Noord-Brabant: verschil tussen versies

Versie van 12 feb 2021 20:13


Noord-Brabant

Hoofdstad	's-Hertogenbosch
Eigenschappen
Oppervlakte	5.081,76 km²
Hoeveelheid inwoners	2.495.107
Bevolkingsdichtheid	507 inw./km²
Commissaris van de Koning	Wim van de Donk (CDA)
Gemeenten	61
Volkslied	geen
Website	www.brabant.nl
Portaal Nederland

Noord-Brabant, of meestal Brabant genoemd door de Nederlanders, is een provincie in het zuiden van Nederland. In het westen grenst Noord-Brabant met de provincie Zeeland, in het noordwesten aan de provincie Zuid-Holland, in het noorden aan de provincie Gelderland, in het oosten aan Nederlands-Limburg en in het zuiden aan de Belgische provincies Antwerpen en Belgisch-Limburg. De hoofdstad is 's-Hertogenbosch.

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Noord-Brabant voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De naam Brabant is afgeleid van het woord Braecbant, braec betekent hier broek, dat is een woord voor land wat erg drassig is, en bant betekent streek.

Tot aan de 17de eeuw maakte Noord-Brabant deel uit van het Hertogdom Brabant. De 14de en de 15de eeuw waren twee goede eeuwen voor het hertogdom. Er werd veel geld verdiend aan handel. In die tijd lagen steden als Brussel, Antwerpen, Leuven, Breda en 's-Hertogenbosch in het hertogdom.

In 1579 ondertekende Brabant de Unie van Utrecht. Brabant was hiermee het onderwerp van een discussie tussen het protestantse Republiek der Verenigde Nederlanden en het katholieke Spanje. Het noorden wilde graag bij het republiek horen, maar het zuiden wilde bij Spanje blijven. Uiteindelijk werd Brabant gesplitst. Het noorden hoorde vanaf toen bij het republiek, onder de naam Staats-Brabant. Dit gebeurde in 1648. In 1795 werd het een republiek, de Bataafse Republiek. Staats-Brabant heette vanaf toen Bataafs-Brabant. In 1815 verloor Napoleon de oorlog bij de Slag van Waterloo. Het oude hertogdom werd verdeeld in 3 provincies:

Noord-Brabant
Zuid-Brabant
Antwerpen

Noord-Brabant kreeg een aantal stukken land erbij. Zoals de Merwede, Hollandsch Diep, de heerlijkheden Boxmeer en Gemert, het Graafschap Megen en het Land van Ravenstein. In 1830 was er de Belgische Revolutie, waarbij België zich losmaakte van Nederland en het grondgebied tussen de twee landen werd verdeeld. 90% van de bevolking van Noord-Brabant was katholiek. Daarom werd gedacht dat Noord-Brabant bij België ging horen, maar dit is uiteindelijk niet gebeurd.

Aan het einde van de 19e eeuw kwam er meer industrie in Noord-Brabant. In Tilburg en Helmond werd veel textiel gemaakt. Eindhoven groeide ook vanaf die tijd uit tot de op vier na grootste stad van Nederland. Onder meer is dit gelukt door bedrijven als Philips en DAF. Kleine plaatsen groeiden uit tot grote steden met veel industrie.

Geografie

Een dennenbos in natuurgebied Kampina.

Noord-Brabant is door de eeuwen heen erg verstedelijkt. Er is een soort van "vlieger" ontstaan tussen de steden Den Bosch, Breda, Tilburg en Eindhoven. Dit zijn de grootste steden van Noord-Brabant. In de rest van de provincie vindt je vooral boerderijen, maar ook veel natuur. In Noord-Brabant vindt je daarom ook veel natuurgebieden. De De Loonse en Drunense Duinen, De Biesbosch, De Groote Peel zijn bekende natuurgebieden. Hoewel 's-Hertogenbosch de hoofdstad is, is Eindhoven de grootste stad van de provincie. Tilburg is ook een grote stad, net als Breda. Wat kleinere steden zijn Helmond, Bergen op Zoom, Roosendaal en Waalwijk. Alle grote steden van Noord-Brabant liggen in een landstreek, de Brabantse Stedenrij. Bij elkaar wonen er zo'n 1,1 miljoen inwoners in het gebied.

Culinair

Een van de typische gerechten uit Brabant zijn worstenbroodjes.

Politiek

Gemeenten

Zie Lijst van gemeenten in Noord-Brabant voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Noord-Brabant telt 64 gemeenten:

Het Hertogdom Brabant, kaart uit 1477.

Voormalige gemeenten

Zie Lijst van voormalige gemeenten in Noord-Brabant voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Cultuur

Taal

Zie Brabants voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het Brabants is samen het Hollands erg belangrijk geweest voor de Nederlandse taal in 16de en 17de eeuw. Het Hollands had vooral invloed op hoe je worden moest uitspreken, maar het Brabants had veel invloed op de spelling. In de Gouden Eeuw gingen steeds minder mensen Brabants spreken. Hierdoor is het Brabants een dialect geworden. Toch zijn er nog wel echte Brabantse woorden. Kijk hieronder in tabel maar even:

Brabants woord	Vertaling in het Nederlands
Ajuin	Uien
Affesere	Haast maken, opschieten
Aonrijen of aanrijden	Vertrekken
Bedinne, Drek, Subiet	dadelijk, binnenkort, zo direct, zo meteen
Bézie	Aardbei
Dam	De achterplaats
Durske	Deerne, meisje
Golliepaop	Scheldwoord; "gollie paop" = "Gallische Paus", naar de Franse pausen uit de 14e eeuw.
Gerem	Wat sneu, wat zielig
Griesele	Harken
Houdoe	Afscheidsgroet; "houd oe" = "houd je (goed)"
Kaaibaand	Stoeprand
Kaaibaanden	Een spel waarbij een bal op de rand van de stoeprand aan de overkant van de weg wordt gegooid. Het doel is dat de bal tegen de rand ketst en terug stuitert.
Kouwe schótel	Koud buffet, Vaak bestaande uit vlees- en aardappelsalades , aangevuld met kleine hapjes zoals 'gevulde eieren, kleine vleeshapjes, asperges (en andere lokale producten).
Krek	'precies' of 'dat is net'
Kwatsen (of zeveren)	Kletspraat verkopen
Lèkstok of Lèksteel	Lolly of zuurstok
Meepesant (of in het kort 'Mee')	En passant, tegelijkertijd
Nondedju	Net vloekwoord, afgeleid van het Franse `au nom de Dieu!` (in Gods naam)
Petazzie	Stamp (stamppot)
Ploats	Achtertuin
Sauwelen, zauwelen	Kletsten of babbelen
Schap	Decolleté
Schon	Mooi
Schottelslet (alleen Oost-Brabant)	Vaatdoekje
Verrèkes of kei veel	erg veel (Beide woorden worden overal voor gezet, keigroot, keistoer, of verrèkes groot, verrèkes stoer)
War	Ander woord voor het stopwoordje 'Hè'
Wellek?	Wat zegt u?
Tesnuzzik	Zakdoek
Zibbedeeske	Een verlegen, beetje zeurderig, beetje sullig oud vrouwtje
Zeveren	langdurig en eindeloos over details praten

Het Brabants woord niet alleen in Noord-Brabant gesproken, maar ook in delen van Vlaanderen. Het bekendste Brabantse woord is Houdoe.

Religie

Het Sint-Janskathedraal te 's-Hertogenbosch.

Meer dan de helft van de Noord-Brabantse bevolking is Katholiek. Vooral in het oosten, waar de provincie aan Limburg grenst, zijn veel mensen Katholiek. In het westen, waar de provincie aan Zeeland grenst, zijn er meer mensen die protestants zijn. Maar toch is er in het westen een minderheid van 52%, die katholiek zijn. Uit onderzoek bleek ook dat 1% van de West-Noord-Brabantse bevolking op zondag naar de kerk toegaat. Toch staan er een aantal bekende kerken in Noord-Brabant, waarvan de meeste katholiek zijn. Een bekende is de Sint-Janskathedraal te 's-Hertogenbosch en de Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara in Oudenbosch.

Musea

Een paar bekenden musea in Noord-Brabant zijn:

Evenementen

Het Markiezenhof te Bergen op Zoom

In Noord-Brabant worden veel jaarmarkten, braderieën, muziek- en sportevenementen georganiseerd. Dit gebeurt niet alleen in de grote steden, maar ook in de kleinere dorpen. Het bekendste evenement is natuurlijk Carnaval. Veel steden krijgen dan een andere naam. Zo heet Eindhoven dan Lampegat en Tilburg heet Kruikenstad.

Externe links

www.noordbrabant.nl

Klik hier voor een lijst van Noord-Brabantse steden, dorpen en buurtschappen
met een verwijzing naar de gemeente waaronder ze vallen.

Sjabloon:NederlandseProvincies

Koninkrijk der Nederlanden

Landen:	Aruba · Curaçao · Nederland · Sint Maarten
Provincies in Nederland:	Drenthe · Flevoland · Friesland · Gelderland · Groningen · Limburg · Noord-Brabant · Noord-Holland · Overijssel · Utrecht · Zeeland · Zuid-Holland
Bijzondere gemeenten in Nederland:	Bonaire · Saba · Sint Eustatius

	Provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830/1839)
Antwerpen · Drenthe · Friesland · Gelderland · Groningen · Henegouwen · Holland · Limburg · Luik · Namen · Noord-Brabant · Oost-Vlaanderen · Overijssel · Utrecht · West-Vlaanderen · Zeeland · Zuid-Brabant (1831 Brabant) Personele unie met: Groothertogdom Luxemburg

@@ Regel 32: / Regel 32: @@
 ==Geografie==
-[[File:Dennenbos Kampina.jpg|right|300px|thumb|''Een dennenbos in natuurgebied [[Kampina]].'']]
+[[Bestand:Dennenbos Kampina.jpg|right|300px|thumb|''Een dennenbos in natuurgebied [[Kampina]].'']]
 Noord-Brabant is door de eeuwen heen erg verstedelijkt. Er is een soort van "vlieger" ontstaan tussen de steden [[Den Bosch]], [[Breda]], [[Tilburg]] en [[Eindhoven]]. Dit zijn de grootste steden van Noord-Brabant. In de rest van de provincie vindt je vooral boerderijen, maar ook veel natuur. In Noord-Brabant vindt je daarom ook veel natuurgebieden. De [[Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen|De Loonse en Drunense Duinen]], [[Nationaal Park De Biesbosch|De Biesbosch]], [[Nationaal Park De Groote Peel|De Groote Peel]] zijn bekende natuurgebieden.
 Hoewel [['s-Hertogenbosch]] de hoofdstad is, is [[Eindhoven]] de grootste stad van de provincie. [[Tilburg]] is ook een grote stad, net als [[Breda]]. Wat kleinere steden zijn [[Helmond]], [[Bergen op Zoom]], [[Roosendaal]] en [[Waalwijk]]. Alle grote steden van Noord-Brabant liggen in een landstreek, de [[Brabantse Stedenrij]]. Bij elkaar wonen er zo'n 1,1 miljoen inwoners in het gebied.
@@ Regel 110: / Regel 110: @@
 }}
-[[File:Brabant1477.png|right|300px|thumb|''Het [[Hertogdom Brabant]], kaart uit 1477.'']]
+[[Bestand:Brabant1477.png|right|300px|thumb|''Het [[Hertogdom Brabant]], kaart uit 1477.'']]
 ===Voormalige gemeenten===
@@ Regel 210: / Regel 210: @@
 ===Religie===
-[[File:Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg|right|300px|thumb|''Het [[Sint-Janskathedraal]] te [['s-Hertogenbosch]].'']]
+[[Bestand:Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg|right|300px|thumb|''Het [[Sint-Janskathedraal]] te [['s-Hertogenbosch]].'']]
 Meer dan de helft van de Noord-Brabantse bevolking is Katholiek. Vooral in het oosten, waar de provincie aan Limburg grenst, zijn veel mensen Katholiek. In het westen, waar de provincie aan Zeeland grenst, zijn er meer mensen die protestants zijn. Maar toch is er in het westen een minderheid van 52%, die katholiek zijn. Uit onderzoek bleek ook dat 1% van de West-Noord-Brabantse bevolking op zondag naar de kerk toegaat. Toch staan er een aantal bekende kerken in Noord-Brabant, waarvan de meeste katholiek zijn. Een bekende is de [[Sint-Janskathedraal]] te [['s-Hertogenbosch]] en de [[Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara]] in [[Oudenbosch]].
@@ Regel 222: / Regel 222: @@
 ===Evenementen===
-[[File:Bergen op zoom 001.jpg|right|300px|thumb|''Het [[Markiezenhof]] te [[Bergen op Zoom]]'']]
+[[Bestand:Bergen op zoom 001.jpg|right|300px|thumb|''Het [[Markiezenhof]] te [[Bergen op Zoom]]'']]
 In Noord-Brabant worden veel jaarmarkten, braderieën, muziek- en sportevenementen georganiseerd. Dit gebeurt niet alleen in de grote steden, maar ook in de kleinere dorpen. Het bekendste evenement is natuurlijk [[Carnaval]]. Veel steden krijgen dan een andere naam. Zo heet Eindhoven dan Lampegat en Tilburg heet Kruikenstad.