Geschiedenis van Wallonië

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Het kenmerkende van de geschiedenis van Wallonië is dat deze een meer Romaans / Frans karakter heeft dan die van de Vlaamse geschiedenis. Het huidige Wallonië grenst aan het Nederlandstalige Nederland en Vlaanderen, en het Duitstalige Duitsland en het noorden van Frankrijk. Ook in het naburige Luxemburg wordt Duits en Frans gesproken, en Luxemburgs wat van oorspong ook een Frankische taal is.

Inleiding

Tijdens de middeleeuwen hoorde Wallonië bij het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie, en er ontwikkelden zich verschillende feodale vorstendommen op het huidige grondgebied van Wallonië. Deze gebieden werden grotendeels toegevoegd aan in het Bourgondische rijk in de loop van de 15e eeuw, met uitzondering van het prinsbisdom Luik. Na de Tachtigjarige Oorlog behoorden zij tot de Zuidelijke Nederlanden, en achtereenvolgens worden zij overheerst door de Spaanse Habsburgers, de Oostenrijkse Habsburgers, worden gebieden veroverd door de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV, en wordt het op het einde van de 18e eeuw samen met het prinsbisdom Luik ingelijfd bij Frankrijk (Napoleon), waarbij het wordt ingedeeld in departementen en arrondissementen (zie ook Geschiedenis van België). Vanaf 1815 hoort het tot het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.

De naam Wallonië (in Waals dialect Walonreye of Waloneye) werd eigenlijk pas gebruikelijk rond het jaar 1840, nadat België een zelfstandige feodale staat werd in 1930. Binnen het Koninkrijk België kreeg het haar huidige betekenis als Franssprekend landsdeel.

Op het einde van de 18e eeuw en in de 19e eeuw is er Wallonië sprake van een enorme technologische en Industriële revolutie, die de Samber- en Maasvallei flink zal veranderen.

Gedurende de Belgische staatshervormingen van 1970-1980 ontwikkelt zich een voorloper van het Waals gewest met eigen bevoegdheden. In 1993 wordt Wallonië een grondwettelijk gedefinieerd gewest in het federale België met verregaande autonomie (zelfstandigheid).

Taal

Vuursteenmijn in Spiennes

Het Waals is oorspronkelijk afkomstig van de Franken. De (noordelijke en oostelijke) Germanen gingen alle mensen die Latijn, Oud-Frans of Keltisch praatten "Walen" noemen. Het Waals en het Picardisch zijn de Romaanse dialecten die in de Waalse gebieden werden gesproken.

Prehistorie

Het 'Wallonië' van tijdens de laatste ijstijd van zeg maar 12.000 jaar geleden werd al bewoond. In een kolenmijn in Bernissart zijn de tot nu toe belangrijkste overblijfselen van de iguanodon dinosaurus gevonden.

Al in 1829 werd in de grotten van Engis in de provincie Luik twee schedels en overblijfselen van skeletten van neanderthalers gevonden door de Nederlands-Belgische arts en prehistoricus Philippe-Charles Schmerling. Dit gebeurde 25 jaar voor de vondst in het Neanderthal in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Ook in de Grot van Spy werden in 1886 overblijfselen van diezelfde neanderthalers gevonden. In Spiennes (provincie Henegouwen) bevindt zich een vuursteenmijn uit het neolithicum. Deze vormen de oudste prehistorische mijnen van Europa.

Romeinen

Julius Caesar veroverde gebieden in midden Europa die grofweg ten noorden en oosten begrensd werden door de Rijn (de Limes). Het Noordelijke deel noemde hij Belgica. Uit opgravingen zijn de sporen van de aanwezigheid van de Romeinen van latere datum (zie ook Romeinen in Nederland).

Merovingers en bekeringen tot het Christendom

In de 5e eeuw na Chr. veroveren de Salische Franken Wallonië, en wordt er ergens in de buurt van Doornik en Kamerijk de Merovingische dynastie gesticht door Childerik I. Zijn zoon Clovis of Chlodovech werd als eerste Frankische koning tot het Christelijke geloof bekeerd. Ook een stad als Tongeren was reeds bekeerd tot het katholicisme. Bekende monniken uit die tijd waren Sint-Piat en Sint-Servaas. Later deden Sint-Vaast, Sint-Eleutherius en vooral Sint-Eligius hun bekeringswerk vanuit Doornik. De heilige Lambertus was missionaris in het Luikse en werd er vermoord. Opmerkelijk genoeg droeg hij hierdoor bij aan het ontstaan van de stad Luik, want de heilige Hubertus, bewonderaar van Lambertus, verplaatste de bisschopszetel van Maastricht naar Luik om de vermoorde Lambertus te eren.

Karolingische rijk

Lotharingen in de 10e eeuw

Door Karel de Grote werd het Frankische rijk enorm uitgebreid. In 843 werd dat Karolingische Rijk verdeeld in drie delen: West-Francië, het rijk van Lotharius ofwel Lotharingen of Midden-Francië, en Oost-Francië. West-Francië (later Frankrijk) en Oost-Francië (later Duitsland). In 870 werd beslist dat de Waalse gebieden als deel van Lotharingen tot het West-Frankische koninkrijk zouden behoren, maar al in 880 werden ze in het Duitse rijk ondergebracht.

Al snel ontstond er het feodale stelsel, waarbij de drie rijken versnipperde tot zogeheten gouwen, met aan het hoofd een gouwgraaf. Je zou de leenheer een soort onderkoning kunnen noemen. In Wallonië kreeg je de Brabantgouw, de Haspengouw, de Luikgouw, de Ardennengouw, de Doornikgouw, de Henegouw, de Methingouw en de Lommegouw. In de 10e eeuw veranderde die gouwen in graafschappen, hertogdommen en prinsbisdommen namelijk:

• het zuidelijk deel van het prinsbisdom Luik
• het westelijk deel van het hertogdom Luxemburg, waaronder het graafschap Chiny
• het graafschap Namen
• het graafschap Henegouwen, waaronder de mark Valencijn, het graafschap Bergen en het graafschap Chièvres
• het abdijvorstendom Stavelot-Malmedy
• het hertogdom Bouillon
• het zuidelijkste deel van het hertogdom Brabant;
• het hertogdom Limburg.

Al vanaf de tijd van de Romeinen waren de toenmalige Walen al bekend met het maken van hoogwaardig ijzer. Ook wonnen ze ijzer uit de ijzermijnen in het gebied. Hun kennis verspreiden ze naar Frankrijk en Engeland.

In die tijd verrijzen er de kerken. De macht van de kerk is duidelijk aanwezig.

Bourgondiërs

De Bourgondiërs werden in de 15e eeuw heerser over de Nederlanden en ook delen van Wallonië. Dat ging over in de Spaanse Nederlanden.

Godsdienststrijd

Het Calvinisme kwam vanuit Frankrijk via Wallonië naar Vlaanderen en Nederland. Deze eerste vorm van Protestantisme sloeg in Wallonië niet erg aan. Het was de hertog van Alva die het land zuiverde en het de Protestanten zeer moeilijk maakte, en hierdoor behielden de katholieke adel en geestelijkheid hun macht in de Waalse gebieden. De Waalse Protestanten moesten met hun gereformeerde of Waalse kerken vluchten naar het Noorden: te Middelburg wordt de eerste gevestigd in 1574, in 1578 te Amsterdam en in 1585, na de val van Antwerpen, zullen nog vele Waalse kerken volgen: in totaal zullen 43 kerken deelnemen aan die eerste uittocht. Deze mensen nemen niet alleen hun geloof mee, maar ook veel kennis, rijkdom en vakmanschap. Eind 17e eeuw is er een tweede golf van vluchtelingen. Dit zijn de Hugenoten uit noord Frankrijk. zij verenigden zich in de Waalse kerk. Veel Waalse vluchtelingen komen ook terecht in het nieuwe Amerika en stichten daar Nieuw Nederland, of in het Latijn Nova Belgica, met Nieuw-Amsterdam als 'stad', het latere New York.

Tachtigjarige oorlog

Voorafgaande aan de tachtigjarige oorlog lopen de spanningen tussen de Noordelijke lage landen (zeg maar Nederland en Vlaanderen) en de Zuidelijke Nederlanden (Wallonië) hoog op. De Noordelingen lieten zich laatdunkend uit over de Walen: “Spaanse Walen, die zich hebben gekleed met de brutale tirannie, pestulantie en Spaanse arrogantie...”. De Walen daarentegen moesten niets weten van de Nederlandse opstand tegen de Spasnse overheersing. Dit zou leiden tot de Unie van Atrecht (1579).

De Verlichting en revoluties

Ondanks de grote invloed van het Katholicisme is er toch sprake van het ontstaan van een ruimer en steeds meer wetenschappelijk denken, wat bekend staat als de verlichting. Mede door deze houding is het mogelijk dat de Waalse kennis op gebied van metaalverwerking een vlucht gaat nemen en zal leiden tot de industriële revolutie en tal van technische ontwikkelingen. Een reuzen van de staalindustrie zijn Cockerill (het latere Cockerill Sambre) en Krupp. Dit zal echter wel zwaar ten nadele van de arbeidersklasse zijn. Dit zal eind 18e eeuw de Brabantse en Luikse omwentelingen doen laten ontstaan en ten gevolge van de Franse revolutie zullen er oorlogen volgen. In 1814-1813 wordt het gebied ingelijfd als deel van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Frans werd ingevoerd als eenheidstaal in Wallonië ten tijde van het Franse regime (Napoleon) en door Willem I. In 1830 zullen Waalse vrijwilligers zich aansluiten bij de opstand in Brussel, en hun bijdrage leveren aan de Belgische Revolutie. Ze wilden hun katholicisme behouden, maar wilden ook hun mijnbouw en industrie beschermen (protectionisme). Ook de werklieden gaan zich verenigen (soort vakbonden). In de negentiende eeuw begon de Waalse economie af te remmen en vertraagde de industriële en bevolkings-ontwikkeling. De streek zal ook voor een deel de tweede industriële revolutie missen (vanaf ongeveer 1870) en daardoor achter blijven op het gebied van olie, gas en elektriciteit. Wel werd in Charleroi het zogeheten solvayproces (het slimmer en goedkoper maken van soda) ontwikkeld door Ernest Solvay in zijn chemische fabriek (1863).

Vlaamse intocht

Omdat Vlaanderen de eerste industriële revolutie als het ware miste, ontstond er veel armoede daar. In Wallonië was er veel werk door de steeds verder toenemende industrie. Vandaar dat veel Walen nu Vlaamse familienamen hebben.

20e eeuw

Ook Wallonië had zwaar te lijden van de Eerste Wereldoorlog. De slag om Luik was heftig geweest, maar zou tevergeefs zijn en in de Tweede Wereldoorlog is het Ardennen-offensief berucht. Tussen beide oorlogen in werd in 1932 de taalgrens vastgesteld als een bestuurlijk gegeven, dat het Franstalige Wallonië vanaf dan van een Nederlandstalig Vlaanderen zal onderscheiden.

In de jaren vijftig kende de Waalse economie welliswaat een heropleving door de naoorlogse heropbouw en door de steun van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), zeg maar de voorloper van de huidige Europese Unie. Maar in de jaren 60 en 70 kwam Wallonië in een economische crisis terecht; de mijnen moesten dicht en de zware industrie ging ten onder.