Turkse Republiek Noord-Cyprus

Turkse Republiek Noord-Cyprus Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Hoofdstad	Lefkoşa
Aantal inwoners	382.230 (2019)
Oppervlakte	3.355 km²
Regeringsvorm	Semi-presidentiële republiek
Godsdienst	Islam (99%) Overig (1%)
Taal	Turks
Munteenheid	Turkse lira
Volkslied	İstiklâl Marşı
Nationale feestdag	Onafhankelijkheidsdag (15 november)
Erkend door:	Turkije

De Turkse Republiek Noord-Cyprus, ook wel Noord-Cyprus of Turks-Cyprus genoemd, is een niet-erkende staat in het noorden van het eiland Cyprus. Het land wordt enkel door Turkije erkend; alle andere landen beschouwen het als onderdeel van het land Cyprus. Zij vinden dat Noord-Cyprus is bezet door de Turken.

Zowel Cyprus als Noord-Cyprus spelen een belangrijke rol in het conflict tussen Turkije en Griekenland. Op het eiland leven zowel Turks-Cyprioten als Grieks-Cyprioten. Na de onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk in 1960 werd besloten dat Cyprus een zelfstandig land was en zich niet mocht aansluiten bij een ander land. In 1974 werd duidelijk dat 77% van de Cyprioten een enosis nastreefde, de aansluiting van Cyprus bij Griekenland. Vervolgens vond een staatsgreep plaats van Griekse officieren, zodat Cyprus Grieks zou worden. Turkije besloot als reactie in 1983 Cyprus binnen te vallen en creëerde de Turkse Republiek Noord-Cyprus.

Geschiedenis

Cyprus was tot en met 1960 een kroonkolonie van het Verenigd Koninkrijk. In die tijd deed het Verenigd Koninkrijk afstand van haar koloniën. Turkije en Griekenland wilden beide het eiland hebben, aangezien er op het eiland zowel Grieken als Turken woonden. Dit leidde tot onderhandelingen tussen Griekenland, Turkije en het Verenigd Koninkrijk. Akrotiri en Dhekelia bleven de enige gebieden die in bezit bleven van de Britten. De uitkomst was dat Cyprus onafhankelijk werd van het Verenigd Koninkrijk. Het land zou zelfstandig blijven en mocht zich niet aansluiten bij Griekenland of Turkije. Al voor de onafhankelijkheid waren er conflicten tussen de Turkse en Griekse inwoners, maar na de onafhankelijkheid werd dit alleen maar erger. In 1970 kreeg dit conflict de status van een burgeroorlog. De regering van Cyprus stond aan de kant van Griekenland en riep de bevolking op om de Turkse inwoners zowel politiek als economisch te boycotten. Dit leidde tot veel geweld van de Griekse inwoners tegen de Turkse inwoners. Deze vluchtten naar het noordelijke deel van het eiland, waar overwegend Turken woonden.

De verdeling van de bevolkingsgroepen over Cyprus in 1974. Paars zijn de Turks-Cyprioten, geel de Grieks-Cyprioten en de rode gebieden zijn de Britse enclaves.

Ondertussen steunde Griekenland de zogeheten enosis, de aansluiting van Cyprus bij Griekenland. In 1974 bereidden Cypriotische bondgenoten van Griekenland een staatsgreep voor. Zij wilden dat de Cypriotische president aftrad en Cyprus onderdeel zou worden van Griekenland. Ook was er opnieuw veel geweld tegen de Turkse inwoners. Turkije zag het als haar taak om deze inwoners te beschermen en wilde voorkomen dat het eiland zich aansloot bij Griekenland. Datzelfde jaar nog bezette de Turken het noordelijke deel van het eiland tijdens de Turkse invasie van Cyprus. Dit leidde ertoe dat de Turkse Cyprioten geen geweld meer kregen te verduren op dit deel van het eiland. Hierna vluchtten vrijwel alle Turkse Cyprioten naar het door Turkije bezette deel van Cyprus, terwijl de Griekse Cyprioten naar het zuidelijke deel werden verdreven. Daarnaast werd de enosis afgelast, mede doordat de junta in Griekenland dat jaar viel.

In het Zwitserse Genève waren onderhandelingen over het conflict en het lukte om een wapenstilstand te bereiken. De Turken riepen op het noordelijke deel van het eiland de Turkse Republiek Noord-Cyprus uit in 1983. De hoofdstad Nicosia werd in tweeën gedeeld en er kwam een gedemilitariseerde zone van de Verenigde Naties. Turkije erkende het land als eerste. Als snel volgden Pakistan en Bangladesh. De westerse landen stonden echter aan de kant van Griekenland. Griekenland zag het uitroepen van de republiek als bezetting, terwijl Turkije het juist als bevrijding zag. Onder druk van de Verenigde Staten en de VN trokken Pakistan en Bangladesh hun erkenning weer in.

De VN-bufferzone, ook wel de Groene Lijn, is de scheidingslijn tussen Noord- en Zuid-Cyprus

Toen de banden tussen Griekenland en Turkije eind jaren 90 verbeterden, wilden veel Cyprioten weer één land vormen. VN-generaal Kofi Annan presenteerde in 2004 een plan om de twee delen te herenigen. Voorwaarde was dat beide delen moesten instemmen met het akkoord. De Turks-Cyprioten waren voor, maar de Grieks-Cyprioten stemden tegen: zij vonden dat het plan van Annan te veel macht gaf aan het Turkse deel van de bevolking. Turkije installeerde hierop militaire troepen op Noord-Cyprus. Het Griekse deel van Cyprus trad dat jaar toe tot de Europese Unie. Omdat de onderhandelingen mislukten was dit bij Noord-Cyprus niet het geval. Sinds 2008 is er zicht op een oplossing. Toen werd een belangrijke grensovergang in de hoofdstad verwijderd. Sinds 2015 zijn er gesprekken tussen de twee delen over een mogelijke hereniging. Dit wordt ook gezien als een belangrijk onderdeel in de gesprekken tussen EU en Turkije over mogelijke toetreding. In juli 2017 liepen deze onderhandelingen echter opnieuw stuk.

Politiek

Turks-Cyprus is een semi-presidentiële republiek. Dit houdt in dat de president ook voorzitter is van het parlement. De regering wordt geleid door een minister-president en het land heeft meerdere politieke partijen. De president wordt gekozen voor periode van vijf jaar. Het parlement heet de Assemblee van de Republiek en heeft 50 leden.

De staat is zelf verdeeld in vijf districten:

• Güzelyurt
• Girne
• Lefkoşa
• Gazimağusa
• İskele

Economie

Eén van de monumenten van Noord-Cyprus. Veel kerken zijn omgebouwd tot moskee of staan leeg. De Grieks-Orthodoxe Kerk maakt nog steeds aanspraak op deze gebouwen en voert strijd met Noord-Cyprus over de kerken.

De economie van Turks-Cyprus is vooral afhankelijk van de economie van Turkije. Beide landen delen dezelfde munt, de Turkse lira. Ook geeft Turkije jaarlijks een bedrag van miljoenen dollars aan Noord-Cyprus voor economische steun. Qua economie exporteert Noord-Cyprus vooral gewassen naar Turkije, zoals citrusvruchten, druiven, aardappelen, tabak, appels en peren. Ook wordt er veel katoen gekweekt en wordt er veel wijn gemaakt. De visserij speelt slechts een zeer kleine rol, aangezien er heel weinig vis in de wateren zit. Toerisme speelt daarentegen wel een belangrijke rol. Veel Turken en ook Britten komen graag op Noord-Cyprus. Ondanks het politieke conflict is Noord-Cyprus vrij gastvrij naar vakantiegangers. Veel Europese reisorganisaties bieden daarom ook reizen aan naar dit deel van het eiland. Men moet wel een visum aanvragen om Noord-Cyprus binnen te komen en moet ook in het bezit zijn van een paspoort. De grens passeren tussen de twee delen is mogelijk, maar men moet wel een geldig reisdocument hebben. Volgens de Nederlandse overheid is Noord-Cyprus veilig, maar er kunnen problemen ontstaan wanneer men deelneemt aan een Noord-Cypriotisch evenement of via Noord-Cyprus op het eiland binnenkomt. Ook is er geen ambassade voor Noord-Cyprus.