Vlaams Blok
| Vlaams Blok | |
|
| |
|---|---|
| Oprichting | 28 mei 1979 |
| Opheffing | 14 november 2004 |
| Actief in |  Vlaanderen  Brussels Hoofdstedelijk Gewest
|
| Richting | Extreemrechts |
| Stroming | Vlaams-nationalisme Anti-immigratie Anti-islam Rechts-populisme Sociaal-conservatisme |
| Overig | |
| Voorgaande partij(en) | Vlaams Nationale Partij Vlaamse Volkspartij |
| Opvolgende partij(en) | Vlaams Belang |
Portaal  Politiek
| |
Vlaams Blok is een voormalige Belgische politieke partij die bestond tussen 1979 en 2004. Vlaams Blok was een extreemrechtse, Vlaams-nationalistische partij die tegenstander was immigratie en Vlaanderen van België wilde afscheuren. De partij was voornamelijk actief in Vlaanderen en Brussel.
Vlaams Blok ontstond in 1979 uit de Vlaams Nationale Partij (VNP) en Vlaamse Volkspartij (VVP). Beide partijen waren afscheuringen van de Volksunie, een gematigde Vlaams-nationalistische partij. De partijvoorzitter van Vlaams Blok was Karel Dillen en vanaf 1996 Frank Vanhecke. In 1991 brak de partij door en haalde in één klap 12 zetels. Die dag wordt Zwarte Zondag genoemd. In 1989 tekenden de andere Vlaamse partijen het cordon sanitaire. Zij weigerden toen expliciet met Vlaams Blok samen te werken. Vlaams Blok groeide tijdens de jaren 1990 en vroege jaren 2000. In 2004 werd de partij opgeheven door de rechter vanwege racisme.
De partij ging vervolgens verder als Vlaams Belang. In principe ging het hier om naamswijziging. Vlaams Blokkers stapten over Vlaams Belang en de ideologie bleef grotendeels hetzelfde.
Geschiedenis
Ontstaan
Vlaams Blok is onrechtstreeks ontstaan uit de Volksunie. Die partij was bedoeld om de volledige Vlaamse Beweging te vertegenwoordigen. De partij bestond zowel uit gematigde en radicale leden. Sommige radicale Volksunie-leden splitsten zich na het Egmontpact van 1977 af van de partij, onder wie Karel Dillen en Lode Claes. Dillen en Claes richtten twee nieuwe partijen op: de Vlaams Nationale Partij (VNP) en de Vlaamse Volkspartij (VVP). Tijdens de verkiezingen van 1978 deden zij mee onder één lijst met de naam Vlaams Blok. Vlaams Blok won toen één zetel die ingenomen werd door Dillen. In 1979 gingen de VNP en VVP officieel samen als één partij.
De partij zag niet meteen succes. Tijdens de verkiezingen van 1981 behield Vlaams Blok haar enige zetel. Op gemeentelijk vlak was de partij vooral actief in Antwerpen. In andere gemeenten had de partij vrijwel geen afdelingen. Ook tijdens de verkiezingen van 1985 won de partij geen zetels. In 1987 werd de jongerenorganisatie Vlaams Blok Jongeren opgericht door Filip Dewinter en Frank Vanhecke. Vanaf de jaren 1980 begon Vlaams Blok zich mee bezig te houden met immigratie. In die tijd was dat een thema waar andere Belgische partijen zich amper mee bezig hielden. De partij waarschuwde voor de "islamisering van Europa" en gebruikte slogans als Eigen volk eerst!. Tijdens de verkiezingen van 1987 groeide de partij. De partij haalde twee zetels in de Kamer en één zetel in de Senaat.
Cordon sanitaire
Zie Cordon sanitaire voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De partij zag zijn eerste doorbraak tijdens de gemeentelijke verkiezingen van 1988 in Antwerpen. De partij behaalde toen 17,7% van de stemmen. In reactie op de doorbraak van de partij ondertekenden de andere Belgische partijen het cordon sanitaire. Zij weigerden met Vlaams Blok (en tegenwoordig Vlaams Belang) samen te werken. Het akkoord werd ondertekend door de socialisten, de christendemocraten, de groenen, de liberalen en ook de gematigde Vlaams-nationalistische partij Volksunie. Ze spraken ook af om van immigratie geen politiek onderwerp te maken. Vlaams Blok sloot zelf ook samenwerking met andere politieke partijen uit.
Binnen Vlaams Blok ontstond ook een breuk. Sommige leden vonden dat de partij te veel focuste op immigratie in plaats van Vlaamse onafhankelijkheid. Ze vonden dat leden als Filip Dewinter dezelfde koers volgden als Jean-Marie Le Pen, een extreemrechtse Franse politicus en de vader van Marine Le Pen. Dillen koos echter de kant van Dewinter. In 1989 won Vlaams Blok een zetel in het Brussels parlement en een zetel in het Europees Parlement.
Opgang
In 1991 zag Vlaams Blok haar doorbraak op landelijk vlak. De partij ging van twee naar 12 zetels in de Kamer. Ook won de partij vijf zetels in de Senaat. Deze doorbraak kwam als shock voor de andere Belgische partijen. De zondag waarop de uitslagen bekend werden, wordt daarom Zwarte Zondag genoemd. De partij zag in de jaren hierna een groei. In 1992 werd het eerste voorstel van Vlaams Blok aangenomen door het Vlaams Parlement. De partij kreeg twee zetels in het Europees Parlement na de verkiezingen van 1994.
In 1999 won de partij 15% van de stemmen tijdens de Belgische federale verkiezingen. Hiermee was het de derde Vlaamse partij in het parlement. De groei van Vlaams Blok kwam voor een deel door de neergang van de Volksunie. Conservatieve Volksunie-leden stapten over naar de partij. Tijdens de verkiezingen van 2000 behaalde Vlaams Blok 33% van de stemmen in Antwerpen.
De partij kreeg in 2001 problemen. Vlaams Blok moest haar verkiezingsprogramma aanpassen, omdat het tegen het Europees Verdrag voor Mensenrechten inging. De partij kon hierdoor haar subsidies verliezen. De Parti Socialiste (PS) wilde Vlaams Blok zelfs aanklagen, maar de rechtszaak ging niet door. Tijdens de Vlaamse verkiezingen van 2004 werd Vlaams Blok de grootste partij. Er werd een formateur aangewezen, maar de verschillen met de andere partijen waren te groot. Hierdoor bleef het cordon sanitaire behouden.
Veroordeling wegens racisme
In oktober 2000 spanden het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding en de Liga voor Mensenrechten een rechtszaak tegen drie organisaties aan. Die drie organisaties regelden het partijbestuur en de financiën van Vlaams Blok. Volgens het centrum en de liga had Vlaams Blok met haar verkiezingsprogramma de antiracismewet van 1981 overtreden. De organisaties wezen hiervoor naar het verkiezingsprogramma van 1999. De rechtszaak ging eerst naar een correctionele rechtbank, maar deze kon hierover niet oordelen. Het ging namelijk om een politiek misdrijf. De rechtszaak ging vervolgens naar het hof van beroep, wat Vlaams Blok veroordeelde tot het betalen van een boete. Vlaams Blok ging in hoger beroep en de rechtszaak eindigde bij het Hof van Cassatie. Het hof ging bevestigde de uitspraak, waardoor Vlaams Blok haar subsidies en toegang tot de televisie kwijtraakte.
De rechtszaak was omstreden. Vlaams Blok beschuldigde de Belgische rechtspraak van partijdigheid. Volgens de partij waren de rechters benoemd door gevestigde partijen (de establishment). Zij noemden het een politiek proces. Vlaams Blok werd in 2004 ontbonden. Uit de organisatie ontstond vervolgens Vlaams Belang.
Ideologie
Vlaams Blok stond bekend als als extreemrechtse partij. De twee belangrijkste standpunten van de partij waren de Vlaamse onafhankelijkheid en het terugdringen van immigratie. De partij wilde de Vlaamse taal en cultuur beschermen op die manier beschermen. In 1992 presenteerde de partij het 70-puntenplan. Vlaams Blok kwam toen met zeventig voorstellen om immigratie te beperken. Zo wilde de partij regels voor het verkrijgen van de Belgische nationaliteit verstrengen, uit internationale akkoorden over immigratie stappen, migranten aansporen om terug te keren naar hun land van oorsprong (remigratie), asielzoekerscentra sluiten en sociaal beleid voor asielzoekers terugdringen. Sommige van die punten waren expliciet op moslims gericht, zoals het sluiten van moskeeën en het verbieden van ritueel slachten.
Hierdoor was Vlaams Blok veel radicaler dan Volksunie, de voorloper van de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA). Volgens Vlaams Blok waren de Belgen geen volk, maar bestonden zij uit Vlamingen en Walen. Vlamingen hadden hierbij recht op een eigen staat die samenviel met huidige Vlaanderen. Vlaams Blok-politici geloofden dat Vlaanderen onafhankelijk van België moest worden. De status van Brussel (deels-Franstalig en deels-Nederlandstalig) was een discussiepunt. In Brussel pleitte Vlaams Blok voor een betere bescherming van Nederlandstaligen. Ook geloofden sommige Vlaams Blokkers dat Frans-Vlaanderen onderdeel van de Vlaamse staat moest worden. Anderen pleitten juist voor een aansluiting van Vlaanderen bij Nederland.
De partij was een voorstander van Europese samenwerking, maar vond de Europese Unie (EU) te ver gaan. In plaats daarvan wilde de partij een lossere samenwerking tussen lidstaten waarbij de nationale soevereiniteit beschermt bleef. Op sociaal vlak was Vlaams Blok conservatief. De partij was tegenstander van euthanasie en abortus. In 2003 stemde Vlaams Blok als enige Vlaamse partij tegen de invoering van het homohuwelijk.
Zetelaantal
| Jaar | Partijvoorzitter | Kamer | Senaat | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Zetels | -/+ | Zetels | -/+ | ||
| 1978 | Karel Dillen | 1/212 |
+1 | 0/106 |
= |
| 1981 | Karel Dillen | 1/212 |
= | 0/106 |
= |
| 1985 | Karel Dillen | 1/212 |
= | 0/106 |
= |
| 1987 | Karel Dillen | 2/212 |
+1 | 1/106 |
+1 |
| 1991 | Karel Dillen | 12/212 |
+10 | 5/106 |
+4 |
| 1995 | Karel Dillen | 11/150 |
-1 | 3/60 |
-2 |
| 1999 | Frank Vanhecke | 15/150 |
+4 | 4/60 |
+1 |
| 2003 | Frank Vanhecke | 18/150 |
+3 | 5/60 |
+1 |
Bronnen
- Witte, Els, Craeybeckx, Jan en Meynen, Alain (1997). Politieke Geschiedenis van België: Van 1830 tot heden. Zesde herziende uitgave, Standaard Uitgeverij NV, Antwerpen.