Asengeloof: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(43 tussenliggende versies door een andere gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{zie ook|Zie ook [[Germaanse mythologie]] voor een nauw verwante mythologie.}}
  
{{zie ook|Zie ook [[Germaanse mythologie]] voor een nauw verwante mythologie.}}
 
[[Bestand:Viking Expansion.svg|miniatuur|Dit gebied kenden de Vikingen.]]
  
[[Bestand:Viking Expansion.svg|miniatuur|Dit gebied kenden de Vikingen.]]
−
Het '''Asengeloof''' ofwel de '''Noordse mythologie''', is de gebruikelijke naam voor het [[geloof]] van de [[Vikingen]]. Onderzoekers zijn van mening dat het Asengeloof onderdeel uitmaakt van de [[Germaanse mythologie]], ook omdat er zoveel overeenkomsten zijn. Het Asengeloof bleef echter langer bestaan. De Germanen van West-Europa werden al vanaf ca. 800 na Chr. [[Kerstening|gekerstend]]. Bij de Vikingen gebeurde dat pas na 1200.
+
Het '''Asengeloof''' ofwel de '''Noordse mythologie''', is de gebruikelijke naam voor het [[geloof]] van de [[Vikingen]]. Onderzoekers zijn van mening dat het Asengeloof onderdeel uitmaakt van de [[Germaanse mythologie]], ook omdat er zoveel overeenkomsten zijn. Het Asengeloof bleef echter langer bestaan. De Germanen van West-Europa werden al vanaf ca. 400 na Chr. [[Kerstening|gekerstend]]. Bij de Vikingen gebeurde dat pas na 1200.
  +
  +
Het bestuderen van de oude [[Mythe|mythen]] is best lastig en vaak verwarrend. Omdat de verhalen nogal bizar kunnen zijn, is het de grote vraag wat er werkelijk mee bedoeld werd (met een moeilijk woord: het [[interpreteren]] van de verhalen). Ook is de taal in de loop van de eeuwen nogal veranderd, waardoor er mogelijk ook vertaalfouten in zijn geslopen. Bovendien werden de verhalen eerst nog mondeling doorverteld en later pas op schrift gesteld. Ook daarbij kunnen fouten zijn gemaakt.
   
 
== Achtergrond ==
  
== Achtergrond ==
 
[[Bestand:Ymir gets killed by Froelich.jpg|miniatuur|De dood van Ymir.]]Wanneer het Asengeloof is ontstaan is niet duidelijk. Dat komt doordat het aanvankelijk [[Mythe|mythes]] waren die van generatie op generatie werden doorverteld. Men schat dat dit gebeurde vanaf het jaar 100 na Chr. De geschreven bronnen over de Vikingtijd zijn pas 200 tot 300 jaar later gemaakt. Wat wel redelijk duidelijk is, is dat het geloof niet in één keer is opgekomen, maar over een langere tijd. Zo zitten er invloeden uit het oude [[Mesopotamië]] en de [[Indusvallei]] in verwerkt, zoals de verering van natuurverschijnselen. In Europa kreeg deze godsdienst de vorm van de [[Germaanse mythologie]], die [[Natuurgodsdienst|natuurgoden]] aanbad. Aannemelijk is dat het geloof zich naar Scandinavië verspreidde. Deze verspreiding zou tussen het jaar 0 en het jaar 500 n.Chr. hebben plaatsgevonden. In combinatie met de plaatselijke geschiedenis en gebruiken ontwikkelde het geloof zich tot het Asengeloof. Maar ook dat geloof stond niet stil. Zo waren [[sagen]] van grote invloed op het geloof. Deze sagen werden verteld door [[Skald|skalden]], een soort dichters. Deze sagen gingen vaak over koningen. Sommige sagen waren daarom een vorm van [[propaganda]], politieke reclame.
 
[[Bestand:Ymir gets killed by Froelich.jpg|miniatuur|De dood van Ymir.]]Wanneer het Asengeloof is ontstaan is niet duidelijk. Dat komt doordat het aanvankelijk [[Mythe|mythes]] waren die van generatie op generatie werden doorverteld. Men schat dat dit gebeurde vanaf het jaar 100 na Chr. De geschreven bronnen over de Vikingtijd zijn pas 200 tot 300 jaar later gemaakt. Wat wel redelijk duidelijk is, is dat het geloof niet in één keer is opgekomen, maar over een langere tijd. Zo zitten er invloeden uit het oude [[Mesopotamië]] en de [[Indusvallei]] in verwerkt, zoals de verering van natuurverschijnselen. In Europa kreeg deze godsdienst de vorm van de [[Germaanse mythologie]], die [[Natuurgodsdienst|natuurgoden]] aanbad. Aannemelijk is dat het geloof zich naar Scandinavië verspreidde. Deze verspreiding zou tussen het jaar 0 en het jaar 500 n.Chr. hebben plaatsgevonden. In combinatie met de plaatselijke geschiedenis en gebruiken ontwikkelde het geloof zich tot het Asengeloof. Maar ook dat geloof stond niet stil. Zo waren [[sagen]] van grote invloed op het geloof. Deze sagen werden verteld door [[Skald|skalden]], een soort dichters. Deze sagen gingen vaak over koningen. Sommige sagen waren daarom een vorm van [[propaganda]], politieke reclame.
   
−
Rond het jaar 800 verschenen er inscripties (in hout of steen gehakte teksten) op runenstenen die erop duiden dat de goden daar aanbeden werden.
+
Rond het jaar 800 verschenen er inscripties (in hout of steen gehakte teksten) op [[runen]]-stenen die erop duiden dat de goden daar aanbeden werden.
   
−
De '''Asen''' (Oudnoords: ''[[Æsir]]'') waren volgens de overlevering de volgelingen van [[Odin]]. Æsir betekent zoiets als 'volk van Asia'. Ze zouden afkomstig zijn uit Ásaland (land van de aesir).
+
De '''[[Æsir|Asen]]''' (Oudnoords: ''[[Æsir]]'') waren volgens de overlevering de volgelingen van [[Odin]]. Æsir betekent zoiets als 'volk van Asia'. Ze zouden afkomstig zijn uit Ásaland (land van de aesir).
 
== Basisbeschrijving ==
  
== Basisbeschrijving ==
−
De mythe begint met wat je zou kunnen noemen het scheppingsverhaal. Tussen de regels door herken je het ontstaan van de aarde.
 +
De [[mythe]] begint met wat je zou kunnen noemen het [[scheppingsverhaal]]. Tussen de regels door herken je het ontstaan van de aarde.
   
−
[[Ginnungagap]], het ''niets'' (zeg maar het heelal net na de [[oerknal]]), de reus [[Ymir]] werd geschapen. Dat kwam doordat de werelden [[Niflheim]] (een nevelwereld) en [[Muspelheim]] (een vuurwereld) bij elkaar kwamen in Ginnungagap. De reus Ymir was een zogenoemde [[rijpreus]]. Dat is een soort reus die uit een enorm koude wereld komt en die ook een hele koude adem heeft, zo koud dat die adem alles bevriest. Hierin herken je de [[IJstijd|ijstijden]]. De kinderen van Ymir waren de [[Jötun]], ook reuzen. Ymir zweette in zijn slaap, en uit dat zweet, [[Rijp (vorst)|rijp]], werd een [[koe]] geschapen, [[Audhumla]]. Audhumla was de bron van vier rivieren van melk. Ymir dronk daaruit. Audhumla zelf likte aan rijpstenen. Uit die rijpstenen kwam een man, [[Búri]]. Hij had ook een zoon, Bor. Bor trouwde met de dochter van rijpreus [[Bölthorn]], [[Bestla]]. Zij krijgen drie zonen, [[Odin]], [[Vili]] en [[Vé]]. Zij schiepen de '''Asen''' en de '''Wanen'''. Later doodden zij Ymir. Ymir bloedde zo hevig dat de wereld overstroomde en bijna alle rijpreuzen verdronken. Dit onderdeel lijkt wel wat op het verhaal van de [[zondvloed]] uit de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]]. Maar er wist één familie te overleven. Zij vluchtten naar [[Útgard]], een gebied in [[Jötunheim]]. Odin, Vili en Vé maakten van het lichaam van Ymir onze aarde. Zijn lichaam werd het land, en zijn bloed het water. Van de schedel werd het [[heelal]] gemaakt. De schedel kun je vergelijken met het [[hemelgewelf]]. De sterren waren vonken uit Muspelheim, de maan een spiegel. Deze spiegel [[Reflecteren|reflecteerde]] het zonlicht.
+
[[Ginnungagap]], het ''niets'' (zeg maar het heelal net na de [[oerknal]]), de reus [[Ymir]] werd geschapen. Dat kwam doordat de werelden [[Niflheim]] (een nevelwereld) en [[Muspelheim]] (een vuurwereld) bij elkaar kwamen in Ginnungagap. De reus [[Ymir]] was een zogenoemde [[rijpreus]]. Dat is een soort reus die uit een enorm koude wereld komt en die ook een hele koude adem heeft, zo koud dat die adem alles bevriest. Hierin herken je de [[IJstijd|ijstijden]]. De kinderen van Ymir waren de [[Jotun|Jötun]], ook reuzen. Ymir zweette in zijn slaap, en uit dat zweet, [[Rijp (vorst)|rijp]], werd een [[koe]] geschapen, [[Auðumbla]]. Audhumla was de bron van vier rivieren van melk. Ymir dronk daaruit. Audhumla zelf likte aan rijpstenen. Uit die rijpstenen kwam een man, [[Búri]]. Hij had ook een zoon, Bor of [[Borr]]. Borr trouwde met de dochter van rijpreus [[Bölthorn]], [[Bestla]]. Zij krijgen drie zonen, [[Odin]], [[Vili]] en [[Vé]]. Zij schiepen de '''[[Æsir|Asen]]''' (Æsir) en de '''Wanen''' of '''[[Vanir]]'''. Later doodden zij Ymir. Ymir bloedde zo hevig dat de wereld overstroomde en bijna alle rijpreuzen verdronken. Dit onderdeel lijkt wel wat op het verhaal van de [[zondvloed]] uit de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]]. Maar er wist één familie te overleven. Zij vluchtten naar [[Útgard]], een gebied in [[Jötunheim]]. Odin, Vili en Vé maakten van het lichaam van Ymir onze aarde. Zijn lichaam werd het land, en zijn bloed het water. Van de schedel werd het [[heelal]] gemaakt. De schedel kun je vergelijken met het [[hemelgewelf]]. De sterren waren vonken uit Muspelheim, de maan een spiegel. Deze spiegel [[Reflecteren|reflecteerde]] het zonlicht.
   
−
Er zijn vier dwergen, genaamd Nordri, Sudri, Austri en Vestri. Zij dragen de wereld. Ze leefden eerst in het lichaam van Ymir, maar door een toverspreuk kwamen ze eruit. Odin, Vili en Vé maakten van de wenkbrauwen van Odin nu een muur tussen Útgard en Midgard. De drie broers vonden aan de kust twee houten lichamen. Daaruit maakten ze de eerste mensen, [[Ask]] en [[Embla]]. Deze mensen bouwden in Midgard de godenwereld [[Asgard]]. De goden maakten zelf een brug, [[Bifröst]], tussen Asgard en Midgard.
+
Er zijn vier dwergen, genaamd Nordri, Sudri, Austri en Vestri. Zij dragen de wereld. Ze leefden eerst in het lichaam van Ymir, maar door een toverspreuk kwamen ze eruit. Odin, Vili en Vé maakten van de wenkbrauwen van Odin nu een muur tussen Útgard en Midgard. De drie broers vonden aan de kust twee houten lichamen. Daaruit maakten ze de eerste mensen, [[Ask en Embla]] (vergelijk [[Adam en Eva]]). Deze mensen bouwden in [[Midgard]] de godenwereld [[Asgard]]. De goden maakten zelf een brug, [[Bifröst]], tussen Asgard en Midgard.
   
 
== Yggdrasil - de wereldboom ==
  
== Yggdrasil - de wereldboom ==
   
−
[[Yggdrasil]] is wat de Vikingen in het Asengeloof de wereldboom noemden. Alle werelden en het hele universum is gebouwd rond deze wereldboom. De wereldboom bestaat uit 9 werelden:
 +
'''[[Yggdrasil]]''' is wat de Vikingen in het Asengeloof de wereldboom noemden. Alle werelden en het hele universum is gebouwd rond deze wereldboom. De wereldboom bestaat uit 9 werelden:
−
=== Asgard ===
  
⚫
{{zie hoofdartikel|Asgard}}
  
−
[[Bestand:Asgard and Bifrost in interpretation of Otto Schenk in Wagner's Das Rheingold.jpg|miniatuur|[[Interpretatie]] van Asgard en de regenboog [[Bifröst]] door [[Otto Schenk]].]]
  
⚫
'''Asgard''', ook wel '''Asgaard''', is de wereld van de goden. Asgard ziet er uit zoals een Vikingdorp: een aantal huizen bij elkaar. Het bekendste huis is ongetwijfeld het [[Walhalla]]. Mensen die in de strijd gestorven zijn gaan daar naar toe. De strijders die in het Walhalla verblijven heten [[Einherjar]]. De Einherjar trainen de hele dag voor [[Ragnarök]], de eindstrijd, met daarna de ondergang van de wereld.
  
   
  ⚫
#'''[[Asgard]] of Asgaard''', de wereld der Asen. Het is de wereld van de goden. Asgard ziet er uit zoals een Vikingdorp: een aantal huizen bij elkaar. Het bekendste huis is ongetwijfeld het [[Walhalla]]. Mensen die in de strijd gestorven zijn gaan daar naar toe. De strijders die in het Walhalla verblijven heten [[Einherjar]]. De Einherjar trainen de hele dag voor [[Ragnarok|Ragnarök]], de eindstrijd, met daarna de ondergang van de wereld. Lees [[Asengeloof#Walhalla|hier]] meer over het Walhalla.
−
Lees [[Asengeloof#Walhalla|hier]] meer over het Walhalla.
  
  +
#'''[[Alfheim]] of Álfheimr''', de wereld der lichtelfen
−  
  ⚫
#[[Bestand:The giant with the flaming sword by Dollman.jpg|miniatuur|Een vuurreus.]]'''[[Muspelheim]]''', de vuurwereld. Het is de wereld van de [[Vuurreus|vuurreuzen]]. De leider van de vuurreuzen heet [[Surt (mytisch persoon)|Surt]]. ''Muspelheim'' betekent ''Vlamland''.
−
=== Vanaheim ===
  
−
{{zie hoofdartikel|Vanaheim}}'''Vanaheim''' is de wereld van de Wanen. Hier bevindt zich onder andere [[Folkvangr]], een ander hiernamaals.
 +
#'''[[Vanaheim]]''', het rijk der vruchtbaarheidsgoden; de Vanir of Wanen. Hier bevindt zich onder andere [[Folkvangr]], een ander hiernamaals. Klik [[Asengeloof#Folkvangr|hier]] om op deze pagina meer te lezen over Folkvangr.
  ⚫
#'''[[Midgard]]''', de wereld der mensen. Dat is de wereld zoals je die kent, dus Nederland, Europa, etc.. De Vikingen zelf wisten ongeveer van het bestaan van het gebied van Scandinavië tot aan Noord-Afrika, [[Bagdad]] en [[Noord-Amerika]]. Er is ook een Boeddhabeeldje gevonden, die in de Vikingtijd naar Scandinavië is gekomen. Dat is waarschijnlijk via de Arabieren gegaan. De Vikingen zijn zelf dus waarschijnlijk niet in [[India]] geweest.
−  
  ⚫
#'''[[Jötunheim]]''', de wereld der [[Jotun|Jötuns]], ofwel de wereld van de reuzen. Volgens de [[Proza Edda]] is Jötunheim een soort [[illusie]].
−
Klik [[Asengeloof#Folkvangr|hier]] om op deze pagina meer te lezen over Folkvangr.
  
  ⚫
#'''[[Niflheim]]''', het rijk der [[Nevel|nevelen]]; hier huisden de doden. Het is er erg koud en donker, en het is een van de oudste werelden. Niflheim speelt ook een belangrijke rol in het [[Asengeloof#Schepping|scheppingsverhaal]].
−  
  ⚫
#'''[[Nidavellir]]''' of '''[[Svartalfheim]]''', de wereld der zwartelfen of [[Dwerg|dwergen]]. De wereld wordt ook wel '''svartalfheim''' genoemd, maar svartalfen zijn elfen, dus geen dwergen. Daarom zit er vermoedelijk enig verschil tussen deze werelden.
−
=== Midgard ===
  
  ⚫
#'''[[Helheim]]''', de woonplaats (wereld) van de godin [[Hel]]. ''Voor de rol van Helheim als onderwereld, zie [[Asengeloof#Helheim|het overeenkomstige deel bij "Hiernamaals"]].''
⚫
{{zie hoofdartikel|Midgard}}
  
⚫
'''Midgard''', ookwel '''Midgaard''', is de wereld van de mensen. Dat is de wereld zoals je die kent, dus Nederland, Europa, etc.. De Vikingen zelf wisten ongeveer van het bestaan van het gebied van Scandinavië tot aan Noord-Afrika, [[Bagdad]] en [[Noord-Amerika]]. Er is ook een Boeddhabeeldje gevonden, die in de Vikingtijd naar Scandinavië is gekomen. Dat is waarschijnlijk via de Arabieren gegaan. De Vikingen zijn zelf dus waarschijnlijk niet in [[India]] geweest.
  
−  
−
=== Jötunheim ===
  
⚫
{{zie hoofdartikel|Jötunheim}}
  
⚫
'''Jötunheim''' is de wereld van de reuzen. Volgens de [[Proza Edda]] is Jötunheim een soort [[illusie]].
  
−  
−
=== Nidavellir ===
  
⚫
{{zie hoofdartikel|Nidavellir}}'''Nidavellir''' is het land van de [[Dwerg|dwergen]]. De wereld wordt ookwel '''svartalfheim''' genoemd, maar svartalfen zijn elfen, dus geen dwergen. Daarom zit er vermoedelijk enig verschil tussen deze werelden.
  
−  
−
===Niflheim===
  
⚫
{{zie hoofdartikel|Niflheim}}'''Niflheim''' is de wereld van de [[Nevel|nevelen]]. Het is er erg koud en donker, en het is een van de oudste werelden. Niflheim speelt ook een belangrijke rol in het [[Asengeloof#Schepping|scheppingsverhaal]].
  
−  
−
===Muspelheim===
  
⚫
{{zie hoofdartikel|Muspelheim}}'''Muspelheim''' is de wereld van de [[Vuurreus|vuurreuzen]]. De leider van de vuurreuzen heet [[Surt]]. ''Muspelheim'' betekent ''Vlamland''. [[Bestand:The giant with the flaming sword by Dollman.jpg|miniatuur|Een vuurreus.]]
  
−  
−
===Helheim===
  
⚫
[[Bestand:Hel (1889) by Johannes Gehrts.jpg|miniatuur|Hel door Johannes Gehrts]]
  
−
{{zie hoofdartikel|Helheim}}'''Helheim''' is de wereld van [[Hel]].
  
⚫
{{zie ook|Voor de rol van Helheim als onderwereld, zie [[Asengeloof#Helheim_2|het overeenkomstige deel bij "Hiernamaals"]].}}
  
−  
−
===Alfheim===
  
−
{{zie hoofdartikel|Alfheim}}'''Alfheim''' is de wereld van de [[Lichtelf|lichtelfen]].
  
−  
⚫
[[Bestand:Baldur.jpg|miniatuur|Baldr]]
  
⚫
'''Baldr''' was god van het licht, lente en wijsheid. In een droom werd voorspeld dat iets Baldr zou doden. De moeder van Baldr, [[Frigg]], liet alles en iedereen, zelfs planten, beloven dat ze Baldr niet zouden doden. Maar de [[maretak]] was overgeslagen. [[Loki]] liet toen een pijl maken van een maretak, en Loki lokte Baldrs broer [[Hodr]], die blind was, in de val. Hodr schoot nietsvermoedend de pijl op Baldr af en doodde hem.
  
   
 
== Goden van de Asen ==
  
== Goden van de Asen ==
Regel 67: Regel 40:
 
{{zie hoofdartikel|Thor}}
  
{{zie hoofdartikel|Thor}}
   
−
==== Balder ====
 +
==== Baldr of Balder ====
  ⚫
[[Bestand:Baldur.jpg|miniatuur|Baldr]]
−
{{zie hoofdartikel|Balder}}
  
  ⚫
{{zie hoofdartikel|Baldr}}
  ⚫
'''Baldr''' of '''Balder''' was de god van het licht, lente en wijsheid. In een droom werd voorspeld dat iets Baldr zou doden. De moeder van Baldr, [[Frigg]], liet alles en iedereen, zelfs planten, beloven dat ze Baldr niet zouden doden. Maar de [[maretak]] was overgeslagen. [[Loki]] liet toen een pijl maken van een maretak, en Loki lokte Baldrs broer [[Hodr]], die blind was, in de val. Hodr schoot nietsvermoedend de pijl op Baldr af en doodde hem.
   
 
====Týr ====
  
====Týr ====
Regel 96: Regel 71:
 
{{zie hoofdartikel|Forseti}}
  
{{zie hoofdartikel|Forseti}}
   
  ⚫
==Goden van de Wanen of Vanir==
⚫
==== Hoenir ====
  
−
{{zie hoofdartikel|Hoenir}}
 +
{{zie hoofdartikel|Vanir|Wanen (mythologie)}}
  ⚫
De Wanen of Vanir zijn de goden van de natuur.
  ⚫
==== Vili of Hœnir ====
  ⚫
{{zie hoofdartikel|Vili}}
  +
  +
==== Vé, Lodur of Lother ====
  +
{{zie hoofdartikel|Vé}}Vili en Vé zijn de broers van Odin en zonen van Borr en Bestla. Samen met Odin maakten ze de wereld, maar terwijl Odin de Oppergod van de Æsir werd, werden Vili en Vé dat van de Wanen of Vanir.
   
⚫
==Goden van de Wanen==
  
−
{{zie hoofdartikel|Wanen (mythologie)}}
  
⚫
De Wanen zijn de goden van de natuur.
  
 
====Freya====
  
====Freya====
  +
[[Bestand:Freya by C. E. Doepler.jpg|miniatuur|Freya]]
 
{{zie hoofdartikel|Freya}}
  
{{zie hoofdartikel|Freya}}
   
Regel 109: Regel 88:
   
 
====Njord====
  
====Njord====
−
{{zie hoofdartikel|Njord}}[[Bestand:Freya by C. E. Doepler.jpg|miniatuur|Freya]]
 +
{{zie hoofdartikel|Njord}}
   
 
====Gerd====
  
====Gerd====
Regel 133: Regel 112:
   
 
===Walhalla===
  
===Walhalla===
−
{{zie hoofdartikel|Walhalla}}
  
 
[[Bestand:Walhall by Emil Doepler.jpg|miniatuur|Impressie van het Walhalla door Emil Doepler.]]
  
[[Bestand:Walhall by Emil Doepler.jpg|miniatuur|Impressie van het Walhalla door Emil Doepler.]]
  ⚫
{{zie hoofdartikel|Walhalla}}
   
 
===Folkvangr===
  
===Folkvangr===
 
{{zie hoofdartikel|Folkvangr}}
  
{{zie hoofdartikel|Folkvangr}}
 
===Helheim ===
  
===Helheim ===
  ⚫
[[Bestand:Hel (1889) by Johannes Gehrts.jpg|miniatuur|Hel door Johannes Gehrts]]
 
{{zie hoofdartikel|Helheim}}
  
{{zie hoofdartikel|Helheim}}
 
{{zie ook|Voor de beschrijving van de wereld Helheim, zie [[Asengeloof#Helheim|het overeenkomstige deel bij "Negen werelden"]].}}
  
{{zie ook|Voor de beschrijving van de wereld Helheim, zie [[Asengeloof#Helheim|het overeenkomstige deel bij "Negen werelden"]].}}
Regel 144: Regel 124:
 
{{zie hoofdartikel|Sagen}}
  
{{zie hoofdartikel|Sagen}}
 
===Ragnarök===
  
===Ragnarök===
−
{{zie hoofdartikel|Ragnarök}}
 +
{{zie hoofdartikel|Ragnarok}}
 
==Reuzen==
  
==Reuzen==
   
Regel 159: Regel 139:
 
*[[Poëtische Edda]] - auteur onbekend
  
*[[Poëtische Edda]] - auteur onbekend
 
**[[Völuspá]] - Over het ontstaan en de ondergang van de wereld
  
**[[Völuspá]] - Over het ontstaan en de ondergang van de wereld
−
*[[Proza-Edda]] - [[Snorri Sturluson]]
 +
*[[Proza Edda]] of Snorri-Edda - [[Snorri Sturluson]]
   
 
===Kronieken===
  
===Kronieken===

Huidige versie van 17 aug 2024 om 17:08

Zie ook Germaanse mythologie voor een nauw verwante mythologie.
Dit gebied kenden de Vikingen.

Het Asengeloof ofwel de Noordse mythologie, is de gebruikelijke naam voor het geloof van de Vikingen. Onderzoekers zijn van mening dat het Asengeloof onderdeel uitmaakt van de Germaanse mythologie, ook omdat er zoveel overeenkomsten zijn. Het Asengeloof bleef echter langer bestaan. De Germanen van West-Europa werden al vanaf ca. 400 na Chr. gekerstend. Bij de Vikingen gebeurde dat pas na 1200.

Het bestuderen van de oude mythen is best lastig en vaak verwarrend. Omdat de verhalen nogal bizar kunnen zijn, is het de grote vraag wat er werkelijk mee bedoeld werd (met een moeilijk woord: het interpreteren van de verhalen). Ook is de taal in de loop van de eeuwen nogal veranderd, waardoor er mogelijk ook vertaalfouten in zijn geslopen. Bovendien werden de verhalen eerst nog mondeling doorverteld en later pas op schrift gesteld. Ook daarbij kunnen fouten zijn gemaakt.

Achtergrond

De dood van Ymir.

Wanneer het Asengeloof is ontstaan is niet duidelijk. Dat komt doordat het aanvankelijk mythes waren die van generatie op generatie werden doorverteld. Men schat dat dit gebeurde vanaf het jaar 100 na Chr. De geschreven bronnen over de Vikingtijd zijn pas 200 tot 300 jaar later gemaakt. Wat wel redelijk duidelijk is, is dat het geloof niet in één keer is opgekomen, maar over een langere tijd. Zo zitten er invloeden uit het oude Mesopotamië en de Indusvallei in verwerkt, zoals de verering van natuurverschijnselen. In Europa kreeg deze godsdienst de vorm van de Germaanse mythologie, die natuurgoden aanbad. Aannemelijk is dat het geloof zich naar Scandinavië verspreidde. Deze verspreiding zou tussen het jaar 0 en het jaar 500 n.Chr. hebben plaatsgevonden. In combinatie met de plaatselijke geschiedenis en gebruiken ontwikkelde het geloof zich tot het Asengeloof. Maar ook dat geloof stond niet stil. Zo waren sagen van grote invloed op het geloof. Deze sagen werden verteld door skalden, een soort dichters. Deze sagen gingen vaak over koningen. Sommige sagen waren daarom een vorm van propaganda, politieke reclame.

Rond het jaar 800 verschenen er inscripties (in hout of steen gehakte teksten) op runen-stenen die erop duiden dat de goden daar aanbeden werden.

De Asen (Oudnoords: Æsir) waren volgens de overlevering de volgelingen van Odin. Æsir betekent zoiets als 'volk van Asia'. Ze zouden afkomstig zijn uit Ásaland (land van de aesir).

Basisbeschrijving

De mythe begint met wat je zou kunnen noemen het scheppingsverhaal. Tussen de regels door herken je het ontstaan van de aarde.

Ginnungagap, het niets (zeg maar het heelal net na de oerknal), de reus Ymir werd geschapen. Dat kwam doordat de werelden Niflheim (een nevelwereld) en Muspelheim (een vuurwereld) bij elkaar kwamen in Ginnungagap. De reus Ymir was een zogenoemde rijpreus. Dat is een soort reus die uit een enorm koude wereld komt en die ook een hele koude adem heeft, zo koud dat die adem alles bevriest. Hierin herken je de ijstijden. De kinderen van Ymir waren de Jötun, ook reuzen. Ymir zweette in zijn slaap, en uit dat zweet, rijp, werd een koe geschapen, Auðumbla. Audhumla was de bron van vier rivieren van melk. Ymir dronk daaruit. Audhumla zelf likte aan rijpstenen. Uit die rijpstenen kwam een man, Búri. Hij had ook een zoon, Bor of Borr. Borr trouwde met de dochter van rijpreus Bölthorn, Bestla. Zij krijgen drie zonen, Odin, Vili en Vé. Zij schiepen de Asen (Æsir) en de Wanen of Vanir. Later doodden zij Ymir. Ymir bloedde zo hevig dat de wereld overstroomde en bijna alle rijpreuzen verdronken. Dit onderdeel lijkt wel wat op het verhaal van de zondvloed uit de Bijbel. Maar er wist één familie te overleven. Zij vluchtten naar Útgard, een gebied in Jötunheim. Odin, Vili en Vé maakten van het lichaam van Ymir onze aarde. Zijn lichaam werd het land, en zijn bloed het water. Van de schedel werd het heelal gemaakt. De schedel kun je vergelijken met het hemelgewelf. De sterren waren vonken uit Muspelheim, de maan een spiegel. Deze spiegel reflecteerde het zonlicht.

Er zijn vier dwergen, genaamd Nordri, Sudri, Austri en Vestri. Zij dragen de wereld. Ze leefden eerst in het lichaam van Ymir, maar door een toverspreuk kwamen ze eruit. Odin, Vili en Vé maakten van de wenkbrauwen van Odin nu een muur tussen Útgard en Midgard. De drie broers vonden aan de kust twee houten lichamen. Daaruit maakten ze de eerste mensen, Ask en Embla (vergelijk Adam en Eva). Deze mensen bouwden in Midgard de godenwereld Asgard. De goden maakten zelf een brug, Bifröst, tussen Asgard en Midgard.

Yggdrasil - de wereldboom

Yggdrasil is wat de Vikingen in het Asengeloof de wereldboom noemden. Alle werelden en het hele universum is gebouwd rond deze wereldboom. De wereldboom bestaat uit 9 werelden:

  1. Asgard of Asgaard, de wereld der Asen. Het is de wereld van de goden. Asgard ziet er uit zoals een Vikingdorp: een aantal huizen bij elkaar. Het bekendste huis is ongetwijfeld het Walhalla. Mensen die in de strijd gestorven zijn gaan daar naar toe. De strijders die in het Walhalla verblijven heten Einherjar. De Einherjar trainen de hele dag voor Ragnarök, de eindstrijd, met daarna de ondergang van de wereld. Lees hier meer over het Walhalla.
  2. Alfheim of Álfheimr, de wereld der lichtelfen
  3. Een vuurreus.
    Muspelheim, de vuurwereld. Het is de wereld van de vuurreuzen. De leider van de vuurreuzen heet Surt. Muspelheim betekent Vlamland.
  4. Vanaheim, het rijk der vruchtbaarheidsgoden; de Vanir of Wanen. Hier bevindt zich onder andere Folkvangr, een ander hiernamaals. Klik hier om op deze pagina meer te lezen over Folkvangr.
  5. Midgard, de wereld der mensen. Dat is de wereld zoals je die kent, dus Nederland, Europa, etc.. De Vikingen zelf wisten ongeveer van het bestaan van het gebied van Scandinavië tot aan Noord-Afrika, Bagdad en Noord-Amerika. Er is ook een Boeddhabeeldje gevonden, die in de Vikingtijd naar Scandinavië is gekomen. Dat is waarschijnlijk via de Arabieren gegaan. De Vikingen zijn zelf dus waarschijnlijk niet in India geweest.
  6. Jötunheim, de wereld der Jötuns, ofwel de wereld van de reuzen. Volgens de Proza Edda is Jötunheim een soort illusie.
  7. Niflheim, het rijk der nevelen; hier huisden de doden. Het is er erg koud en donker, en het is een van de oudste werelden. Niflheim speelt ook een belangrijke rol in het scheppingsverhaal.
  8. Nidavellir of Svartalfheim, de wereld der zwartelfen of dwergen. De wereld wordt ook wel svartalfheim genoemd, maar svartalfen zijn elfen, dus geen dwergen. Daarom zit er vermoedelijk enig verschil tussen deze werelden.
  9. Helheim, de woonplaats (wereld) van de godin Hel. Voor de rol van Helheim als onderwereld, zie het overeenkomstige deel bij "Hiernamaals".

Goden van de Asen

Odin

Zie Odin voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Thor

Zie Thor voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Baldr of Balder

Baldr
Zie Baldr voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Baldr of Balder was de god van het licht, lente en wijsheid. In een droom werd voorspeld dat iets Baldr zou doden. De moeder van Baldr, Frigg, liet alles en iedereen, zelfs planten, beloven dat ze Baldr niet zouden doden. Maar de maretak was overgeslagen. Loki liet toen een pijl maken van een maretak, en Loki lokte Baldrs broer Hodr, die blind was, in de val. Hodr schoot nietsvermoedend de pijl op Baldr af en doodde hem.

Týr

Zie Týr voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Týr

Týr is de god van de gerechtigheid. Hij heeft maar één hand. Dat kwam doordat hij de wolf Fenrir probeerde te ketenen. Daarbij beet Fenrir zijn hand af. Naar Týr is de dinsdag vernoemd.

Bragi

Zie Bragi voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Heimdall

Zie Heimdall voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Hodr of Höder

Zie Hodr voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vidar

Zie Vidar voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vali

Zie Vali voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Ull

Zie Ull voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Forseti

Zie Forseti voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Goden van de Wanen of Vanir

Zie Vanir en Wanen (mythologie) voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

De Wanen of Vanir zijn de goden van de natuur.

Vili of Hœnir

Zie Vili voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vé, Lodur of Lother

Zie Vé voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vili en Vé zijn de broers van Odin en zonen van Borr en Bestla. Samen met Odin maakten ze de wereld, maar terwijl Odin de Oppergod van de Æsir werd, werden Vili en Vé dat van de Wanen of Vanir.

Freya

Freya
Zie Freya voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Freyr

Zie Freyr voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Njord

Zie Njord voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Gerd

Zie Gerd voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Gullveig

Zie Gullveig voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Skadi

Zie Skadi voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Ran

Zie Ran voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Atla

Zie Atla voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Loki, een geval apart

Loki's vlucht naar Jötunheim.
Zie Loki voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Hiernamaals

Walhalla

Impressie van het Walhalla door Emil Doepler.
Zie Walhalla voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Folkvangr

Zie Folkvangr voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Helheim

Hel door Johannes Gehrts
Zie Helheim voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Voor de beschrijving van de wereld Helheim, zie het overeenkomstige deel bij "Negen werelden".

Sagen

Zie Sagen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Ragnarök

Zie Ragnarok voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Reuzen

Kerstening

Zie Kerstening#Kerstening_Vikingen_en_Oost-Europese_stammen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Heropleving

Zie ásatrú voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Belangrijke boeken

Geloof

Kronieken


Noordse mythologie
De werelden op Yggdrasill (levensboom): Alfheim · Asgard · Helheim · Jötunheim · Midgard · Muspelheim · Niflheim · Svartalfheim (Nidavellir) · Vanaheim

Æsir (Asen-goden): Balder · Bragi · Forseti · Frigg · Hoenir · Höder · Odin · Thor · Týr · Vidar · Vali · Ull

Vanir (Wanen-goden): Freyr · Freya · Njord

Overige personages: Auðumbla · Walkure · Loki · Ymir

Religieuze symbolen: Runen


Mythologie
Europa:Baltische · Baskische · Bretonse · Christelijke · Etruskische · Finse · Friese · Germaanse · Griekse / A-Z · Keltische · Iers-Keltische · Lage Landen · Letse · Litouwse · Minoïsche · Noordse / A-Z · Nederlandse · Samische · Thracische · Russische · Romeinse / A-Z · Slavische · Welshe mythologie
Midden-Oosten:Abrahamitische (waaronder joodse, christelijke en islamitische) · Anatolische (waaronder Frygische, Hattische, Hettitische en Hurritische) · Ammonitische · Arabische (zie ook Abrahamitische) · Kanaänitische (waaronder Fenicische, zie ook Abrahamitische) · Mesopotamische (waaronder Sumerische, Akkadische, Babylonische, Assyrische en Elamitische) · Perzische
Azië:Chinese · Hindoeïstische/Indiase · Indonesische · Japanse · Khmer · Koreaanse · Tibetaanse
Afrika:Afrikaanse · Berberse · Egyptische / A-Z · West-Afrikaanse
Amerika:Azteekse · Cherokee · Hopi · Inca · Inuit · Irokese · Maya · Purépecha · Zapoteekse
Oceanië:Aboriginal · Maori · Melanesische · Micronesische · Polynesische
Indo-Europees:Dyeus · Perkwunos

Lijst van mythologische wezens en begrippen · Categorie

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Asengeloof&oldid=880256"