1939

1939 (MCMXXXIX) is een jaar in de 20e eeuw.

Januari

30 januari

• Adolf Hitler verklaart dat de Joden in Europa komende oorlog zullen worden vernietigd.

Februari

24 februari

• Hongarije sluit zich aan bij het Anti-Kominternpact.

Maart

14 maart

• Slowakije wordt een vazalstaat van Duitsland.

15 maart

• De Tsjechische president Emil Hácha wordt gedwongen de controle over zijn land over te dragen aan Duitsland.
• Duitse troepen bezetten Praag.

16 maart

• Het overblijvende Tsjechische binnenland wordt ingenomen door Duitsland.

22 maart

• Litouwen staat het Memelland af aan Nazi-Duitsland.

23 maart

• Nazi-Duitsland neemt het Memelland in.

26 maart

• Spanje sluit zich aan bij het Anti-Kominternpact.

April

7 april

• Italië valt Balkanstaat Albanië binnen.

14 april

• President Franklin D. Roosevelt (Verenigde Staten) verzoekt Hitler en Mussolini om te stoppen met de agressie in Europa.

28 april

• Adolf Hitler zegt het Duits-Engels vlootverdrag uit 1935 op en verbreekt het Duits-Pools anti-agressiepact uit 1934.

Mei

22 mei

• De Duitse minister van Buitenlandse Zaken en zijn Italiaanse ambtgenoot ondertekenen het staalpact. Het pact heeft een duur van tien jaar en het is een alliantie tussen Italië en Duitsland bij internationale bedreigingen aan een van de leden, dan is er onmiddellijke hulp en ondersteuning aan de andere tijdens oorlog. Er mag geen wapenstilstand ondertekend worden zonder de toestemming van de andere ondertekenaar. Japan wordt uitgenodigd tot het pact toe te treden.

23 mei

• Hitler geeft de militaire leiding opdracht zich voor te bereiden op eventueel een oorlog met Polen.

31 mei

• Duitsland en Denemarken sluiten een niet-aanvalsverdrag.

Juni

24 juli

• Groot-Brittannië, Frankrijk en de Sovjet-Unie beloven elkaar steun in het geval een van de drie wordt aangevallen.
• Een geheime vergadering tussen de Poolse, Britse en Franse cryptografen wordt georganiseerd in Warschau, Polen. De vergadering duurt tot 25 juli.

Augustus

11 augustus

• Adolf Hitler ontmoet Benito Mussolini in Salzburg. De bijeenkomst duurt tot 13 augustus.

15 augustus

• Troepen uit India komen de Britse troepen in Egypte versterken.

19 augustus

• Duitsland stuurt veertien U-Boten de Noord-Atlantische Oceaan in.

21 augustus

• Stalin laat weten dat hij een niet-aanvalsverdrag met Duitsland wil sluiten.

23 augustus

• De Sovjet-Unie en Duitsland ondertekenen het Molotov-Ribbentroppact, een niet-aanvalsverdrag tussen beide landen.

24 augustus

• Franklin D. Roosevelt doet een beroep op Hitler om de vrede te bewaren. Ook paus Pius XII doet een vredesoproep.
• Het Duitse pantserschip Deutschland vertrekt van Wilhelmshaven om ten zuiden van Groenland een afwachtingspositie in te nemen.

25 augustus

• Groot-Brittannië en Polen ondertekenen een bijstandsverdrag. Hiermee verklaart Groot-Brittannië openlijk zijn steun aan Polen in het geval Duitsland Polen zou binnenvallen. Dit is een tegenvaller voor de strategie van Hitler.
• Hitler stelt de aanval op Polen voor de volgende dag vast maar trekt het bevel in als Benito Mussolini hem laat weten dat Italië nog niet bereid is om oorlog te voeren.

26 augustus

• Adolf Hitler garandeert de neutraliteit van België, Nederland, Luxemburg, Denemarken en Zwitserland.

27 augustus

• Hitler stelt de datum voor de invasie van Polen vast op 1 september 1939.

29 augustus

• Koningin Wilhelmina en Koning Leopold III bieden hun goede diensten aan ter bemiddeling in het Duits-Poolse conflict.

30 augustus

• Het Poolse leger is gemobiliseerd.

September

1 september

• Het begin van de Tweede Wereldoorlog! Duitsland valt Polen binnen!
• In Duitsland wordt een verbod ingesteld op het luisteren naar buitenlandse radiozenders.
• Italië verklaart dat het niet betrokken wil zijn in het conflict tussen Duitsland en Polen.
• De avondklok voor Duitse Joden wordt ingevoerd (straatverbod tijdens de wintermaanden na 20u en tijdens de zomer na 21u).

2 september

• Polen vraagt om hulp aan Groot-Brittannië en Frankrijk.
• Er wordt druk overleg gepleegd tussen Groot-Brittannië en Frankrijk, maar er komt geen overeenstemming.
• Duitsland verklaart de Noorse neutraliteit te respecteren.
• De Britse premier Chamberlain stuurt Hitler een bericht: als Duitsland zijn troepen niet onmiddellijk uit Polen terugtrekt, betekent dit oorlog met Groot-Brittannië.

3 september

• Hitler ontvangt het ultimatum van Groot-Brittannië waarin staat dat Hitler voor 11.00 uur bekend moet maken dat hij zijn troepen uit Polen zal terugtrekken, zo niet dan zal Groot-Brittannië zich vanaf 11.00 uur in oorlog beschouwen met Duitsland). Duitsland negeert dit ultimatum.
• Neville Chamberlain (Engels premier) verklaart om 11.15 uur op de BBC-radio dat Groot-Brittannië in staat van oorlog is met nazi-Duitsland.
• Frankrijk verklaart nazi-Duitsland de oorlog om 17.00 uur.
• Brits-Indië verklaart de oorlog aan Duitsland.
• Australië verklaart de oorlog aan Duitsland.
• Nieuw-Zeeland verklaart de oorlog aan Duitsland.
• Het grootste deel van de Poolse luchtmacht is vernietigd. De Poolse communicatielijnen zijn door de Duitse aanvallen aangetast.
• Duitsland vraagt de Sovjet-Unie om bijstand volgens het Molotov-Ribbentroppact.

4 september

• Japan verklaart zich neutraal in het Pools-Duitse conflict en meldt dat zijn oorlog tegen China sinds 1937 een intern probleem is.

5 september

• De Verenigde Staten verklaart neutraal te zijn in het Pools-Duitse conflict.

6 september

• Egypte verbreekt de relaties met Duitsland.
• De Duitse troepen rukken op naar Warschau en Krakau wordt ingenomen.
• De Poolse regering verlaat Warschau.

7 september

• Zuid-Afrika verklaart de oorlog aan Duitsland.
• Het Saaroffensief wordt gestart tussen Duitsland en Frankrijk.
• Duitse troepen zijn nog maar 50 kilometer verwijderd van de Poolse hoofstad Warschau.

8 september

• De Duitse 4e pantserdivisie bereikt Warschau, voert een eerste aanval uit maar wordt teruggeslagen.

9 september

• Canada verklaart de oorlog aan Duitsland.
• De eerste eenheden van het Britse Leger worden naar Frankrijk gestuurd.

10 september

• Duitsland vraagt de Sovjet-Unie voor de tweede maal om bijstand volgens het Molotov-Ribbentroppact.

11 september

• Het Britse en het Franse opperbevel vergaderen voor de eerste maal.
• Irak verbreekt de relaties met Duitsland.
• Saoedi-Arabië verbreekt de relaties met Duitsland.

12 september

• Het Tsjechische leger wordt in Frankrijk heropgericht.
• Duitse troepen hebben Warschau omsingeld.

13 september

• Hitler wordt met groot enthousiasme in Danzig ontvangen.

14 september

• Ten noorden van de Waddeneilanden wordt een Nederlands militair vliegtuig neergeschoten door een Duits vliegtuig.

16 september

• De stad Warschau weigert het Duitse bevel tot overgave.

17 september

• De Sovjet-aanval op Polen: Sovjettroepen vallen met dertig divisies Polen binnen en rukken op naar de Curzonlijn en bezetten het onverdedigde Oost-Polen.
• Warschau is omsingeld door de Duitsers en krijgt elke dag hevige bombardementen te verduren.
• De Poolse regering vlucht naar Roemenië.

18 september

• Er ontstaan felle gevechten bij de rivier Bzura waarbij 19 Poolse divisies worden omsingeld en uitgeschakeld.

19 september

• Hitler houdt een triomfantelijke intocht in de Vrije Stad Danzig.
• Duitse en Sovjet troepen ontmoeten elkaar bij Brest-Litovsk, Polen.

21 september

• De Franse troepen die hun posities moeten handhaven in het Saaroffensief krijgen het bevel terug te trekken, mochten de Duitsers voor de tegenaanval gaan.

24 september

• 1 150 Duitse vliegtuigen bombarderen Warschau.

27 september

• Warschau geeft zich over na zware bombardementen op de stad, die gestart waren op 17 september.
• De Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt stuurt een vredesoproep naar Adolf Hitler.

29 september

• Ministers van Buitenlandse zaken Joachim von Ribbentrop (Duitsland) en Vjatsjeslav Molotov (Sovjet-Unie) vergaderen over een nieuwe verdeling van Polen. Ze bereiken een akkoord.

30 september

• De Poolse regering in ballingschap wordt gevormd in Parijs. Generaal Władysław Sikorski wordt benoemd tot premier.

Oktober

1 oktober

• Na zware gevechten geeft de Poolse marinecommandant zich over en komt er een einde aan de verdediging van de Poolse kust.

4 oktober

• Er komt een einde aan het Saaroffensief.

5 oktober

• Het pact tussen de Sovjet-Unie en Letland wordt ondertekend, waardoor de Russen de zee- en luchthavens van de Letten kunnen gebruiken.

6 oktober

• Polen geeft zich over! Duitsland is de baas in Polen.

9 oktober

• De eerste 22 Joodse vluchtelingen komen aan in Kamp Westerbork.

12 oktober

• De Sovjet-Unie eist van Finland dat het zijn zeehavens krijgt en een grondgebied in de Karelische Landengte overdraagt. De Finnen weigeren.

16 oktober

• De eerste Duitse luchtaanvallen op Brits grondgebied vinden plaats.

24 oktober

• Generaal Maurice Gamelin, de opperbevelhebber van de Franse strijdkrachten, besluit dat de Franse troepen België binnentrekken en posities innemen aan de rivier de Schelde in het geval de Duitsers België binnenvallen.

25 oktober

• Hitler zegt dat de Wehrmacht Frankrijk moet binnenvallen in plaats van Noord-België.

26 oktober

• Hitler benoemt Hans Frank tot Gouverneur-generaal van Polen met als hoofdtaak om alle Poolse intellectuelen en Joden wreed te behandelen en te onderdrukken. Dit is de start van de Holocaust.

30 oktober

• Hitler zegt dat de Duitsland Frankrijk moet binnenvallen via de Belgische Ardennen, een toegangsweg via welke de Fransen de Duitsers het minst verwachten.

November

3 november

• De Amerikaanse regering zegt, ondanks zijn neutraliteit, dat het de Westerse geallieerden zal helpen. Amerika zal vooral het Verenigd Koninkrijk helpen door wapens aan te voeren.

15 november

• Generaal Maurice Gamelin, de opperbevelhebber van de Franse strijdkrachten, trekt zijn besluit van 24 oktober 1939 in en beveelt zijn troepen neer te zetten aan de rivier de Dijle in plaats van de Schelde, in het geval de Duitsers België binnenvallen.

30 november

• De Sovjet luchtmacht voert een verrassingsaanval uit op Helsinki en Viipuri. Dit is de start van de Winteroorlog!
• Winteroorlog: de Russische landmacht valt Finland binnen via de Karelische Landengte en de Finse oostgrens met vier legergroepen.

December

17 december

• De eerste Canadese troepen komen in Groot-Brittannië aan.