Noord-Brabant: verschil tussen versies
| Regel 232: | Regel 232: | ||
|[[Bestand:North Brabant-Flag.svg|130px|Provincievlag]]||[[Lijst van steden en dorpen in Noord-Brabant|'''Klik hier''']] voor een lijst van Noord-Brabantse [[stad|steden]], [[dorp]]en en [[buurtschap]]pen<br />met een verwijzing naar de [[nederlandse gemeenten|gemeente]] waaronder ze vallen. |
|[[Bestand:North Brabant-Flag.svg|130px|Provincievlag]]||[[Lijst van steden en dorpen in Noord-Brabant|'''Klik hier''']] voor een lijst van Noord-Brabantse [[stad|steden]], [[dorp]]en en [[buurtschap]]pen<br />met een verwijzing naar de [[nederlandse gemeenten|gemeente]] waaronder ze vallen. |
||
|} |
|} |
||
| + | {{Navigatie provincies Nederland}} |
||
| − | {{NederlandseProvincies}} |
||
{{Navigatie Koninkrijk der Nederlanden}} |
{{Navigatie Koninkrijk der Nederlanden}} |
||
{{Navigatie Verenigd Koninkrijk der Nederlanden}} |
{{Navigatie Verenigd Koninkrijk der Nederlanden}} |
||
Versie van 31 okt 2021 14:53
| Noord-Brabant | |
 
| |
|---|---|
|
| |
| Hoofdstad | 's-Hertogenbosch |
| Eigenschappen | |
| Oppervlakte | 5.081,76 km² |
| Hoeveelheid inwoners | 2.495.107 |
| Bevolkingsdichtheid | 507 inw./km² |
| Commissaris van de Koning | Wim van de Donk (CDA) |
| Gemeenten | 61 |
| Volkslied | geen |
| Website | www.brabant.nl |
Portaal  Nederland
| |
Noord-Brabant, of meestal Brabant genoemd door de Nederlanders, is een provincie in het zuiden van Nederland. In het westen grenst Noord-Brabant met de provincie Zeeland, in het noordwesten aan de provincie Zuid-Holland, in het noorden aan de provincie Gelderland, in het oosten aan Nederlands-Limburg en in het zuiden aan de Belgische provincies Antwerpen en Belgisch-Limburg. De hoofdstad is 's-Hertogenbosch.
Geschiedenis
Zie Geschiedenis van Noord-Brabant voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De naam Brabant is afgeleid van het woord Braecbant, braec betekent hier broek, dat is een woord voor land wat erg drassig is, en bant betekent streek.
Tot aan de 17de eeuw maakte Noord-Brabant deel uit van het Hertogdom Brabant. De 14de en de 15de eeuw waren twee goede eeuwen voor het hertogdom. Er werd veel geld verdiend aan handel. In die tijd lagen steden als Brussel, Antwerpen, Leuven, Breda en 's-Hertogenbosch in het hertogdom.
In 1579 ondertekende Brabant de Unie van Utrecht. Brabant was hiermee het onderwerp van een discussie tussen het protestantse Republiek der Verenigde Nederlanden en het katholieke Spanje. Het noorden wilde graag bij het republiek horen, maar het zuiden wilde bij Spanje blijven. Uiteindelijk werd Brabant gesplitst. Het noorden hoorde vanaf toen bij het republiek, onder de naam Staats-Brabant. Dit gebeurde in 1648. In 1795 werd het een republiek, de Bataafse Republiek. Staats-Brabant heette vanaf toen Bataafs-Brabant. In 1815 verloor Napoleon de oorlog bij de Slag van Waterloo. Het oude hertogdom werd verdeeld in 3 provincies:
- Noord-Brabant
- Zuid-Brabant
- Antwerpen
Noord-Brabant kreeg een aantal stukken land erbij. Zoals de Merwede, Hollandsch Diep, de heerlijkheden Boxmeer en Gemert, het Graafschap Megen en het Land van Ravenstein. In 1830 was er de Belgische Revolutie, waarbij België zich losmaakte van Nederland en het grondgebied tussen de twee landen werd verdeeld. 90% van de bevolking van Noord-Brabant was katholiek. Daarom werd gedacht dat Noord-Brabant bij België ging horen, maar dit is uiteindelijk niet gebeurd.
Aan het einde van de 19e eeuw kwam er meer industrie in Noord-Brabant. In Tilburg en Helmond werd veel textiel gemaakt. Eindhoven groeide ook vanaf die tijd uit tot de op vier na grootste stad van Nederland. Onder meer is dit gelukt door bedrijven als Philips en DAF. Kleine plaatsen groeiden uit tot grote steden met veel industrie.
Geografie
Noord-Brabant is door de eeuwen heen erg verstedelijkt. Er is een soort van "vlieger" ontstaan tussen de steden Den Bosch, Breda, Tilburg en Eindhoven. Dit zijn de grootste steden van Noord-Brabant. In de rest van de provincie vindt je vooral boerderijen, maar ook veel natuur. In Noord-Brabant vindt je daarom ook veel natuurgebieden. De De Loonse en Drunense Duinen, De Biesbosch, De Groote Peel zijn bekende natuurgebieden. Hoewel 's-Hertogenbosch de hoofdstad is, is Eindhoven de grootste stad van de provincie. Tilburg is ook een grote stad, net als Breda. Wat kleinere steden zijn Helmond, Bergen op Zoom, Roosendaal en Waalwijk. Alle grote steden van Noord-Brabant liggen in een landstreek, de Brabantse Stedenrij. Bij elkaar wonen er zo'n 1,1 miljoen inwoners in het gebied.
Culinair
Een van de typische gerechten uit Brabant zijn worstenbroodjes.
Politiek
Gemeenten
Zie Lijst van gemeenten in Noord-Brabant voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Noord-Brabant telt 64 gemeenten:
Voormalige gemeenten
Zie Lijst van voormalige gemeenten in Noord-Brabant voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Cultuur
Taal
Zie Brabants voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Het Brabants is samen het Hollands erg belangrijk geweest voor de Nederlandse taal in 16de en 17de eeuw. Het Hollands had vooral invloed op hoe je worden moest uitspreken, maar het Brabants had veel invloed op de spelling. In de Gouden Eeuw gingen steeds minder mensen Brabants spreken. Hierdoor is het Brabants een dialect geworden. Toch zijn er nog wel echte Brabantse woorden. Kijk hieronder in tabel maar even:
| Brabants woord | Vertaling in het Nederlands |
|---|---|
| Ajuin | Uien |
| Affesere | Haast maken, opschieten |
| Aonrijen of aanrijden | Vertrekken |
| Bedinne, Drek, Subiet | dadelijk, binnenkort, zo direct, zo meteen |
| Bézie | Aardbei |
| Dam | De achterplaats |
| Durske | Deerne, meisje |
| Golliepaop | Scheldwoord; "gollie paop" = "Gallische Paus", naar de Franse pausen uit de 14e eeuw. |
| Gerem | Wat sneu, wat zielig |
| Griesele | Harken |
| Houdoe | Afscheidsgroet; "houd oe" = "houd je (goed)" |
| Kaaibaand | Stoeprand |
| Kaaibaanden | Een spel waarbij een bal op de rand van de stoeprand aan de overkant van de weg wordt gegooid. Het doel is dat de bal tegen de rand ketst en terug stuitert. |
| Kouwe schótel | Koud buffet, Vaak bestaande uit vlees- en aardappelsalades , aangevuld met kleine hapjes zoals 'gevulde eieren, kleine vleeshapjes, asperges (en andere lokale producten). |
| Krek | 'precies' of 'dat is net' |
| Kwatsen (of zeveren) | Kletspraat verkopen |
| Lèkstok of Lèksteel | Lolly of zuurstok |
| Meepesant (of in het kort 'Mee') | En passant, tegelijkertijd |
| Nondedju | Net vloekwoord, afgeleid van het Franse `au nom de Dieu!` (in Gods naam) |
| Petazzie | Stamp (stamppot) |
| Ploats | Achtertuin |
| Sauwelen, zauwelen | Kletsten of babbelen |
| Schap | Decolleté |
| Schon | Mooi |
| Schottelslet (alleen Oost-Brabant) | Vaatdoekje |
| Verrèkes of kei veel | erg veel (Beide woorden worden overal voor gezet, keigroot, keistoer, of verrèkes groot, verrèkes stoer) |
| War | Ander woord voor het stopwoordje 'Hè' |
| Wellek? | Wat zegt u? |
| Tesnuzzik | Zakdoek |
| Zibbedeeske | Een verlegen, beetje zeurderig, beetje sullig oud vrouwtje |
| Zeveren | langdurig en eindeloos over details praten |
Het Brabants woord niet alleen in Noord-Brabant gesproken, maar ook in delen van Vlaanderen. Het bekendste Brabantse woord is Houdoe.
Religie
Meer dan de helft van de Noord-Brabantse bevolking is Katholiek. Vooral in het oosten, waar de provincie aan Limburg grenst, zijn veel mensen Katholiek. In het westen, waar de provincie aan Zeeland grenst, zijn er meer mensen die protestants zijn. Maar toch is er in het westen een minderheid van 52%, die katholiek zijn. Uit onderzoek bleek ook dat 1% van de West-Noord-Brabantse bevolking op zondag naar de kerk toegaat. Toch staan er een aantal bekende kerken in Noord-Brabant, waarvan de meeste katholiek zijn. Een bekende is de Sint-Janskathedraal te 's-Hertogenbosch en de Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara in Oudenbosch.
Musea
Een paar bekenden musea in Noord-Brabant zijn:
Evenementen
In Noord-Brabant worden veel jaarmarkten, braderieën, muziek- en sportevenementen georganiseerd. Dit gebeurt niet alleen in de grote steden, maar ook in de kleinere dorpen. Het bekendste evenement is natuurlijk Carnaval. Veel steden krijgen dan een andere naam. Zo heet Eindhoven dan Lampegat en Tilburg heet Kruikenstad.
Externe links
|
Klik hier voor een lijst van Noord-Brabantse steden, dorpen en buurtschappen met een verwijzing naar de gemeente waaronder ze vallen. |
|
Provincies van Nederland |
| |
|---|---|---|---|
| Drenthe · Flevoland · Friesland · Gelderland · Groningen · Limburg · Noord-Brabant · Noord-Holland · Overijssel · Utrecht · Zeeland · Zuid-Holland |
|||
| Koninkrijk der Nederlanden |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
| Provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830/1839) | |||
|---|---|---|---|
| Antwerpen · Drenthe · Friesland · Gelderland · Groningen · Henegouwen · Holland · Limburg · Luik · Namen · Noord-Brabant · Oost-Vlaanderen · Overijssel · Utrecht · West-Vlaanderen · Zeeland · Zuid-Brabant (1831 Brabant) |
| ||