Juliana der Nederlanden
Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina, of kortweg Juliana, (geboren te Den Haag op 30 april 1909 - gestorven te Baarn op 20 maart 2004) was de vijfde koning(in) der Nederlanden (van Nederland). Ze was dit van 4 september 1948 tot en met 30 april 1980. Juliana had naast de titel koning(in) der Nederlanden ook nog andere titels, zoals prinses der Nederlanden, prinses van Oranje-Nassau en ze droeg als laatste de titel hertogin van Mecklenburg. Omdat Juliana getrouwd was met Bernard van Lippe-Biesterfeld had ze ook nog de titel prinses van Lippe-Biesterfeld. Juliana volgde, haar moeder, koningin Wilhelmina op en werd zelf opgevolgd door haar oudste dochter Beatrix.
Jeugd
Juliana was de enige dochter van koningin Wilhelmina der Nederlanden en Hendrik van Mecklenburg-Schwerin. Het lukte Wilhelmina eerst niet om kinderen te krijgen, dus ze was erg blij met haar dochter. Ook was de Nederlandse monarchie toen gered, aangezien er, op Wilhelmina na, niemand anders van het Huis Oranje-Nassau meer in leven was. Na een aantal miskramen van Wilhelmina vreesde men dat er geen troonopvolger zou zijn. In dat geval zou de Nederlandse troon na het overlijden van Wilhelmina overgaan naar de nakomelingen van de zuster van Wilhelmina's vader Willem III, prinses Sophie. De meest genoemde namen waren Willem Ernst van Saksen-Weimar-Eisenach, een zoon van een neef van Wilhelmina, en Marie van Saksen-Weimar-Eisenach, een nicht van Wilhelmina. Als een van deze Duitsers koning(in) zou worden was er kans op een aansluiting van Nederland bij Duitsland. De geboorte van Juliana was dan ook een grote opluchting voor velen en er werd groot feest gevierd. Op 30 april 1909 werd Juliana geboren op het Haagse Paleis Noordeinde. Juliana kreeg vijf namen, namelijk Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina. Juliana kwam van de moeder van Willem van Oranje, Juliana van Stolberg, de naam Louise kwam van Louise de Coligny, de echtgenote van Willem van Oranje, Emma kwam van Wilhelmina's moeder Emma van Waldeck-Pyrmont, Marie kwam van de oma van Hendrik, Marie van Schwarzburg-Rudolstadt en Wilhelmina kwam van koningin Wilhelmina zelf. Juliana werd haar roepnaam, maar ze werd ook wel Junior of Jula genoemd. Op zaterdag 5 juni 1909 werd Juliana gedoopt. Dit gebeurde in de Willemskerk in Den Haag.
Opleiding
In het begin kreeg Juliana thuisonderwijs in het paleis. Echter was er wel een klein klasjes met uitgekozen kinderen door de Koninklijke familie zelf. Naast gewone lessen kreeg Juliana ook les in viool en zang en les in de cultuur van Nederlands-Indië. Dit bleef zo tot dat ze elf jaar oud was. Ze ging na de basisschool naar een middelbare school in Katwijk. Hoewel Juliana niet het juiste diploma had, mocht ze toch naar de Rijksuniversiteit Leiden. Hier volgde ze een verkorte studie. Juliana mocht niet examen doen, maar wel tentamen (hetzelfde als een examen, maar dan met minder leerstof). Op 31 januari 1930 sloot ze haar studie af en kreeg een eredoctoraat. Op haar 18e wilde Wilhelmina dat ze alvast een goede koningin kon zijn (maar ze hoefde dit niet meteen toen al te worden), dus ze had kennis over mensen en het koningschap nodig. In 1922 wijzigde Wilhelmina de wet, waardoor er geen andere troonopvolgers waren dan alleen Juliana. In de tijd hiervoor stond de moeder van Wilhelmina, Emma, ook nog als tweede op de lijst.
Huwelijk en kinderen
Juliana zou de troonopvolger worden, maar na haar was er geen troonopvolger meer. Hierdoor moest Juliana wel kinderen krijgen, maar eerst moest ze hiervoor trouwen. Juliana bezocht een aantal prinsen, zoals de Zweedse prins Karel. Wilhelmina kwam toen met een idee, ze dacht aan een Duitse prins. Haar raadgevers waren er mee eens. Na vele kandidaten te hebben bezocht, koos men voor Bernhard van Lippe-Biesterfeld. Op 11 februari 1936 bezocht Juliana hem voor het eerst. Juliana en Bernard hadden een klik. Na zeven jaar zoeken, was er op 8 september 1936 een verloving.
Op 7 januari 1937 trouwden Juliana en Bernard. Kinderen van basisscholen en het voortgezet onderwijs kregen een gedicht cadeau ter gelegenheid van de bruiloft. Het gedicht, Een nieuwe lente op Hollands erf, was geschreven door P.C. Boutens met een prent van André van der Vossen. Na de bruiloft gingen ze wonen in Paleis Soestdijk. Bernard zorgde voor een doorbraak in Juliana's leven. Juliana was opgegroeid in Nederland, dat in vergelijking tot de rest van Europa was achtergebleven. Hun huwelijksreis ging dan ook nog Krynica Zdrój en Zakopane in Polen. Hij liet haar kennis maken met de moderne mode. Vanaf toen kleedde Juliana zich dan ook in die mode, zowel voor de camera als voor het volk.
Juliana en Bernard kregen vier dochters:
- Beatrix Wilhelmina Armgard (31 januari 1938)
- Irene Emma Elisabeth (5 augustus 1939)
- Margriet Francisca (19 januari 1943)
- Maria Christina (18 februari 1947), haar roepnaam was eerst Marijke.
Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleven Juliana en Bernard met hun gezin in Canada. Haar derde dochter Margriet werd zelfs in Canada geboren. Haar man Bernard hielp Wilhelmina in Londen en kwam af en toe over naar Canada. Minstens acht keer heeft Juliana de Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt bezocht. Ook hield ze ongeveer zestig toespraken over de strijd tegen Adolf Hitler. De Amerikaanse president was blij met haar steun, zo hoopte hij meer stemmen te winnen in het Amerikaanse Congres. Van Amerikaanse universiteiten ontving ze drie keer een eredoctoraat. In 1943 bezocht ze Sint Maarten. Daar opende ze het eerste vliegveld, wat naar haar vernoemd werd: het Princess Juliana International Airport. Nadat de Tweede Wereldoorlog afgelopen was, keerde Juliana en haar gezin via Engeland terug naar Nederland. Juliana was meer zelfstandiger geworden, doordat haar moeder en man in Londen (vaak) waren. Juliana stond steviger in haar schoenen en durfde op eigen benen te staan.
Koningin der Nederlanden
Voordat Juliana koningin werd, is ze al twee voor een korte tijd prinses-regent geweest. Tussen 14 oktober en 1 december 1947 en ook tussen 14 mei en 30 augustus 1948 was ze regent-prinses. In die tijd moest ze voor het eerst een kabinet vormen. Op 4 september 1948 werd ze koningin, maar ze werd op 6 september ingehuldigd. Toen Juliana koningin werd bleek dat ze dingen op een andere manier deed dan haar moeder, ook had ze een andere stijl qua regeren.
Tussen 1950 en 1956 was Juliana het hoofd van de Nederlands-Indonesische Unie. Dit was een soort van samenwerkingsverband tussen Nederland (met overzeese gebieden) en Indonesië. Ook werd tijdens Juliana's koningschap Suriname op 25 november 1975 onafhankelijk. Door het volk kreeg Juliana vaak de bijnaam De fietsende monarchie. Hiermee wordt bedoeld dat Juliana zorgde dat het koningshuis dichterbij het volk kwam te staan. Zo mocht op Koninginnedag (tegenwoordig Koningsdag) het volk bij haar "op bezoek" in de tuin van Paleis Soestdijk. Onder andere hierdoor werd Juliana erg populair. Toen in februari 1953 de watersnoodramp uitbrak in Zeeland en Zuid-Holland, was Juliana als één van de eerste ter plaatse. Ze sprak de bevolking moed in en troostte verschillende mensen. Dit werd er gewaardeerd door de bevolking. In de tijd dat Juliana regeerde waren er 10 verschillende premiers. Toen Pieter de Jong premier was, sprak zij met hem iedere week.
Juliana maakte ook verschillende keren een wat minder vrolijk moment mee. Zo ging er een verhaal rond dat haar man, Bernard, iets zou hebben gehad met Greet Hofmans. Later bleek dit niet waar te zijn, maar het zette wel veel druk op Juliana. Juliana was voor het pacifisme (een stroming voor wereldvrede). Haar bondgenoten van de NAVO vonden dit raar, zij waren immers in "oorlog" met de landen van de Warschaupact (de Koude Oorlog). Juliana legde het zelfs uit in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Ook was er een probleem met één van haar dochters, prinses Irene, zij trouwde met de Spaanse prins Carel Hugo van Bourbon-Parma. Irene wilde zich bekeren tot de rooms-katholieke geloof, omdat Carel kans maakte om koning van Spanje te worden, maar het Nederlandse parlement wilde dit niet. Irene verloor hierdoor haar kans op de Nederlandse troon. In 1975 kwam naar buiten dat een groep Zuid-Molukkers van plan waren om Juliana te gijzelen (Gijzelingspoging Juliana), maar het plan werd ontdekt.
Troonafstand en laatste levensjaren
Op 31 januari 1980 maakte Juliana bekend dat ze zou aftreden op 30 april 1980. Ze werd opgevolgd door haar dochter Beatrix. Juliana bleef wel in het openbaar verschijnen. Ze wilde niet meer koningin worden genoemd, maar prinses Juliana. Na 1995 nam Juliana's gezondheid af. Ze kreeg last van geheugenverlies en verscheen steeds minder in het openbaar. In 1998 was ze nog wel op het huwelijk van prins Maurits en Mariléne. De Rijksvoorlichtingsdienst maakte bekend dat Juliana soms last kon hebben van plotselinge verwardheid. In 1999 maakte Juliana, in een brief, bekend dat ze niet meer zou vaak zou verschijnen in het openbaar, vanwege haar hoge leeftijd. In 2001 zei prins Bernard in een interview dat haar geheugen erg achteruit was gegaan. Soms verliet Juliana Paleis Soestdijk en maakte in een busje een rondrit door de omgeving van het paleis. Een fotograaf van het tijdschrift Weekend maakte hier een foto van, wat de laatste foto van Juliana in het openbaar zou worden.
Juliana werd een korte tijd ziek en overleed uiteindelijk op 20 maart 2004. Ze overleed aan de gevolgen van een longontsteking in haar slaap. Ze overleed precies 70 jaar na de dood van koningin-regentes Emma. Hierna werd ze opgebaard in haar werkkamer aan de achterkant van Paleis Soestdijk. Juliana is uiteindelijk 94 jaar oud geworden en is hiermee de langstlevende Oranje ooit. Tijdens de verkiezing voor De grootste Nederlander eindigde ze op plek 14.
Overlijden
Op 30 maart 2004 werd Juliana begraven in de grafkelder van Oranje-Nassau in Delft. De begrafenis was voor een groot gedeelte in het wit, zoals Juliana had gewenst. Bij de begrafenis was onder meer de koninklijke familie aanwezig en de burgemeester van Delft. Nadat de kist de grafkelder in getild werd, sloot het gordijn en kon de koninklijke familie afscheid nemen. Hierna vertrok de familie naar het Paleis Noordeinde voor een lunch en werd de familie gecondoleerd.
Vanaf toen werd Juliana weer koningin Juliana genoemd.
Bronnen
|
Koninkrijk Holland: Lodewijk I · Lodewijk II · Hortense (regentes) | |