Pacifistisch-Socialistische Partij
| Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP) | |
|
| |
|---|---|
| Oprichting | 27 januari 1959 |
| Opheffing | 27 januari 1991 |
| Actief in |  Nederland
|
| Richting | Links |
| Stroming | Pacifisme Socialisme |
| Overig | |
| Wetenschappelijk bureau | Wetenschappelijk Bureau PSP |
| Jongerenorganisatie | Pacifistisch Socialistische Jongerengroepen |
| Europese fractie | Green Alternative European Link |
| Opvolgende partij(en) | GroenLinks |
| Afsplitsing(en) | Proletaries Links Oosterhesselengroep Partij voor Socialisme en Ontwapening (PvSO) |
Portaal  Politiek
| |
De Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP) was een Nederlandse politieke partij die tussen 1957 en 1991 bestond. De PSP was een linkse, socialistische partij met nadruk op wereldvrede en pacifisme. Het pacifisme een ideologie die tegen oorlog en geweld is. De PSP richtte zich vooral tegen de Koude Oorlog en het gebruik van kernwapens. Ook was de partij voorstander van de emancipatie van vrouwen en lhbt'ers en milieuvriendelijkheid.
Tussen 1959 en 1989 was de PSP vertegenwoordigd in de Tweede Kamer met tussen de één en vier zetels. De PSP speelde slechts een kleine rol in de Nederlandse politiek. De partij was voor "politieke daklozen" die zich niet konden vinden in de pro-Russische CPN en de pro-Amerikaanse PvdA. De PSP werkte vaak samen met linkse en progressieve partijen, waaronder de Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Evangelische Volkspartij (EVP). In 1989 gingen de PSP, de PPR, de EVP en de CPN samen tot GroenLinks. In 1991 werd de PSP uiteindelijk opgeheven.
Geschiedenis
Ontstaan
De PSP ontstond in 1957 tijdens de Koude Oorlog. De Koude Oorlog was een groot conflict tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. De meeste politieke partijen (waaronder de PvdA) kozen de kant van de Verenigde Staten, terwijl de Communistische Partij van Nederland (CPN) juist uitgesproken voorstander van de Sovjet-Unie was. Uit beide partijen kwam een groep "politiek daklozen". Dit waren socialisten die zich niet konden vinden in de koers van de PvdA en de CPN. Veel PvdA'ers verlieten hun partij, aangezien de PvdA voorstander van de NAVO was en tegenstander van de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië. Veel CPN'ers verlieten hun partij, aangezien de CPN de ideologie van Jozef Stalin aanhing.
Deze groep politieke daklozen bestond daarnaast ook uit anarchisten, pacifisten, trotskisten en progressieve christenen. Deze groep richtte uiteindelijk een eigen vredesbeweging op. Deze vredesbeweging vroeg aan de PvdA om twee van hun leden op een verkiesbare plek te zetten. De PvdA weigerde dit en dus werd besloten een eigen politieke partij op te richten. De PSP stond eerst bekend als Actiegroep. Ze wonnen twee zetels in de Provinciale Staten van Noord-Holland in 1958 en twee zetels in de Tweede Kamer in 1959. Datzelfde jaar werd de PSP officieel opgericht.
1959-1975
De PSP was oorspronkelijk uitgesproken tegen geweld en wilde het socialisme enkel op een geweldloze manier bereiken. Dit standpunt veranderde tijdens de jaren 1960. Toen vonden de Cubaanse Revolutie en opstanden tegen de Apartheid in Zuid-Afrika plaats. Volgens de PSP was geweld soms nodig om onderdrukking op te heffen. Wel vond de partij dat er zo min mogelijk geweld gebruikt moest worden. Ook verzette de partij zich nog steeds tegen geweld van de regerende klasse. De partij verzette zich ook sterk tegen kolonialisme.
Tijdens de verkiezingen van 1963 won de partij vier zetels in Tweede Kamer; het hoogste aantal wat de partij ooit haalde. Dit succes had vooral te maken met de studentenbeweging Provo. De Provo's waren progressieve jongeren die vaak op de PSP stemden. De PSP deed ook mee aan protesten tegen de Vietnamoorlog en voor het afschaffen van de monarchie in Nederland. De PSP werd tijdens de jaren 1950 en 1960 ook in de gaten gehouden door de Binnenlandse Veiligheidsdienst. De partij werd namelijk verdacht van communisme en antimilitarisme.
De PSP werkte tijdens de jaren 1970 samen met de Politieke Partij Radikalen (PPR), de PvdA en D66 in het Progressief Akkoord. De partijen hadden min of meer dezelfde ideeën en wilden samen een regering vormen. De partijen haalden samen steeds meer stemmen en in 1973 werd PvdA-leider Joop den Uyl premier. Toch hadden de vier partijen te weinig zetels om samen een regering te vormen. Uiteindelijk vormden de PPR, D66 en PvdA samen met de christelijke partijen CHU en ARP een regering. De PSP bleef buiten deze regering, aangezien zij deze niet links genoeg vond.
De partij kwam tijdens de jaren 1970 ook vaak in het nieuws. De PSP had tijdens de verkiezingen van 1971 namelijk een hele omstreden campagneposter. Op de poster was een naakte vrouw (Saskia Holleman) met een koe in een weiland te zien met het woord "ontwapenend" er boven. De poster was zo erg omstreden dat bepaalde conservatieve gemeenten het weigerde op te hangen. Ondertussen verliet ook een groep PSP'ers de partij onder de naam Proletarisch Links in de zomer van 1970 en de Oosterhesselengroep in 1975.
1975-1989
Hoewel het ledenaantal van de partij groeide, verloor de PSP tijdens de verkiezingen van 1977 een hoop zetels. De PSP hield slechts één zetel over die door Fred van der Spek werd ingenomen. Tijdens de verkiezingen van dat jaar stemden namelijk veel PSP-leden op de PvdA, aangezien deze streed tegen het CDA.
In de jaren 1980 werd de PSP uitgesproken tegen de atoombom en organiseerde ook anti-kernwapenprotesten. Tijdens de verkiezingen van 1981 behaalde PSP 3 zetels. Ondertussen werkte de partij ook nauw samen met de PPR en de CPN. Er waren zelfs lijstverbindingen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. Sommige leden van de PSP wilde zelfs een partij vormen met de CPN en PPR. Toch waren niet alle partijleden het hiermee eens, waaronder partijleider Fred van der Spek. In 1986 werd hij vervangen door Andrée van Es en trad vervolgens de PSP uit. Van der Spek bleef in de Tweede Kamer en verhuisde met andere PSP-leden naar de Partij voor Socialisme en Ontwapening.
Uiteindelijk besloten de PSP, PPR, CPN en Evangelische Volkspartij (EVP) samen te gaan tot GroenLinks in 1989. De PSP werd vervolgens officieel opgeheven in 1991. Veel oud-PSP-leden waren het hier niet mee eens. Zij richtte in 1992 de Pacifistisch-Socialistische Partij '92. Deze partij bestaat nog steeds, maar heeft nooit een zetel gewonnen.
De Partij
Ideologie
De PSP was eerder een mengelmoes aan verschillende ideologieën. Toch kun je de ideologie van de PSP in drie woorden samenvatten; vrede, democratie en sociale rechtvaardigheid. De PSP legde erg de nadruk op de mensenrechten. Het keerde zich af van het kapitalisme en dictatuur. Hoewel de PSP een socialistische partij was, zaten er ook verschillende ideologieën in de partij. Voorbeelden waren anarchisten, trotskisten (communistische aanhangers van Leon Trotski) en zogeheten idealisten, zoals hippies.
Zoals de Communistische Partij van Nederland pleitte de PSP voor het afschaffen van het kapitalisme. Beide partijen wilden dit bereiken door middel van een revolutie, maar de PSP wilde een geweldloze revolutie. Ook keerde PSP zich tegen de Sovjet-Unie, terwijl de CPN de Sovjet-Unie juist als voorbeeld zag.
Daarnaast betekenden vrouwenrechten, milieubescherming en lhbt-rechten ook veel voor de partij. De PSP was een van de eerste partijen die pleitte voor het homohuwelijk. Hierdoor had de PSP ook veel gemeen met de Politieke Partij Radikalen (PPR); al was de PSP linkser.
Standpunten
De PSP wilde een centraal geleidde economie, waarin de overheid een grote rol zou spelen. De partij was ook voorstander van arbeiderszelfbestuur (democratie op de werkvloer). De partij wilde werkloosheid oplossen door de pensioenleeftijd te verlagen naar 60 en de werkweek te verkorten. Ook moest de leerplichtige leeftijd omhoog en deeltijd werken gestimuleerd worden. De partij wilde dat alle grond en belangrijke sectoren (zoals banken, openbaar vervoer, etc.) in handen waren van de overheid. Ook moesten inkomens boven de 50.000 euro (100.000 gulden) bijna 100% belasting betalen. De partij was ook voorstander van een planeconomie.
Op sociaal vlak wilde de PSP abortus, prostitutie, euthanasie en het homohuwelijk legaal maken. Ook moesten alle drugs legaal worden, maar de partij wilde roken in cafés verbieden. De PSP verzette zich ook tegen discriminatie en wilde alternatieve bronnen van energie (maar was tegen kernenergie). Ook was de partij voor de afschaffing van de Eerste Kamer, de invoering van directe democratie voor gemeentes en het verlagen van de kiesleeftijd naar 16 jaar. Daarnaast moest de monarchie worden afgeschaft en functies als burgemeesters via verkiezingen benoemd worden.
De PSP wilde dat Nederland uit de NAVO en Europese Economische Gemeenschap stapte. Op de lange duur wilde de PSP ook het leger afschaffen, maar tot die tijd keerde de partij zich vooral tegen de dienstplicht. Ook wilde de PSP dat er meer ontwikkelingssamenwerking kwam voor ontwikkelende landen.