Nijmegen: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (Link naar doorverwijspagina Romeinen gewijzigd in Romeinse Rijk met DisamAssist)
 
(70 tussenliggende versies door 16 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
{{Infobox gemeente Nederland
{| style="width:80px; background-color:white; margin:0 0 1em 1em; border:1px #ccc solid; border-collapse:collapse; font-size:90%;" border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" align="right"
 
  +
|Naam= Nijmegen
! style="font-size:110%;" colspan="2" bgcolor="#c0c0b4" align="center" |Nijmegen
 
  +
|Vlag= [[Bestand:Flag of Nijmegen.svg|125px|center]]
  +
|Wapen= [[Bestand:Nijmegen_wapen.svg|125px|center]]
  +
|Locatie= [[Bestand:NL_-_locator_map_municipality_code_GM0268_(2016).png|300px]]
  +
|Provincie= {{Gelderland}}
  +
|Inwoners=174.575 (3256 inw/km²)
  +
|Oppervlakte= 57,60 km²
  +
|Hoofdplaats= Nijmegen
  +
|Burgemeester= [[Hubert Bruls]] ([[CDA]])
  +
|Postcode= 6500-6546, 6663
  +
|Netnummer= 024
  +
|Website= [http://www.nijmegen.nl www.nijmegen.nl]
  +
}}
  +
'''Nijmegen''' is een stad in de [[Nederland]]se [[provincie]] [[Gelderland]]. Nijmegen is ook de oudste stad van Nederland. De stad ligt grotendeels op de linkeroever van de [[Waal (rivier)|Waal]].
  +
  +
Nijmegen is de op 9 na grootste stad van Nederland en ook de grootste stad van Gelderland. Het telt 168.840 inwoners (1 mei [[2014]]). Nijmegen maakt deel uit van de [[Stadsregio Arnhem Nijmegen]]. In de buurt van Nijmegen liggen de steden [[Arnhem]] en [[Wijchen]].
  +
  +
==Naam==
  +
[[Bestand:Nijmegen 1591 - 2.jpg|right|250px|thumb|Een kaart van Nijmegen uit 1591.]]
  +
De naam Nijmegen komt van de Keltische woorden ''magos'' (vlakte of markt) en ''Novio'' (nieuw). In het Latijn is de naam dan ''Noviomagus''. De Romeinen gaven de stad deze naam. De noemde de stad ook wel ''Ulpia Noviomagus Batavorum''. In de tijd van [[Karel de Grote]] kreeg de stad de naam ''Numaga''. Later werd dit veranderd in ''Nieumeghen'', dit betekent ''Nieuw-Megen''. Later werd dit weer veranderd in ''Nymegen''. In de moderne Nederlandse spelling werd dit weer veranderd in ''Nijmegen''. In het [[Nijmeegs]] wordt de stad ook wel ''Nimwèège'' genoemd en in het [[Duits]] wordt het ''Nimwegen''.
  +
  +
==Geschiedenis==
  +
  +
===Voor de Middeleeuwen===
  +
Nijmegen is de oudste stad van Nederland. In 2005 vierde Nijmegen zijn 2000 jarig bestaan. Nijmegen is dus gesticht rond het jaar 5 N. Chr. Toen de [[Romeinse Rijk|Romeinen]] in Nederland kwamen, was Nijmegen een onderdeel van de [[Limes]]. Tussen 71 en 104 zat er een leger van het [[Romeinse Rijk]] in Nijmegen gevestigd. Nijmegen was toen een Castrum, dit was een groot fort wat onderdeel was van de Limes. Nijmegen is gebouwd op een heuvel bij de rivier de Waal. In Nijmegen worden regelmatig spullen gevonden uit de Romeinse Tijd. Nijmegen was een belangrijke stad in het Romeinse Rijk. Nijmegen was namelijk belangrijk voor de handel. In de 3de eeuw verlieten de Romeinen Nijmegen.
  +
  +
===De middeleeuwen tot de twintigste eeuw===
  +
[[Bestand:Nijmegen with bridge in background, 1944 army.mil-2007-09-12-112418.jpg|right|250px|thumb|Nijmegen na het [[Bombardement op Nijmegen|Bombardement]].]]
  +
In de Middeleeuwen was Nijmegen ook een stad. Frederik Barbarossa liet een burcht bouwen in Nijmegen, genaamd het [[Valkhof]]. In 1155 was deze burcht klaar. In 1230 kreeg Nijmegen officieel [[Stadsrechten]]. In 1248 werd Nijmegen onderdeel van [[Gelre]]. [[Willem van Holland]] zou Nijmegen hebben verkocht aan Gelre om zo zijn schulden af te lossen. In 1543 werd Nijmegen, net als Gelre, bestuur door [[Huis Habsburg]]. Tijdens de [[Reformatie]] ging het redelijk rustig in Nijmegen. Protestanten en Katholieken kregen in 1566 gelijke rechten. In 1579 kregen de protestanten meer rechten dan de katholieken.
  +
  +
Tijdens de [[Tachtigjarige oorlog]] werd Nijmegen een aantal keer belegerd. In 1951 werd Nijmegen op belegerd, het [[Beleg van Nijmegen (1591)|Beleg van Nijmegen]]. Dit was de tweede keer. Dit maal werd Nijmegen terug veroverd door [[Maurits van Oranje]]. Tussen 1672 en 1674 werd Nijmegen veroverd door de Fransen. In 1678 werd het weer rustig in Nijmegen, door de [[Vrede van Nijmegen]]. Door dit verdrag was er ook vrede tussen de Fransen en het [[Republiek der 7 Verenigde Nederlanden]]. In 1923 kreeg Nijmegen een Universiteit. Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] viel Nijmegen als eerste stad in Duitse handen. Op 22 februari 1944 werd de binnenstad bij vergissing gebombardeerd door de [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|geallieerden]], het bekende [[bombardement op Nijmegen]]. In de september 1944 vochten de Geallieerden op de [[Waalburg]]. De Britten en de Amerikanen wonnen uiteindelijk. In 1945 werd Nijmegen, net als de rest van Nederland, bevrijd.
  +
  +
===Na de Tweede Wereldoorlog===
  +
[[Bestand:Nijmegen 5.80926E 51.82851N.jpg|250px|right|thumb|Satellietfoto van Nijmegen]]
  +
Na de Tweede Wereldoorlog was Nijmegen min of meer verwoest. Het stadsdeel [[Benedenstad (Nijmegen)|Benedenstad]] raakte in verval. In 1972 waren er plannen om dit gebied te slopen, in plaats van te restaureren. In 1975 werd Nijmegen uitgeroepen tot beschermd stadsgezicht. Toch waren toen al de meeste middeleeuwse panden gesloopt. Een paar straten werden toen restaureert. In de jaren zestig en zeventig stond Nijmegen bekend als Rode stad. Er waren toen veel [[Marxisten]]. In 1981 waren er rellen tussen de krakers en het Nijmeegse bestuur, de [[Piersonrellen]]. Na de Tweede Wereldoorlog is Nijmegen ook flink uitgebreid. De dorpen [[Hatert]], [[Hees (Nijmegen)|Hees]] en [[Neerbosch]] werden onderdeel van de stad.
  +
  +
==Geografie==
  +
[[Bestand:View from city of Nijmegen on river Waal.jpg|250px|thumb|Uitzicht vanuit de stad over de Waal]]
  +
Nijmegen is ook een gemeente. In het oosten grenst Nijmegen met de gemeenten [[Lingewaard]] en [[Ubbergen]], in het zuiden met [[Goesbeek]] en [[Heumen]], in het westen met [[Wijchen]] en [[Beuningen]] en in het noordwesten met [[Overbetuwe]].
  +
  +
==Politiek==
  +
[[Bestand:Netherlands-Nijmegen-kronenburger-park-1900.jpg|250px|right|thumb|Een schilderij van het [[Kronenburgerpark]] in Nijmegen. Het schilderij is gemaakt in 1900.]]
  +
Sinds 21 mei 2012 is [[Hubert Bruls]] de huidige burgemeester van Nijmegen. Het college van B & W bestaat uit de burgemeester en 6 wethouders. Dit zijn:
  +
*[[Jan van der Meer]], wethouder van ruimtelijke ontwikkeling, wonen, klimaat, energie, groen en water.
  +
*[[Hannie Kunst]], wethouder van stedelijke ontwikkeling en cultuurhistorie.
  +
*[[Bert Jeene]], wethouder van financiën, economie, toerisme en stadregio.
  +
*[[Bert Frings]], wethouder van sport, zorg en welzijn.
  +
*[[Turgay Tankir]], wethouder van werk, inkomen, wijken en openbare orde.
  +
*[[Henk Beerten]], wethouder van cultuur en onderwijs.
  +
De gemeenteraad van Nijmegen bestaat uit 39 leden. Hieronder vindt je een tabel met daarin de gemeenteraden van 1974 tot en met 2014:
  +
{| class="wikitable"
  +
! colspan="16" |'''Gemeenteraadszetels'''
 
|-
 
|-
  +
|'''Partij'''||'''1974'''||'''1978'''||'''1982'''||'''1986'''||'''1990'''||'''1994'''||'''1998'''||'''2002'''||'''2006'''||'''2010'''||'''2014'''||'''2018'''
! align="left"|[[Afbeelding:Nijmegen vlag.png|120px]]
 
! align="right"|[[Afbeelding:Nijmegen wapen.gif|120px]]<br>
 
 
|-
 
|-
  +
|[[GroenLinks|GL]]||4||3||6||5||6||6||8||9||6||8||8||11
! colspan="2" align="center" |[[Afbeelding:NijmegenLocatie.png]]
 
|- class="hiddenStructure{{{kaart2|}}}" class="hiddenStructure{{{kaart3|}}}"
 
! align="center"|{{{kaart2}}}
 
! align="center"|{{{kaart3}}}
 
 
|-
 
|-
  +
|[[Democraten 66|D66]]||-||2||2||2||5||7||2||1||2||6||7||6
 
 
|-
 
|-
  +
|[[Socialistische Partij (Nederland)|SP]]||2||2||3||2||2||4||6||6||7||5||8||5
! colspan="2" bgcolor="#c0c0b4" align="center" |Geografie
 
 
|-
 
|-
  +
|[[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]]||6||4||6||4||3||4||5||4||4||4||4||4
|'''[[Provincie]]'''
 
|{{Gelderland}}
 
 
|-
 
|-
  +
|[[Nijmeegse Fractie]]||-||-||-||-||-||-||-||4||2||1||2||3
|'''[[Hoofdplaats]]'''
 
|'''Nijmegen'''
 
 
|-
 
|-
  +
|[[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]||12||12||9||16||11||8||8||8||11||8||4||3
|'''[[Gemeente (bestuur)|Gemeente]]'''
 
|Nijmegen
 
 
|-
 
|-
  +
|[[Christen-Democratisch Appèl|CDA]]||15||16||13||10||12||9||7||5||5||3||2||2
|'''[[Oppervlakte]]'''
 
|57,53 [[vierkante kilometer|km²]]
 
 
|-
 
|-
  +
|[[Partij voor de Dieren|PvdD]]||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||2
! colspan="2" bgcolor="#c0c0b4" align="center" |Bevolking
 
 
|-
 
|-
  +
|[[50PLUS|50Plus]]||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||1
|'''[[Bevolking|Inwoners]]'''<br/>– [[Bevolkingsdichtheid]]
 
|160.732 <small>''(01/06/2007)''</small><br/>2999 inw./km²
 
|-
 
! colspan="2" bgcolor="#c0c0b4" align="center" |Overige info
 
 
|-
 
|-
  +
|[[Gewoon Nijmegen]]||-||-||-||-||-||-||-||-||1||2||2||1
|'''[[Postcode]]s'''
 
  +
|-
|6500-6546, 6663, 6679, 6683
 
  +
|Voor Nijmegen||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||-||1
|- class="hiddenStructure{{{netn|}}}"
 
  +
|-
|'''[[Netnummer|Zonenummer]]'''
 
  +
|[[Verenigde Senioren Partij|VSP]]||-||-||-||-||-||-||1||2||1||2||2||-
|024, 0481
 
  +
|-
|}<noinclude>
 
  +
|[[De Groenen (Nederland)|De Groenen]]||-||-||-||-||-||1||2||-||-||-||-||-
 
  +
|-
[[Afbeelding:Nijmegen sateliet.jpg|300px|right|thumb|Satellietfoto van Nijmegen]]
 
  +
|Totaal||39||39||39||39||39||39||39||39||39||39||39||39
[[Afbeelding:View from city of Nijmegen on river Waal.jpg|300px|thumb|Uitzicht vanuit de stad over de Waal]]
 
  +
|-
'''Nijmegen''' is de hoofdstad van [[Gelderland]]. De stad Nijmegen ligt grotendeels op de linkeroever van de [[Waal (rivier)|Waal]].
 
  +
|Opkomst||||||||||||56,6%||53,6%||52,4%||57,9%||54,1%||54,6%||57,1%
 
  +
|}
 
 
Beluister
 
 
51°50'N, 5°52'E (Kaart) Nijmegen
 
Zie Nijmegen (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Nijmegen.
 
Nijmegen
 
Gemeente in Nederland
 
 
 
Situering
 
Provincie Gelderland
 
Coördinaten 51,50' NB 5,52' OL
 
Algemeen
 
Oppervlakte 57,53 km²
 
- land 53,55 km²
 
- water 3,98 km²
 
Inwoners (1 april 2011) 164.540? (3073/km²)
 
Hoofdplaats Nijmegen
 
Belangrijke verkeersaders A73 N325 N326
 
Politiek
 
Burgemeester (lijst) Thom de Graaf (D66)
 
Economie
 
Gemiddeld inkomen (2006) € 12.600 per inw.
 
Gem. WOZ-waarde (2008) € 215.000
 
WW-uitkeringen (2007) 19 per 1000 inw.
 
Autobezit (2007) 492 per 1000 inw.
 
Overig
 
Postcode(s) 6500-6546, 6663
 
Netnummer(s) 024
 
CBS-code 0268
 
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
 
Website www.nijmegen.nl
 
 
Uitzicht op Nijmegen in de winter, met de Stevenskerk en de Waalbrug.
 
Portaal Nederland
 
Nijmegen
 
Nijmegen ( uitspraak (info·uitleg)) (in het Nijmeegs: Nimwèège, Duits: Nimwegen, Frans: Nimègue, Spaans en Italiaans: Nimega, Latijn:Noviomagus) is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland, dichtbij de grens met Duitsland. De gemeente telt 164.540 inwoners (1 april 2011) en is daarmee de grootste in de provincie en de tiende van Nederland.[1]
 
De stad Nijmegen ligt grotendeels op de linkeroever van de Waal, aan de voet van een stuwwal. Een deel van de gemeente ligt aan de overzijde van de rivier. Het betreft hier de zogenaamde Waalsprong, een recent geannexeerd gebied, waarin zich het dorp Lent en een deel van Oosterhout bevinden. Samen met Arnhem en 18 andere gemeenten in de omgeving vormt Nijmegen de Stadsregio Arnhem Nijmegen (KAN).
 
Nijmegen heeft een lange geschiedenis, die meer dan 2000 jaar teruggaat. Als Ulpia Noviomagus Batavorum kreeg het rond het jaar 100 marktrechten. In 1230 werd Nijmegen vrije rijksstad en in 1402 hanzestad. Nadat Nijmegen tussen 1655 en 1679 al eens een Illustere Academie huisvestte is de stad sinds de komst van de Radboud Universiteit een universiteitsstad[2].
 
Nijmegen maakt samen met vele andere gemeentes in de omgeving zoals Wijchen, Beuningen en Groesbeek deel uit van het Rijk van Nijmegen.
 
Inhoud [weergeven]
 
[bewerken]Naamgeving
 
 
De latijnse naam Noviomagus kan worden teruggevoerd op de Keltische woorden magos ('vlakte' of 'markt') en novio ('nieuw'). De Romeinen latiniseerden dit vervolgens tot Noviomagus. In de tijd van Karel de Grote heette de stad Numaga, dat door de tijd in Nieumeghen of Nimmegen veranderde.
 
[bewerken]Geschiedenis
 
 
Zie ook Geschiedenis van Nijmegen en de onderwerpen onder de categorie: Geschiedenis van Nijmegen
 
[bewerken]Een rijk verleden
 
 
 
Gezicht op de Waal en de Valkhofburcht door Jan van Goyen, 1641
 
Nijmegen is een van de steden die beweren de oudste stad van Nederland te zijn en vierde in 2005 zijn 2000-jarig bestaan. Tijdens het Romeinse Rijk was Nijmegen onderdeel van de Limes, de grens tussen het Romeinse Rijk en de verschillende zogenaamde Germaanse gebieden. In Nijmegen was van 71 tot 104 het 10e legioen van de Romeinen gelegerd. Er is tijdens het Romeinse bewind een groot fort (castrum) gebouwd op een heuvel aan de Waal, een paar onderdelen zijn daar nog van over. Er worden ook nog regelmatig opgravingen gedaan waarbij Romeinse spullen worden gevonden.
 
De stad werd gevormd als handelsnederzetting naast het Romeinse castrum. Dit bood een voordeel omdat de markt daardoor door de legionairs beschermd kon worden en bovendien omdat de legionairs ook vele goederen nodig hadden, waar ze bovendien een goede prijs voor konden betalen, omdat ze een redelijk salaris ontvingen. De naam Nijmegen is dan ook afgeleid van de Latijnse aanduiding "Novio-magus", wat 'nieuwe markt' betekent. De Romeinen verlieten echter in de 3e eeuw het fort.
 
Overigens zijn er ook nu nog duidelijke sporen te vinden van deze rijke geschiedenis van Nijmegen. Zo heet het grote verkeersplein ten zuiden van de Waalbrug sinds 1956 het "Keizer Traianusplein". Tussen dat plein en de Waal staan nog steeds enkele ruïnes en ook op de heuvel bij de Waal staat nog steeds een verdedigingstoren Belvedère, ook al is dat natuurlijk heel wat jonger dan het eerder genoemde Romeinse castrum.
 
[bewerken]Van Middeleeuwen tot twintigste eeuw
 
In de Middeleeuwen werd de stad een aanzienlijk centrum, een palts, van het Frankische Rijk. In 1230 verwierf de stad formeel haar stadsrechten. In 1248 kwam de stad in handen van de graven van Gelre. Aanvankelijk werd het door de Roomse koning Willem II in onderpand gegeven aan de Gelderse graaf Otto II, maar omdat Willem II zijn schulden door financiële problemen niet kon aflossen, bleef de stad Gelders bezit en werd zij spoedig de voornaamste van de vier Gelderse hoofdsteden en bovendien een hanzestad. In 1543 kwam de stad echter, zoals ook de rest van Gelre, onder Habsburgs bestuur.
 
De reformatie werd in Nijmegen positief ontvangen. Protestanten en Rooms-katholieken hadden in 1566 dan ook gelijke rechten, maar in 1579 waren de rollen omgekeerd en werden de katholieken onderdrukt. Het is dan ook niet onwaarschijnlijk dat dit een aanleiding was voor "zijne meest katholieke koning van Spanje" om een campagne tegen de opstandige noordelijke gewesten (ie. de Nederlanden) op te zetten.
 
 
 
Kaart uit 1591 van het Beleg van Nijmegen
 
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd Nijmegen een aantal malen belegerd. In 1585 werd Nijmegen door Alexander Farnese, de hertog van Parma, veroverd, waardoor de hervormden en protestanten hun net verworven rechten weer verloren. Tijdens het tweede Beleg van Nijmegen in 1591 werd Nijmegen door Prins Maurits heroverd.
 
Later werd Nijmegen van 1672 tot 1674 bezet door de Fransen, maar de rust werd in 1678 weer hersteld door de vrede van Nijmegen waarmee de vrede tussen de Republiek der Nederlanden en Frankrijk werd besloten.
 
In het kader van de katholieke emancipatiebeweging kreeg Nijmegen in 1923 een universiteit met rooms-katholieke signatuur, de huidige Radboud Universiteit Nijmegen (voorheen Katholieke Universiteit Nijmegen).
 
De laatste keer dat Nijmegen in de vuurlinie van een oorlog lag, was in de Tweede Wereldoorlog. In mei 1940 was het de eerste Nederlandse stad die in Duitse handen viel; op 22 februari 1944 leed Nijmegen zware schade en vielen er honderden doden bij een geallieerd bombardement op de binnenstad. In september 1944 werd er tijdens operatie Market Garden zwaar gevochten in en rondom de stad om de Waalbrug onbeschadigd in handen te krijgen en te houden, wat de Britten en Amerikanen uiteindelijk lukte.
 
[bewerken]Na de Tweede Wereldoorlog
 
 
 
Verwoeste gebouwen in het centrum van Nijmegen na de bevrijding in september 1944
 
Door verwaarlozing en armoede was de Benedenstad (het deel van het centrum dat in het lage deel, aan de Waal, is gelegen) na de bouw van de Waalbrug in verval geraakt. Hoewel de Benedenstad min of meer gespaard bleef voor de oorlogshandelingen, was de toestand van dit stadsdeel door de vele reeds gesloopte panden en slechte woonomstandigheden (verkrotte, onbewoonbaar verklaarde panden, huizen zonder sanitair e.d.) zodanig, dat na jarenlange discussies en plannenmakerij in 1972 besloten werd tot grootschalige sloop en herbouw. In 1975 is de Benedenstad uitgeroepen tot "beschermd stadsgezicht", maar toen waren de meeste middeleeuwse panden al gesloopt. Slechts (delen van) enkele straten zijn nog oorspronkelijk gebleven en gerestaureerd.
 
In de jaren zestig en zeventig kreeg Nijmegen het imago van rode stad. Er waren in die jaren veel marxisten te vinden die door de relatief grote populatie aan studenten erg opvielen. Een gewelddadige confrontatie tussen de linkse krakers en het Nijmeegse bestuur vond plaats in februari 1981, de Piersonrellen.
 
Sinds de Tweede Wereldoorlog heeft de stad zich flink uitgebreid, maar dat gebeurde eenzijdig in westelijke en vooral zuidwestelijke richting. De dorpen Hatert, Hees en Neerbosch werden opgeslokt door stadswijken met dezelfde naam. De belangrijkste uitbreiding was de bouw van de stadsdelen Dukenburg en Lindenholt vanaf 1966, ten westen van het Maas-Waalkanaal. De structuur van de stad werd zo zeer onevenwichtig: het centrum ligt geheel in het noorden, maar de stadsuitbreiding vond kilometers daarvandaan in zuidwestelijke richting plaats. Tot voor kort was de Waal een onneembare barrière die de noordgrens van de bebouwing bepaalde. Sinds eind jaren 90 echter wordt er gebouwd aan de Vinex-locatie Waalsprong, ten noorden van de Waal.
 
In november 2005 werd in het centrum van de stad de plaatselijk bekende activist Louis Sévèke om het leven gebracht.
 
In de komende jaren staan enkele grote bouwprojecten gepland. Zo zal in de periode 2010-2020 op de locatie van het huidige oude havengebied in de Biezen, langs de Waal, het Waalfront worden gebouwd. Ook staat voor 2009-2011 de bouw van een nieuwe oeververbinding, De Oversteek, gepland.
 
[bewerken]Geografie
 
 
 
 
Satellietfoto Nijmegen en omgeving
 
[bewerken]Topografie
 
Nijmegen ligt 15 km ten zuiden van Arnhem, waarmee het de Stadsregio Arnhem Nijmegen vormt. Een groot deel van de stad en gemeente wordt in het noorden begrensd door de Waal, die bij Pannerden ontstaat als zijrivier van de Rijn. Een klein deel van de gemeente, de Waalsprong, ligt ten noorden van de Waal.
 
Nijmegen heeft een binnenhaven aan het Maas-Waalkanaal, dat bij het noordelijkste punt van de stad aftakt van de Waal.
 
[bewerken]Natuur
 
In de directe omgeving van de stad Nijmegen treft men natuurgebieden aan met een grote verscheidenheid aan landschapstypen: langs de Waal en de Maas uiterwaarden met slingerende dijken, plassen en weilanden, glooiende stuwwallen begroeid met gemengde bossen en in de dalen een beekvegetatie, moerassige graslanden, heidevelden en schrale blauwgraslanden.[3]
 
[bewerken]Ontwikkeling van het inwonertal
 
 
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
 
147.561 147.631 147.172 150.542 151.924 152.286 153.636 154.581 156.308 157.473 158.215 159.556 160.962 161.358 161.884 163.112
 
 
 
Bevolkingspiramide van Nijmegen
 
Aan het begin van de 19e eeuw telde Nijmegen slechts een goede 10.000 inwoners. In 1875 was dit meer dan verdubbeld tot ongeveer 24.000 en tegen de eeuwwisseling was het inwonertal opgelopen tot 44.000. Dit zijn weliswaar geen spectaculaire aantallen als men naar de absolute cijfers kijkt, maar het is verhoudingsgewijs een verviervoudiging, in het laatste kwart van de 19e eeuw is de bevolking bijna verdubbeld.
 
De grote groei deed zich voor in de 20e eeuw. Vlak na de Eerste Wereldoorlog liep Nijmegen richting de 70.000 inwoners, een paar jaar na de Tweede Wereldoorlog overschreed het reeds de 110.000 inwoners. De 150.000e inwoner werd in 1971 ingeschreven, maar door daling van de gezinsgrootte en gelijkblijvende woningvoorraad trad toen een stagnatie en zelfs bevolkingsdaling op (op 1 januari 1995 telt Nijmegen 147.561 inwoners en 65.020 woningen), die pas in opwaartse zin werd doorbroken bij de overgang naar de 21e eeuw, door grootschalige nieuwbouw ten noorden van de stad.
 
Zoals uit bovenstaande tabel valt op te maken groeit Nijmegen sindsdien langzaam maar gestaag verder. De gemeente Nijmegen verwacht dat in 2020 het inwoneraantal tussen 181.000 en 187.000 ligt. [4]
 
Aantal inwoners:
 
Stadsdeel: 1995 2000 2005 2007
 
Nijmegen-Centrum 8.506 8.709 9.274 9.307
 
Nijmegen-Oost 30.917 30.974 32.388 32.619
 
Nijmegen-Oud-West 13.076 12.971 12.766 13.316
 
Nijmegen-Nieuw-West 15.792 16.093 16.401 16.200
 
Nijmegen-Midden 17.220 17.859 18.150 18.113
 
Nijmegen-Zuid 20.749 21.934 22.795 22.528
 
Dukenburg 25.071 23.755 23.499 23.188
 
Lindenholt 16.230 16.242 16.121 15.703
 
Nijmegen-Noord - 3.715 6.790 9.986
 
Stadsdeel onbekend - 34 31 2
 
[bewerken]Politiek en bestuur
 
 
 
 
Het stadhuis van Nijmegen (links) rond 1900
 
[bewerken]Stadsbestuur
 
Nijmegen staat sinds de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw bekend als rode stad. Nijmegen dankt hieraan de bijnaam 'Havana aan de Waal'. Frits Bolkestein sprak in de jaren 1990 nog van 'Marxograd aan de Waal'. Thans is het 'rode aspect' in sterk afgezwakte vorm herkenbaar aan een links stadsbestuur: Het college van B&W begon in 2002 met zes wethouders uit GroenLinks, PvdA en SP. In de periode 2002-2006 kende Nijmegen een college dat uit dezelfde politieke partijen was samengesteld en over 23 van de 39 raadszetels kon beschikken. Elke partij leverde eveneens twee wethouders.
 
De huidige burgemeester van Nijmegen is sinds 8 januari 2007 Thom de Graaf (D66). Zijn portefeuille bestaat uit de volgende onderwerpen: Openbare orde & Veiligheid, Burger & Bestuur, Communicatie en Citymarketing & Externe betrekkingen Het college wordt naast De Graaf gevormd door de volgende wethouders:
 
Jan van der Meer (GroenLinks), Ruimtelijke Ontwikkeling Waalsprong, Wonen, Klimaat & Energie en Groen & Water
 
Hannie Kunst (PVDA), Stedelijke Ontwikkeling, Cultuurhistorie, Maatschappelijk Vastgoed en P&O
 
Bert Jeene (D66), Financiën, Economie & Toerisme en Stadsregio
 
Bert Frings (GroenLinks), Zorg & Welzijn en Sport
 
Turgay Tankur (PVDA), Werk & Inkomen, Openbare Ruimte en Wijken
 
Henk Beerten (D66), Cultuur, Mobiliteit en Onderwijs
 
Vanaf 1974 is de Nijmeegse gemeenteraad als volgt samengesteld:
 
Gemeenteraadszetels
 
Partij 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010
 
PvdA 12 12 9 16 11 8 8 8 11 8
 
SP 2 2 3 2 2 4 6 6 7 5
 
GL 4 3 6 5 6 6 8 9 6 8
 
CDA 15 16 13 10 12 9 7 5 5 3
 
VVD 6 4 6 4 3 4 5 4 4 4
 
D66 - 2 2 2 5 7 2 1 2 6
 
VSP - - - - - - 1 2 1 2
 
Nijmegen Nu - - - - - - - 1 1 1
 
Gewoon Nijmegen - - - - - - - - 1 2
 
Stadspartij Nijmegen - - - - - - - 3 1 -
 
De Groenen - - - - - 1 2 - - -
 
Totaal 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39
 
Opkomst 56,6% 53,6% 52,4% 57,9% 54,1%
 
Opmerkingen
 
Partijen als GroenLinks en Verenigde Senioren Partij bestonden vroeger uit andere partijen die later zijn samengegaan in hoe ze nu heten. Vanwege de vergelijkbaarheid is de huidige naam ook voor het verleden gebruikt.
 
In 1994 hadden De Groenen 1 zetel, en in 1998 2 zetels. Later werd de partij omgedoopt in Stadspartij Leefbaar Nijmegen, en later weer opgesplitst in Stadspartij en Fractie Van der Meer.
 
Sinds 8 mei 2007 bestaat de PvdA-fractie uit 10 leden door afsplitsing van een raadslid. Hierdoor is de Groep Bos ontstaan.
 
[bewerken]Bestuurlijke indeling
 
De gemeenteraad heeft de gemeente Nijmegen met ingang van 1 januari 2007 onderverdeeld in 9 stadsdelen (CBS-wijken), die weer bestaan uit 44 wijken (CBS-buurten), namelijk:
 
Nijmegen-Centrum
 
Benedenstad
 
Stadscentrum
 
Nijmegen-Oost
 
Bottendaal
 
Galgenveld
 
Altrade
 
Hunnerberg
 
Hengstdal
 
Kwakkenberg
 
Groenewoud
 
Ooyse Schependom
 
Nijmegen-Oud-West
 
Biezen (met Waterkwartier)
 
Wolfskuil
 
Nijmegen-Nieuw-West
 
Heseveld
 
Hees
 
Neerbosch-Oost
 
Haven- en industrieterrein
 
Nijmegen-Midden
 
Nije Veld (met Willemskwartier)
 
Hazenkamp
 
Goffert
 
St. Anna
 
Heijendaal
 
Nijmegen-Zuid
 
Hatertse Hei
 
Grootstal
 
Hatert
 
Brakkenstein
 
Dukenburg
 
Tolhuis
 
Zwanenveld
 
Meijhorst
 
Lankforst
 
Aldenhof
 
Malvert
 
Weezenhof
 
Vogelzang
 
Staddijk
 
Lindenholt
 
't Acker
 
De Kamp
 
't Broek
 
Kerkenbos
 
Westkanaaldijk
 
Bijsterhuizen
 
Neerbosch-West
 
Nijmegen-Noord (Waalsprong)
 
Oosterhout
 
Ressen
 
Lent
 
[bewerken]Buitenlandse vertegenwoordigingen
 
In Nijmegen hebben een viertal landen een vertegenwoordiging. Allen hebben een ondersteunende rol voor de eigen ambassade en zijn dan ook niet vrij toegankelijk voor het publiek. De vier vertegenwoordigingen zijn:[5]
 
Ereconsulaat van het Koninkrijk België[6]
 
Honorair consul van de Vijfde Franse Republiek[7]
 
Consulaat-Generaal van het Koninkrijk Lesotho
 
Consulaat-Generaal van de Democratische Republiek Somalië
 
[bewerken]Stedenbanden
 
Nijmegen heeft de volgende partnersteden[8]:
 
Gaziantep (Turkije)
 
Masaya (Nicaragua)
 
Pskov (Rusland)
 
Verder heeft Nijmegen vriendschapsbanden met:
 
Albany (Verenigde Staten)
 
Higashimatsushima (Japan)
 
Suzhou (China)
 
[bewerken]Cultuur
 
 
 
 
Grote of Sint-Stevenskerk met de Lange Hezelstraat en het Joris Ivensplein
 
 
 
Grote Markt in Nijmegen
 
 
 
Kronenburgerpark, 1900
 
 
 
Waaggebouw
 
 
 
Nijmegen, monumentale panden voor Sint Stevenskerk
 
 
 
Nijmeegse Vierdaagse
 
 
 
De Kruittoren
 
Nijmegen kent van oudsher een rijk en bloeiend cultureel leven. Belangrijke culturele instellingen zijn:
 
Doornroosje, poppodium
 
De Keizer Karel Podia, met De Vereeniging en de Stadsschouwburg
 
De Letterentafel, een samenwerkingsverband van boekhandels, culturele instellingen, schrijvers en uitgevers
 
De Lindenberg, Nijmeegs centrum voor de kunsten
 
LUX, een podium voor internationale cinema, theater, muziek, debat, multimedia en beeldcultuur
 
De Openbare bibliotheek, gevestigd in het 'cultureel kwartier' aan de Mariënburg, jaarlijks wordt de Bibliotheek Nijmegen Literatuurprijs uitgereikt.
 
De Commanderie van Sint Jan met verschillende ambachten en de stadsbrouwerij met ondersteunend café en restaurant.
 
Het Regionaal Archief Nijmegen
 
Het Steigertheater
 
De Stichting Literaire Activiteiten Nijmegen
 
Uitgeverij De Stiel, non-profituitgeverij voor bijzondere projecten
 
Het Vlaams Cultureel Kwartier organiseert cursussen, tentoonstellingen en optredens met het doel de culturele uitwisseling tussen Vlaanderen en Gelderland te bevorderen
 
Het Vrijdagtheater
 
De Wintertuin
 
Onbederf'lijk Vers, jaarlijks terugkerend poëziefestival
 
Extrapool, kunstenaarsinitiatief en podium voor alternatieve en experimentele muziek, beeldende kunst en film
 
[bewerken]Bezienswaardigheden
 
Zie ook Lijst van beelden in Nijmegen, Lijst van hoogste gebouwen van Nijmegen, Lijst van rijksmonumenten in Nijmegen (gemeente) en Lijst van rijksmonumenten in Nijmegen (plaats)
 
Botanische Tuin Hortus Arcadië
 
de Grote of Sint-Stevenskerk
 
het Stadhuis
 
de Waag op de Grote Markt
 
Grote Markt
 
het Valkhof met de Barbarossaruïne en de Sint-Nicolaaskapel
 
resten van de omwalling: het Hunnerpark met de Belvédère en het Kronenburgerpark met de Kruittoren
 
stukjes Romeinse geschiedenis door de hele stad
 
middeleeuwse bebouwing in de Benedenstad, bij de Lange Hezelstraat
 
Goffertpark
 
Concertgebouw de Vereeniging, van architect Oscar Leeuw
 
Ruiterstandbeeld Keizer Karel, Keizer Karelplein, 1962, door Albert Termote
 
Beeld van "Stephanus", Berg en Dalseweg, 1951, door Albert Termote
 
Lutherse kerk Prins Hendrikstraat 79 van architect Derk Semmelink
 
Keizerbeelden en de madonna aan het Raadhuis, door Albert Termote
 
De voormalige gereformeerde kerk aan de Begijnenstraat van architect B. Bouwman
 
De Titus Brandsma Gedachteniskerk (voormalige Sint-Jozefkerk) van architect B.J.C. Claase
 
De moderne katholieke Dominicuskerk van architect Th. Nix
 
Het complex FiftyTwoDegrees ontworpen door Francine Houben en Francesco Veenstra
 
Het Quack-monument of Maria-Adolffontein
 
Het Benzinestation Auto Palace uit 1936, nu Rijksmonument
 
[bewerken]Musea
 
Anatomisch Museum
 
Museum Het Valkhof
 
muZIEum
 
Natuurmuseum Nijmegen
 
Nijmeegs Volkenkundig Museum
 
Stratemakerstoren
 
Velorama
 
Huis van de Nijmeegse Geschiedenis
 
[bewerken]Parken
 
Goffertpark
 
Hunnerpark
 
Julianapark
 
Kronenburgerpark
 
Valkhof
 
[bewerken]Evenementen
 
Nijmeegse Vierdaagse (meerdaagse langeafstandsmars in de derde week van juli met internationaal deelnemersveld)
 
Vierdaagsefeesten (festiviteiten rondom de Nijmeegse Vierdaagse)
 
Batavierenrace (estafetteloop voor studenten, tussen Nijmegen en Enschede)
 
Zevenheuvelenloop (hardloopwedstrijd met start en finish in Nijmegen)
 
Marikenloop (hardloopwedstrijd, uitsluitend voor vrouwen)
 
Fietsvierdaagse (een week na de Nijmeegse Vierdaagse)
 
Kermis (in juni en in oktober)
 
Carnaval (waarin Nijmegen Knotsenburg heet naar Fort Knotsenburg wat bij het huidige dorp Lent gelegen was)
 
Mariken Winterfestival
 
Gebroeders Van Limburg festival (middeleeuws re-enactment festival)
 
Emporium dancefestival dat sinds 2005 door de Nijmeegse discotheek The Matrixx georganiseerd wordt in recreatiegebied de Berendonck bij Wijchen.
 
[bewerken]Orkesten
 
Noviomagum Wind Orchestra
 
Symfonieorkest Nijmegen
 
Symfonisch Blaasorkest Nijmegen
 
Nijmeegs studentenorkest "Collegium Musicum Carolinum"
 
Studentenorkest QHarmony
 
[bewerken]Seksuele diversiteit
 
Nijmegen is sinds jaar en dag een 'roze' stad met een zeer actieve beweging en ruim twintig jaar beleid en samenwerking met HLBT-organisaties. Nijmegen staat steevast in de top 3 van gemeenten met het beste roze beleid. In Nijmegen wonen naar schatting 10.000 'roze' inwoners (ruim 6% van het inwonersaantal). De termijn van de Nijmeegse beleidsnota ‘Hand in Hand’, waarin het HLBT-beleid (HLBT staat voor homo-lesbisch-biseksueel-transgender) van de gemeente beschreven staat, loopt eind 2011 af.
 
[bewerken]Gezondheidszorg
 
 
Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis
 
Sint Maartenskliniek
 
Universitair Medisch Centrum St Radboud
 
[bewerken]Onderwijs
 
 
Zie onderwijs in Nijmegen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
 
Nijmegen kent enkele basisscholen en scholen en colleges voor middelbaar onderwijs. In Nijmegen staan verschillende instituten van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en er is een regionaal opleidingencentrum (ROC) gevestigd. De stad heeft sinds 1923 een universiteit, de Radboud Universiteit Nijmegen.
 
[bewerken]Topografie
 
 
 
Topografisch kaartbeeld van Nijmegen, 2010-2011. Klik op de kaart voor een vergroting.
 
[bewerken]Verkeer en vervoer
 
 
Zie voor treinverbindingen en buslijnen het hoofdartikel Openbaar vervoer in Nijmegen
 
Vanuit Nijmegen zijn de Randstad, noord-Limburg, de provincie Noord-Brabant en de noordelijke provincies van Nederland makkelijk te bereiken per auto en per openbaar vervoer. Ook het Duitse Ruhrgebied en de Belgische regio Antwerpen zijn goed te bereiken met de auto.
 
Belgisch-Limburg en het zuidelijke deel van Nederlands-Limburg zijn vanuit Nijmegen minder goed bereikbaar. Waarschijnlijk zal dat verbeteren zodra de A73-zuid voltooid is.
 
[bewerken]Wegverkeer
 
 
 
De Waalbrug bij Nijmegen, gezien vanuit de haven
 
 
 
Het Keizer Karelplein
 
Nijmegen is aangesloten op de volgende rijks- en provinciale wegen:
 
De A15 loopt ten noorden van de Waalsprong Nijmegen, met aansluiting Nijmegen-Noord. De A15 geeft verbinding in de richting van de 325 bij Knooppunt Ressen en de A50 bij Knooppunt Valburg.
 
De A73 / E31 loopt ten westen van Nijmegen, met aansluitingen Dukenburg, N326 en Knooppunt Neerbosch. De A73 geeft verbinding in de richting Venlo en richting de A50 bij Knooppunt Ewijk
 
De N324 vanuit Oss loopt vanaf Grave en Alverna langs Wijchen naar Nijmegen Dukenburg waar ze op het Takenhofplein met de N 326 verbonden wordt. In Nijmegen heeft de weg de namen Van Rosenburgweg en Van Schuylenburgweg.
 
De A325 vanuit Arnhem, gaat na Knooppunt Ressen over in de N325 en loopt via de Waalbrug, langs Beek naar de Duitse grensplaats Wyler, waar de weg verder gaat als Bundesstraße 9. Dit is de voormalige Rijksweg 52.
 
De A326 begint bij Knooppunt Bankhoef aan de A50, gaat bij Bijsterhuizen verder als autoweg N326, kruist de A73 en loopt vervolgens als Wijchenseweg en Graafseweg via het Keizer Karelplein en de Oranjesingel naar het Keizer Traianusplein, waar de weg aansluit op de N325.
 
De N842 verbindt Groesbeek met Nijmegen. Binnen de Nijmeegse bebouwde kom gaat deze weg verder als de Groesbeekseweg.
 
De N844 verbindt Malden met Nijmegen. Binnen de Nijmeegse bebouwde kom gaat deze weg verder als de St. Annastraat.
 
De Waal wordt in Nijmegen overbrugd voor autoverkeer door de Waalbrug. Voor fietsers is er de Snelbinder. In de toekomst moet aan de westkant van de stad De Oversteek verrijzen als nieuwe oeververbindingen. De oevers van het Maas-Waalkanaal worden verbonden door de Dukenburgsebrug, de Graafsebrug, de Hatertsebrug en de Neerbosscheburg alsmede het sluiscomplex Weurt.
 
[bewerken]Stads- en streekvervoer
 
Het stads- en streekvervoer per autobus wordt verzorgd door Novio onder de naam Breng. Novio onderhoudt een aantal stadslijnen die elke wijk van de stad ontsluiten. Samen met NIAG onderhoudt Novio ook twee lijnen naar Kranenburg en Kleef in Duitsland. Breng verzorgt verder nog een aantal streeklijnen naar Grave, Uden, Druten, Millingen aan de Rijn, Arnhem, Gennep en Venlo. De lijn naar Gennep en Venlo wordt gezamenlijk geëxploiteerd samen met Veolia Transport. De lijn naar Uden wordt gezamenlijk geëxploiteerd met Arriva Personenvervoer Nederland uit Noord-Brabant. De lijn naar Druten en Tiel wordt gezamenlijk geëxploiteerd met Arriva uit Rivierenland. Tot 2009 verzorgde Novio alleen het stadsvervoer. Hermes verzorgde de meeste streeklijnen, de lijnen richting Arnhem in samenwerking met Connexxion.
 
In het verleden kende Nijmegen een tramnetwerk en een trolleybusnet, die in respectievelijk 1955 en 1969 uit de stad verdwenen. Een plan om vanaf 2015 een trambus tussen de wijk Waalsprong en de universiteit te laten rijden is inmiddels weer van de baan.
 
[bewerken]Spoorwegen
 
 
 
Station Nijmegen
 
Nijmegen heeft vier NS-stations:
 
Nijmegen
 
Nijmegen Dukenburg (aan de Brabantse lijn in de richting 's-Hertogenbosch - Roosendaal)
 
Nijmegen Heyendaal (aan de Maaslijn in de richting Venlo)
 
Nijmegen Lent (aan de spoorlijn naar Arnhem)
 
In Nijmegen stoppen de intercity Nijmegen - Schiphol, de intercity Zwolle - Roosendaal, de intercity Nijmegen - Den Helder, de sprinter Nijmegen - Zutphen, de stoptrein Nijmegen - 's-Hertogenbosch (Eindhoven-Deurne) en de stoptrein Nijmegen - Venlo - Roermond. De trein naar Venlo/Roermond wordt geëxploiteerd door Veolia, de overige treinen door NS. De spoorlijn naar Arnhem loopt over de Spoorbrug Nijmegen, die in 1879 gereed kwam.
 
Een vijfde station staat in de planning, Station Nijmegen Goffert, gelegen tussen station Nijmegen en station Nijmegen Dukenburg. Dit station moet in 2012 gereed komen.
 
Er heeft ook een spoorverbinding met Kleef bestaan. Deze is echter op 2 juni 1991 gesloten voor reizigersvervoer, omdat de exploitatie niet rendabel was. Tegenwoordig is deze verbinding overgenomen door bussen van de NIAG.
 
[bewerken]Bekende Nijmegenaren
 
 
Zie lijst van Nijmegenaren
 
[bewerken]Prijzen
 
   
  +
==Cultuur==
2005 - Schoonste Stad van Nederland
 
  +
[[Bestand:Nijmegen.jpg|right|250px|thumb|De [[Grote Markt (Nijmegen)|Grote Markt]] in Nijmegen.]]
2008 - Meest gevarieerd winkelgebied van Nederland
 
  +
===Musea===
[bewerken]Panorama
 
  +
In Nijmegen zijn er een aantal musea te vinden. [[Museum Het Valkhof]] is een museum dat sinds 1999 bestaat. Het museum gaat over archeologie en moderne kunst. Een ander museum is het [[muZIEum]] gaat over het leven van mensen met een handicap, bijvoorbeeld blindheid of doofheid. [[Natuurmuseum Nijmegen]] heeft veel planten, dieren en stenen in hun collectie. Het museum zit gevestigd in een voormalige synagoge. Het [[Nijmeegs Volkenkundig Museum]] is een museum dat niet meer bestaat, het museum is gefuseerd met [[Bronbeek]] in [[Arnhem]]. De [[Stratemakerstoren]] is ook een museum. Hier zijn verschillende tentoonstellingen te vinden. het [[Nationaal Fietsmuseum Velorama]] gaat over fietsen. Verder zijn er nog meer musea te vinden in Nijmegen.
   
  +
===Parken===
  +
[[Bestand:Waaggebouw (Nijmegen) P1060338.JPG|right|250px|thumb|De [[Boterwaag (Nijmegen)|Boterwaag]] aan de Grote Markt.]]
  +
*[[Goffertpark]]
  +
*[[Hunnerpark]]
  +
*[[Kronenburgerpark]]
  +
*[[Park Brakkenstein]]
  +
*[[Staddijk]]
  +
*[[Valkhof]]
  +
*[[Meijhorst]]
  +
*[[Limospark]]
   
  +
===Evenementen===
Zicht op Nijmegen vanaf het Waalstrand (Lentereiland)
 
  +
[[Bestand:1997 81 4daagse nijmegen.jpg|right|250px|thumb|De [[Nijmeegse Vierdaagse]].]]
  +
Het bekendste evenement van Nijmegen is de [[Nijmeegse Vierdaagse]]. Dit is een wandeltocht waar jaarlijks een heleboel mensen aan meedoen. Om de Nijmeegse Vierdaagse zijn allemaal evenementen georganiseerd. Deze worden de [[Vierdaagsefeesten]] genoemd. De [[Batavierenrace]] is een estafetteloop tussen de Nijmeegse studenten. De [[Zevenheuvelloop]] is een hardloopwedstrijd. Speciaal voor vrouwen is er ook een hardloopwedstrijd, de [[Marikenloop]]. De [[Fietsvierdaagse]] is een week na de Nijmeegse vierdaagse. Het idee is eigenlijk hetzelfde, alleen is de Fietsvierdaagse met de fiets. In juni en in oktober is er een [[kermis]] in Nijmegen. In Nijmegen wordt ook [[carnaval]] gevierd. Nijmegen krijgt dan de naam ''Knotsenburg''.
   
  +
===Bezienswaardigheden===
Zicht op Nijmegen bij nacht vanaf Lent op de Veerdam
 
  +
Naast alle musea en parken zijn er in Nijmegen nog meer dingen te zien. De [[Hortus Arcadië]] is een botanische tuin in Nijmegen. In de jaren 70 is de tuin aangelegd. De [[Grote of Sint-Stevenskerk]] is de oudste en grootste kerk van Nijmegen. Het [[Stadhuis van Nijmegen]] werd in 1555 gebouwd. De [[Grote Markt (Nijmegen)|Grote Markt]] is een groot plein in Nijmegen. Aan de Grote markt ligt ook de [[Boterwaag (Nijmegen)|Boterwaag]]. Op het park [[Valkhof]] ligt ook een kasteel, dat herbouwd wordt. Op het Valkhof ligt ook het [[Sint-Nicolaaskapel]]. De [[Kruittoren (Nijmegen)|Kruittoren]] en de [[Belvédère (Nijmegen)|Belvédère]] zijn overblijfselen van de stadsmuur van Nijmegen.
[bewerken]Aangrenzende gemeenten
 
   
  +
==Stadsdelen en wijken==
Aangrenzende gemeenten
 
  +
[[Bestand:KruittorenNijmegen.JPG|right|250px|thumb|De [[Kruittoren]].]]
Overbetuwe Lingewaard
 
  +
[[Bestand:Nijmegen_Centraal_Station.jpg |right|250px|thumb|[[Station Nijmegen]].]]
Beuningen Ubbergen
 
  +
De [[gemeenteraad]] heeft de gemeente Nijmegen met ingang van 1 januari 2007 onderverdeeld in 9 stadsdelen ([[Centraal Bureau voor de Statistiek|CBS]]-wijken), die weer bestaan uit 44 wijken (CBS-buurten), namelijk:
Wijchen Heumen Groesbeek
 
  +
{| width="70%"
[bewerken]Literatuur
 
  +
| width="33%" align="left" valign="top" |
  +
* '''Nijmegen-Centrum'''
  +
** [[Benedenstad (Nijmegen)|Benedenstad]]
  +
** [[Stadscentrum (Nijmegen)|Stadscentrum]]
  +
* '''Nijmegen-Oost'''
  +
** [[Bottendaal]]
  +
** [[Galgenveld (Nijmegen)|Galgenveld]]
  +
** [[Altrade]]
  +
** [[Hunnerberg]]
  +
** [[Hengstdal]]
  +
** [[Kwakkenberg]]
  +
** [[Groenewoud]]
  +
** [[Ooyse Schependom]]
  +
* '''Nijmegen-Oud-West'''
  +
** [[Biezen]] (met [[Waterkwartier]])
  +
** [[Wolfskuil]]
  +
* '''Nijmegen-Nieuw-West'''
  +
** [[Heseveld]]
  +
** [[Hees (Nijmegen)|Hees]]
  +
** [[Neerbosch-Oost]]
  +
** [[Haven- en industrieterrein (Nijmegen)|Haven- en industrieterrein]]
  +
| width="33%" align="left" valign="top" |
  +
* '''Nijmegen-Midden'''
  +
** [[Nije Veld]] (met [[Willemskwartier]])
  +
** [[Hazenkamp (Nijmegen)|Hazenkamp]]
  +
** [[Goffert (wijk)|Goffert]]
  +
** [[St. Anna]]
  +
** [[Heijendaal]]
  +
* '''Nijmegen-Zuid'''
  +
** [[Hatertse Hei]]
  +
** [[Grootstal]]
  +
** [[Hatert]]
  +
** [[Brakkenstein]]
  +
* '''[[Dukenburg]]'''
  +
** [[Tolhuis]]
  +
** [[Zwanenveld]]
  +
** [[Meijhorst]]
  +
** [[Lankforst]]
  +
** [[Aldenhof]]
  +
** [[Malvert]]
  +
** [[Weezenhof]]
  +
** [[Vogelzang (Dukenburg)|Vogelzang]]
  +
** [[Staddijk]]
  +
| width="33%" align="left" valign="top" |
  +
* '''[[Lindenholt]]'''
  +
** [['t Acker]]
  +
** [[De Kamp]]
  +
** [['t Broek]]
  +
** [[Kerkenbos]]
  +
** [[Westkanaaldijk]]
  +
** [[Bijsterhuizen]]
  +
** [[Neerbosch-West]]
  +
* '''Nijmegen-Noord''' ([[Waalsprong]])
  +
** [[Oosterhout (Gelderland)|Oosterhout]]
  +
** [[Ressen (Nijmegen)|Ressen]]
  +
** [[Lent (Nijmegen)|Lent]]
  +
|}
   
  +
==Verkeer en vervoer==
Begheyn, Paul, Nijmeegse Biografieën, Uitgeverij Verloren, Hilversum, 2004. ISBN 90-6550-838-4
 
  +
Nijmegen wordt door een aantal snelwegen met de rest van Nederland verbonden. De Rijkswegen [[Rijksweg 15|A15]] en de [[Rijksweg 73|A73]] zijn hier voorbeelden van. Omdat door Nijmegen een rivier stroomt, zijn er veel bruggen over de rivier. De [[Waalbrug Nijmegen|Waalbrug]] en [[De Oversteek (brug)|De Oversteek]] zijn bruggen voor het autoverkeer. Voor fietsers is er een speciale fietsburg, de [[Snelbinder (brug)|Snelbinder]]. Voetganger kunnen de brug ook gebruiken. In Nijmegen zijn er vier treinstations:
Smetius, Johannes, Nijmegen, stad der Bataven, SUN/Museum het Valkhof: Nijmegen, 1999. ISBN 90-6168-660-1 (vertaling van zijn 'Oppidum Batavorum, seu Noviomagum' uit 1644)
 
  +
*[[Station Nijmegen|Nijmegen]]
Tummers, Tijs, Architectuur in Nijmegen, Uitgeverij TOTH: Bussum, 1994. ISBN 90-6868-102-8
 
  +
*[[Station Nijmegen Dukenburg|Nijmegen Dukenburg]]
Koebrugge, Roelof, Ach lieve tijd, Twintig eeuwen Nijmegen en de Nijmegenaren, Uitgeverij Waanders: Zwolle, 1986. ISBN 90-6630-076-0
 
  +
*[[Station Nijmegen Heyendaal|Nijmegen Heyendaal]]
D. Verhoeven (red.)De Canon van Nijmegen, Uitgeverij Vantilt, Nijmegen 2009De Canon is ook digitaal beschikbaar, in meerdere talen
 
  +
*[[Station Nijmegen Lent|Nijmegen Lent]]
[bewerken]Zie ook
 
  +
*[[Nijmegen Goffert]]
  +
Op de Nijmeegse stations stoppen ook intercity's.
   
  +
==Externe Link==
Nijmegen (doorverwijspagina)
 
Geschiedenis van Nijmegen
+
*[http://www.nijmegen.nl website van de gemeente Nijmegen]
  +
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Nijmegen Wikipedia]
Onderwijs in Nijmegen
 
Prostitutie in Nijmegen
 
Nijmegen1 Radio & TV
 
[bewerken]Externe links
 
   
Officiële site van gemeente Nijmegen
+
{{Navigatie gemeente Nijmegen}}
  +
{{Navigatie wijken Nijmegen}}
Noviomagus.nl, website over de geschiedenis van Nijmegen
 
  +
{{Navigatie Hanze}}
Stratenlijst gemeente Nijmegen
 
  +
{{Navigatie provincie Gelderland}}
Bronnen, noten en/of referenties
 
  +
[[Categorie:Plaats in Gelderland]]
↑ CBS / Statline
 
  +
[[Categorie:Nijmegen| ]]
↑ www.ru.nl
 
  +
[[Categorie:Gemeente in Gelderland]]
↑ Natuur en Landschap rond Nijmegen, Virtial Classroom Biology van de Radboud Universiteit Nijmegen
 
  +
[[Categorie:Hanzestad]]
↑ Document 'Demografische Verkenning 2005, mei 2006 (blz. 3)
 
  +
[[Categorie:Beschermd stadsgezicht]]
↑ Bijlage XVII van de Algemene Douaneregeling, nadere regelgeving van de Algemene Douanewet (Adw)
 
↑ Adres Ereconsulaat Nijmegen
 
↑ Honorair Consuls
 
↑ Voortgang Stedenbanden, website gemeente Nijmegen
 
Zie de categorie Nijmegen van Wikimedia Commons voor meer mediabestanden.
 
Hanze
 
Hanzesteden: Anklam · Arnhem · Bergen · Berlijn-Cölln · Braunschweig · Bremen · Brugge · Deventer · Doesburg · Dortmund · Duisburg · Elburg · Erfurt · Gdańsk · Goslar · Göttingen · Great Yarmouth · Greifswald · Groningen · Halle · Hamburg · Hameln · Hannover · Harderwijk · Hasselt · Hattem · Hildesheim · Kampen · Kaunas · Keulen · Kiel · Klaipėda · Koningsbergen · Kopenhagen · Krakau · Kuldīga · Londen · Lübeck · Lüneburg (stad) · Magdeburg · Münster · Nijmegen · Oldenzaal · Ommen · Osnabrück · Paderborn · Pärnu · Pskov · Quedlinburg · Riga · Roermond · Rostock · Stargard Szczeciński · Stavoren · Stockholm · Stralsund · Stettin · Tallinn · Tartu · Tiel · Toruń · Veliki Novgorod · Venlo · Ventspils · Visby · Wismar · Wrocław · Zutphen · Zwolle
 
Hanzekantoren: Bryggen (Bergen) · Hanzekantoor van Brugge · Peterhof (Novgorod) · Stalhof (Londen)
 
Zie ook: Hanzedagen · Hanzevlaggen · Vitte · Greenwell's Booth · Novgoroder Schra
 
Hollands-Wendische Oorlog · Vrede van Utrecht · Simon van Utrecht
 
Andere Hanzen: Vlaamse Hanze van Londen · Hanze der XVII steden
 
Plaatsen in de gemeente Nijmegen
 
Nijmegen · Lent
 
Gelderland: Steden en dorpen in Gelderland Nederland: Provincies · Gemeenten
 
Gemeenten in de provincie Gelderland
 
Aalten · Apeldoorn · Arnhem · Barneveld · Berkelland · Beuningen · Bronckhorst · Brummen · Buren · Culemborg · Doesburg · Doetinchem · Druten · Duiven · Ede · Elburg · Epe · Ermelo · Geldermalsen · Groesbeek · Harderwijk · Hattem · Heerde · Heumen · Lingewaal · Lingewaard · Lochem · Maasdriel · Millingen aan de Rijn · Montferland · Neder-Betuwe · Neerijnen · Nijkerk · Nijmegen · Nunspeet · Oldebroek · Oost Gelre · Oude IJsselstreek · Overbetuwe · Putten · Renkum · Rheden · Rijnwaarden · Rozendaal · Scherpenzeel · Tiel · Ubbergen · Voorst · Wageningen · West Maas en Waal · Westervoort · Wijchen · Winterswijk · Zaltbommel · Zevenaar · Zutphen
 
Nederland: Provincies · Gemeenten
 
Categorieën: NijmegenPlaats in GelderlandVrije rijksstadBeschermd stadsgezichtStad in Nederland
 
Niet aangemeldOverlegpagina IP-adresBijdragen IP-adresAanmelden / registrerenArtikelOverlegLezenBewerkenGeschiedenis
 

Huidige versie van 16 jun 2023 om 11:25

Nijmegen
Flag of Nijmegen.svg
Nijmegen wapen.svg

NL - locator map municipality code GM0268 (2016).png

Provincie Flag of Gelderland.svg Gelderland
Talen
Inwoners 174.575 (3256 inw/km²)
Oppervlakte 57,60 km²
Hoofdplaats(en) Nijmegen
Hoofdstad
Burgemeester Hubert Bruls (CDA)
Gezaghebber
Bestuur
Religie
Munteenheid
Postcode(s) 6500-6546, 6663
Netnummer(s) 024
Volkslied
Nationale feestdag
Website www.nijmegen.nl
Portaal Portal.svg Nederland

Nijmegen is een stad in de Nederlandse provincie Gelderland. Nijmegen is ook de oudste stad van Nederland. De stad ligt grotendeels op de linkeroever van de Waal.

Nijmegen is de op 9 na grootste stad van Nederland en ook de grootste stad van Gelderland. Het telt 168.840 inwoners (1 mei 2014). Nijmegen maakt deel uit van de Stadsregio Arnhem Nijmegen. In de buurt van Nijmegen liggen de steden Arnhem en Wijchen.

Naam

Een kaart van Nijmegen uit 1591.

De naam Nijmegen komt van de Keltische woorden magos (vlakte of markt) en Novio (nieuw). In het Latijn is de naam dan Noviomagus. De Romeinen gaven de stad deze naam. De noemde de stad ook wel Ulpia Noviomagus Batavorum. In de tijd van Karel de Grote kreeg de stad de naam Numaga. Later werd dit veranderd in Nieumeghen, dit betekent Nieuw-Megen. Later werd dit weer veranderd in Nymegen. In de moderne Nederlandse spelling werd dit weer veranderd in Nijmegen. In het Nijmeegs wordt de stad ook wel Nimwèège genoemd en in het Duits wordt het Nimwegen.

Geschiedenis

Voor de Middeleeuwen

Nijmegen is de oudste stad van Nederland. In 2005 vierde Nijmegen zijn 2000 jarig bestaan. Nijmegen is dus gesticht rond het jaar 5 N. Chr. Toen de Romeinen in Nederland kwamen, was Nijmegen een onderdeel van de Limes. Tussen 71 en 104 zat er een leger van het Romeinse Rijk in Nijmegen gevestigd. Nijmegen was toen een Castrum, dit was een groot fort wat onderdeel was van de Limes. Nijmegen is gebouwd op een heuvel bij de rivier de Waal. In Nijmegen worden regelmatig spullen gevonden uit de Romeinse Tijd. Nijmegen was een belangrijke stad in het Romeinse Rijk. Nijmegen was namelijk belangrijk voor de handel. In de 3de eeuw verlieten de Romeinen Nijmegen.

De middeleeuwen tot de twintigste eeuw

Nijmegen na het Bombardement.

In de Middeleeuwen was Nijmegen ook een stad. Frederik Barbarossa liet een burcht bouwen in Nijmegen, genaamd het Valkhof. In 1155 was deze burcht klaar. In 1230 kreeg Nijmegen officieel Stadsrechten. In 1248 werd Nijmegen onderdeel van Gelre. Willem van Holland zou Nijmegen hebben verkocht aan Gelre om zo zijn schulden af te lossen. In 1543 werd Nijmegen, net als Gelre, bestuur door Huis Habsburg. Tijdens de Reformatie ging het redelijk rustig in Nijmegen. Protestanten en Katholieken kregen in 1566 gelijke rechten. In 1579 kregen de protestanten meer rechten dan de katholieken.

Tijdens de Tachtigjarige oorlog werd Nijmegen een aantal keer belegerd. In 1951 werd Nijmegen op belegerd, het Beleg van Nijmegen. Dit was de tweede keer. Dit maal werd Nijmegen terug veroverd door Maurits van Oranje. Tussen 1672 en 1674 werd Nijmegen veroverd door de Fransen. In 1678 werd het weer rustig in Nijmegen, door de Vrede van Nijmegen. Door dit verdrag was er ook vrede tussen de Fransen en het Republiek der 7 Verenigde Nederlanden. In 1923 kreeg Nijmegen een Universiteit. Tijdens de Tweede Wereldoorlog viel Nijmegen als eerste stad in Duitse handen. Op 22 februari 1944 werd de binnenstad bij vergissing gebombardeerd door de geallieerden, het bekende bombardement op Nijmegen. In de september 1944 vochten de Geallieerden op de Waalburg. De Britten en de Amerikanen wonnen uiteindelijk. In 1945 werd Nijmegen, net als de rest van Nederland, bevrijd.

Na de Tweede Wereldoorlog

Satellietfoto van Nijmegen

Na de Tweede Wereldoorlog was Nijmegen min of meer verwoest. Het stadsdeel Benedenstad raakte in verval. In 1972 waren er plannen om dit gebied te slopen, in plaats van te restaureren. In 1975 werd Nijmegen uitgeroepen tot beschermd stadsgezicht. Toch waren toen al de meeste middeleeuwse panden gesloopt. Een paar straten werden toen restaureert. In de jaren zestig en zeventig stond Nijmegen bekend als Rode stad. Er waren toen veel Marxisten. In 1981 waren er rellen tussen de krakers en het Nijmeegse bestuur, de Piersonrellen. Na de Tweede Wereldoorlog is Nijmegen ook flink uitgebreid. De dorpen Hatert, Hees en Neerbosch werden onderdeel van de stad.

Geografie

Uitzicht vanuit de stad over de Waal

Nijmegen is ook een gemeente. In het oosten grenst Nijmegen met de gemeenten Lingewaard en Ubbergen, in het zuiden met Goesbeek en Heumen, in het westen met Wijchen en Beuningen en in het noordwesten met Overbetuwe.

Politiek

Een schilderij van het Kronenburgerpark in Nijmegen. Het schilderij is gemaakt in 1900.

Sinds 21 mei 2012 is Hubert Bruls de huidige burgemeester van Nijmegen. Het college van B & W bestaat uit de burgemeester en 6 wethouders. Dit zijn:

  • Jan van der Meer, wethouder van ruimtelijke ontwikkeling, wonen, klimaat, energie, groen en water.
  • Hannie Kunst, wethouder van stedelijke ontwikkeling en cultuurhistorie.
  • Bert Jeene, wethouder van financiën, economie, toerisme en stadregio.
  • Bert Frings, wethouder van sport, zorg en welzijn.
  • Turgay Tankir, wethouder van werk, inkomen, wijken en openbare orde.
  • Henk Beerten, wethouder van cultuur en onderwijs.

De gemeenteraad van Nijmegen bestaat uit 39 leden. Hieronder vindt je een tabel met daarin de gemeenteraden van 1974 tot en met 2014:

Gemeenteraadszetels
Partij 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018
GL 4 3 6 5 6 6 8 9 6 8 8 11
D66 - 2 2 2 5 7 2 1 2 6 7 6
SP 2 2 3 2 2 4 6 6 7 5 8 5
VVD 6 4 6 4 3 4 5 4 4 4 4 4
Nijmeegse Fractie - - - - - - - 4 2 1 2 3
PvdA 12 12 9 16 11 8 8 8 11 8 4 3
CDA 15 16 13 10 12 9 7 5 5 3 2 2
PvdD - - - - - - - - - - - 2
50Plus - - - - - - - - - - - 1
Gewoon Nijmegen - - - - - - - - 1 2 2 1
Voor Nijmegen - - - - - - - - - - - 1
VSP - - - - - - 1 2 1 2 2 -
De Groenen - - - - - 1 2 - - - - -
Totaal 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39
Opkomst 56,6% 53,6% 52,4% 57,9% 54,1% 54,6% 57,1%

Cultuur

De Grote Markt in Nijmegen.

Musea

In Nijmegen zijn er een aantal musea te vinden. Museum Het Valkhof is een museum dat sinds 1999 bestaat. Het museum gaat over archeologie en moderne kunst. Een ander museum is het muZIEum gaat over het leven van mensen met een handicap, bijvoorbeeld blindheid of doofheid. Natuurmuseum Nijmegen heeft veel planten, dieren en stenen in hun collectie. Het museum zit gevestigd in een voormalige synagoge. Het Nijmeegs Volkenkundig Museum is een museum dat niet meer bestaat, het museum is gefuseerd met Bronbeek in Arnhem. De Stratemakerstoren is ook een museum. Hier zijn verschillende tentoonstellingen te vinden. het Nationaal Fietsmuseum Velorama gaat over fietsen. Verder zijn er nog meer musea te vinden in Nijmegen.

Parken

De Boterwaag aan de Grote Markt.

Evenementen

Het bekendste evenement van Nijmegen is de Nijmeegse Vierdaagse. Dit is een wandeltocht waar jaarlijks een heleboel mensen aan meedoen. Om de Nijmeegse Vierdaagse zijn allemaal evenementen georganiseerd. Deze worden de Vierdaagsefeesten genoemd. De Batavierenrace is een estafetteloop tussen de Nijmeegse studenten. De Zevenheuvelloop is een hardloopwedstrijd. Speciaal voor vrouwen is er ook een hardloopwedstrijd, de Marikenloop. De Fietsvierdaagse is een week na de Nijmeegse vierdaagse. Het idee is eigenlijk hetzelfde, alleen is de Fietsvierdaagse met de fiets. In juni en in oktober is er een kermis in Nijmegen. In Nijmegen wordt ook carnaval gevierd. Nijmegen krijgt dan de naam Knotsenburg.

Bezienswaardigheden

Naast alle musea en parken zijn er in Nijmegen nog meer dingen te zien. De Hortus Arcadië is een botanische tuin in Nijmegen. In de jaren 70 is de tuin aangelegd. De Grote of Sint-Stevenskerk is de oudste en grootste kerk van Nijmegen. Het Stadhuis van Nijmegen werd in 1555 gebouwd. De Grote Markt is een groot plein in Nijmegen. Aan de Grote markt ligt ook de Boterwaag. Op het park Valkhof ligt ook een kasteel, dat herbouwd wordt. Op het Valkhof ligt ook het Sint-Nicolaaskapel. De Kruittoren en de Belvédère zijn overblijfselen van de stadsmuur van Nijmegen.

Stadsdelen en wijken

De gemeenteraad heeft de gemeente Nijmegen met ingang van 1 januari 2007 onderverdeeld in 9 stadsdelen (CBS-wijken), die weer bestaan uit 44 wijken (CBS-buurten), namelijk:

Verkeer en vervoer

Nijmegen wordt door een aantal snelwegen met de rest van Nederland verbonden. De Rijkswegen A15 en de A73 zijn hier voorbeelden van. Omdat door Nijmegen een rivier stroomt, zijn er veel bruggen over de rivier. De Waalbrug en De Oversteek zijn bruggen voor het autoverkeer. Voor fietsers is er een speciale fietsburg, de Snelbinder. Voetganger kunnen de brug ook gebruiken. In Nijmegen zijn er vier treinstations:

Op de Nijmeegse stations stoppen ook intercity's.

Externe Link


Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Nijmegen&oldid=795126"