Bestormingen op het Plein van de Drie Machten

Op 8 januari 2023 werden vanaf het Plein van de Drie Machten het Braziliaanse parlement, de werkplek van president Da Silva en het Braziliaanse Hooggerechtshof bestormd door een menigte van aanhangers van de Braziliaanse oud-president Jair Bolsonaro. De Bolsonaroaanhangers (Braziliaans-Portugees: Bolsonaristas) bestormden de gebouwen en drongen ze binnen.

De Bolsonaroaanhangers bestormden de gebouwen, omdat ze de uitslag van de Braziliaanse presidentsverkiezingen van 2022 niet aanvaardden. Bij deze verkiezing verloor de radicaal-rechtse oud-president Bolsonaro van de linkse president Luiz Inácio Lula da Silva. Bolsonaro wilde de winst van Da Silva niet accepteren en was een aantal dagen eerder naar de Verenigde Staten vertrokken.

De politie kon uiteindelijk ingrijpen en na vier uur waren bijna alle bestormers uit het gebouw gehaald.

Achtergrond

Deze gebeurtenis vond plaats op, voor en rondom het Plein van de Drie Machten. Het ligt in Brasilia, de hoofdstad van Brazilië. Op dit plein staan de gebouwen van het Braziliaanse parlement, de Braziliaanse president en het Braziliaanse Hooggerechtshof.

In het parlementsgebouw komt het Nationaal Congres van Brazilië bijeen (vergelijkbaar met de Staten-Generaal) om te vergaderen. Het Nationaal Congres bestaat uit twee kamers: het Huis van Afgevaardigden (vergelijkbaar met de Tweede Kamer of de Kamer) en de Federale Senaat (vergelijkbaar met de Eerste Kamer en de Belgische Senaat). De werkplek van president Da Silva is het Planaltopaleis (vergelijkbaar met het Catshuis of het Lambermont). Het Braziliaanse Hooggerechtshof (vergelijkbaar met de Hoge Raad of het Hof van Cassatie) komt bijeen in een gelijknamig gebouw.

In het parlement waren geen leden van het parlement aanwezig. President Da Silva was niet op zijn werkplek en ook waren er geen rechters in het Hooggerechtshof. Op zondag worden er namelijk in Brazilië geen vergaderingen gehouden. In de gebouwen was wel ondersteunend personeel aanwezig, maar dat kon worden geëvacueerd.

Gevolgen

Op 8 januari 2023 tekende president Da Silva een decreet (een bevel van een president) om de openbare orde te herstellen. Hierdoor werden honderden Bolsonaroaanhangers gearresteerd. Ook nam de president de veiligheidstaken van Brasilia over en werd Anderson Torres, de commissaris van politie in Brasilia, ontslagen. Het Braziliaanse Hooggerechtshof besloot om Ibaneis Rocha, de gouverneur van Brasilia, te schorsen. In de tussentijd laat het Hof onderzoek doen naar de gebeurtenissen op 8 januari.

Reacties

Op de bestormingen werd door buitenlandse leiders gereageerd. Hieronder staat een overzicht van de reacties.

• Verenigde Staten: president Joe Biden: "Ik veroordeel deze aanval op de democratie en deze aanval op de vreedzame machtsoverdracht in Brazilië. De democratische instituties in Brazilië hebben onze volledige steun en de wil van het Braziliaanse volk mag niet worden ondermijnd."
• Mexico: president Andrés Manuel López Obrador: "Lula [da Silva] staat er niet alleen voor. Hij heeft de steun van alle vooruitstrevende krachten van zijn land, van Mexico, van Amerika (Noord- en Zuid-Amerika) en de rest van de wereld."
• Argentinië: president Alberto Fernández: "Ik verwerp wat er gebeurt in Brazilië. President Lula heeft mijn onvoorwaardelijke steun en de onvoorwaardelijke steun van het Argentijnse volk tegen deze staatsgreeppoging waarmee hij wordt geconfronteerd."
• Europese Unie: Commissievoorzitter Ursula von der Leyen: "Ik veroordeel de aanval op de democratie in Brazilië ten zeerste. Deze aanval is een belangrijke zorg voor ons allen, de verdedigers van de democratie. Mijn volledige steun gaat uit naar president Lula, die vrij en eerlijk is gekozen."
• Frankrijk: president Emmanuel Macron: "De wil van het Braziliaanse volk en de democratische instituties moet worden gerespecteerd!"
• Chili: president Gabriel Boric: "Dit is een niet eerder vertoonde aanval door Bolsonaroaanhangers op de drie machten van de Braziliaanse staat. De regering van Brazilië heeft onze volledige steun ten overstaan van deze laffe en kwaadaardige aanval op de democratie."
• Colombia: president Gustavo Petro: "Mijn volledige solidariteit gaat uit naar president Lula en het volk van Brazilië. Het fascisme heeft besloten om toe te slaan."
• Italië: premier Giorgia Meloni: "Deze aanval kan ons niet onverschillig laten."
• Nederland: premier Mark Rutte: "Ik heb met ontzetting de beelden gezien van de bestorming van overheidsgebouwen in Brasilia. Onacceptabel geweld tegen de instituties die samen het hart van de democratische rechtsstaat vormen. Wij staan achter president Lula als democratisch gekozen leider."
• Venezuela: president Nicolás Maduro: "Wij verwerpen pertinent het geweld van Bolsonaro's neofascistische groepen die de democratische instituties van Brazilië hebben aangevallen."
• Cuba: president Miguel Díaz-Canel: "We veroordelen ten stelligste de gewelddadige en antidemocratische daden die in Brazilië plaatsvinden. Deze daden hebben als doel het veroorzaken van chaos en de in de verkiezing van president Lula uitgedrukte wil van het volk niet te respecteren. We betuigen al onze steun aan en solidariteit met president Lula en zijn regering."

Zie ook

• Bestorming van het Amerikaanse Capitool in 2021, de bestorming waardoor de Bolsonaroaanhangers zich hebben laten inspireren.