Amersfoort

Amersfoort
Land	Nederland
Provincie	Utrecht
Gemeente	Amersfoort
Burgemeester	Lucas Bolsius
Opgegaan in
Oppervlakte	63,86 km²
Hoogteligging
Inwoners	161.852 (2024)
Dichtheid	2534.48 inw./km² (2024)
Werkloosheidsgraad	13 per 1000 inw.
Gemiddeld inkomen	€ 43.700 (in 2023)
Postcode(s)	3800 - 3829
Netnummer(s)	033
Woonplaatscode
CBS-code	0307
Website www.amersfoort.nl
Portaal Utrecht

Amersfoort is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Utrecht. De stad ligt in het oosten van de provincie en is na de hoofdstad Utrecht de grootste stad van de provincie. Amersfoort is de 15e stad van Nederland. In 2024 telde de gemeente Amersfoort wonen 161.852 (2585 inw./km²) inwoners en zij worden Amersfoorters of Keientrekkers genoemd. Deze laatste naam verwijst naar de grote zwerfkei in de binnenstad. Hierdoor wordt Amersfoort ook wel de Keistad genoemd. burgemeester is Lucas Bolsius (CDA). Het gemiddelde inkomen is €43.700 per inwoner per jaar.

De stad heeft een belangrijke functie in de regio. Er zijn veel bedrijven gevestigd die zich op het gehele gebied richten en daarnaast is het een belangrijk knooppunt voor verschillende vervoersmiddelen. De stad zelf staat bekend om haar oude centrum met een middeleeuws karakter.

Geschiedenis

Middeleeuwen

De naam Amersfoort komt van de vroegere naam van de Eem, namelijk de Amer. 12 juni 1259 kreeg Amersfoort stadsrechten en daarmee een eigen bestuur. Dit gaf ze bijzondere rechten en privileges. Zo mochten ze een stadsmuur bouwen, kregen ze marktrecht en tolrecht. Ook kregen zij het recht op hun eigen rechtspraak. Na het gegeven stadsrecht van de bisschop kon Amersfoort beginnen aan het bouwen van een stadsmuur. Deze was klaar rond 1300, was 1550 meter lang en gaf circa 21 ha aan woonruimte binnen de muren. Een stenen muur met land en water poorten beschermt rond 1300 het stadsgebied. Het gebied lijkt binnen muren al snel te klein. In de 14de eeuw was de welvaart erg hoog. Hierdoor was het nodig om een tweede stadsmuur te bouwen. Deze was gereed in 1451, was 2850 meter lang en zorgde voor circa 68 ha aan woonoppervlakte.

De eerste stadsmuur werd afgebroken door de inwoners en de stenen werden gebruikt voor onder andere nieuwe huizen en wegen. De sloop van de eerste stadsmuur werd tegengehouden om volledige verwijdering van de muur tegen te gaan. Op sommige plekken waar de oude stadsmuur heeft gestaan werden nieuwe huizen gebouwd. Deze huizen zijn ook wel bekend als de Muurhuizen.

In de middeleeuwen werd Amersfoort een stad en handel in textiel en bier. Later ook turf en tabak. Daardoor werd het een centrum.

De middeleeuwse huizen in Amersfoort vertellen de geschiedenis. Er zijn een paar huizen die tot de oudste huizen van Amersfoort behoren. Hieronder bevinden zich ook muurhuizen, huizen die gebouwd zijn op de plaats van de eerste stadsmuur van Amersfoort. Amersfoort werd in de middeleeuwen een bedevaartsoord nadat een mariabeeld voor een wonder had gezorgd. Door het beeldje brandde een kaars drie keer zo lang dan normaal. Vele pelgrims (gelovigen) vonden hun weg naar Amersfoort. En toen werd de Onze Lieve Vrouwen Toren gebouwd.

Tweede Wereldoorlog

In Kamp Amersfoort zaten mensen die verdacht werden van samenwerking met de vijand. Na het overnemen van het ziekenhuis op 19 april 1945, vormde kamp Amersfoort een klein stukje land. Nadat het kamp bevrijd was, werd duidelijk wat er zich allemaal had afgespeeld. De DIB was belast met de berging van honderden doden in september 1945, wat een jaar duurde.

Wijken in Amersfoort

• Soesterkwartier

Het Soesterkwartier wordt door midden gesplitst door de Noordewierweg. In de wijk zijn er ongeveer 4500 woningen en ongeveer 10.000 mensen. Maar de grootste straat is de Soesterweg. De meeste inwoners zijn tussen de 20 en 65 jaar oud. De meeste straten in de wijk zijn vernoemd naar rivieren, bloemen, planten, de Nederlandse provincies, bomen en Nederlandse kunstschilders. En de buurten van de wijk zijn de Rivierenbuurt, Bloemenbuurt en Bomenbuurt.

• Kattenbroek

De wijk Kattenbroek is gebouwd in de jaren 90 en heeft 4600 woningen. De ontwerper van de wijk wilde een gezonde, veilige en vrolijke omgeving waar mensen zich thuis voelden.

• Bergkwartier-Bosgebied
• Binnenstad
• Hoogland-Hoogland West
• Kruiskamp-Koppel
• Nieuwland
• Liendert
• Randenbroek en Schuilenburg
• Rustenburg
• Schothorst
• Vathorst-Hooglanderveen
• Vermeerkwartier en Leusderkwartier

Kunst en cultuur

De Keistad

Amersfoort wordt ook wel Keistad genoemd. Je vindt de Kei ook terug in de stad. De Kei staat op een sokkel. Op de sokkel vind je een informatiebord waarop het volgende te lezen is:

Dit blok graniet, in een ijstijd door een gletsjer uit Scandinavië naar de Amersfoortse heide gestuwd en in 1545 genoemd in een staatsstuk van Karel V, werd in 1661 onder leiding van E. Meyster door vierhonderd burgers van Amersfoort naar de Varkensmarkt gesleept, daar in 1674 begraven en in 1903 opgedolven en na vele omzwervingen door onze stad in 1954 op dit voetstuk geplaatst.

Bezienswaardigheden

De Lange Jan is gebouwd rond 1450 tot 1500. Hij heeft een lengte van 98, 33 meter. Hij heeft 346 treden en er is geen lift. De koppelpoort is een van de meest bekendste monumenten in Amersfoort. Hij is rond 1380 tot 1400 gebouwd. Tijdens de restauratie van de Koppelpoort werd ook Monnikedam gemaakt. De Koppelpoort en Monnikedam zijn allebei watertorens. Bij de restauratie vonden ze in de gracht heel veel kloten. Kloten waren houten kogels die werden gebruikt in de oorlog. Kloten gingen niet zo ver en daarom vielen ze vaak in de gracht. De vijand wilde de kloten terug en daarom gebruikten ze de slaven om ze terug te halen. Dat deden ze met een speciale zak, die zak werd 'klootzak', genoemd. Ze werden door de militairen het: Klootjesvolk, genoemd. De Kamperbinnenpoort is een van de oudste poorten van Amersfoort. In het verleden werd het de Vierpoort genoemd.

De binnenstad van Amersfoort is het oudste gedeelte van de stad. In de binnenstad zijn er verschillende pleinen. Om en op de pleinen vind je winkels, restaurants en cafés. Op het Lieve Vrouwenplein vind je de Lievevrouwentoren. De toren staat op het kadastraal middelpunt van Nederland.

Om de binnenstad van Amersfoort liggen twee grachten. Vroeger liep om de hele binnenstad een stadsmuur. Die kun je op verschillende plekken in Amersfoort nog zien.

Cultuur in Amersfoort

In Amersfoort wordt veel gedaan aan kunst en cultuur. Er zijn maar liefst 5 theaters en zijn er verschillende theaters en muziekgroepen.
Een voorbeeld van de cultuur activiteiten in Amersfoort is Per Expressie! Een aantal keer per jaar schrijven allerlei kunst en cultuur liefhebbers zich daar voor in. Overal in de stad zijn dan bandjes, straat theater en exposities te zien. Je kunt daar overigens ook zelf aan mee doen. Naast per expressie zijn er nog vele andere grote culture activiteiten in amersfoort. Zoals het jaarlijkse festival 'Spoffin'. Eén van de grootste straattheater festivals van Europa. Kortom, Amersfoort is een een bruisende stad wat cultuur betreft. De Flint is het grote theater van Amersfoort met een capaciteit van 500 man in de grote zaal. De Flint is opgericht in 1979. Toen had hij een andere naam, namelijk de "Gebroeders Flint".

Ook hebben ze verschillende festivals, zoals het Jazz festival, Dias Latinos, theater festival Spoffin, familie dagen en Proef Amersfoort (dit is een culinair festival). Voorheen waren er ook de Keistadfeesten. Tijdens de keistadfeesten was de Hof omgetoverd tot clowntjeshof. Op dat moment stond de Hof vol met gratis attracties voor kinderen, zoals een springkussen.

Sport en musea

Er zijn verschillende sportclubs, dus voor iedereen is er wel iets. Ook is Amersfoort de eigenaar van het Mondriaan museum. Het mondriaanhuis bevindt zich in het geboortehuis van de schilder Piet Mondriaan. De vader van Piet Mondriaan woonde in dit huis van 1872 tot 1880. Er zijn 5 museums namelijk: Cavaliri, De Zonnehof, Flehite, het Mondriaanhuis en het Armandomuseum. Deze was tot 2008 gevestigd in de Elleboogkerk waarna hij helaas door een brand werd verwoest. Daarmee ging niet alleen de kerk maar ook de aanwezige kunstcollectie verloren.

Natuur en ontspanning

Dierentuin

De dierentuin van Amersfoort is het DierenPark Amersfoort, Op 22 mei 1948 is Dierenpark Amersfoort geopend. De oprichters zijn 2 heren, de heer Tertolen en de heer Knoesten, ze waren begonnen met een bescheiden park. Ze hadden een papegaai, een kameel, enkele pony's en ook ezeltjes.

Olifant in dierentuin Amersfoort

Neushoorn in dierentuin Amersfoort

Wat ook een leuke tip is: met de rondvaartboot door de binnenstad van Amersfoort!

Voor kinderen zijn er ook genoeg dingen te doen. Er zijn meer dan genoeg basisscholen en middelbare scholen. In de vele verschillende wijken zie je ook veel speeltuinen.

Het centrum is groot en er is dan ook een opvallende stad, de langestraat, met heel veel winkels.

Groen in de stad

Van 2007 tot eind 2008 is Amersfoort benoemd tot groenste stad van heel EUROPA! Helaas mochten wij dit maar een jaar zijn, maar toch blijft Amersfoort een hele groene stad.

Amersfoort heeft veel water, beken, kanalen en vijvers. De rivier 'De Eem' heette vroeger 'de Amer'. Halverwege de Amer was een voorde. Een voorde was een plek om de rivier makkelijk over te kunnen steken. Dus daar kwamen vaak veel mensen. En zo is op die plek een dorp ontstaan genaamd "Amersvoorde". Een voorde in de Amer dus. En dat werd later de stad Amersfoort.

In Amersfoort heb je verschillende parken. Een van de parken is Park Randenbroek. Bij de ingang van het park vind je een bord waarop staat hoe het park is ontstaan. Dit staat er onder andere:

Randenbroek bestaat al sinds de veertiende eeuw. De naam verwijst naar de ligging aan de rand het moeras (Broek). Het landgoed is al die tijd particulier bezit geweest van vooraanstaande families. De bekendste is de familie Van Campen waarvan bouwmeester Jacob van Campen (1595 – 1657) de beroemdste is. Hij bouwde onder andere het Paleis op de Dam. In het eerste helft van de 19e eeuw is Hollands classistische tuin omgevormd tot een park in de Engelse landschapstijl. Dit gebeurde onder leiding van de tuin- en landschapsarchitect Hendrik van Lunteren (1780 – 1848) die ook een deel van het plantsoen op de oude stadswallen aanlegde. Een aantal monumentale bomen stamt nog uit deze tijd net als de Orangerie en het Koetshuis. In 1954 heeft de gemeente het landgoed overgenomen en is het toegankelijk voor iedereen.

Amersfoort heeft ook het Schothorsterbos. Je kunt hier wandelen en er zijn bezichtigen. De bezienswaardigheden zijn het Witte Huis en de Middeleeuwse Boerderij.

Onderwijs

Er zijn ongeveer 50 tot 60 scholen in Amersfoort. zoals de Amersfoortse berg, Mulock houwe, Baander, borgwal, Joost van de vondel school, en de aloysiusschool. de aloysiusschool is gebouwd in 1922. het was toen een speciale jongens school. Sinds 1960 is de aloysius een gemengde school, en dat betekent dat er nu ook meisjes op zitten.

De Joost van de vondel school (ook een school in Amersfoort) is gebouwd in 1931. Voor die tijd was er tussen de Vondellaan en de Hijgenslaan een derde openbare lagere school, genoemd de-school-aan-het-laantje. In 1977 werd er een nieuw bouwvleugel bij gebouwd, vier lokalen en een kleuterspeelzaal. En het gebouw is oud.

Woonkernen

De gemeente Amersfoort bevat meerdere woonkernen zoals dorpen en gehuchten:

Woonplaatsen in de gemeente Amersfoort

Amersfoort op Google Maps