gambia leven verschillende volkeren, zoals de Mandinka, de Fula, de Wolof en de Jola. Het land is erg afhankelijk van de handel via de havens en het toerisme.

Naam

Het land Gambia is vernoemd naar de rivier Gambia. Het land bestaat namelijk uit de gebieden rondom de oevers van de rivier. De naam komt van het woord Kambral of Kambaa uit het Mandinka. Dit woord betekent fleskalebas (een soort groente). In het Engels wordt de naam The Gambia (letterlijk "De Gambia") gebruikt. Het woordje "The" (De) wordt dan altijd met een hoofdletter geschreven. Dit wordt gedaan om het land niet te verwarren met Zambia; een land in het zuiden van Afrika.

Officieel heet het land de "Republiek Gambia" (Republic of The Gambia). Tussen 2015 en 2017 heette het land korte tijd de "Islamitische Republiek Gambia", maar deze verandering is inmiddels teruggedraaid.

Geschiedenis

Vroege geschiedenis

We weten vrij weinig van de vroege geschiedenis van Gambia. Het is mogelijk dat inwoners van de stad Carthago de eerste zijn geweest die Gambia bezochten in de 5e of 6e eeuw v.Chr. Er is vrijwel niets bekend over de Gambiaanse geschiedenis vóór 500 n.Chr.

In de 9e en 10e eeuw werd Gambia voor het eerst bezocht door Arabische handelaars. Zij gebruikten Gambia voor de handel met het koninkrijk Mali. Dit was toentertijd een heel machtig en rijk land. Koning Mansa Moussa is zelfs een van de rijkste mensen ter wereld geweest. Ook had het gebied een rijke cultuur en werd er veel aan wetenschap gedaan. In de 16e eeuw werd het koninkrijk teruggedrongen. Gambia werd nu onderdeel van het Songhairijk.

Koloniale periode

Traditionele kleding van Gambia

De Portugezen waren de eerste Europeanen die de Gambia ontdekten in 1446. Vanuit Gambia handelden de Portugezen met Kaapverdië. Ook werd er veel goud in Gambia gevonden. In 1455 begonnen de Portugezen (met hulp van Italiaanse koopmannen) met de kolonisatie van het gebied. Hoewel Portugezen in het gebied gingen wonen, is er nooit een kolonie gesticht. De Portugezen pasten zich aan de lokale stammen en trouwden met hen. Nadat Portugal in 1580 een nieuwe koning had, gaf het zijn poging tot kolonisatie op.

Hierna deden zowel de Engelsen als de Fransen een poging om het gebied te koloniseren. In 1612 deden de Engelsen hun eerste poging, maar deze dit mislukte. De tweede poging in 1618 lukte wel. Via Gambia wilden de Engelsen handelen met Timboektoe. In 1651 deed Jacob Kettler (de hertog van Koerland) een poging om het gebied af te pakken. Dit lukte, maar Kettler werd in 1658 gevangengenomen door de Zweden. Hierdoor had de kolonie geen geld en ging het bergafwaarts. In 1660 werd de kolonie geplunderd en gekoloniseerd door de Fransen.

In 1689 werd Gambia veroverd door de Engelsen. In 1695 probeerden de Fransen de kolonie opnieuw te veroveren. Frankrijk gaf de claim pas in 1763 op. Gambia werd Brits, terwijl Senegal Frans werd. De specifieke grenzen van de kolonie werden vastgesteld in 1884 tijdens de Conferentie van Berlijn. In de 20e eeuw kreeg de kolonie meer zelfbestuur.

Onafhankelijkheid

President Yahya Jammeh

Gambia werd uiteindelijk onafhankelijk op 18 februari 1965. Koningin Elizabeth II was toen nog staatshoofd, maar sinds 1970 heeft het land een president. De eerste president van het land was Dawda Kairaba Jawara. Er waren toentertijd plannen om van Gambia en Senegal één land te maken onder de naam Senegambia, maar in 1989 kwam er een einde aan dit plan. Gambia was toentertijd een democratie met meerdere politieke partijen. Hier kwam een einde aan in 1994. Toen greep het leger de macht en kwam Yahya Jammeh aan de macht.

Jammeh zette Jawara af en maakte van Gambia een dictatuur. Jawara werd beschuldigd van corruptie. Ook profiteerde de bevolking maar weinig van de inkomsten van de toeristenindustrie. Jammeh zorgde vervolgens voor onderdrukking. Ook werden er mensenrechten geschonden. Toch werd besloten om niet in te grijpen, aangezien Jammeh op dat moment de enige kans voor Gambia leek. In 1996 werd Gambia weer wat democratischer, maar het leger bleef grote macht houden. Jammeh werd tot president gekozen en alle politieke partijen werden onderdrukt. Hierdoor kon Jammeh steeds herkozen worden. Vanaf 2008 begon Jammeh weer met het schenden van de mensenrechten. In 2014 was er poging om Jammeh af te zetten, maar deze werd gestopt door het leger.

In 2015 probeerde Jammeh om Gambia om te toveren in een islamitische republiek. Jammeh wilde hierdoor meer steun krijgen van rijke islamitische landen. Dit leverde veel kritiek op, aangezien er ook veel christenen in Gambia wonen. Jammeh wilde andere geloven niet benadelen, maar toch moesten alle vrouwen een hoofddoek dragen. Deze islamitische republiek was van korte duur. Eén jaar later verloor Jammeh de verkiezingen aan Barrow. Jammeh accepteerde de uitslag eerst, maar bedacht zich en probeerde aan de macht te blijven. Barrow moest hierdoor het land verlaten en vluchtte naar Senegal. Hier werd hij beëdigd tot president. Jammeh verloor de steun van het leger en werd afgezet met behulp van Senegal. Sindsdien is Gambia weer een democratie.

Bevolking

Bevolkingsgroepen

Een stoffenwinkel in Gambia

Gambia is een multicultureel land met verschillende minderheden. Geen van de minderheden maakt meer dan 50% van de bevolking uit. De grootste bevolkingsgroep zijn de Mandinka met 34,4% van de bevolking. Andere groepen zijn de Fula (30,1%), de Wolof (10,8%), de Jola (8,5%), de Sarahule (8,2%), de Serere (3,1%), de Manjago (1,9%), de Bambara (1,5%) en vele andere bevolkingsgroepen.

Het grootste gedeelte van de bevolking bestaat uit inheemse volkeren. Deze volkeren woonden al voor de kolonisatie in het gebied. Minder dan 1% van de bevolking bestaat uit immigranten. Deze komen vooral uit Libanon en het Verenigd Koninkrijk.

Taal

De officiële taal van Gambia is het Engels. Het Engels wordt vooral gebruikt door de overheid. Alle Gambianen leren Engels op school. Gambia heeft namelijk veel verschillende bevolkingsgroepen met elk hun eigen taal. Het Engels wordt als lingua franca. In andere woorden, Engels wordt gebruikt zodat mensen uit andere bevolkingsgroepen met elkaar kunnen praten.

Daarnaast erkent de overheid nog 20 "nationale talen". Dit zijn talen die door een bepaalde bevolkingsgroep in Gambia worden gesproken. Deze talen zijn niet officieel, maar worden wel erkend. De nationale talen zijn o.a. het Mandinka (38%), Pulaar (21%), Wolof (18%), Soninke (9%), Jola (4,5%), Serer (2,4%), Manjak (1,6%) en Bainouk (1,6%). Ook worden het Frans, Engels, Arabisch en de Gambiaanse gebarentaal erkend als "nationale taal".

Religie

Een van de grootste moskeeën van Gambia

In Gambia is er godsdienstvrijheid en een scheiding tussen kerk en staat. Dit betekent dat Gambianen zelf mogen beslissen wat ze geloven. Ook zijn politiek en religie strikt gescheiden van elkaar. Zo mag je in Gambia geen religieuze politieke partijen oprichten. Gambia heeft twee grote religies; de islam (96%) en het christendom (3,5%). Alle vergaderingen van de overheid hebben daardoor twee gebeden (één islamitisch en één christelijk gebed). Ook worden zowel christelijke als islamitische feestdagen gevierd.

De meeste moslims hangen het soennisme aan, terwijl de meeste christenen katholiek zijn. Gambia heeft islamitische rechtbanken waar de sharia geldt. De rechtbanken gaan enkel over islamitische huwelijken, scheidingen, erfenissen en voogdijschap. Deze rechtbanken gelden niet voor christenen en andere religies. Huwelijken tussen moslims en christenen komen vrij vaak voor in Gambia. Wanneer de man in het huwelijk een moslim is, gaat de islamitische rechtbank over hen.

Daarnaast zijn er nog enkele kleinere geloven, zoals het hindoeïsme en natuurgodsdiensten. Slechts enkele Gambianen hebben geen religie.

Aardrijkskunde

Landschap

Een stukje natuur in Gambia

Gambia ligt in het uiterste westen van Afrika. De rivier Gambia stroomt van het oosten naar het westen van het land. Gambia ligt aan de monding van deze rivier. Qua oppervlakte is Gambia het kleinste land op het vasteland van Afrika. Het land is ongeveer 320 kilometer van het oosten naar het westen en 20 tot 50 kilometer van het noorden naar het zuiden.

Hoewel Gambia vrij klein is, zijn er toch verschillende landschappen te vinden. Gambia over het algemeen vlak met enkele kleine heuvels. Het hoogste punt van het land is slechts 40 meter hoog. Aan de oevers van de rivier Gambia liggen zandstranden. Het land heeft veel moerassen, voornamelijk bij de monding. Hier zijn ook mangrovebossen te vinden. Dit zijn bossen met bomen die met de wortels in het water staan. In het noorden lijkt het landschap op een savanne met grassen en enkele struiken en bomen. In het zuiden liggen meer bosachtige savannes.

Gambia had oorspronkelijk veel bossen. Het land heeft te maken met ontbossing, waardoor de meeste bossen zijn verdwenen. Tegenwoordig is er wel een project om nieuw bos te planten. Qua bomen komen er voornamelijk palmbomen, acacia's, baobabbomen, mango- en citrusbomen voor. Ook is er veel bamboe te vinden, wat als schutting en voor meubels gebruikt wordt.

Grootste steden

5 grootste steden van het land
Serekunda	Nummer	Stad	Inwoners	Banjul
	1	Serekunda	340.000
	2	Brikama	77.700
	3	Bakau	43.098
	4	Banjul	34.589
	5	Farafenni	29.867

Klimaat

Gambia heeft een savanneklimaat, wat betekent dat Gambia hoge temperaturen heeft tijdens het gehele jaar. Gambia heeft slechts twee seizoenen. Het droogteseizoen duurt van half oktober tot half juni. Tijdens dit seizoen is het erg droog in Gambia. De rest van het jaar is er een regenseizoen, waarin de meeste regen valt. De helft van alle regen valt in de maand augustus. Regent valt in de meeste gevallen 's nachts of in de vroege ochtend.

Door de hoge temperaturen ontstaan vaak windhozen in het land. Dit is een soort van wervelwind en lijkt een beetje op een tornado.

Politiek

Staatsinrichting

De huidige president van Gambia; Adama Barrow.

Gambia is een republiek met een president als staatshoofd. De president is ook de leider van de regering. Er is dus geen aparte premier in Gambia. De president vormt samen met verschillende ministers de regering van het land. Sinds 2017 is Adama Barrow de president van het land. Naast een president is er een vicepresident. Een president wordt om de vijf jaar gekozen. Er is geen maximaal aantal termijnen voor het presidentschap. De president wordt door middel van rechtstreekse verkiezingen gekozen.

Daarnaast heeft Gambia een parlement bestaande uit 53 leden. 48 van deze leden vertegenwoordigen een kiesdistrict. Dit is een gebied in Gambia dat door één parlementslid vertegenwoordigd wordt. De inwoners van dat district kiezen dat lid. Het parlement wordt om de vijf jaar gekozen. De andere vijf leden worden door de president benoemd.

Tot 1994 was Gambia een van de meest democratische staten in Afrika. Er waren verschillende politieke partijen. Hier kwam in 1994 een einde aan na een staatsgreep. Gambia was tussen 1994 en 2016 een dictatuur. Na een nieuwe staatsgreep werd Gambia opnieuw een democratie. Hoewel er meerdere politieke partijen in Gambia zijn, heeft alleen de Alliance for Patriotic Reorientation and Construction een echte kans op winnen.

Bestuurlijke indeling

De regio's van Gambia

Gambia is verdeeld in vijf districten en één zelfstandige stad. De zelfstandige stad is de hoofdstad Banjul, wat niet tot een district behoort. In plaats daarvan is Banjul een eigen gebied met aparte status. De overige vijf regio's zijn:

• Central River, met als hoofdstad Janjanbureh.
• Lower River, met als hoofdstad Mansa Konko.
• North Bank, met als hoofdstad Kerewan.
• Upper River, met als hoofdstad Basse.
• West Coast, met als hoofdstad Brikama.

Economie

Gambia is een ontwikkelingsland met een opkomende economie. Ongeveer 75% van de bevolking werkt in de landbouw. De belangrijkste landbouwproducten zijn pinda's, mango's, sesam, cashewnoten en maïs. Daarnaast zijn de visserij en de bosbouw (productie van hout) belangrijk. 12% van de bevolking werkt in de industrie. Voornamelijk zeep, dranken en kleding waren belangrijk. Daarnaast is het toerisme is erg belangrijk. Toeristen komen voornamelijk voor het warme weer en de stranden naar Gambia.

In het land wordt met de Gambiaanse dalasi betaald. Het land handelt voornamelijk met Senegal, Mali, Guinee-Bissau, India en China.

	Landen in Afrika
Algerije · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Centraal-Afrikaanse Republiek · Comoren · Congo-Brazzaville · Congo-Kinshasa · Djibouti · Egypte · Equatoriaal-Guinea · Eritrea · Eswatini · Ethiopië · Gabon · Gambia · Ghana · Guinee · Guinee-Bissau · Ivoorkust · Kaapverdië · Kameroen · Kenia · Lesotho · Liberia · Libië · Madagaskar · Malawi · Mali · Mauritanië · Mauritius · Marokko · Mozambique · Namibië · Niger · Nigeria · Oeganda · Rwanda · Sao Tomé en Principe · Senegal · Seychellen · Sierra Leone · Somalië · Soedan · Tanzania · Tsjaad · Togo · Tunesië · Zambia · Zimbabwe · Zuid-Afrika · Zuid-Soedan Afhankelijke gebieden: Mayotte · Réunion · Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha Overige gebieden: Westelijke Sahara