Antisemitisme

Tijdens de bezetting van Nederland door nazi-Duitsland werd deze propagandafilm vertoond in bioscopen. In de film werden Joden met ratten vergeleken en leugens verspreid om Joden als kwaadaardig af te schilderen.

Antisemitisme of Jodenhaat is discriminatie en racisme tegen Joden.

Antisemitisme kwam vooral veel voor tijdens de Tweede Wereldoorlog. Uiteindelijk leidde dit antisemitisme tot de Holocaust, waarbij tussen de 6 en 7 miljoen Joden zijn vermoord.

Tegenwoordig komt antisemitisme nog steeds voor. Zo zijn er neonazistische politieke partijen. In Nederland is antisemitisme verboden.

Term

Het woord 'semiet' is in 1781 bedacht door de Duitse historicus August Ludwig Schlözer. Het woord betekent afstammeling van Sem. Dat was één van de drie zonen van Noach volgens de Bijbel. De term verwijst eigenlijk naar alle Semitisch sprekende volkeren in het Midden-Oosten, Ethiopië, Eritrea en Noord-Somalië. Met antisemitisme wordt echter specifiek Jodenhaat bedoeld, omdat het veelal Joden waren die in Europa werden gediscrimineerd. Zij waren tot in de twintigste eeuw op de christenen na de grootste groep religieuzen.

Geschiedenis

In het vroege christendom werden Joden beschouwd als 'Godsmoordenaars', omdat christelijke filosofen in die tijd Joden de schuld gaven van de dood van Jezus Christus. Hierdoor werden er veel pogroms tegen Joden afgevaardigd. Met name tijdens de Kruistochten werden veel Joden gedood. Na de uitvaardiging van het Verdrijvingsedict van 1492 door de Kroon van Castilië en Áragon (wat nu Spanje is), vluchtten veel Joden naar het Ottomaanse Rijk.

Bij het Concilie van Trente tussen 1545 en 1563 verklaarde de Rooms-Katholieke Kerk dat Jezus was gedood door de zonden van de mensheid en niet door de Joden. Toch bleef discriminatie en verdrijving van Joden in Europa bestaan. In de zeventiende en achttiende eeuw vluchtten Joden vanuit Portugal naar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, omdat er daar relatieve (vergeleken met de rest van Europa) godsdienstvrijheid bestond.

In de negentiende eeuw neemt de Jodenhaat in Oost-Europa en Rusland sterk toe. Weer werden er pogroms uitgevaardigd. Hierdoor vluchtten veel Joden naar de Verenigde Staten, waar ze niet werden vervolgd.

Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog moesten Joden een Jodenster dragen.

Zie Holocaust voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Mede door de Dolkstootlegende geloofden Adolf Hitler en andere Duitse nationalisten dat Duitsland en Oostenrijk-Hongarije de Eerste Wereldoorlog hadden verloren door de Joden. Toen Hitler aan de macht kwam, werd de Jodenvervolging in gang gezet. Joden moesten verplicht een jodenster dragen en mochten niet gaan naar veel openbare gebouwen, bibliotheken, theaters en musea. Ook raakten veel Joden hun werk kwijt. Uiteindelijk heeft dit antisemitisme geleid tot de Holocaust: Joden werden opgepakt en met goederentreinen naar concentratiekampen vervoerd. Daar werden ze in de val gelokt: aan de Joden werd verteld dat ze gingen douchen, maar in plaats daarvan kwam er dodelijk gas uit de douchekoppen. Op deze en andere manieren zijn tussen de 6 en 7 miljoen Joden zijn vermoord.

Tegenwoordig

Na de Tweede Wereldoorlog heeft West-Duitsland ter genoegdoening een schadevergoeding betaald aan de Joodse overlevenden van de Holocaust (Wiedergutmachung). In 1952 werd het Verdrag van Luxemburg gesloten tussen West-Duitsland en Israël en de Joodse Conferentie voor Aanspraken (JCC). Daarnaast werd er in het onderwijs van West-Europese landen aandacht besteed aan de Holocaust. Voor een lange tijd zag Nederland zichzelf ook als een slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog. In Nederland waren er dan ook verzetsbewegingen. Door onderzoek wordt echter steeds meer duidelijk dat er ook Nederlanders waren die Joden hebben verraden. Daarnaast werkte ook de Nederlandse Spoorwegen (NS) tijdens de bezetting mee aan het vervoeren van Joden naar concentratiekampen. In 2019 heeft de NS daarom uiteindelijk ook een schadevergoeding betaald aan de nabestaanden.

In 1997 oordeelde de Hoge Raad in het Verbekearrest dat het ontkennen van de Holocaust niet valt onder de vrijheid van meningsuiting of de persvrijheid. Hiermee werd ook bevestigd dat discriminatie van joden op grond van artikel 1 van de Grondwet (discriminatieverbod) en artikelen 137c en 137e van het Wetboek van Strafrecht strafbaar is. Toch komt antisemitisme nog steeds voor. Zo zijn er neonazistische politieke partijen en racistische bewegingen zoals de Nederlandse Volksunie (NVu), Studiegenootschap Erkenbrand en White Lives Matter.

Informatie

• Antisemitisme: geschiedenis en actualiteit (Historiek)
• Geschiedenis van het antisemitisme in West-Europa (Historiek)
• Wat is de Holocaust? (NPO Kennis)