Gerrit Schimmelpenninck
| Gerrit Schimmelpenninck | |
|---|---|
| |
| Geboren | 25 februari 1794 |
| Geboren te | Amsterdam |
| Overleden | 4 oktober 1863 |
| Overleden te | Arnhem |
| Partij | partijloos |
| Aantreden | maart 1848 |
| Aftreden | 17 mei 1848 |
| Voorganger | geen |
| Opvolger | Jacobus Mattheüs de Kempenaer |
| Functie(s) | |
| Voormalig minister-president van Nederland Voormalig minister van Algemene oorlogvoering | |
Portaal  Politiek
| |
Gerrit Schimmelpenninck (Amsterdam, 25 februari 1794 - Arnhem, 4 oktober 1863) was een Nederlands politicus en zakenman. Schimmelpenninck was de eerste minister-president van Nederland, ook al was hij dit maar twee maanden. In die tijd heette de minister-president nog voorzitter van de ministerraad. De titel minister-president werd pas ná de Tweede Wereldoorlog gebruikt. Desondanks wordt Schimmelpenninck gezien als de eerste premier van het land.
Schimmelpenninck was een conversatief politicus, maar had ook liberale standpunten. Politieke partijen bestonden nog niet. Hij had goede banden met koning Willem I en Willem II. De laatste koning haalde Schimmelpenninck naar Nederland om Johan Rudolph Thorbecke buiten het kabinet te houden. Nederland was toentertijd een absolute monarchie waarin de koning vrijwel alle macht had. Thorbecke wilde dit veranderen, maar de koning was hiertegen. Hij werd uiteindelijk opgevolgd door Jacobus Mattheüs de Kempenaer.
Hij kwam uit de adellijke familie Schimmelpenninck. Zij vader, Jan Rutger Schimmelpenninck, was een belangrijk figuur. Ook journalist en presentator Sander Schimmelpenninck behoort tot deze familie.
Levensloop
Jeugd en opleiding
Gerrit Schimmelpenninck was de zoon van Rutgher Jan Schimmelpenninck en zijn vrouw Catharina Nahuys. Zijn vader was een erg belangrijk man, aangezien hij een raadpensionaris in de tijd van de Bataafs Gemenebest was. Ook kwam Gerrit Schimmelpenninck uit een belangrijke familie. Hij ging naar de basisschool in Den Haag. Toen hij naar de middelbare school moest, kreeg hij thuisonderwijs op landgoed Nijenhuis in Twente. Uiteindelijk ging hij rechten studeren naar de universiteit Leiden.
Na een jaar stopte hij zijn studie, in 1813, om terug te gaan naar het landgoed. In deze periode vonden namelijk de oorlogen tegen Napoleon plaats. Nederland was bezet door de Fransen. De tegenstanders van Napoleon probeerden Napoleon terug te dringen uit de Nederlanden. Schimmelpenninck wilde zijn landgoed bewaken en de tegenstanders opwachten.
Zakenman en politieke carrière
Schimmelpenninck begon met werken in 1814 voor handelshuis in Amsterdam. Tussen 1818 en 1827 hij aandeelhouder van dit bedrijf. Schimmelpenninck was dus een zakenman en vrij rijk. In 1824 werd hij directeur van de Nederlandse Handelsmaatschappij en in 1827 werd hij hier voorzitter van. In 1832 werd hij lid van de Raad van State.
In 1834 werd Gerrit Schimmelpenninck tot adel verheven. Hierdoor kreeg hij ook de titel "graaf". Schimmelpenninck had goede banden met koning Willem I en later Willem II. Hij werd vaak uitgenodigd in het koninklijk paleis, waar hij een geliefde gast was. Tijdens de kroning van Willem II droeg hij zelfs de kussen met de kroon. De koning benoemde hem in 1836 tot lid van de Eerste Kamer. Toentertijd kon de koning dit doen en zat er voornamelijk adel in de kamer. Ook kreeg hij de titel "minister van staat".
Tussen 1837 en 1840 was Schimmelpenninck "gevolmachtigd minister" in Sint-Petersburg. Een gevolmachtigd minister was toentertijd een soort van ambassadeur. Hierna is hij enkele jaren werkeloos, waardoor hij besloot een biografie over zijn vader te schrijven. In 1846 wordt hij opnieuw ambassadeur, maar dit keer in Londen.
Voorzitter van de ministerraad
.jpg)
In maart 1848 haalde koning Willem II Schimmelpenninck naar Nederland. Hier werd hij de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken én voorzitter van de ministerraad. In 1848 zijn in heel Europa revoluties tegen de absolute macht de koning. In Frankrijk leidde dit zelfs tot het afschaffen van de monarchie, waarna de revolutie oversloeg naar onder andere Duitsland en Oostenrijk. Ook in Nederland waren er protesten tegen de absolute macht van de koning. In 1844 waren er al negen politici (waaronder Thorbecke) die een voorstel indienden om de grondwet te veranderen. Zij wilden de macht van de koning beperken en Nederland democratischer maken.
Ook Schimmelpenninck wilde de Nederlandse politiek hervormen, maar wilde minder vergaan. Hij geloofde dat Nederland hetzelfde politieke systeem als het Verenigd Koninkrijk moest hebben. In het Verenigd Koninkrijk werd de Eerste Kamer gekozen door de koning. De koning benoemde de leden voor het leven en de kamer kon niet ontbonden worden. Schimmelpenninck wilde hetzelfde systeem hebben in Nederland. Hierdoor zou de koning nog altijd veel invloed op de politiek hebben. Koning Willem II stelde Schimmelpenninck waarschijnlijk aan om Thorbecke buiten de regering te houden. Thorbecke wilde namelijk veel verder gaan.
De andere ministers in de regering waren geen voorstander van Schimmelpennincks plannen. Twee maanden later diende hij zijn ontslag in. Schimmelpenninck werd opgevolgd door Jacobus Mattheüs de Kempenaer.
Verdere leven
Vervolgens werd Schimmelpenninck opnieuw ambassadeur in Londen en bleef dit tot 1852. In 1851 ging hij opnieuw de politiek in. Hij werd lid van de gemeenteraad in Diepenheim. In 1853 werd hij gekozen tot de Tweede Kamer, wat hij iets meer dan één jaar bleef. Hierna werd hij vicepresident van de Nederlandsche Rijnspoorwegen-Maatschappij. Schimmelpenninck overleed uiteindelijk in 1863.
Persoonlijk leven
Gerrit Schimmelpenninck was drie keer getrouwd geweest. Zijn eerste vrouw was Henriëtte Euphemia Johanna Stulen. In 1815 trouwden ze en in 1816 overleed ze. Samen kregen ze geen kinderen. Vervolgens trouwde hij met Johanna Philippina Frederica Carolina Constantina barones van Knobelsdorff in 1819. Samen kregen ze vijf zonen. Ze overleed in 1952. Als laatste trouwde hij met Louise Charlotte Jeannette van Schuylenburch.
