Karl Marx: verschil tussen versies
| (24 tussenliggende versies door 10 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | + | {{werk}} | |
| − | '''Karl Marx''' (1818-1883) was een [[Duitsland|Duitse]] [[schrijver]], [[filosoof]] en [[socialisme|socioloog]] die samen met [[Friedrich Engels]] gezien wordt als de grondlegger van het [[marxisme]], [[communisme]] en [[socialisme]]. Ook was hij schrijver van boeken over zijn ideeën, zoals | + | {{Infobox filosoof |
| + | | naam = Karl Marx | ||
| + | | afbeelding = Karl Marx 001.jpg | ||
| + | | ander formaat = | ||
| + | | onderschrift = Marx in 1875 | ||
| + | | citaat = ''"De geschiedenis van elke tot nu toe bestaande maatschappij is de geschiedenis van de [[klassenstrijd]]."'' | ||
| + | | volledige naam = | ||
| + | | geboren = 5 mei 1818 | ||
| + | | geboorteplaats = [[Trier]] | ||
| + | | overleden = 14 maart 1883 | ||
| + | | land = [[Koninkrijk Pruisen|Pruisen]] (1818-1845) <br> [[Staatloos]] (1845-1883) | ||
| + | | beroep = Filosoof, econoom, historicus, journalist, politiek activist | ||
| + | | functie = | ||
| + | | discipline = | ||
| + | | tijdperk = | ||
| + | | jaren-actief = 1841-1883 | ||
| + | | domein = | ||
| + | | genre = | ||
| + | | stroming = | ||
| + | | ideeën = [[Proletariaat]] en [[bourgeoisie]] <br> [[Klassenstrijd]] <br> [[Historisch materialisme]] <br> [[Dialectisch materialisme]] <br> [[Vervreemding]] en uitbuiting van de werkende klasse | ||
| + | | reactie = | ||
| + | | invloeden = | ||
| + | | beïnvloedde = | ||
| + | | partij = | ||
| + | | levensbeschouwing = [[Atheïsme]] | ||
| + | | bekende-werken = ''[[Communistisch Manifest]]'' <br> ''[[Het Kapitaal]]'' | ||
| + | | uitgeverij = | ||
| + | | handtekening = [[File:Karl_Marx_Signature.svg|100px]] | ||
| + | | website = | ||
| + | }} | ||
| + | '''Karl Marx''' (1818-1883) was een [[Duitsland|Duitse]] [[schrijver]], [[filosoof]] en [[socialisme|socioloog]] die samen met [[Friedrich Engels]] gezien wordt als de grondlegger van het [[marxisme]], [[communisme]] en [[socialisme]]. Ook was hij schrijver van boeken over zijn ideeën, zoals het driedelig werk ''[[Das Kapital]]'' (verschenen tussen 1867 en 1894) en het ''[[Communistisch Manifest]]'' (1848). Marx was van [[Jood]]se afkomst, en hij was [[atheïstisch]]. Hij geloofde dat de arbeider binnen het kapitalistisch systeem altijd uitgebuit wordt en uiteindelijk in opstand zal komen. Deze opstand zou leiden tot een communistische revolutie waarbij de arbeider zelf de productiemiddelen in handen krijgt. Volgens Marx werd de mens pas echt bevrijd als het geloof in [[God]] werd beëindigd, want geloof was volgens Marx een middel om het volk dom te houden. | ||
| + | Hij werkte veel samen met de Duitse denker Friedrich Engels. De ideeën van Marx en Engels stelden dat de geschiedenis bepaald werd door de [[evolutie]] van de [[economie]] en zou uitlopen op een [[Revolutie (opstand)|revolutie]] van de arbeiders. Marx en Engels hadden grote invloed op de politiek. | ||
| − | Hij | + | Marx ligt begraven in [[Highgate Cemetry]], de bekendste begraafplaats van [[Londen]]. |
| + | |||
| + | ==Biografie== | ||
| + | ===Jeugd en opleiding=== | ||
| + | Marx was geboren op 5 mei 1818. Hij groeide op in een gezin dat zekere welstand genoot maar niet rijk was. | ||
| + | |||
| + | ===Vroege carrière=== | ||
| + | |||
| + | ===Parijs, Berlijn en Keulen=== | ||
| + | |||
| + | ===In ballingschap=== | ||
| + | |||
| + | ===Eerste Internationale=== | ||
| + | |||
| + | ===Overlijden=== | ||
| + | |||
| + | ==Persoonlijk leven== | ||
| + | |||
| + | ==Marx ideeën== | ||
| + | ===Marxisme=== | ||
| + | {{Zijbalk communisme}} | ||
| + | {{Zie hoofdartikel|Marxisme}} | ||
| + | |||
| + | ===Sociale klassen=== | ||
| + | |||
| + | ===Klassenstrijd=== | ||
| + | |||
| + | ===Van kapitalisme naar communisme=== | ||
| + | |||
| + | ==="Religie als opium van het volk"=== | ||
| + | Marx was een [[atheïsme|atheïst]]. Dat betekent dat hij niet in het bestaan van God geloofde. In zijn tijd waren de meeste mensen gelovig. Toch was het atheïsme in opkomst en werd de rol van God steeds kleiner. Marx geloofde dat de tijd van religie voorbij was. Marx keerde zich ook tegen religie. Hij vond dat religie een middel was om de arbeidersklasse te onderdrukken. Hij noemde religie de [[opium van het volk]]. | ||
| + | |||
| + | Wat bedoelde hij daarmee? [[Opium]] is een [[drugs]] die in die tijd erg populair was. Opium dooft de pijn van de gebruiker. Ook zorgt het voor meer blijdschap en minder bewustzijn. Volgens Marx had religie dezelfde werking. Veel arbeiders verkeerden in slechte omstandigheden. Zij moesten hard en lang werken, kregen weinig loon en leefden onder slechte omstandigheden. Hun levens waren dan ook erg ellendig. Religie gaf die arbeiders een uitweg. Veel religies beloven namelijk een goed leven na de dood. In het [[christendom]] komt men bijvoorbeeld in de hemel terecht wanneer men een goed leven leidt. Die belofte zorgt ervoor dat arbeiders de pijn en ellende verdroegen. Het gaf hen namelijk een reden voor hun omstandigheden en een beter leven na de dood. | ||
| + | |||
| + | Volgens Marx was religie dan ook een machtsmiddel van de heersende klasse. Het was een middel om de bevolking te controleren. Door een beter leven na de dood te beloven, zouden de arbeiders hun problemen vergeten. Daardoor zouden zij niet in opstand komen. De uitbuiting werd goedgekeurd door religie. Religie was daarom in zijn woorden iets slechts. Toch wilde Marx religie niet direct afschaffen. Als de omstandigheden van arbeiders zich zouden verbeteren, zou religie vanzelf verdwijnen. | ||
| + | |||
| + | ===Internationale politiek=== | ||
| − | Marx | + | ==Nalatenschap== |
| + | ===Invloed op communisme en socialisme=== | ||
| + | [[File:Marx_und_Engels_Denkmal,_alter_Platz_-_panoramio.jpg|right|300px|thumb|Het standbeeld van Karl Marx (links) en [[Friedrich Engels]] in [[Berlijn]].]] | ||
| + | De ideeën van Karl Marx (en [[Friedrich Engels]]) hebben een grote invloed gehad op het [[socialisme]] en het [[communisme]]. Beide ideologieën zien Marx als een van de grondleggers van hun ideologie. Na zijn dood werden verschillende communistische en socialistische [[politieke partij]]en opgericht. Ook waren er verschillende revolutionairen die door de ideeën van Marx geïnspireerd waren. Ook hadden de ideeën van Marx een invloed op de [[sociaaldemocratie]] en het [[anarchisme]]. | ||
| + | |||
| + | Die partijen en revolutionairen waren het niet altijd met elkaar eens. Daarom bestaan er vandaag de dag verschillende socialistische en communistische stromingen. Het socialisme splitste in het begin van de 20e eeuw tussen het [[democratisch socialisme]] en het [[revolutionair socialisme]]. De democratisch socialisten wilde het socialisme op democratische manier bereiken. Revolutionair socialisten vinden juist dat er een [[revolutie (opstand)|revolutie]] moet komen. | ||
| + | |||
| + | Enkele revolutionairen en denkers die geïnspireerd waren door Marx zijn [[Vladimir Lenin]], [[Jozef Stalin]] en [[Leon Trotski]] ([[Sovjet-Unie]]), [[Ernst Thälmann]] en [[Rosa Luxemburg]] (Duitsland), [[Mao Zedong]] (China), [[Fidel Castro]] en [[Che Guevara]] (Cuba), [[Thomas Sankara]] (Burkina Faso), [[Josip Broz Tito]] ([[Joegoslavië]]), [[Salvador Allende]] (Chili) en [[Antonio Gramsci]] (Italië). Ook [[Nelson Mandela]] (Zuid-Afrika) en [[Xi Jinping]] (China) zijn door de ideeën van Marx beïnvloed. Tussen die personen zijn grote verschillen in ideologie. Vaak waren die personen het ook oneens met elkaar. Soms zagen zij elkaars ideologie zelfs als "geen marxisme". | ||
| + | |||
| + | ===Vernoemingen=== | ||
| + | [[Bestand:Döbling_(Wien)_-_Karl-Marx-Hof.JPG|right|300px|thumb|Het [[Karl-Marx-Hof]] in [[Wenen]], [[Oostenrijk]].]] | ||
| + | De volgende dingen zijn vernoemd naar Karl Marx: | ||
| + | * [[Karl-Marx-Allee]] in [[Berlijn]], [[Duitsland]] | ||
| + | * [[Karl-Marx-Hof]] in [[Wenen]], [[Oostenrijk]] | ||
| + | * [[Marks (stad)|Marks]], stad in [[Rusland]] | ||
| + | * [[Karl-Marx-Werk]] in [[Zwickau]], [[Duitsland]] | ||
| + | * [[Karl-Marx-Haus]] in [[Trier]], [[Duitsland]] | ||
| + | * [[Marx Memorial Library]] in [[Londen]], [[Verenigd Koninkrijk]] | ||
| + | In veel landen vind je nog steeds standbeelden van Karl Marx. Voornamelijk in landen als Cuba, Rusland, China, Vietnam en Laos zijn die nog steeds te vinden. In veel Oost-Europese landen zijn de standbeelden later verwijderd. Ook zijn veel namen toen veranderd. De Duitse stad [[Chemnitz]] heette tussen 1953 en 1990 "Karl-Marx-Stadt". De universiteit van [[Leipzig]] heette tot 1991 de "Karl-Marx-Universität". | ||
| − | == | + | ===Kritiek=== |
| − | |||
| − | |||
| + | ==Boeken en andere werken== | ||
| − | == | + | ==Media== |
| − | [http://historiek.net/karl-marx-grondlegger-communisme/64916/ Het | + | ===Video's=== |
| + | * [https://schooltv.nl/video/karl-marx-1818-1883-grondlegger-van-het-communisme/#q=Karl%20Marx Karl Marx (NTR-HUMAN/Grote denkers)] | ||
| + | * [https://www.youtube.com/watch?v=fg85fnBsQKo&list=PLi_srCikhtggb0XZKcFfRUFK8Zew21W5y&index=29/ Filosofische uitgangspunten van Marx (Levensbeschouwing.net)] | ||
| + | === Informatie === | ||
| + | *[http://historiek.net/karl-marx-grondlegger-communisme/64916/ Karl Marx (1818-1883) – Grondlegger van het communisme (Historiek)] | ||
| + | *[https://www.vpro.nl/programmas/ovt/lees/nieuws/2017/marx-communistisch-manifest-gids.html Het kleine evangelie van Marx (VPRO/Onvoltooid verleden tijd)] | ||
[[Categorie:Communisme]] | [[Categorie:Communisme]] | ||
[[Categorie:Duits schrijver]] | [[Categorie:Duits schrijver]] | ||
| − | [[Categorie: | + | [[Categorie:Duits filosoof]] |
| − | [[Categorie: | + | [[Categorie:Duits econoom]] |
| + | [[en:Karl Marx]] | ||
[[fr:Karl Marx]] | [[fr:Karl Marx]] | ||
[[it:Karl Marx]] | [[it:Karl Marx]] | ||
Versie van 6 nov 2025 14:22
|
|
| Karl Marx | |
| |
| Marx in 1875 | |
| Citaat | "De geschiedenis van elke tot nu toe bestaande maatschappij is de geschiedenis van de klassenstrijd." |
| Algemene informatie | |
| Geboren | 5 mei 1818 |
| Geboorteplaats | Trier |
| Overleden | 14 maart 1883 |
| Nationaliteit | Pruisen (1818-1845) Staatloos (1845-1883) |
| Werk | |
| Beroep | Filosoof, econoom, historicus, journalist, politiek activist |
| Jaren actief | 1841-1883 |
| Belangrijkste ideeën | Proletariaat en bourgeoisie Klassenstrijd Historisch materialisme Dialectisch materialisme Vervreemding en uitbuiting van de werkende klasse |
| Levensbeschouwing | Atheïsme |
| Bekende werken | Communistisch Manifest Het Kapitaal |
| Handtekening | 
|
Portaal  Filosofie
| |
Karl Marx (1818-1883) was een Duitse schrijver, filosoof en socioloog die samen met Friedrich Engels gezien wordt als de grondlegger van het marxisme, communisme en socialisme. Ook was hij schrijver van boeken over zijn ideeën, zoals het driedelig werk Das Kapital (verschenen tussen 1867 en 1894) en het Communistisch Manifest (1848). Marx was van Joodse afkomst, en hij was atheïstisch. Hij geloofde dat de arbeider binnen het kapitalistisch systeem altijd uitgebuit wordt en uiteindelijk in opstand zal komen. Deze opstand zou leiden tot een communistische revolutie waarbij de arbeider zelf de productiemiddelen in handen krijgt. Volgens Marx werd de mens pas echt bevrijd als het geloof in God werd beëindigd, want geloof was volgens Marx een middel om het volk dom te houden.
Hij werkte veel samen met de Duitse denker Friedrich Engels. De ideeën van Marx en Engels stelden dat de geschiedenis bepaald werd door de evolutie van de economie en zou uitlopen op een revolutie van de arbeiders. Marx en Engels hadden grote invloed op de politiek.
Marx ligt begraven in Highgate Cemetry, de bekendste begraafplaats van Londen.
Biografie
Jeugd en opleiding
Marx was geboren op 5 mei 1818. Hij groeide op in een gezin dat zekere welstand genoot maar niet rijk was.
Vroege carrière
Parijs, Berlijn en Keulen
In ballingschap
Eerste Internationale
Overlijden
Persoonlijk leven
Marx ideeën
Marxisme
Zie Marxisme voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Sociale klassen
Klassenstrijd
Van kapitalisme naar communisme
"Religie als opium van het volk"
Marx was een atheïst. Dat betekent dat hij niet in het bestaan van God geloofde. In zijn tijd waren de meeste mensen gelovig. Toch was het atheïsme in opkomst en werd de rol van God steeds kleiner. Marx geloofde dat de tijd van religie voorbij was. Marx keerde zich ook tegen religie. Hij vond dat religie een middel was om de arbeidersklasse te onderdrukken. Hij noemde religie de opium van het volk.
Wat bedoelde hij daarmee? Opium is een drugs die in die tijd erg populair was. Opium dooft de pijn van de gebruiker. Ook zorgt het voor meer blijdschap en minder bewustzijn. Volgens Marx had religie dezelfde werking. Veel arbeiders verkeerden in slechte omstandigheden. Zij moesten hard en lang werken, kregen weinig loon en leefden onder slechte omstandigheden. Hun levens waren dan ook erg ellendig. Religie gaf die arbeiders een uitweg. Veel religies beloven namelijk een goed leven na de dood. In het christendom komt men bijvoorbeeld in de hemel terecht wanneer men een goed leven leidt. Die belofte zorgt ervoor dat arbeiders de pijn en ellende verdroegen. Het gaf hen namelijk een reden voor hun omstandigheden en een beter leven na de dood.
Volgens Marx was religie dan ook een machtsmiddel van de heersende klasse. Het was een middel om de bevolking te controleren. Door een beter leven na de dood te beloven, zouden de arbeiders hun problemen vergeten. Daardoor zouden zij niet in opstand komen. De uitbuiting werd goedgekeurd door religie. Religie was daarom in zijn woorden iets slechts. Toch wilde Marx religie niet direct afschaffen. Als de omstandigheden van arbeiders zich zouden verbeteren, zou religie vanzelf verdwijnen.
Internationale politiek
Nalatenschap
Invloed op communisme en socialisme
De ideeën van Karl Marx (en Friedrich Engels) hebben een grote invloed gehad op het socialisme en het communisme. Beide ideologieën zien Marx als een van de grondleggers van hun ideologie. Na zijn dood werden verschillende communistische en socialistische politieke partijen opgericht. Ook waren er verschillende revolutionairen die door de ideeën van Marx geïnspireerd waren. Ook hadden de ideeën van Marx een invloed op de sociaaldemocratie en het anarchisme.
Die partijen en revolutionairen waren het niet altijd met elkaar eens. Daarom bestaan er vandaag de dag verschillende socialistische en communistische stromingen. Het socialisme splitste in het begin van de 20e eeuw tussen het democratisch socialisme en het revolutionair socialisme. De democratisch socialisten wilde het socialisme op democratische manier bereiken. Revolutionair socialisten vinden juist dat er een revolutie moet komen.
Enkele revolutionairen en denkers die geïnspireerd waren door Marx zijn Vladimir Lenin, Jozef Stalin en Leon Trotski (Sovjet-Unie), Ernst Thälmann en Rosa Luxemburg (Duitsland), Mao Zedong (China), Fidel Castro en Che Guevara (Cuba), Thomas Sankara (Burkina Faso), Josip Broz Tito (Joegoslavië), Salvador Allende (Chili) en Antonio Gramsci (Italië). Ook Nelson Mandela (Zuid-Afrika) en Xi Jinping (China) zijn door de ideeën van Marx beïnvloed. Tussen die personen zijn grote verschillen in ideologie. Vaak waren die personen het ook oneens met elkaar. Soms zagen zij elkaars ideologie zelfs als "geen marxisme".
Vernoemingen
_-_Karl-Marx-Hof.JPG)
De volgende dingen zijn vernoemd naar Karl Marx:
- Karl-Marx-Allee in Berlijn, Duitsland
- Karl-Marx-Hof in Wenen, Oostenrijk
- Marks, stad in Rusland
- Karl-Marx-Werk in Zwickau, Duitsland
- Karl-Marx-Haus in Trier, Duitsland
- Marx Memorial Library in Londen, Verenigd Koninkrijk
In veel landen vind je nog steeds standbeelden van Karl Marx. Voornamelijk in landen als Cuba, Rusland, China, Vietnam en Laos zijn die nog steeds te vinden. In veel Oost-Europese landen zijn de standbeelden later verwijderd. Ook zijn veel namen toen veranderd. De Duitse stad Chemnitz heette tussen 1953 en 1990 "Karl-Marx-Stadt". De universiteit van Leipzig heette tot 1991 de "Karl-Marx-Universität".