Jo Cals
| Jo Cals | |
|---|---|
| |
| Cals in 1966 | |
| Naam voluit | Jozef Maria Laurens Theo Cals |
| Geboren | 18 juli 1914 |
| Geboren te | Roermond |
| Overleden | 30 december 1971 |
| Overleden te | Den Haag |
| Partij | Katholieke Volkspartij (KVP) |
| Functie | Minister-president van Nederland |
| Aantreden | 14 december 1965 |
| Aftreden | 22 november 1966 |
| Voorganger | Victor Marijnen |
| Opvolger | Jelle Zijlstra |
Portaal  Politiek
| |
Jo Cals (Roermond, 18 juli 1914 – Den Haag, 30 december 1971) was een Nederlands politicus namens de Katholieke Volkspartij. Cals was minister-president van Nederland tussen 1965 en 1966.
Cals was staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen tussen 1950 en 1952 en minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen tussen 1953 en 1963. Cals staat vooral bekend om de Mammoetwet. Dit is een belangrijke wet in het Nederlands onderwijssysteem. In 1965 werd hij premier nadat de regering Victor Marijnen was gevallen. Zijn regering bestond uit de Katholieke Volkspartij (KVP), de Partij van de Arbeid (PvdA) en de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). Zijn premierschap was maar van korte duur. In 1966 viel zijn regering tijdens de nacht van Schmelzer.
Levensloop
Jeugd en opleiding
Cals werd geboren in Roermond op 18 juli 1914. Hij studeerde aan de abdij Rolduc om priester te worden. Cals stopte echter met zijn studie en ging in plaats daarvan rechten aan de Katholieke Universiteit Nijmegen studeren. Hij studeerde af in 1940. Toch bleef hij actief binnen N.S.V. Carolus Magnus (een studentenvereniging) tijdens de oorlog. Cals gaf een sterke speech voor de vereniging enkele maanden na de Duitse bezetting. Na deze vergadering werd ook het Wilhelmus gezongen. Cals werd vervolgens opgepakt, maar na enkele weken vrijgelaten.
Eerst was Cals actief binnen de Nederlandsche Unie, maar vervolgens ging hij het verzet in. Hij werd onderdeel van de Christofoorgroep. Deze verzetsorganisatie hield zich bezig met het uitgeven van een illegale krant en het helpen van onderduikers. In juni 1944 moest Cals zelf onderduiken voor de Duitse bezetter.
Carrière
Cals was tussen 1940 en 1950 als advocaat actief. Ook gaf hij les aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en later het Bisschoppelijk College in Roermond. Na de bevrijding werkte Cals enkele jaren voor de Politieke Opsporingsdienst.
Tussen 1945 en 1948 was Cals fractievoorzitter van de KVP in de gemeenteraad van Nijmegen. In 1948 maakte hij de opstap naar de Tweede Kamer, waar hij tot 1950 lid van was. Cals was staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen in de regering van premier Willem Drees tussen 1950 en 1952. Hierna werd minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen tot aan 1963. Als minister zorgde hij voor de Mammoetwet. Deze wet zorgde ervoor dat het Nederlands voortgezet onderwijs eruitziet als het nu is (al zijn er sindsdien ook dingen veranderd).
Premier
In 1965 viel de regering van Victor Marijnen na een kabinetscrisis over de Omroepwet. In plaats van nieuwe verkiezingen wisten de Katholieke Volkspartij (KVP), de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Partij van de Arbeid (PvdA) samen een nieuw kabinet te vormen. Het nieuwe kabinet had plannen om een verzekering voor arbeidsongeschiktheid in te voeren. Ook werd er meer geïnvesteerd in sporthallen, woningbouw en de aanleg van wegen voor meer economische groei. Daarnaast kwam er een besluit om de steenkolenmijnen in Limburg te sluiten.
De regering van Cals viel in de nacht van 13 op 14 oktober 1966. De Tweede Kamer vergaderde over de Rijksbegroting voor 1967. De KVP en de PvdA hadden ruzie over het begrotingstekort. Dit leidde tot een vergadering tot diep in de nacht. Uiteindelijk besloot KVP-fractievoorzitter Norbert Schmelzer een motie in te dienen. Deze motie werd aangenomen doordat het grootste gedeelte van de KVP vóór stemde. Hierdoor viel het kabinet-Cals. Deze gebeurtenis heet de nacht van Schmelzer en is een belangrijk omslagpunt in de Nederlandse politiek. Het betekende het einde van de samenwerking tussen PvdA en KVP (de rooms-rode kabinetten van de na oorlog). Ook kwam er breuk binnen de KVP.
Na de motie besloot Cals om af te treden. Hij werd opgevolgd door Jelle Zijlstra. Zijlstra zou slechts tijdelijk premier blijven totdat na de Tweede Kamerverkiezingen 1967 een nieuw kabinet gevormd was.
Latere leven
Cals zette zich tussen 1968 en 1970 in om Nederland te vertegenwoordigen op de wereldtentoonstelling in Osaka, Japan. Ook was hij onderdeel van een commissie om de grondwet te veranderen. De adviezen van deze commissie leidden tot de grondwetswijziging van 1983.
Uiteindelijk overleed Cals op 57-jarige leeftijd. Hij werd begraven in Den Haag.
Bronnen
- Het artikel op Wikipedia
- Kockelmans, Frons (28 november 2022). "De Nacht die de Nederlandse politiek veranderde: De Nacht van Schmelzer". Historiek.
