Oezbekistan: verschil tussen versies

Huidige versie van 24 okt 2022 om 18:16

Oezbekistan Republiek Oezbekistan Oʻzbekiston Respublikasi
Hoofdstad	Tasjkent
Aantal inwoners	35.377.222 (2022)
Oppervlakte	447.400 km²
Regeringsvorm	Presidentiële republiek
President	Sjavkat Mirzijojev (sinds 2016)
Premier	Abdulla Aripov (sinds 2016)
Godsdienst	Islam (88%) Christendom (9%) Overig/geen (3%)
Taal	Oezbeeks (O‘zbek tili of Ўзбек тили)
Munteenheid	sum
Volkslied	O'zbekiston Respublikasining Davlat Mahiyasi
Nationale feestdag	1 september
Landcode	UZB

Oezbekistan is een land in Azië. Oezbekistan grenst in het noorden aan Kazachstan, in het oosten aan Kirgizië en Tadzjikistan en in het zuiden aan Afghanistan en Turkmenistan. Het land heeft geen toegang tot de zee. De hoofdstad is Tasjkent. In Oezbekistan wonen zo'n 30,5 miljoen mensen. De officiële taal van het land is het Oezbeeks. Het land is ongeveer 13 keer zo groot als Nederland.

Het land heeft een lange geschiedenis. In de 8e eeuw v.Chr. werden verschillende koninkrijken gesticht in Oezbekistan. Door de eeuwen heen werden deze koninkrijken vervangen door anderen. Ook is het gebied bestuurd door de Perzen en de Mongolen. Tijdens de 19e eeuw werd het grootste gedeelte van Oezbekistan veroverd door de Russen. Na de Russische Revolutie bleef Oezbekistan onderdeel van de Sovjet-Unie. Oezbekistan ontstond in 1924 als Sovjetrepubliek. Uiteindelijk verklaarde Oezbekistan zich onafhankelijk in 1991. Hierna werd het land een dictatuur onder president Islom Karimov. Na zijn dood in 2016 kwam president Sjavkat Mirzijojev aan de macht. Hoewel Oezbekistan sindsdien vrijer en democratischer is geworden, is er nog steeds sprake van een slechte democratie en slechte staat van de mensenrechten.

Geografie

Landschap

Oezbekistan bestaat voor het grootste gedeelte uit woestijn, met enkele oases. Ook vindt je er veel katoen- en zijdekwekerijen. Het Aralmeer in het noordwesten is het grootste meer van Oezbekistan. In de buurt van Samarkand, de grens met Afghanistan en de grens met Kirgizië vindt je een bergachtig landschap. Op de zijderoute liggen de meest indrukwekkende steden van Oezbekistan; Khiva, Buchara en Samarkand. De Fergana vallei in het oosten is groen en bestaat uit grasland afgewisseld met katoenplantages. In het oosten zijn ook de uitlopers van het Tian Shan en Pamir gebergte.

Grote steden

Planten en dieren

Hoewel niet gekenmerkt door een weelderige flora en fauna zit de woestijn van Oezbekistan vol leven. Er groeien verscheidene soorten woestijnplanten, bomen, struiken en steppegras. De bergen en valleien zijn afwisselend kaal of bedekt met naaldwouden, loofbossen, hazelnootbomen en walnootbomen. Verder zijn er in Oezbekistan de volgende gewassen: graan, gras, katoen, luzerne, moerbeiboom, rijst en wijndruif.

Van het dierenleven vallen de gazellen (djeran) en de Bactrische kameel het meeste op, maar er leven ook diverse soorten slangen, schorpioenen, schildpadden en knaagdieren. In de bossen leven onder meer vossen, lynxen, stekelvarkens en wolven. Haviken, arenden, buizerds en gieren zijn voorkomende vogels in Oezbekistan.

Klimaat

Oezbekistan heeft een woestijnklimaat. Dat betekent koude winters en hete zomers. Vooral in de woestijngebieden in het westen van het land kan het 's winters extreem koud en 's zomers extreem heet zijn. Temperaturen kunnen in juli oplopen tot boven de 45 graden. De meeste neerslag valt in de winter en lente.

Werelderfgoed

In Oezbekistan staan vijf objecten op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Dit zijn:

Itchan Kala
Historisch centrum van Buchara
Historisch centrum van Sachrisabz
Samarkand
Westelijke Tiensjan (deels in Kazachstan en Kirgizië)

Politiek

Staatsinrichting

Het parlementsgebouw in Tasjkent

Oezbekistan is een republiek, wat betekent dat het land een president als staatshoofd heeft. De president van Oezbekistan wordt om de 5 jaar gekozen in rechtstreekse verkiezingen. In Oezbekistan heeft de president bijna alle macht in handen. Hoewel de grondwet van het land zegt dat een democratie is, is er weinig democratie in het land. Hierdoor is haast geen vrijheid van meningsuiting en geen vrije verkiezingen. Ook is de rechtspraak van het land niet onafhankelijk. Dit betekent dat de president veel invloed heeft in de rechtspraak. De president kiest op zijn beurt de ministers en de minister-president.

Het land heeft eigen parlement, de Oliy Majlis. Dit parlement bestaat uit twee kamers:

De Wetgevende Vergadering, met 150 leden.
De Senaat, met 100 leden.

Beide kamers worden om de 5 jaar gekozen in verkiezingen. Het parlement heeft erg weinig macht en vergadert slechts één keer per jaar.

Bestuurlijke indeling

Oezbekistan is verdeeld in 12 provincies (voliyatlar), 1 autonome republiek (respublikasi) en één zelfstandige stad (sahar). Hieronder zie je de 14 deelgebieden met waar ze liggen.

Een kaart van Oezbekistan

Tasjkent (zelfstandige stad)
Andizan (provincie)
Buchara (provincie)
Fergana (provincie)
Jizzax (provincie)
Namangan (provincie)
Navoiy (provincie)
Qashqadaryo (provincie)
Samarkand (provincie)
Sirdaryo (provincie)
Surxondaryo (provincie)
Tasjkent (provincie)
Xorazm (provincie)
Karakalpakstan (autonome republiek)

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Azië
Afghanistan · Armenië · Azerbeidzjan · Bahrein · Bangladesh · Bhutan · Brunei · Cambodja · China · Cyprus · Egypte · Filipijnen · Georgië · India · Indonesië · Irak · Iran · Israël · Japan · Jemen · Jordanië · Kazachstan · Kirgizië · Koeweit · Laos · Libanon · Maldiven · Maleisië · Mongolië · Myanmar · Nepal · Noord-Korea · Oezbekistan · Oman · Oost-Timor · Pakistan · Palestina · Qatar · Rusland · Saoedi-Arabië · Singapore · Sri Lanka · Syrië · Tadzjikistan · Thailand · Turkije · Turkmenistan · Verenigde Arabische Emiraten · Vietnam · Zuid-Korea Afhankelijke gebieden: Hongkong · Macau Niet-erkende staten: Abchazië · Taiwan · Turkse Republiek Noord-Cyprus · Zuid-Ossetië

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{{werk}}
 {{Oezbekistan}}
 '''Oezbekistan''' is een [[Land (staat)|land]] in [[Azië]]. Oezbekistan grenst in het noorden aan [[Kazachstan]], in het oosten aan [[Kirgizië]] en [[Tadzjikistan]] en in het zuiden aan [[Afghanistan]] en [[Turkmenistan]]. Het land heeft geen toegang tot de zee. De hoofdstad is [[Tasjkent]]. In Oezbekistan wonen zo'n 30,5 miljoen mensen. De officiële taal van het land is het [[Oezbeeks]]. Het land is ongeveer 13 keer zo groot als [[Nederland]].
 Het land heeft een lange geschiedenis. In de 8e eeuw v.Chr. werden verschillende koninkrijken gesticht in Oezbekistan. Door de eeuwen heen werden deze koninkrijken vervangen door anderen. Ook is het gebied bestuurd door de Perzen en de Mongolen. Tijdens de 19e eeuw werd het grootste gedeelte van Oezbekistan veroverd door de Russen. Na de [[Russische Revolutie]] bleef Oezbekistan onderdeel van de [[Sovjet-Unie]]. Oezbekistan ontstond in 1924 als Sovjetrepubliek. Uiteindelijk verklaarde Oezbekistan zich onafhankelijk in 1991. Hierna werd het land een [[dictatuur]] onder president [[Islom Karimov]]. Na zijn dood in 2016 kwam president [[Sjavkat Mirzijojev]] aan de macht. Hoewel Oezbekistan sindsdien vrijer en democratischer is geworden, is er nog steeds sprake van een slechte democratie en slechte staat van de mensenrechten.
-==Geschiedenis==
-===Vroege geschiedenis===
-===Onderdeel van het Russische Keizerrijk===
-===Sovjetperiode===
-===Onafhankelijkheid===
 ==Geografie==
@@ Regel 64: / Regel 54: @@
 Oezbekistan heeft een woestijnklimaat. Dat betekent koude winters en hete zomers. Vooral in de woestijngebieden in het westen van het land kan het 's winters extreem koud en 's zomers extreem heet zijn. Temperaturen kunnen in juli oplopen tot boven de 45 graden. De meeste neerslag valt in de winter en lente.
-==Bevolking==
+==Werelderfgoed==
-===Bevolkingsgroepen===
-===Taal===
-===Religie===
-==Kunst en cultuur==
-===Nationale feestdagen===
-===Muziek===
-===Sport===
-===Eten en drinken===
-===Werelderfgoed===
 In Oezbekistan staan vijf objecten op de [[Werelderfgoedlijst]] van [[UNESCO]]. Dit zijn:
 * [[Itchan Kala]]
@@ Regel 90: / Regel 64: @@
 ==Politiek==
 ===Staatsinrichting===
+[[File:Tashkent,_Paque_Navoi_3.jpg|left|300px|thumb|Het parlementsgebouw in Tasjkent]]
+Oezbekistan is een [[republiek]], wat betekent dat het land een [[president]] als staatshoofd heeft. De president van Oezbekistan wordt om de 5 jaar gekozen in rechtstreekse verkiezingen. In Oezbekistan heeft de president bijna alle macht in handen. Hoewel de grondwet van het land zegt dat een [[democratie]] is, is er weinig democratie in het land. Hierdoor is haast geen vrijheid van meningsuiting en geen vrije verkiezingen. Ook is de rechtspraak van het land niet onafhankelijk. Dit betekent dat de president veel invloed heeft in de rechtspraak. De president kiest op zijn beurt de ministers en de minister-president.
+Het land heeft eigen [[parlement]], de ''Oliy Majlis''. Dit parlement bestaat uit twee kamers:
+* De Wetgevende Vergadering, met 150 leden.
+* De Senaat, met 100 leden.
+Beide kamers worden om de 5 jaar gekozen in verkiezingen. Het parlement heeft erg weinig macht en vergadert slechts één keer per jaar.
 ===Bestuurlijke indeling===
+Oezbekistan is verdeeld in 12 provincies (''voliyatlar''), 1 autonome republiek (''respublikasi'') en één zelfstandige stad (''sahar''). Hieronder zie je de 14 deelgebieden met waar ze liggen.
+[[Bestand:Uzbekistan_provinces_numbered.svg|right|450px|thumb|Een kaart van Oezbekistan]]
-===Buitenlandse politiek===
+# [[Tasjkent]] (zelfstandige stad)
+# [[Andizan (provincie)|Andizan]] (provincie)
-==Economie==
+# [[Buchara (provincie)|Buchara]] (provincie)
+# [[Fergana (provincie)|Fergana]] (provincie)
+# [[Jizzax (provincie)|Jizzax]] (provincie)
+# [[Namangan (provincie)|Namangan]] (provincie)
+# [[Navoiy (provincie)|Navoiy]] (provincie)
+# [[Qashqadaryo (provincie)|Qashqadaryo]] (provincie)
+# [[Samarkand (provincie)|Samarkand]] (provincie)
+# [[Sirdaryo (provincie)|Sirdaryo]] (provincie)
+# [[Surxondaryo (provincie)|Surxondaryo]] (provincie)
+# [[Tasjkent (provincie)|Tasjkent]] (provincie)
+# [[Xorazm (provincie)|Xorazm]] (provincie)
+# [[Karakalpakstan]] (autonome republiek)
 {{Navigatie landen Azië}}
-[[Categorie:Landen]]
 [[Categorie:Oezbekistan| ]]
 [[Categorie:Landen van Azië]]

10 grootste steden van Oezbekistan
Tasjkent Namangan	Nummer	Stad	Inwoners (2022)	Samarkand Andijan
	1	Tasjkent	2.879.840
	2	Samarkand	844.800
	3	Namangan	641.700
	4	Andijan	458.000
	5	Nukus	323.800
	6	Fergana	293.500
	7	Bukhara	281.200
	8	Qarshi	278.300
	9	Kokand	256.400
	10	Margilan	238.900