Nijmegen
| Nijmegen | |
|---|---|
 |
 |
|
| |
| Provincie |  Gelderland
|
| Inwoners | 174.575 (3256 inw/km²) |
| Oppervlakte | 57,60 km² |
| Hoofdplaats(en) | Nijmegen |
| Burgemeester | Hubert Bruls (CDA) |
| Postcode(s) | 6500-6546, 6663 |
| Netnummer(s) | 024 |
| Website | www.nijmegen.nl |
Portaal  Nederland
| |
.png)
Nijmegen is een stad in de Nederlandse provincie Gelderland. De stad ligt grotendeels op de linkeroever van de Waal.
Nijmegen is de op 9 na grootste stad van Nederland en ook de grootste stad van Gelderland. Het telt 168.840 inwoners (1 mei 2014). Nijmegen maakt deel uit van de Stadsregio Arnhem Nijmegen. In de buurt van Nijmegen liggen de steden Arnhem en Wijchen.
Er wordt ook wel gezegd dat Nijmegen de oudste stad van Nederland is (maar dit zou ook Heerlen, Maastricht of Voorburg kunnen zijn). In 2005 vierde Nijmegen zijn 2000-jarig bestaan, maar het is een beetje onduidelijk waarom precies dit jaar gekozen is.
Naam
De naam Nijmegen komt van Noviomagus. Dit komt van het aan het Latijn aangepaste Novio (nieuw) en het Keltische woord magos. De Romeinen gaven deze naam aan meerdere steden in hun rijk. De stad schijnt een tijdlang ook Ulpia Noviomagus Batavorum geheten te hebben, een verwijzing naar de Romeinse keizer van die tijd.
In de tijd van Karel de Grote kreeg de stad de naam Numaga. Later werd dit veranderd in Nieumeghen, dit betekent Nieuw-Megen. Later werd dit weer veranderd in Nymegen. In de moderne Nederlandse spelling werd dit weer veranderd in Nijmegen. In het Nijmeegs wordt de stad ook wel Nimwèège genoemd. In het Duits is dit Nimwegen.
Geschiedenis
Voor de Middeleeuwen
Nijmegen is gebouwd op een heuvel bij de rivier de Waal.
Toen Romeinen omstreeks 10 voor Christus aan het Valkhof bij de Waal kwamen, stichtten ze daar voor de Bataven eerst Oppidum Batavorum. Dat is in 69 weer vernietigd door Julius Civilis. Tussen 71 en 104 zat er een leger gevestigd, Legio X Gemina. Nijmegen was toen een Castrum, een groot fort wat onderdeel was van de Limes. Tussen 98 en 105 moet de stad die als Romeins Nijmegen wordt gezien, van keizer Trajanus Romeinse stadsrechten hebben gekregen. De stad was hierna vooral belangrijk voor de handel.
Omstreeks 270 verlieten de Romeinen Noviomagus weer en gingen terug naar het Valkhof. Aan het begin van de 5e eeuw waren ze hier voorgoed weg.
In Nijmegen worden nog regelmatig archeologische overblijfselen gevonden uit de Romeinse tijd.
De middeleeuwen tot en met de twintigste eeuw
We weten maar heel weinig over de nederzetting Nijmegen zelf in de vroege middeleeuwen. De Merovingen moeten hier in de 5e eeuw wel zijn geweest. Aan het Valkhof zou eind 7e eeuw de eerste echte Nijmeegse kerk zijn gebouwd, die was gewijd aan Gertrudis van Nijvel.
Volgens de overlevering liet Karel de Grote in 777 aan het Valkhof een van zijn paltsen bouwen. Dit wordt vermeld door Einhard, die het heeft over een "paleis in Noviomagus onder de Waal". Er is ook een oorkonde uit die tijd bewaard gebleven waarin onder andere Niumaga wordt genoemd. Lodewijk de Vrome en andere Karolingische vorsten zouden in die tijd daarna vaker in de Nijmeegse palts zijn geweest. Uiteindelijk hebben eerst Noormannen de palts verwoest omstreeks 880, nadat ze die hadden bezet. In 1047 werd de palts door Godfried II van Lotharingen nog eens platgebrand en mogelijk was het bouwwerk daarna weg. Maar er wordt tegenwoordig ook weleens gezegd dat dit verhaal helemaal niet klopt, en dat de palts van Karel de Grote waar de oorkonde over gaat in Noyon stond. Alle hiervoor genoemde gebeurtenissen zouden dus ook daar zijn geweest. In Nijmegen gebeurde dan misschien wel helemaal niet zoveel bijzonders in die tijd.
Vanaf de hoge middeleeuwen was Nijmegen weer een echte stad. Frederik Barbarossa liet een burcht bouwen aan het Valkhof, de Valkhofburcht. In 1155 was deze burcht klaar. Vooral vroeger werd vaak gedacht dat dit de weer herbouwde palts was.
In 1230 kreeg Nijmegen officieel stadsrechten. In 1248 werd Nijmegen onderdeel van het hertogdom Gelre. Willem van Holland, die koning was van het Heilige Roomse Rijk (waar Nijmegen tot dat moment ook bij hoorde) zou Nijmegen in onderpand hebben gegeven aan de graaf van Gelre (die hem bij de verkiezingen had geholpen), om zo zijn schulden af te lossen. Maar die schuld is nooit afbetaald, dus Nijmegen was hierna voortaan Gelders.
Vanaf de 13e tot en met de 15e eeuw werd de stad verder uitgebreid en versterkt. Er kwamen ook steeds meer stadswallen. De oorspronkelijke aarden wallen werden later vervangen door muren. In 1254 begon op de Hundisburg de bouw van de Grote of Sint-Stevenskerk. Ongeveer een eeuw later is ook de Broederkerk gebouwd.
In 1543 werd Nijmegen, net als de rest van Gelre, bestuurd door Huis Habsburg. Tijdens de Reformatie ging het redelijk rustig in Nijmegen. Protestanten en katholieken kregen in 1566 eerst gelijke rechten, maar in 1579 kregen de protestanten meer rechten dan de katholieken.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd Nijmegen een aantal keer belegerd. Bekend is het beleg van 1591. Dit was de tweede keer. Ditmaal werd Nijmegen terugveroverd door Maurits van Oranje. Tussen 1672 en 1674 werd Nijmegen veroverd door de Fransen. In 1678 werd het weer rustig in Nijmegen, dankzij de Vrede van Nijmegen. Door dit verdrag was er ook vrede tussen de Fransen en het Republiek der 7 Verenigde Nederlanden.
Tijdens de Eerste Coalitieoorlog vond in 1794 het beleg van Nijmegen plaats. De Fransen wisten de stad uiteindelijk in te nemen. De burcht is hierna gesloopt, hoewel veel mensen dit niet wilden. Er zijn tegenwoordig twee ruïnes over, en een paar delen van de stadswallen.
In deze tijd vroor de Waal 's winters soms dicht, bijvoorbeeld in de winter van 1844-1845
Vanaf 1874 was Nijmegen niet meer gebonden aan de Vestingwet, waardoor de oude stadswallen mochten worden afgebroken. Nu kon de binnenstad echt gaan uitbreiden. In deze tijd zijn onder meer het Kronenburgerpark en Hunnerpark aangelegd.
In 1909 was er voor de eerste keer de Nijmeegse Vierdaagse.
In 1923 kreeg Nijmegen een eigen universiteit, de Katholieke Universiteit Nijmegen.
In 1936 was de Waalbrug eindelijk klaar. Daarvoor was er eeuwenlang alleen een veerpont geweest om de Waal over te steken.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog viel Nijmegen als eerste stad in Duitse handen. Op 22 februari 1944 werd de binnenstad gebombardeerd door de United States Army Air Forces. Daarbij vielen waarschijnlijk meer dan 800 doden en het meeste van het oude stadscentrum is verwoest. In september 1944 werd er opnieuw hevig gevochten tussen de Duitsers en de Geallieerden op de Waalbrug, dit was de slag om Nijmegen. De Britten en de Amerikanen wonnen uiteindelijk. Nijmegen was vanaf dat moment in feite al bevrijd, maar bleef een frontstad.
Na de Tweede Wereldoorlog
Na de Tweede Wereldoorlog was vooral het centrum van Nijmegen bijna helemaal verwoest. Het stadsdeel Benedenstad had iets minder oorlogsschade geleden dan de Bovenstad, maar was al langer in verval, ook al voor de oorlog. In 1972 waren er plannen om dit gebied te slopen, in plaats van te restaureren. In 1975 werd de Benedenstad uitgeroepen tot beschermd stadsgezicht. Toch waren toen al de meeste middeleeuwse panden gesloopt. Een paar straten werden toen gerestaureerd.
In de jaren zestig en zeventig stond Nijmegen bekend als rode stad. Er waren toen veel marxisten. In 1981 waren er rellen tussen de krakers en het Nijmeegse bestuur, de Piersonrellen.
Na de Tweede Wereldoorlog is Nijmegen ook flink uitgebreid. De dorpen Hatert, Hees en Neerbosch werden onderdeel van de stad.
Geografie
Nijmegen is ook een gemeente. In het oosten grenst Nijmegen met de gemeenten Lingewaard en Ubbergen, in het zuiden met Goesbeek en Heumen, in het westen met Wijchen en Beuningen en in het noordwesten met Overbetuwe.
Politiek
Sinds 21 mei 2012 is Hubert Bruls de huidige burgemeester van Nijmegen. Het college van B & W bestaat uit de burgemeester en 6 wethouders. Dit zijn:
- Jan van der Meer, wethouder van ruimtelijke ontwikkeling, wonen, klimaat, energie, groen en water.
- Hannie Kunst, wethouder van stedelijke ontwikkeling en cultuurhistorie.
- Bert Jeene, wethouder van financiën, economie, toerisme en stadregio.
- Bert Frings, wethouder van sport, zorg en welzijn.
- Turgay Tankir, wethouder van werk, inkomen, wijken en openbare orde.
- Henk Beerten, wethouder van cultuur en onderwijs.
De gemeenteraad van Nijmegen bestaat uit 39 leden. Hieronder vindt je een tabel met daarin de gemeenteraden van 1974 tot en met 2014:
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1974 | 1978 | 1982 | 1986 | 1990 | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 | |||
| GL | 4 | 3 | 6 | 5 | 6 | 6 | 8 | 9 | 6 | 8 | 8 | 11 | |||
| D66 | - | 2 | 2 | 2 | 5 | 7 | 2 | 1 | 2 | 6 | 7 | 6 | |||
| SP | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 4 | 6 | 6 | 7 | 5 | 8 | 5 | |||
| VVD | 6 | 4 | 6 | 4 | 3 | 4 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | |||
| Nijmeegse Fractie | - | - | - | - | - | - | - | 4 | 2 | 1 | 2 | 3 | |||
| PvdA | 12 | 12 | 9 | 16 | 11 | 8 | 8 | 8 | 11 | 8 | 4 | 3 | |||
| CDA | 15 | 16 | 13 | 10 | 12 | 9 | 7 | 5 | 5 | 3 | 2 | 2 | |||
| PvdD | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 2 | |||
| 50Plus | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | |||
| Gewoon Nijmegen | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | 2 | 2 | 1 | |||
| Voor Nijmegen | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | |||
| VSP | - | - | - | - | - | - | 1 | 2 | 1 | 2 | 2 | - | |||
| De Groenen | - | - | - | - | - | 1 | 2 | - | - | - | - | - | |||
| Totaal | 39 | 39 | 39 | 39 | 39 | 39 | 39 | 39 | 39 | 39 | 39 | 39 | |||
| Opkomst | 56,6% | 53,6% | 52,4% | 57,9% | 54,1% | 54,6% | 57,1% | ||||||||
Cultuur
Musea
In Nijmegen zijn er een aantal musea te vinden. Museum Het Valkhof is een museum dat sinds 1999 bestaat. Het museum gaat over archeologie en moderne kunst. Een ander museum is het muZIEum gaat over het leven van mensen met een handicap, bijvoorbeeld blindheid of doofheid. Natuurmuseum Nijmegen heeft veel planten, dieren en stenen in hun collectie. Het museum zit gevestigd in een voormalige synagoge. Het Nijmeegs Volkenkundig Museum is een museum dat niet meer bestaat, het museum is gefuseerd met Bronbeek in Arnhem. De Stratemakerstoren is ook een museum. Hier zijn verschillende tentoonstellingen te vinden. het Nationaal Fietsmuseum Velorama gaat over fietsen. Verder zijn er nog meer musea te vinden in Nijmegen.
Parken
_P1060338.JPG)
Evenementen
Het bekendste evenement van Nijmegen is de Nijmeegse Vierdaagse. Dit is een wandeltocht waar jaarlijks een heleboel mensen aan meedoen. Om de Nijmeegse Vierdaagse zijn allemaal evenementen georganiseerd. Deze worden de Vierdaagsefeesten genoemd. De Batavierenrace is een estafetteloop tussen de Nijmeegse studenten. De Zevenheuvelloop is een hardloopwedstrijd. Speciaal voor vrouwen is er ook een hardloopwedstrijd, de Marikenloop. De Fietsvierdaagse is een week na de Nijmeegse vierdaagse. Het idee is eigenlijk hetzelfde, alleen is de Fietsvierdaagse met de fiets. In juni en in oktober is er een kermis in Nijmegen. In Nijmegen wordt ook carnaval gevierd. Nijmegen krijgt dan de naam Knotsenburg.
Bezienswaardigheden
Naast alle musea en parken zijn er in Nijmegen nog meer dingen te zien. De Hortus Arcadië is een botanische tuin in Nijmegen. In de jaren 70 is de tuin aangelegd. De Grote of Sint-Stevenskerk is de oudste nog bestaande kerk van Nijmegen, en de grootste. Het Stadhuis van Nijmegen werd in 1555 gebouwd. De Grote Markt is een groot plein in Nijmegen. Aan de Grote markt ligt ook de Boterwaag. Op het Valkhof, dat nu een stadspark is, liggen ook het Sint-Nicolaaskapel en de Barbarossaruïne, overblijfselen van de burcht. De Kruittoren en de Belvédère zijn overblijfselen van de stadsmuur van Nijmegen.
Stadsdelen en wijken
De gemeenteraad heeft de gemeente Nijmegen met ingang van 1 januari 2007 onderverdeeld in 9 stadsdelen (CBS-wijken), die weer bestaan uit 44 wijken (CBS-buurten), namelijk:
|
|
Verkeer en vervoer
Nijmegen wordt door een aantal snelwegen met de rest van Nederland verbonden. De Rijkswegen A15 en de A73 zijn hier voorbeelden van. Omdat door Nijmegen een rivier stroomt, zijn er veel bruggen over de rivier. De Waalbrug en De Oversteek zijn bruggen voor het autoverkeer. Voor fietsers is er een speciale fietsburg, de Snelbinder. Voetganger kunnen de brug ook gebruiken. In Nijmegen zijn er vier treinstations:
Op de Nijmeegse stations stoppen ook intercity's.
Externe Link
|
|
Plaatsen in de gemeente Nijmegen |
| |
|---|---|---|---|
| Nijmegen · Lent Gelderland: Steden en dorpen in Gelderland Nederland: Provincies · Gemeenten |
|||
| Stadsdelen, wijken en buurten in de gemeente Nijmegen |
| ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||||||||||||
|
Gemeenten in de provincie Gelderland |
| |
|---|---|---|---|
| Aalten · Apeldoorn · Arnhem · Barneveld · Berg en Dal · Berkelland · Beuningen · Bronckhorst · Brummen · Buren · Culemborg · Doesburg · Doetinchem · Druten · Duiven · Ede · Elburg · Epe · Ermelo · Harderwijk · Hattem · Heerde · Heumen · Lingewaard · Lochem · Maasdriel · Montferland · Neder-Betuwe · Nijkerk · Nijmegen · Nunspeet · Oldebroek · Oude IJsselstreek · Overbetuwe · Putten · Renkum · Rheden · Rozendaal · Scherpenzeel · Tiel · Voorst · Wageningen · West Betuwe · West Maas en Waal · Westervoort · Wijchen · Winterswijk · Zaltbommel · Zevenaar · Zutphen | |||