Geschiedenis van Oostenrijk: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (clean up, replaced: [[File: → [[Bestand: (3))
 
(11 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Geschiedenis van Oostenrijk}}
  
{{Geschiedenis van Oostenrijk}}
  +
Dit is een overzicht van de '''geschiedenis van [[Oostenrijk]]'''.
⚫
Dit is een overzicht van de '''Geschiedenis van [[Oostenrijk]]'''. Oostenrijk is lang een van de machtigste landen ter wereld geweest. Over bijna compleet Midden-Europa heerste zij en het [[Heilige Roomse Rijk]] was meer Oostenrijks dan Duits. Ook heeft het erg veel bestuursvormen gehad. In onder andere [[Wenen]] en [[Salzburg (stad)|Salzburg]] zijn nog veel resten van deze rijke periode te zien. Wenen was lange tijd één van de grootste en rijkste steden ter wereld, waar duizenden musici en dichters op afkwamen. Het hof van de [[Huis Habsburg|Habsburgers]] werd gezien als het centrum van een groot rijk. Maar hoe is dat rijk er gekomen?
  
  +
  ⚫
Oostenrijk is lang een van de machtigste landen ter wereld geweest. Oostenrijkers heersten eeuwenlang over bijna compleet Midden-Europa. Het [[Heilige Roomse Rijk]] (dat zowel Oostenrijk als [[Duitsland]] omvatte, naast nog meer Europees gebied) was daardoor eigenlijk meer Oostenrijks dan Duits. Ook heeft het erg veel bestuursvormen gehad. In onder andere [[Wenen]] en [[Salzburg (stad)|Salzburg]] zijn nog veel resten van deze rijke periode te zien. Wenen was lange tijd één van de grootste en rijkste steden ter wereld, waar duizenden musici en dichters op afkwamen. Het hof van de [[Huis Habsburg|Habsburgers]] werd gezien als het centrum van een groot rijk. Maar hoe is dat rijk er gekomen?
   
 
==Prehistorie==
  
==Prehistorie==
−
De eerste sporen van mensen in Oostenrijk zijn ongeveer 250.000 jaar geleden te vinden. In de IJstijd waren er weinig mensen want vanzelfsprekend was het erg koud in de [[Alpen]] die bijna compleet bedekt waren met [[gletsjer]]s. Wel werd in die tijd de [[Venus van Willendorf]] gemaakt, een teken dat de eerste kunst toen al ontstond. Later gingen in alle bewoonbare delen mensen wonen en de eerste primitieve landbouw begon. In 3300 voor Christus stierf [[Ötzi]], een man. Duizenden jaren later werd hij door bergbeklimmers weer gevonden in ijs en door hem weten we veel over de eerste Oostenrijkers. Langzaam kwam de Oostenrijkse cultuur tot bloei totdat ze al goede voorwerpen konden maken van ijzer. Ondanks alles bleef Oostenrijk een beetje primitief. Maar toen kwamen de Romeinen...
 +
De eerste sporen van menselijke bewoning in het gebied dat nu Oostenrijk is, zijn van ongeveer 250.000 jaar geleden. In de IJstijd waren er weinig mensen want vanzelfsprekend was het erg koud in de [[Alpen]] die bijna compleet bedekt waren met [[gletsjer]]s. Wel werd in die tijd de [[Venus van Willendorf]] gemaakt, een teken dat de eerste kunst toen al ontstond. Later gingen in alle bewoonbare delen mensen wonen en de eerste primitieve landbouw begon. In 3300 voor Christus stierf [[Ötzi]], een man. Duizenden jaren later werd hij door bergbeklimmers weer gevonden in ijs en door hem weten we veel over de eerste Oostenrijkers.
  +
  +
Langzaam kwam in wat nu Oostenrijk is de cultuur tot bloei, totdat ze al goede voorwerpen konden maken van ijzer. Ondanks alles bleef Oostenrijk een beetje primitief. Maar toen kwamen de [[Romeinse Rijk|Romeinen]]...
   
 
==Romeinse tijd==
  
==Romeinse tijd==
−
[[Bestand:Saint Virgilius, Salzburg.jpg|right|200px|thumb|Virgilius van Salzburg bekeerde de Oostenrijkers weer.]]
 +
[[Bestand:Saint Virgilius, Salzburg.jpg|right|200px|miniatuur|Virgilius van Salzburg bekeerde de Oostenrijkers weer.]]
−
De Romeinen rukten op vanuit Italië en veroverden bijna heel Oostenrijk en stichtten veel steden zoals Vindobona (Wenen) en Juvavum (Salzburg). In de 4de eeuw bekeerden veel Oostenrijkers zich tot het [[christendom]] en dat werd dan ook een van de belangrijkste godsdiensten. Na de val van het Romeinse Rijk hebben vooral Rupert en Virgillius van Salzburg de Oostenrijkers weer bekeerd.
 +
De Romeinen rukten op vanuit Italië en veroverden bijna het hele gebied wat nu Oostenrijk is. Ze stichtten veel steden, zoals Vindobona (nu Wenen) en Juvavum (nu Salzburg). In de 4de eeuw bekeerden veel bewoners van het gebied zich tot het [[christendom]] en dat werd dan ook een van de belangrijkste godsdiensten.
  +
  +
Na de val van het [[Romeinse Rijk]] hebben vooral Rupert en Virgilius van Salzburg de Oostenrijkers weer bekeerd.
   
 
==De Grote Volksverhuizing en de Vroege Middeleeuwen==
  
==De Grote Volksverhuizing en de Vroege Middeleeuwen==
−
Na de val van het Romeinse Rijk in 476 werd het een grote bende in Oostenrijk en net zoals in heel Europa ging veel kostbaars verloren. De Goten plunderden als eerste het land. De Romeinen probeerden nog wat macht vast te houden maar het lukte hen niet. Daarna trokken de Ostrogoten en Alemannen door het gebied zonder het te veroveren. Daarna vestigden de Bajuwaren of de Beieren zich in het gebied en zei zouden de macht even vast weten te houden. Daarna trokken de Slaven door het land opgejaagd door de Aziatische Avaren en Hunnen. In de vroege middeleeuwen ontstonden uiteindelijk ook de eerste graafschappen. Een van de machtigste werd Beieren dat ook Oostenrijk beheerste. Oostenrijk werd een van de onrustige grenzen van West-Europa en werd telkens lastig gevallen door de Avaren, Hunnen en veel andere stammen. In 966 wordt voor het eerst de naam ''Ostarrachi'' Vermeldt. Dit gaat dan over het gebied rond [[Sankt Pölten]]. Toen kwam Karel de Grote. En onder hem werd het een markgraafschap en begon de groei van Oostenrijk..
 +
Na de val van het Romeinse Rijk in 476 werd het een grote bende in Oostenrijk en net zoals in heel Europa ging veel kostbaars verloren. De [[Goten]] plunderden als eersten het land. De Romeinen probeerden nog wat macht te behouden, maar dat lukte hun niet. Daarna trokken de [[Ostrogoten]] en [[Alemannen]] door het gebied, zonder het te veroveren. Vervolgens vestigden de [[Bajuwaren]] ofwel Beieren zich in het gebied en zij wisten de macht voor even vast te houden. Daarna trokken de [[Slaven (volk)|Slaven]] door het land, zij werden opgejaagd door de Aziatische [[Avaren]] en [[Hunnen]].
  +
  +
In de [[vroege middeleeuwen]] ontstonden uiteindelijk ook de eerste [[graafschap]]pen. Een van de machtigste daarvan werd [[Beieren]], dat ook Oostenrijk beheerste. Oostenrijk werd een van de onrustige grenzen van West-Europa en werd telkens lastig gevallen door de Avaren, Hunnen en veel andere volksstammen.
  +
  +
In 966 wordt voor het eerst de naam ''Ostarrachi'' vermeld. Dit gaat dan over het gebied rond [[Sankt Pölten]]. Toen kwam Karel de Grote. En onder hem werd het een markgraafschap en begon de groei van Oostenrijk.
   
 
==Markgraafschap==
  
==Markgraafschap==
Regel 18: Regel 28:
 
==Hertogdom==
  
==Hertogdom==
 
{{Zie hoofdartikel|Hertogdom Oostenrijk}}
  
{{Zie hoofdartikel|Hertogdom Oostenrijk}}
−
Tussen 1156 en 1453 bestond het Hertogdom Oostenrijk. Tot aan 1246 regeerde Huis Babenberg over Oostenrijk. Daarna regeerde het [[Přemysliden|Huis Přemysliden]] over Oostenrijk, vervolgens het [[Huis Zähringen]], vervolgens weer de Přemysliden. Uiteindelijk kwam in 1278 het [[Huis Habsburg]] aan de macht. Het huis zorgde dat Oostenrijk wat groter werd. In 1379 werd Oostenrijk verdeeld onder het Huis Habsburg. Elk stuk kreeg een eigen hertog en iedere hertog kreeg de titel Hertog van Oostenrijk. Maximiliaan I zorgde ervoor dat Oostenrijk weer één werd en zo ging Oostenrijk in 1359 het Aartshertogdom Oostenrijk heten. Maximiliaan I was toen daarmee ook aartshertog van Oostenrijk.
 +
Tussen 1156 en 1453 bestond het Hertogdom Oostenrijk. Tot aan 1246 regeerde Huis Babenberg over dit hertogdom. Daarna werd het geregeerd door het [[Přemysliden|Huis Přemysliden]] , vervolgens door het [[Huis Zähringen]], vervolgens weer door de Přemysliden. Uiteindelijk kwam in 1278 het [[Huis Habsburg]] aan de macht. Het huis zorgde dat Oostenrijk wat groter werd. In 1379 werd Oostenrijk verdeeld onder het Huis Habsburg. Elk stuk kreeg een eigen hertog en iedere hertog kreeg de titel Hertog van Oostenrijk. Maximiliaan I zorgde ervoor dat Oostenrijk weer één werd en zo ging Oostenrijk in 1359 het Aartshertogdom Oostenrijk heten. Maximiliaan I was toen daarmee ook aartshertog van Oostenrijk.
   
 
==Aartshertogdom==
  
==Aartshertogdom==
−
[[Bestand:Croce-Mozart-Detail.jpg|right|250px|thumb|Beroemde componisten zoals Mozart woonde in Oostenrijk.]]
 +
[[Bestand:Croce-Mozart-Detail.jpg|right|250px|miniatuur|Beroemde componisten zoals Mozart woonde in Oostenrijk.]]
 
{{Zie hoofdartikel|Aartshertogdom Oostenrijk}}
  
{{Zie hoofdartikel|Aartshertogdom Oostenrijk}}
 
In 1453 werd Oostenrijk een Aarthertogdom. Het land heette toen Aartshertogdom Oostenrijk. In 1453 werd Oostenrijk ook gesplitst in:
  
In 1453 werd Oostenrijk een Aarthertogdom. Het land heette toen Aartshertogdom Oostenrijk. In 1453 werd Oostenrijk ook gesplitst in:
 
*[[aartshertogdom Oostenrijk beneden de Enns]]
  
*[[aartshertogdom Oostenrijk beneden de Enns]]
 
*[[aartshertogdom Oostenrijk boven de Enns]]
  
*[[aartshertogdom Oostenrijk boven de Enns]]
−
Door een soort van Unie, kon je zeggen dat het een land was. Oostenrijk was toen deel van het [[Heilige Roomse Rijk]]. In die tijd was Oostenrijk voortdurend in oorlog met het [[Ottomaanse Rijk]] en als tijdens het [[Beleg van Wenen (1683)|Beleg van Wenen]] Wenen was gevallen was waarschijnlijk heel Oostenrijk veroverd. Toen dat beleg tot een voor Oostenrijk goed einde was gekomen werden de Turken steeds verder uit Oostenrijk verdreven. Ook ging de bevolking van "bevrijde" gebieden meevechten tegen de Ottomanen. Oostenrijk had ook vanaf 1713 een deel van [[Nederland]], [[België]] en [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] in bezit. Deze gebieden werden de [[Oostenrijkse Nederlanden]] genoemd. Rond deze tijd begon de echte bloei van Wenen ook. Beroemde componisten als [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]], [[Ludwig van Beethoven|Beethoven]] en [[Franz Schubert|Schubert]] woonde er en veel paleizen werden gebouwd. Het Aartshertogdom Oostenrijk bestond tot en met 1804.
 +
Door een soort van Unie, kon je zeggen dat het een land was. Oostenrijk was toen deel van het Heilige Roomse Rijk. In die tijd was Oostenrijk voortdurend in oorlog met het [[Ottomaanse Rijk]] en als tijdens het [[Beleg van Wenen (1683)|Beleg van Wenen]] Wenen was gevallen, was waarschijnlijk heel Oostenrijk veroverd. Toen dat beleg tot een voor Oostenrijk goed einde was gekomen, werden de Turken steeds verder uit Oostenrijk verdreven. Ook ging de bevolking van "bevrijde" gebieden meevechten tegen de Ottomanen.
  +
  +
Oostenrijk had vanaf 1713 ook een deel van [[Nederland]], [[België]] en [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] in bezit. Deze gebieden werden de [[Oostenrijkse Nederlanden]] genoemd. Rond deze tijd begon de echte bloei van Wenen ook. Beroemde componisten als [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]], [[Ludwig van Beethoven|Beethoven]] en [[Franz Schubert|Schubert]] woonde er en veel paleizen werden gebouwd. Het Aartshertogdom Oostenrijk bestond tot en met 1804.
   
 
==Keizerrijk==
  
==Keizerrijk==
−
[[Bestand:Austrian empire.png|right|300px|thumb|Het keizerrijk Oostenrijk.]]
 +
[[Bestand:Austrian empire.png|right|300px|miniatuur|Het keizerrijk Oostenrijk.]]
 
{{Zie hoofdartikel|Keizerrijk Oostenrijk}}
  
{{Zie hoofdartikel|Keizerrijk Oostenrijk}}
−
In 1804 werd Oostenrijk een keizerrijk. [[Frans II van het Heilige Roomse Rijk]] heeft toen de titel keizer van Oostenrijk aangenomen. In 1806 wilde hij geen keizer meer zijn van het Heilige Roomse Rijk omdat dat alleen meer bestond uit staatjes die overheerst werden door de Fransen en helemaal geen macht hadden. Officieel hield toen het Heilige Roomse Rijk op te bestaan. In 1815 ging het keizerrijk wel deels bij de [[Duitse Bond]] horen ([[Cisleithanië]] heette dat). Na 1867 ging het Keizerrijk Oostenrijk over in de Dubbelmonarchie oftewel [[Oostenrijk-Hongarije]].
 +
In 1804 werd Oostenrijk een keizerrijk. [[Frans II van het Heilige Roomse Rijk]] heeft toen de titel keizer van Oostenrijk aangenomen. In 1806 wilde hij geen keizer meer zijn van het Heilige Roomse Rijk, omdat dat alleen nog maar bestond uit staatjes die overheerst werden door de Fransen en zelf helemaal geen macht meer hadden. Officieel hield het Heilige Roomse Rijk in dat jaar op te bestaan. In 1815 ging het keizerrijk wel deels bij de [[Duitse Bond]] horen ([[Cisleithanië]] heette dat).
  +
  +
Na 1867 ging het Keizerrijk Oostenrijk over in de [[dubbelmonarchie]] [[Oostenrijk-Hongarije]], waar onder andere ook [[Hongarije]] en een deel van de [[Balkan]]-landen en [[Roemenië]] bij hoorden.
   
 
==Oostenrijk-Hongarije==
  
==Oostenrijk-Hongarije==
−
[[Bestand:Schloss Schoenbrunn Gloriette DSC02028.JPG|left|300px|thumb|De Gloriette bij [[Schloss Schönbrunn]], het centrum van het Habsburgse Rijk.]]
 +
[[Bestand:Schloss Schoenbrunn Gloriette DSC02028.JPG|left|300px|miniatuur|De Gloriette bij [[Schloss Schönbrunn]], het centrum van het Habsburgse Rijk.]]
 
{{Zie hoofdartikel|Oostenrijk-Hongarije}}
  
{{Zie hoofdartikel|Oostenrijk-Hongarije}}
−
Oostenrijk-Hongarije (vaak aangeduid als Oostenrijk) was een land tussen 1867 en 1918. Na de [[Ausgleich]] (gelijkberechtiging) van Hongarije in 1867 werd Oostenrijk-Hongarije één staat. [[Frans Jozef I van Oostenrijk|Frans Jozef]] werd als keizer van Oostenrijk en koning van Hongarije staatshoofd en bleef dat tot zijn dood in 1916. Hij was getrouwd met [[Elisabeth van Oostenrijk|Elisabeth]] of ''Sissi''. Het land had twee premiers, een voor Oostenrijk en een voor Hongarije. De beoogde troonopvolger (niet kroonprins, een kroonprins is de zoon van een koning of keizer en dat was hij niet) [[Frans Ferdinand van Oostenrijk-Este|Frans Ferdinand]] was al in 1914 doodgeschoten door een Servische terrorist. Servië was het namelijk niet eens met de samenvoeging (annexatie) van [[Bosnië-Herzegovina]] door Oostenrijk-Hongarije in 1908. Het had die gebieden zelf willen hebben omdat het streefde naar een groot Servisch rijk. Frans Jozef werd in 1916 opgevolgd door [[Karel I van Oostenrijk|Karel I]].
 +
Oostenrijk-Hongarije (vaak gewoon aangeduid als Oostenrijk) bestond als staat tussen 1867 en 1918. Na de [[Ausgleich]] (gelijkberechtiging) van Hongarije in 1867 werd Oostenrijk-Hongarije één staat. [[Frans Jozef I van Oostenrijk|Frans Jozef]] werd als keizer van Oostenrijk en koning van Hongarije staatshoofd en bleef dat tot zijn dood in 1916. Hij was getrouwd met [[Elisabeth van Oostenrijk|Elisabeth]] of ''Sissi''. Het land had twee premiers, een voor Oostenrijk en een voor Hongarije.
  +
⚫
 
 
==Eerste Wereldoorlog==
  
==Eerste Wereldoorlog==
  +
De beoogde troonopvolger (niet kroonprins, een kroonprins is de zoon van een koning of keizer en dat was hij niet) [[Frans Ferdinand van Oostenrijk-Este|Frans Ferdinand]] werd op 28 juni 1914 doodgeschoten door een [[Servië|Servische]] terrorist. Servië was het namelijk niet eens met de samenvoeging ([[annexatie]]) van [[Bosnië-Herzegovina]] door Oostenrijk-Hongarije in 1908. Het had die gebieden zelf willen hebben, omdat het streefde naar een groot Servisch rijk. Frans Jozef werd in 1916 opgevolgd door [[Karel I van Oostenrijk|Karel I]].
⚫
De moord op aartshertog Frans Ferdinand wordt gezien als aanleiding tot de [[Eerste Wereldoorlog]]. Toen Servië als aanstichter van die moord niet aan een Oostenrijks eisen voldeed verklaarde Oostenrijk op 28 juli 1914 Servië de oorlog. Niet met de bedoeling om Servië te veroveren, maar om het land te verdelen onder zijn buren, zodat het machteloos zou zijn en op zou houden met zijn voortdurende vernieuwingen.. Die oorlogsverklaring betrok ook Rusland (bondgenoot van Servië) in de oorlog en vervolgens ook weer Duitsland als bondgenoot van Oostenrijk. Duitsland en Oostenrijk verloren de oorlog en Oostenrijk-Hongarije viel uiteen. Oostenrijk en Hongarije moesten een enorme oorlogsschatting betalen, hoewel nog niet zoveel als Duitsland, dat er economisch aan ten onder ging.
  
  ⚫
  ⚫
De moord op aartshertog Frans Ferdinand wordt gezien als de rechtstreekse aanleiding tot de [[Eerste Wereldoorlog]] (1914-1918). Toen Servië als aanstichter van die moord niet aan een Oostenrijks eisen voldeed, verklaarde Oostenrijk op 28 juli 1914 de oorlog aan Servië. Dit was niet met de bedoeling om Servië te veroveren, maar om het land te verdelen onder zijn buren, zodat het machteloos zou zijn en op zou houden met zijn voortdurende vernieuwingen. Die oorlogsverklaring betrok ook [[Rusland]] (bondgenoot van Servië) in de oorlog en vervolgens ook weer [[Duitse Keizerrijk|Duitsland]], dat een bondgenoot was van Oostenrijk.
  +
  +
Duitsland en Oostenrijk (de [[Centralen]]) verloren uiteindelijk de oorlog en Oostenrijk-Hongarije viel daarop uiteen. Oostenrijk en Hongarije moesten een enorme oorlogsschatting betalen, hoewel nog niet zoveel als Duitsland, dat er economisch aan ten onder ging.
   
 
==Republiek Duits-Oostenrijk==
  
==Republiek Duits-Oostenrijk==
 
{{Zie hoofdartikel|Republiek Duits-Oostenrijk}}
  
{{Zie hoofdartikel|Republiek Duits-Oostenrijk}}
−
Toen Karel I afstand had gedaan van de troon werd wat nog restte van Oostenrijk een republiek, ook wel Duits-Oostenrijk genoemd. Dat waren de Oostenrijkse gebieden van Oostenrijk-Hongarije, die vooral door Duits sprekende Oostenrijkers werden bevolkt.
+
Toen Karel I afstand had gedaan van de troon, werd wat nog restte van Oostenrijk een republiek, ook wel Duits-Oostenrijk genoemd. Dat waren de Oostenrijkse gebieden van het oude Oostenrijk-Hongarije, die vooral door Duits sprekende Oostenrijkers werden bevolkt.
   
 
==Eerste Oostenrijkse Republiek==
  
==Eerste Oostenrijkse Republiek==
 
{{Zie hoofdartikel|Eerste Oostenrijkse Republiek}}
  
{{Zie hoofdartikel|Eerste Oostenrijkse Republiek}}
−
Tussen 1919 en 1938 was Oostenrijk een republiek. Wenen begon toen heel erg te krimpen, want eerst was het de hoofdstad van een enorm rijk, maar nu van een niet te groot land! Het is nu nog zo dat Wenen in 1900 meer inwoners had dan nu. De Eerste Oostenrijkse republiek werd gevormd na het [[Verdrag van Saint-Germain (1919)|Verdrag van Saint-Germain]] in 1919. Dit verdrag zorgde dat de Republiek Duits-Oostenrijk zich niet bij het Duitse Rijk zou aansluiten. Dit werd voornamelijk door Frankrijk onder het motto "verdeel en heers" tegengehouden. In 1938 werd Oostenrijk ingelijfd bij [[Groot-Duitse Rijk|Duitsland]]. Deze gebeurtenis wordt de [[Anschluss]] genoemd. Oostenrijk werd toen bestuurd als een soort provincie en kreeg de naam "[[Ostmark (gebied)|Ostmark]]".
 +
Tussen 1919 en 1938 was Oostenrijk een republiek. Wenen begon toen heel erg te krimpen. Eerst was het de hoofdstad van een enorm rijk, maar nu alleen nog van een land dat niet heel groot meer was. Het is nu nog zo dat Wenen in 1900 meer inwoners had dan nu.
  +
  +
De Eerste Oostenrijkse republiek werd gevormd na het [[Verdrag van Saint-Germain (1919)|Verdrag van Saint-Germain]] in 1919. Dit verdrag zorgde dat de Republiek Duits-Oostenrijk zich niet bij het Duitse Rijk zou aansluiten. Dit werd voornamelijk door Frankrijk onder het motto "verdeel en heers" tegengehouden.
  +
  +
Maar in 1938 werd Oostenrijk toch ingelijfd bij het [[Groot-Duitse Rijk]]. Deze gebeurtenis wordt de ''[[Anschluss]]'' (Duits voor "aansluiting") genoemd. Oostenrijk werd hierna bestuurd als een soort Duitse provincie en kreeg de naam "[[Ostmark (gebied)|Ostmark]]".
   
 
==Bezettingszones==
  
==Bezettingszones==
 
{{Zie hoofdartikel|Geallieerde bezettingszones in Oostenrijk}}
  
{{Zie hoofdartikel|Geallieerde bezettingszones in Oostenrijk}}
−
Na de Tweede Wereldoorlog werd ook Oostenrijk verdeeld onder de [[geallieerden]]. Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bezetten allemaal een stuk van Oostenrijk. Ook werd de hoofdstad Wenen verdeeld. Pas na het [[Oostenrijks Staatsverdrag]] van 1955 werd Oostenrijk weer een land. Officieel ging het de Tweede Oostenrijkse Republiek heten.
 +
Na de Tweede Wereldoorlog werden zowel Duitsland als Oostenrijk in eerste instantie verdeeld onder de overwinnaars, de [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|geallieerden]]. Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bezetten allemaal een stuk van Oostenrijk. Ook werd de hoofdstad Wenen verdeeld.
  +
  +
Na het [[Oostenrijks Staatsverdrag]] van 1955 werd Oostenrijk weer een zelfstandig land. Officieel ging het nu de Tweede Oostenrijkse Republiek heten.
   
 
==Tweede Oostenrijkse Republiek==
  
==Tweede Oostenrijkse Republiek==

Huidige versie van 5 jul 2023 om 18:10

Geschiedenis van Oostenrijk
Tot 700
Noricum
Van 700 tot 1000
Markgraafschap Oostenrijk
Van 1000 tot 1800
Oostenrijkse Kreits
Hertogdom Oostenrijk
Aartshertogdom Oostenrijk
Habsburgse monarchie
Van 1800 tot 1919
Keizerrijk Oostenrijk
Ausgleich
Oostenrijk-Hongarije
Duits-Oostenrijk
Van 1919 tot nu
Eerste Oostenrijkse Republiek
Anschluss
Ostmark
Geallieerde bezettingszones
Tweede Oostenrijkse Republiek
Portaal : Oostenrijk

Dit is een overzicht van de geschiedenis van Oostenrijk.

Oostenrijk is lang een van de machtigste landen ter wereld geweest. Oostenrijkers heersten eeuwenlang over bijna compleet Midden-Europa. Het Heilige Roomse Rijk (dat zowel Oostenrijk als Duitsland omvatte, naast nog meer Europees gebied) was daardoor eigenlijk meer Oostenrijks dan Duits. Ook heeft het erg veel bestuursvormen gehad. In onder andere Wenen en Salzburg zijn nog veel resten van deze rijke periode te zien. Wenen was lange tijd één van de grootste en rijkste steden ter wereld, waar duizenden musici en dichters op afkwamen. Het hof van de Habsburgers werd gezien als het centrum van een groot rijk. Maar hoe is dat rijk er gekomen?

Prehistorie

De eerste sporen van menselijke bewoning in het gebied dat nu Oostenrijk is, zijn van ongeveer 250.000 jaar geleden. In de IJstijd waren er weinig mensen want vanzelfsprekend was het erg koud in de Alpen die bijna compleet bedekt waren met gletsjers. Wel werd in die tijd de Venus van Willendorf gemaakt, een teken dat de eerste kunst toen al ontstond. Later gingen in alle bewoonbare delen mensen wonen en de eerste primitieve landbouw begon. In 3300 voor Christus stierf Ötzi, een man. Duizenden jaren later werd hij door bergbeklimmers weer gevonden in ijs en door hem weten we veel over de eerste Oostenrijkers.

Langzaam kwam in wat nu Oostenrijk is de cultuur tot bloei, totdat ze al goede voorwerpen konden maken van ijzer. Ondanks alles bleef Oostenrijk een beetje primitief. Maar toen kwamen de Romeinen...

Romeinse tijd

Virgilius van Salzburg bekeerde de Oostenrijkers weer.

De Romeinen rukten op vanuit Italië en veroverden bijna het hele gebied wat nu Oostenrijk is. Ze stichtten veel steden, zoals Vindobona (nu Wenen) en Juvavum (nu Salzburg). In de 4de eeuw bekeerden veel bewoners van het gebied zich tot het christendom en dat werd dan ook een van de belangrijkste godsdiensten.

Na de val van het Romeinse Rijk hebben vooral Rupert en Virgilius van Salzburg de Oostenrijkers weer bekeerd.

De Grote Volksverhuizing en de Vroege Middeleeuwen

Na de val van het Romeinse Rijk in 476 werd het een grote bende in Oostenrijk en net zoals in heel Europa ging veel kostbaars verloren. De Goten plunderden als eersten het land. De Romeinen probeerden nog wat macht te behouden, maar dat lukte hun niet. Daarna trokken de Ostrogoten en Alemannen door het gebied, zonder het te veroveren. Vervolgens vestigden de Bajuwaren ofwel Beieren zich in het gebied en zij wisten de macht voor even vast te houden. Daarna trokken de Slaven door het land, zij werden opgejaagd door de Aziatische Avaren en Hunnen.

In de vroege middeleeuwen ontstonden uiteindelijk ook de eerste graafschappen. Een van de machtigste daarvan werd Beieren, dat ook Oostenrijk beheerste. Oostenrijk werd een van de onrustige grenzen van West-Europa en werd telkens lastig gevallen door de Avaren, Hunnen en veel andere volksstammen.

In 966 wordt voor het eerst de naam Ostarrachi vermeld. Dit gaat dan over het gebied rond Sankt Pölten. Toen kwam Karel de Grote. En onder hem werd het een markgraafschap en begon de groei van Oostenrijk.

Markgraafschap

Zie Markgraafschap Oostenrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tussen 976 en 1156 was Oostenrijk een Markgraafschap. Het stond vooral bekend onder de naam Marchia Orientalis. De heersers over het Markgraafschap waren toen de leden van het Huis Babenberg. De stichter van het Markgraafschap was Leopold I van Oostenrijk, hij was ook meteen de eerste markgraaf van het Markgraafschap. Later regeerde het Huis Babenberg ook over Hertogdom Oostenrijk, zo ging Oostenrijk heten in 1156. Tot aan 1246 regeerde het Huis Babenberg over Oostenrijk.

Hertogdom

Zie Hertogdom Oostenrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tussen 1156 en 1453 bestond het Hertogdom Oostenrijk. Tot aan 1246 regeerde Huis Babenberg over dit hertogdom. Daarna werd het geregeerd door het Huis Přemysliden , vervolgens door het Huis Zähringen, vervolgens weer door de Přemysliden. Uiteindelijk kwam in 1278 het Huis Habsburg aan de macht. Het huis zorgde dat Oostenrijk wat groter werd. In 1379 werd Oostenrijk verdeeld onder het Huis Habsburg. Elk stuk kreeg een eigen hertog en iedere hertog kreeg de titel Hertog van Oostenrijk. Maximiliaan I zorgde ervoor dat Oostenrijk weer één werd en zo ging Oostenrijk in 1359 het Aartshertogdom Oostenrijk heten. Maximiliaan I was toen daarmee ook aartshertog van Oostenrijk.

Aartshertogdom

Beroemde componisten zoals Mozart woonde in Oostenrijk.
Zie Aartshertogdom Oostenrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 1453 werd Oostenrijk een Aarthertogdom. Het land heette toen Aartshertogdom Oostenrijk. In 1453 werd Oostenrijk ook gesplitst in:

Door een soort van Unie, kon je zeggen dat het een land was. Oostenrijk was toen deel van het Heilige Roomse Rijk. In die tijd was Oostenrijk voortdurend in oorlog met het Ottomaanse Rijk en als tijdens het Beleg van Wenen Wenen was gevallen, was waarschijnlijk heel Oostenrijk veroverd. Toen dat beleg tot een voor Oostenrijk goed einde was gekomen, werden de Turken steeds verder uit Oostenrijk verdreven. Ook ging de bevolking van "bevrijde" gebieden meevechten tegen de Ottomanen.

Oostenrijk had vanaf 1713 ook een deel van Nederland, België en Luxemburg in bezit. Deze gebieden werden de Oostenrijkse Nederlanden genoemd. Rond deze tijd begon de echte bloei van Wenen ook. Beroemde componisten als Mozart, Beethoven en Schubert woonde er en veel paleizen werden gebouwd. Het Aartshertogdom Oostenrijk bestond tot en met 1804.

Keizerrijk

Het keizerrijk Oostenrijk.
Zie Keizerrijk Oostenrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 1804 werd Oostenrijk een keizerrijk. Frans II van het Heilige Roomse Rijk heeft toen de titel keizer van Oostenrijk aangenomen. In 1806 wilde hij geen keizer meer zijn van het Heilige Roomse Rijk, omdat dat alleen nog maar bestond uit staatjes die overheerst werden door de Fransen en zelf helemaal geen macht meer hadden. Officieel hield het Heilige Roomse Rijk in dat jaar op te bestaan. In 1815 ging het keizerrijk wel deels bij de Duitse Bond horen (Cisleithanië heette dat).

Na 1867 ging het Keizerrijk Oostenrijk over in de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije, waar onder andere ook Hongarije en een deel van de Balkan-landen en Roemenië bij hoorden.

Oostenrijk-Hongarije

De Gloriette bij Schloss Schönbrunn, het centrum van het Habsburgse Rijk.
Zie Oostenrijk-Hongarije voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Oostenrijk-Hongarije (vaak gewoon aangeduid als Oostenrijk) bestond als staat tussen 1867 en 1918. Na de Ausgleich (gelijkberechtiging) van Hongarije in 1867 werd Oostenrijk-Hongarije één staat. Frans Jozef werd als keizer van Oostenrijk en koning van Hongarije staatshoofd en bleef dat tot zijn dood in 1916. Hij was getrouwd met Elisabeth of Sissi. Het land had twee premiers, een voor Oostenrijk en een voor Hongarije.

Eerste Wereldoorlog

De beoogde troonopvolger (niet kroonprins, een kroonprins is de zoon van een koning of keizer en dat was hij niet) Frans Ferdinand werd op 28 juni 1914 doodgeschoten door een Servische terrorist. Servië was het namelijk niet eens met de samenvoeging (annexatie) van Bosnië-Herzegovina door Oostenrijk-Hongarije in 1908. Het had die gebieden zelf willen hebben, omdat het streefde naar een groot Servisch rijk. Frans Jozef werd in 1916 opgevolgd door Karel I.

De moord op aartshertog Frans Ferdinand wordt gezien als de rechtstreekse aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Toen Servië als aanstichter van die moord niet aan een Oostenrijks eisen voldeed, verklaarde Oostenrijk op 28 juli 1914 de oorlog aan Servië. Dit was niet met de bedoeling om Servië te veroveren, maar om het land te verdelen onder zijn buren, zodat het machteloos zou zijn en op zou houden met zijn voortdurende vernieuwingen. Die oorlogsverklaring betrok ook Rusland (bondgenoot van Servië) in de oorlog en vervolgens ook weer Duitsland, dat een bondgenoot was van Oostenrijk.

Duitsland en Oostenrijk (de Centralen) verloren uiteindelijk de oorlog en Oostenrijk-Hongarije viel daarop uiteen. Oostenrijk en Hongarije moesten een enorme oorlogsschatting betalen, hoewel nog niet zoveel als Duitsland, dat er economisch aan ten onder ging.

Republiek Duits-Oostenrijk

Zie Republiek Duits-Oostenrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Toen Karel I afstand had gedaan van de troon, werd wat nog restte van Oostenrijk een republiek, ook wel Duits-Oostenrijk genoemd. Dat waren de Oostenrijkse gebieden van het oude Oostenrijk-Hongarije, die vooral door Duits sprekende Oostenrijkers werden bevolkt.

Eerste Oostenrijkse Republiek

Zie Eerste Oostenrijkse Republiek voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tussen 1919 en 1938 was Oostenrijk een republiek. Wenen begon toen heel erg te krimpen. Eerst was het de hoofdstad van een enorm rijk, maar nu alleen nog van een land dat niet heel groot meer was. Het is nu nog zo dat Wenen in 1900 meer inwoners had dan nu.

De Eerste Oostenrijkse republiek werd gevormd na het Verdrag van Saint-Germain in 1919. Dit verdrag zorgde dat de Republiek Duits-Oostenrijk zich niet bij het Duitse Rijk zou aansluiten. Dit werd voornamelijk door Frankrijk onder het motto "verdeel en heers" tegengehouden.

Maar in 1938 werd Oostenrijk toch ingelijfd bij het Groot-Duitse Rijk. Deze gebeurtenis wordt de Anschluss (Duits voor "aansluiting") genoemd. Oostenrijk werd hierna bestuurd als een soort Duitse provincie en kreeg de naam "Ostmark".

Bezettingszones

Zie Geallieerde bezettingszones in Oostenrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na de Tweede Wereldoorlog werden zowel Duitsland als Oostenrijk in eerste instantie verdeeld onder de overwinnaars, de geallieerden. Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bezetten allemaal een stuk van Oostenrijk. Ook werd de hoofdstad Wenen verdeeld.

Na het Oostenrijks Staatsverdrag van 1955 werd Oostenrijk weer een zelfstandig land. Officieel ging het nu de Tweede Oostenrijkse Republiek heten.

Tweede Oostenrijkse Republiek

Zie Oostenrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 15 mei 1955 werd het Oostenrijks Staatsverdrag getekend, hiermee werd Oostenrijk weer een zelfstandig land. De hoofdstad werd Wenen en er kwam een Oostenrijks paspoort. De enige voorwaarde die werd gesteld was dat Oostenrijk altijd neutraal zou blijven. Na de val van het communisme in Oost-Europa werd Oostenrijk meer betrokken bij de politiek in Europa. In 1995 werd Oostenrijk lid van de Europese Unie en in 2002 werd Oostenrijk een Euroland.

Zie ook


Geschiedenis van Europa
Albanië · Andorra · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kosovo · Krim · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Macedonië · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk (Engeland, Schotland, Wales, Noord-Ierland) · Wit-Rusland · IJsland · Zweden · Zwitserland
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Geschiedenis_van_Oostenrijk&oldid=799684"