Maoïsme
.jpg)
Het maoïsme is een ideologie die onderdeel is van het communisme. De ideologie is vernoemd naar de Chinese communist Mao Zedong. Hij leidde de volksrepubliek China tussen 1945 en 1976. Het maoïsme ontstond de jaren 1950 en 1960. Het maoïsme was de ideologie van de Communistische Partij van China tot aan de dood van Mao Zedong in 1976. Hierna kwam de partijleiding in handen van Deng Xiaoping. Hij voerde enkele jaren later economische hervormingen door en deed afstand van het maoïsme. De huidige Chinese Communistische Partij is daarom niet maoïstisch.
Het maoïsme wordt ook wel marxisme-leninisme-maoïsme (MLM) genoemd. Maoïsten zien hun ideologie namelijk als de zuivere leer van Karl Marx en Vladimir Lenin die door Mao Zedong werd voortgezet. Het maoïsme is dan ook gebaseerd op het marxisme-leninisme; een ideologie gebaseerd op de ideeën van Karl Marx, Friedrich Engels, Vladimir Lenin en Jozef Stalin. Na de dood van Stalin ontstond er een breuk tussen China en de Sovjet-Unie. Het communisme in China voer toen een andere koers dan dat in de Sovjet-Unie.
Ideologie
Het maoïsme heeft enkele belangrijke kenmerken:
- De boeren staan centraal in tegenstelling tot het westerse communisme, waar de fabrieksarbeiders centraal stonden. Maoïsten zien de boeren als de motor van de revolutie.
- Een langdurige revolutie is nodig om het communisme te bereiken. Om te voorkomen dat een bepaalde groep te veel macht krijgt, moet de revolutie ook continue zijn. Revolutionaire ideeën moet in leven worden gehouden. In China gebeurde dat bijvoorbeeld tijdens de Culturele Revolutie.
- De gewone bevolking mag gewapend verzet gebruiken om de regering omver te werpen.
- De partij moet besluiten maken waarbij het gewone volk betrokken is en meedenkt. Dat wordt massalijn genoemd.
- De wereld is verdeeld in drie werelden. De eerste wereld zijn de supermachten (de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie), de tweede wereld bestaat uit kapitalistische landen die geen grote macht zijn (zoals Nederland en België) en de derde wereld bestaat uit alle landen die door kapitalistische landen overheerst worden. In de eerste wereld zag Mao de Sovjet-Unie als gevaarlijker dan de Verenigde Staten.
Maoïsten zien zichzelf als een voortzetting van het marxisme-leninisme. Na de dood van Jozef Stalin kwam Nikita Chroesjtsjov aan de macht in de Sovjet-Unie. Tijdens zijn speech Over persoonsverheerlijking en de gevolgen ervan in 1956 uitte hij flinke kritiek op Stalin. In de Sovjet-Unie vond toen de destalinisatie plaats, waarbij een einde kwam aan Stalins persoonlijkheidscultus. Mao Zedong vond dat Chroestsjov met de speech afstand deed van het marxisme-leninisme. Het communisme in de Sovjet-Unie ging een revisionistische kant op. Zo merkte Mao dat de Sovjet-Unie haar strijd tegen bureaucratie had opgegeven.
Een belangrijk werk binnen het maoïsme is Citaten van voorzitter Mao Zedong (beter bekend als het Rode Boekje). Het boekje bevat citaten van Mao Zedong is samengesteld door Lin Biao. Onder Mao Zedong moesten alle Chinezen een kopie van het boekje hebben. Mede doordat China een grote bevolking heeft, is het Rode Boekje een van de meest verspreide werken ter wereld.
Invloed
Na de breuk tussen de Sovjet-Unie en China kozen communistische partijen wereldwijd tussen de twee communistische landen. Vooral in Latijns-Amerika, Afrika en Azië kozen veel partijen en guerrillabewegingen de lijn van China. In het maoïsme wordt de wereld namelijk verdeeld in een verschil tussen "het noorden" en "het zuiden". Het noorden bestaat hierbij uit kapitalistische landen die de zuidelijke landen overheersen. De Sovjet-Unie maakte meer een verschil tussen het oosten en het westen dat een erg Europees beeld was. Communistische leiders als Che Guevara en guerrillabewegingen als de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (FARC) waren door het maoïsme beïnvloed.
Westerse communistische partijen bleven vaak trouw aan de Sovjet-Unie. De communistische partij van Nieuw-Zeeland was de enige partij die China verkoos boven de Sovjet-Unie. Toch kozen enkele radicale communisten om juist de lijn van China te volgen. Dat leidde tot enkele afsplitsingen. In Nederland was de Socialistische Partij (SP) oorspronkelijk maoïstisch, maar in de jaren 1980 deed het afstand van het maoïsme. Desondanks heeft de partij nog steeds de maoïstische partijstructuur. De Belgische Partij van de Arbeid (PVDA-PTB) komt ook voort uit het maoïsme. Toch is de partij vandaag de dag een algemene marxistische partij. De PVDA-PTB deed in 2008 officieel afstand van het maoïsme en noemt zich nu socialistisch of "modern communistisch". De Rode Morgen en de Revolutionaire Eenheid zijn enkele kleinere maoïstische bewegingen in Nederland.
Albanië onder Enver Hoxha was een periode maoïstisch. Na de breuk tussen China en de Sovjet-Unie koos Albanië juist voor de kant van China. Na de dood van Mao deed China zelf afstand van het maoïsme. Hoxha verbrak toen de banden met China. De Rode Khmer in Cambodja wordt soms gezien als maoïstisch, maar er zijn ook grote verschillen in ideologie. De communistische partijen in Myanmar, Thailand, Indonesië en Nepal zijn maoïstisch. De communistische partijen van Noord-Korea en Vietnam zijn beïnvloed door het maoïsme.