Gebruiker:Mike1023/Kladblok: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(33 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Infobox politieke partij
  
{{Infobox politieke partij
−
| naam = Katholieke Partij <br> ''Parti catholique''
 +
| naam = Christelijke Volkspartij (CVP) <br> ''Parti Social Chrétien'' (PSC)
−
| afbeelding = [[Bestand:KVV-PCS.png|200px]]
 +
| afbeelding =
−
| oprichting = 1869
 +
| oprichting = 1945
−
| opheffing = 1945
 +
| opheffing = 1972 (als één partij) <br> 2001 (Wallonië) <br> 2001 (Vlaanderen)
 
| actief in = {{BE}}
  
| actief in = {{BE}}
−
| richting = [[Rechts (politiek)|Centrumrechts]] tot [[rechts (politiek)|rechts]]
 +
| richting = [[Centrum (politiek)|Centrum]]
−
| stroming = Belgisch [[nationalisme]] <br> [[Christendemocratie]] <br> [[Conservatisme]]
 +
| stroming = [[Christendemocratie]] <br> [[Europeanisme]]
 
| presidentskandidaat =
 
| presidentskandidaat =
 
| president =
  
| president =
Regel 52: Regel 52:
 
| europesepartij =
  
| europesepartij =
 
| internationaal =
  
| internationaal =
−
| partijkleur =
+
| partijkleur = EEAA00
−
| voorgaand =
+
| voorgaand = [[Katholieke Partij (België)|Katholieke Partij]]
  +
| opvolgend = [[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]] <br> [[Les Engagés (politieke partij)|Cdh]]
−
| opvolgend =
  
 
| fusie =
  
| fusie =
 
| opgegaan =
  
| opgegaan =
Regel 61: Regel 61:
 
| voortzetting =
 
| voortzetting =
 
}}
  
}}
−
De '''Katholieke Partij''' ([[Frans]]: ''Parti catholique'') was een [[België|Belgische]] [[politieke partij]] die tussen 1869 en 1945 bestond. Tijdens deze periode had de Katholieke Partij verschillende namen. Tot 1921 heette de partij officieel ''Federatie van Katholieke Kringen en Conservatieve Verenigingen''. Tussen 1921 en 1936 werd de naam ''Katholiek Verbond'' gebruikt. Tussen 1936 en 1945 heette de partij ''Katholiek Blok'', waarvan het logo rechts afgebeeld staat.
+
De '''Christelijke Volkspartij''' ('''CVP''') of '''Parti Social Chrétien''' ('''PSC''') was een [[België|Belgische]] [[politieke partij]]. De CVP-PSC was één landelijke partij van 1945 tot 1972. In 1972 werden de partij gesplitst in een Vlaamse en Franstalige afdeling. Deze afdelingen werden aparte partijen, maar werkten wel op landelijk niveau samen. Ze zaten altijd met elkaar in de regering.
   
  +
De CVP-PSC was de opvolger van de [[Katholieke Partij (België)|Katholieke Partij]] in 1945. Tussen 1947 en 1999 heeft de CVP-PSC vrijwel altijd in de regering gezeten, behalve in de periode tussen 1954 en 1958. De CVP-PSC leverde in deze regeringen bijna altijd de premier. Voorbeelden hiervan zijn [[Gaston Eykens]], [[Wilfried Martens]], [[Leo Tindemans]] en [[Jean-Luc Dehaene]]. De partij speelde een belangrijk rol in de Belgische politiek. Voorbeelden zijn het ontstaan van de [[verzorgingsstaat]], de ombouw van België tot een [[federatie]] en het [[schoolpact]] van 1958. Na de [[Dioxinecrisis]] van 1999 verloor de CVP-PSC haar status als grootste partij en zat in de oppositie.
−
De partij was de tegenhanger van de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]]. Tijdens de 19e eeuw waren de katholieken en liberalen afwisselend aan de macht. Tussen de jaren 1850 en 1880 waren de katholieken vaak in de [[oppositie]]. Tussen het einde van 19e eeuw en de jaren 1930 hadden de katholieken de dominante machtspositie. Zij waren constant de grootste partij en vormden meestal de regering zonder andere partijen. Tijdens de jaren 1930 verloor de partij echter zetels, waardoor het moest samenwerken met de liberalen en de [[Belgische Werkliedenpartij]] (BWP). Na de Tweede Wereldoorlog ging de Katholieke Partij op in de [[Christelijke Volkspartij]] (CVP). De partijen [[Christen-Democratisch & Vlaams|CD&V]] en [[Les Engagés (politieke partij)|Les Engagés]] zijn afkomstig uit deze partij.
 
   
  +
In 2001 veranderde de Vlaamse afdeling van naam. Tegenwoordig staat dit bekend als [[Christen-Democratisch en Vlaams]] (CD&V). Even later veranderde ook de Franstalige afdeling van naam in ''Centre démocrate humaniste'' (Cdh), het huidige [[Les Engagés (politieke partij)|Les Engagés]].
−
De Katholieke Partij was conservatief en katholiek. Later werd de partij ook christendemocratisch, voornamelijk door de invloed van [[Adolf Daens]].
  
   
 
==Geschiedenis==
  
==Geschiedenis==
 
===Ontstaan===
  
===Ontstaan===
  +
[[Bestand:AfficheChristelijkeVolkspartij1946.jpg|right|300px|thumb|Na de Tweede Wereldoorlog vormden de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]] en [[Belgische Socialistische Partij]] een regering met de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB). De CVP was tegen het hebben van de communisten in de regering. Met deze poster uit 1946 riepen zij op om op de CVP te stemmen, zodat de KPB uit de regering gehouden werd.]]
−
Na de [[Belgische Revolutie]] van 1830 had België geen politieke partijen. In het parlement waren alle leden onafhankelijk. Deze onafhankelijke leden kon je in twee groepen verdelen: de katholieken en de liberalen. De katholieken hadden een meerderheid, maar regeerden altijd samen met de liberale minderheid. Tijdens de Belgische Revolutie hadden de twee groepen namelijk samengewerkt. Beide groepen waren (voor verschillende redenen) tegen de Nederlandse overheersing. Na de onafhankelijkheid besloten de groepen samen te werken om België op te bouwen als land. Dit wordt het [[unionisme (Nederlanden)|unionisme]] of het "monsterverbond" genoemd. In de jaren 1840 kwam er een einde dit verbond. De liberalen wilden meer vrijheden, terwijl de katholieken hiertegen waren.
 
  +
Voor de Tweede Wereldoorlog bestond de [[Katholieke Partij (België)|Katholieke Partij]]. Deze partij sinds het einde van de jaren 1890 de grootste partij van het land. De katholieken stonden onder verschillende namen bekend, zoals ''Katholiek Verbond'' (1921-1936) en ''Katholiek Blok'' (1936-1945). Tijdens de oorlog moest de regering vluchten naar [[Bordeaux]] en later [[Londen]]. Na de bevrijding van België in 1944 werd besloten om de Katholieke Partij om te bouwen tot een nieuwe partij; de ''Christelijke Volkspartij'' (CVP).
   
  +
De CVP was een centrumpartij, terwijl de Katholieke Partij centrumrechts was. De CVP wilde hierdoor een zo groot mogelijke groep vertegenwoordigen. De [[christendemocratie]] werd de officiële ideologie van de partij. De partij haalde inspiratie uit christelijke waarden en omarmde de christelijke identiteit.
−
De liberalen besloten in 1846 hun eigen partij op te richten; de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]]. De katholieken besloten ook samen te werken. Zij stelden gezamenlijke kieslijsten op voor de verkiezingen. Toch werd dit regionaal geregeld. Op 11 juli 1864 kwam er een bond tussen al deze regionale afdelingen: de ''Federatie van Katholieke Kringen en Conservatieve Verenigingen''. Dit wordt als het officiële begin van de Katholieke Partij gezien.
  
   
  +
De CVP werd na de oorlog uit de regering gehouden. In 1945 stapten de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]], de [[Belgische Socialistische Partij]] (BSP) en de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB) in een regering van [[Achiel Van Acker]] en later [[Camille Huysmans]]. De christendemocraten waren tegen de deelname van de communisten aan de regering. Zij voerden dan ook hard oppositie tegen de regeringen. In 1947 kwamen zij op deze manier in de regering terecht.
−
===Van oppositie tot machtspositie===
  
−
De Katholieke Partij bestond uit voornamelijk conservatieve politici. Zij omarmde de katholieke identiteit en het katholieke geloof. Waar de liberalen een strenge [[scheiding van kerk en staat]] wilden, wilden de katholieken juist een rol voor de kerk binnen de staat. De katholieke politici waren het oneens over de precieze rol van de kerk. Toch wilden zij dat het bijzonder onderwijs (scholen met een religieuze grondslag) net als openbaar onderwijs (scholen zonder een religieuze grondslag) geld van de overheid kregen. Tijdens de [[schoolstrijd (België)|Schoolstrijd]] probeerden zij dit te regelen. De liberalen wilden echter dat alleen het openbaar onderwijs overheidsgeld kreeg. Tijdens de 19e eeuw hadden de liberalen de meerderheid, waardoor zij hun plannen konden doordrukken.
 
   
  +
===Wederopbouw===
−
De katholieken zaten tijdens deze periode in de oppositie. In 1884 behaalden zij echter een meerderheid. De liberalen werden namelijk als extreem gezien. Veel conservatieve en gematigde liberalen stemden daarom voor de katholieken. Ook voegden enkele onafhankelijken zich bij de Katholieke Partij. De opkomst van de [[Belgische Werkliedenpartij]] (BWP) werd als een probleem gezien door de liberalen en katholieken. Door middel van stakingen dwong de BWP om het [[algemeen meervoudig kiesrecht]] in te voeren. Voorheen konden alleen mannen met een bepaald vermogen (loon of bezittingen) stemmen. Door de invoering van het algemeen meervoudig kiesrecht konden alle mannen boven de 25 jaar stemmen. Mannen die een hoog loon of vermogen hadden kregen wel één of twee extra stemmen. Als gevolg hiervan kwam de BWP in het parlement en stortte de Liberale Partij in. De Katholieke Partij wist de machtspositie in het parlement te krijgen. De partij trok zowel katholieke (en Vlaamse) arbeiders als gematigde en conservatieve liberalen aan. De Katholieke Partij kon door het algemeen meervoudig stemrecht aan de macht blijven. Tot aan de Eerste Wereldoorlog zouden er volledig katholieke regeringen zijn.
 
  +
De CVP was overigens zelf niet vrij kritiek. Tijdens de oorlog hadden verschillende personen gecollaboreerd met de Duitse bezetter. Hoge collaborateurs werden veroordeeld, maar veel laaggeplaatsen kwamen er met een kleine straf vanaf. De CVP probeerde deze mensen opnieuw te integreren in de maatschappij. Hierop kregen zij kritiek van zowel de communisten als de liberalen.
   
  +
Na de oorlog werkte de CVP vaak samen met de Belgische Socialistische Partij. De twee partijen hebben veel bijgedragen bij het ontstaan van de Belgische [[verzorgingsstaat]]. De BSP mocht in de beginjaren premier [[Paul-Henri Spaak]] leveren. Vanaf 1949 leverden de christendemocraten steeds de premier als zij in de regering waren. Tijdens de jaren 1950 en 1960 steeg de welvaart in België hard. Door de oorlog lag een groot deel van het land in puin. Na de oorlog vond de [[wederopbouw]] plaats, waarbij steden, wegen, bruggen en andere gebouwen werden hersteld.
−
De christendemocraten waren welkom binnen de partij, maar niet in de kieskring [[Aalst (Oost-Vlaanderen)|Aalst]]. Priester [[Adolf Daens]] besloot daarom zijn eigen partij op te richten; de [[Christene Volkspartij]]. Deze partij zette zich in voor de rechten van arbeiders, maar was ook onderdeel van de [[Vlaamse Beweging]]. Zo vond Daens dat het Nederlands de taal van Vlaanderen moest worden. Deans probeerde een brug te vormen tussen de conservatieve katholieken en de goddeloze liberalen en socialisten. Na de Eerste Wereldoorlog ging de Christene Volkspartij op in de Katholieke Partij en de [[Frontpartij]].
  
   
−
===Katholiek Verbond===
 +
===Koningskwestie en schoolpact===
  +
[[Bestand:AfficheChristelijkeVolkspartij1950.jpg|left|300px|thumb|Tijdens de verkiezingen van 1950 riep de CVP koningsgezinden op om tijdens het [[referendum]] ja te stemmen. De CVP was als enige partij voorstander van de terugkeer van koning [[Leopold III van België|Leopold III]] tijdens de [[Koningskwestie]]. Tijdens de verkiezingen behaalde de CVP ook een meerderheid.]]
−
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd België binnengevallen door Duitsland. De Katholieke Partij besloot samen te werken met de Belgische Werkliedenpartij (BWP) en de Liberale Partij. De drie partijen vormden één grote nationale regering om de vijand tegen te houden. Na de oorlog is de Katholieke Partij gedwongen om het [[algemeen eenvoudig kiesrecht]] in te voeren. Hierdoor kregen alle mannen slechts één stem (ongeacht hun inkomen of vermogen). Ook werd de kiesleeftijd verlaagd naar 21 jaar. Hierdoor verliest de Katholieke Partij haar machtspositie.
 
  +
De CVP was een koningsgezinde partij. Toch mocht koning [[Leopold III van België|Leopold III]] na de oorlog niet meteen terugkeren. Hij verbleef in Zwitserland, aangezien hij tijdens de oorlog weigerde uit België te vertrekken. Er ontstond zelfs een conflict met de regering. Dit wordt de [[Koningskwestie]] genoemd. In plaats daarvan was zijn broer [[regent]]. De CVP wilde als enige Belgische partij dat Leopold III zou terugkeren naar België. De andere partijen waren tegenstander. De verkiezingen van 1949 draaiden om de Koningskwestie. De CVP wist veel stemmen te behalen door te beloven dat Leopold III zou terugkeren. Toch kwamen zij een paar stemmen te kort voor een meerderheid. De Liberale Partij beloofde de CVP te steunen, maar trokken hun steun in toen het tot een stemming kwam. In 1950 werden daarom nieuwe verkiezingen gehouden. De CVP won toen een absolute meerderheid. Na een [[referendum]] werd Leopold III teruggehaald naar België. Toch leidde tot hevige protesten. Eén jaar later trad Leopold III af en gaf de kroon aan zijn zoon, koning [[Boudewijn van België|Boudewijn]].
   
  +
Tussen 1950 en 1954 vormde de CVP hierdoor in zijn eentje de regering. Dit was de laatste keer dat een Belgische politieke partij de meerderheid behaalde. Tijdens deze regering laaide de [[schoolstrijd (België)|schoolstrijd]] weer op. De regering gaf namelijk subsidies aan vrij onderwijs (scholen met een religieuze grondslag). De socialisten en liberalen waren hierop tegen. Na de verkiezingen van 1954 vormden zij een regering zonder de CVP. Zij verlaagden de subsidies voor het vrij onderwijs, wat leidde tot protesten. De protesten gingen door tot 1958. Toen werd het [[schoolpact]] gesloten, wat een einde aan de schoolstrijd maakte. Het vrij onderwijs en officieel onderwijs zouden naast elkaar blijven bestaan. Dit zou later ook in de grondwet worden gezet.
−
In 1921 besluit de partij verder te gaan als het ''Katholiek Verbond (van België)''. Nieuwe kiesverenigingen worden bij de partij betrokken, zoals de [[Boerenbond]], de Waalse landbouwverbonden en Christelijke Landsbond van de Belgische Middenstand. Ook de [[Katholieke Vlaamsche Landsbond]] van [[Frans Van Cauwelaert]] treedt toe. Hierdoor hoopte het Katholiek Verbond ook Vlaamsgezinde kiezers te trekken. Daarnaast ging de partij zich meer richten op boeren en arbeiders. Het katholieke geloof speelde nog altijd een belangrijk rol binnen de partij. Het Katholiek Verbond bleef de grootste partij van het land. Hierdoor bleef het in de regering met de hulp van liberalen en socialisten.
 
   
  +
===Splitsing===
−
In 1936 behaalde het Katholiek Verbond een grote nederlaag. De partij verloor veel zetels aan het [[Vlaamsch Nationaal Verbond]] (VNV) en de fascistische partij [[Rex (politieke partij)|Rex]]. Ze verloren zoveel zetels dat het Katholiek Verbond als tweede partij eindigde achter de Belgische Werkliedenpartij.
  
  +
Tijdens de jaren 1960 lopen de spanningen tussen Vlaanderen en Wallonië op. De Christelijke Volkspartij verliest tijdens deze periode steeds meer zetels. Waar de partij in 1958 nog 46% van de stemmen haalde, was dit in 1971 slechts 30%. In Vlaanderen wint de regionalistische [[Volksunie]] aan terrein, terwijl in Wallonië de regionalistische partijen [[DéFI|FDF]] en [[Rassemblement Wallon]] (RW) zetels winnen. Deze partijen wilden meer zelfbestuur voor hun specifieke regio's. In de jaren 1960 werd de [[taalgrens in België|taalgrens]] vastgesteld, maar enkele gemeenten aan deze grens hadden meerderheid die een andere taal sprak (de randgemeenten).
   
  +
In deze periode werden verschillende beslissingen genomen als tegemoetkoming. Zo werd de universiteiten van Leuven en Brussel gesplitst in een Nederlandstalige en Franstalige universiteit. De CVP was voorstander van het moderniseren van België, maar kreeg tegenwerking van de socialisten en liberalen. Uiteindelijk kwamen er een hele rits aan compromissen om ook de grondwet te veranderen. In 1968 begon de CVP ook met zijn eigen splitsing. In 1971 werd de partij officieel gesplitst in een Vlaams en Franstalig deel. De Christelijke Volkspartij en de Parti Social Chrétien waren nu officieel twee aparte partijen, maar bleven op landelijk niveau samenwerken. Later volgden de socialisten en liberalen hetzelfde voorbeeld.
−
===Katholiek Blok===
  
−
[[Bestand:VerkiezingsposterKatholiekePartij1939Antwerpen.jpg|right|250px|thumb|Een verkiezingsposter van het Katholiek Blok uit 1939 in Antwerpen.]]
  
   
  +
De [[federatie|federalisering]] van België zette zich door in de jaren 1980 en 1990. De Christelijke Volkspartij bleef de grootste partij van België en bleef de premier leveren. Na [[Gaston Eykens]] kwamen [[Leo Tindemans]] en [[Wilfried Martens]] aan de macht. In de regering werd vaak samengewerkt met de socialisten, maar ook de liberalen en Vlaamse en Waalse regionalisten waren welkom. Tijdens deze periode veranderd België ook enorm. Zo dienden enkele socialisten plotseling een wet in om [[abortus]] te legaliseren. De Christelijke Volkspartij wordt hierdoor overvallen en is grotendeels tegen het voorstel. Toch besluit de partij mee te werken en een comité op te stellen. In 1990 wordt abortus uiteindelijk gelegaliseerd.
−
===Tweede Wereldoorlog===
  
  +
  +
===Onder Dehaene===
  +
In 1987 maakt België een politieke crisis door. Vlaanderen en Wallonië hebben dan hun eigen ''executieve'' (een soort van bestuur). In Wallonië werken de christendemocraten samen met de socialisten, maar in Vlaanderen met de liberalen. De Waalse socialisten en Vlaamse liberalen wantrouwden elkaar enorm. Ook wilden de Vlaamse socialisten niet in de landelijke regering stappen zonder zeggenschap in de Vlaamse executieve. De situatie leek hopeloos, maar [[Jean-Luc Dehaene]] wist binnen 106 dagen een regering te vormen onder [[Wilfried Martens]].
  +
  +
Dehaene werd in 1992 zelf premier van België, ondanks dat de CVP een nederlaag behaalde tijdens de verkiezingen van 1991. Onder Dehaene werden de staatshervormingen verder uitgevoerd. Het [[Sint-Michielsakkoord]] vond plaats tijdens deze periode. Tijdens zijn tweede regering braken er echter een aantal schandalen uit, waaronder de [[zaak-Dutroux]] en de [[dioxinecrisis]]. De dioxinecrisis kwam vlak voor de verkiezingen van 1999 aan het licht. In de voedselketen waren giftige stoffen (dioxines) terechtgekomen, waar de regering van wist. In België werden massaal producten teruggeroepen, waardoor lege schappen ontstonden. Dehaene verloor de verkiezingen vanwege de crisis. De CVP was voor het eerst niet de grootste partij van het land. De partij werd ingehaald voor de liberale VLD van [[Guy Verhofstadt]].
  +
  +
===Einde===
  +
De CVP eindigde hierdoor in de oppositie. De christendemocraten gingen daarom op zoek naar een nieuwe identiteit. In Vlaanderen veranderde de Christelijke Volkspartij in 2001 van naam. Het ging verder als [[Christen-Democratisch en Vlaams]] (CD&V). Hiermee wilde de partij zijn Vlaamse identiteit benadrukken. Ook werkte de partij nauw samen met de [[Nieuw-Vlaamse Alliantie]] (N-VA). Zo deden de partijen tijdens sommige verkiezingen mee onder één kieslijst. Uiteindelijk zou de CD&V herstellen.
  +
  +
In Wallonië veranderde Parti Social Chrétien in 2002 van naam en werd ''Centre démocrate humaniste'' (Cdh). In plaats van christendemocratie ging de partij zich richten op [[humanisme]]. De Cdh was minder succesvol dan haar Vlaamse zusterpartij. In 2022 veranderde de partij opnieuw van naam en werd [[Les Engagés (politieke partij)|Les Engagés]]. Tegenwoordig is deze partij [[sociaalliberalisme|sociaalliberaal]]. Desondanks worden CD&V en Les Engagés nog steeds aangeduid als de "christendemocraten".
   
 
==Ideologie==
  
==Ideologie==
   
 
==Verkiezingsresultaten==
  
==Verkiezingsresultaten==
  +
Tot de verkiezingen van 1971 was de Christelijke Volkspartij één partij met één partijvoorzitter (of premierskandidaat). Vanaf de verkiezingen van 1971 werd de partij in een Vlaams en Franstalige partij gesplitst. Hierdoor deden ze als aparte lijsten mee aan de verkiezingen. In deze tabel zijn de zetelaantallen bij elkaar opgeteld. Er staan steeds twee partijvoorzitters (de bovenste voor de Vlaamse partij; de onderste voor de Franstalige partij).
−  
  +
{| class="wikitable"
−
==Afbeeldingen==
  
  +
|-
  +
! rowspan="2"| Jaar
  +
! rowspan="2"| Partijvoorzitter
  +
! colspan="2"| [[Kamer van Volksvertegenwoordigers|Kamer]]
  +
! colspan="2"| [[Senaat (België)|Senaat]]
  +
|-
  +
! Zetels
  +
! -/+
  +
! Zetels
  +
! -/+
  +
|-
  +
| 1946 || [[Hubert Pierlot]] || {{Percentagebalk|92|202|#EEAA00}} || - || {{Percentagebalk|51|101|#EEAA00}} || -
  +
|-
  +
| 1949 || [[Gaston Eykens]] || {{Percentagebalk|105|202|#EEAA00}} || +13 || {{Percentagebalk|54|101|#EEAA00}} || +3
  +
|-
  +
| 1950 || [[Jean Duvieusart]] || {{Percentagebalk|108|202|#EEAA00}} || +3 || {{Percentagebalk|54|101|#EEAA00}} || 0
  +
|-
  +
| 1954 || [[Jean Van Houtte]] || {{Percentagebalk|95|212|#EEAA00}} || -13 || {{Percentagebalk|49|106|#EEAA00}} || -5
  +
|-
  +
| 1958 || [[Gaston Eykens]] || {{Percentagebalk|104|212|#EEAA00}} || +9 || {{Percentagebalk|53|106|#EEAA00}} || +4
  +
|-
  +
| 1961 || [[Théo Lefèvre]] || {{Percentagebalk|96|212|#EEAA00}} || -8 || {{Percentagebalk|47|106|#EEAA00}} || -6
  +
|-
  +
| 1965 || [[Pierre Harmel]] || {{Percentagebalk|77|212|#EEAA00}} || -19 || {{Percentagebalk|44|106|#EEAA00}} || -3
  +
|-
  +
| 1968 || [[Gaston Eykens]] || {{Percentagebalk|69|212|#EEAA00}} || -8 || {{Percentagebalk|29|106|#EEAA00}} || -15
  +
|-
  +
| 1971 || [[Gaston Eykens]] <br> [[Robert J. Houden]] || {{Percentagebalk|67|212|#EEAA00}} || -2 || {{Percentagebalk|34|106|#EEAA00}} || +5
  +
|-
  +
| 1974 || [[Leo Tindemans]] <br> [[Charles-Ferdinand Nothomb]] || {{Percentagebalk|72|212|#EEAA00}} || +5 || {{Percentagebalk|37|106|#EEAA00}} || +3
  +
|-
  +
| 1977 || [[Leo Tindemans]] <br> [[Georges Gramme]] || {{Percentagebalk|80|212|#EEAA00}} || +8 || {{Percentagebalk|39|106|#EEAA00}} || +2
  +
|-
  +
| 1978 || [[Paul Vanden Boeynants]] <br> [[Charles-Ferdinand Nothomb]] || {{Percentagebalk|82|212|#EEAA00}} || +26 || {{Percentagebalk|41|106|#EEAA00}} || +2
  +
|-
  +
| 1981 || [[Mark Eykens]] || {{Percentagebalk|61|212|#EEAA00}} || -21 || {{Percentagebalk|30|106|#EEAA00}} || -11
  +
|-
  +
| 1985 || [[Wilfried Martens]] <br> [[Gérard Deprez]] || {{Percentagebalk|69|212|#EEAA00}} || +6 || {{Percentagebalk|35|106|#EEAA00}} || +5
  +
|-
  +
| 1987 || [[Wilfried Martens]] <br> [[Gérard Deprez]] || {{Percentagebalk|62|212|#EEAA00}} || -7 || {{Percentagebalk|31|106|#EEAA00}} || -4
  +
|-
  +
| 1991 || [[Wilfried Martens]] <br> [[Gérard Deprez]] || {{Percentagebalk|57|212|#EEAA00}} || -5 || {{Percentagebalk|29|106|#EEAA00}} || -2
  +
|-
  +
| 1995 || [[Jean-Luc Dehaene]] <br> [[Gérard Deprez]] || {{Percentagebalk|41|150|#EEAA00}} || -16 || {{Percentagebalk|19|71|#EEAA00}} || -10
  +
|-
  +
| 1999 || [[Jean-Luc Dehaene]] || {{Percentagebalk|32|150|#EEAA00}} || -9 || {{Percentagebalk|15|71|#EEAA00}} || -4
  +
|}
   
 
==Bronnen==
  
==Bronnen==

Versie van 1 mei 2024 09:30

Christelijke Volkspartij (CVP)
Parti Social Chrétien (PSC)
Oprichting 1945
Opheffing 1972 (als één partij)
2001 (Wallonië)
2001 (Vlaanderen)
Actief in Vlag van België België
Richting Centrum
Stroming Christendemocratie
Europeanisme
Presidentskandidaat
President
Vicepresidentskandidaat
Vicepresident
Oprichter(s)
Partijleider
Partijvoorzitter
Secretaris-generaal
-
-
-
-
-
-
-
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
Overig
Wetenschappelijk bureau
Jongerenorganisatie
Studentenorganisatie
Vrouwenbeweging
Lhbt-vleugel
Zusterpartij(en)
Fractie in het Benelux-parlement
Europese fractie
Internationale organisatie
Voorgaande partij(en) Katholieke Partij
Opvolgende partij(en) CD&V
Cdh
Fusie van
Opgegaan in
Afsplitsing van
Afsplitsing(en)
Voortzetting van
Portaal Portal.svg Politiek

De Christelijke Volkspartij (CVP) of Parti Social Chrétien (PSC) was een Belgische politieke partij. De CVP-PSC was één landelijke partij van 1945 tot 1972. In 1972 werden de partij gesplitst in een Vlaamse en Franstalige afdeling. Deze afdelingen werden aparte partijen, maar werkten wel op landelijk niveau samen. Ze zaten altijd met elkaar in de regering.

De CVP-PSC was de opvolger van de Katholieke Partij in 1945. Tussen 1947 en 1999 heeft de CVP-PSC vrijwel altijd in de regering gezeten, behalve in de periode tussen 1954 en 1958. De CVP-PSC leverde in deze regeringen bijna altijd de premier. Voorbeelden hiervan zijn Gaston Eykens, Wilfried Martens, Leo Tindemans en Jean-Luc Dehaene. De partij speelde een belangrijk rol in de Belgische politiek. Voorbeelden zijn het ontstaan van de verzorgingsstaat, de ombouw van België tot een federatie en het schoolpact van 1958. Na de Dioxinecrisis van 1999 verloor de CVP-PSC haar status als grootste partij en zat in de oppositie.

In 2001 veranderde de Vlaamse afdeling van naam. Tegenwoordig staat dit bekend als Christen-Democratisch en Vlaams (CD&V). Even later veranderde ook de Franstalige afdeling van naam in Centre démocrate humaniste (Cdh), het huidige Les Engagés.

Geschiedenis

Ontstaan

Na de Tweede Wereldoorlog vormden de Liberale Partij en Belgische Socialistische Partij een regering met de Kommunistische Partij van België (KPB). De CVP was tegen het hebben van de communisten in de regering. Met deze poster uit 1946 riepen zij op om op de CVP te stemmen, zodat de KPB uit de regering gehouden werd.

Voor de Tweede Wereldoorlog bestond de Katholieke Partij. Deze partij sinds het einde van de jaren 1890 de grootste partij van het land. De katholieken stonden onder verschillende namen bekend, zoals Katholiek Verbond (1921-1936) en Katholiek Blok (1936-1945). Tijdens de oorlog moest de regering vluchten naar Bordeaux en later Londen. Na de bevrijding van België in 1944 werd besloten om de Katholieke Partij om te bouwen tot een nieuwe partij; de Christelijke Volkspartij (CVP).

De CVP was een centrumpartij, terwijl de Katholieke Partij centrumrechts was. De CVP wilde hierdoor een zo groot mogelijke groep vertegenwoordigen. De christendemocratie werd de officiële ideologie van de partij. De partij haalde inspiratie uit christelijke waarden en omarmde de christelijke identiteit.

De CVP werd na de oorlog uit de regering gehouden. In 1945 stapten de Liberale Partij, de Belgische Socialistische Partij (BSP) en de Kommunistische Partij van België (KPB) in een regering van Achiel Van Acker en later Camille Huysmans. De christendemocraten waren tegen de deelname van de communisten aan de regering. Zij voerden dan ook hard oppositie tegen de regeringen. In 1947 kwamen zij op deze manier in de regering terecht.

Wederopbouw

De CVP was overigens zelf niet vrij kritiek. Tijdens de oorlog hadden verschillende personen gecollaboreerd met de Duitse bezetter. Hoge collaborateurs werden veroordeeld, maar veel laaggeplaatsen kwamen er met een kleine straf vanaf. De CVP probeerde deze mensen opnieuw te integreren in de maatschappij. Hierop kregen zij kritiek van zowel de communisten als de liberalen.

Na de oorlog werkte de CVP vaak samen met de Belgische Socialistische Partij. De twee partijen hebben veel bijgedragen bij het ontstaan van de Belgische verzorgingsstaat. De BSP mocht in de beginjaren premier Paul-Henri Spaak leveren. Vanaf 1949 leverden de christendemocraten steeds de premier als zij in de regering waren. Tijdens de jaren 1950 en 1960 steeg de welvaart in België hard. Door de oorlog lag een groot deel van het land in puin. Na de oorlog vond de wederopbouw plaats, waarbij steden, wegen, bruggen en andere gebouwen werden hersteld.

Koningskwestie en schoolpact

Tijdens de verkiezingen van 1950 riep de CVP koningsgezinden op om tijdens het referendum ja te stemmen. De CVP was als enige partij voorstander van de terugkeer van koning Leopold III tijdens de Koningskwestie. Tijdens de verkiezingen behaalde de CVP ook een meerderheid.

De CVP was een koningsgezinde partij. Toch mocht koning Leopold III na de oorlog niet meteen terugkeren. Hij verbleef in Zwitserland, aangezien hij tijdens de oorlog weigerde uit België te vertrekken. Er ontstond zelfs een conflict met de regering. Dit wordt de Koningskwestie genoemd. In plaats daarvan was zijn broer regent. De CVP wilde als enige Belgische partij dat Leopold III zou terugkeren naar België. De andere partijen waren tegenstander. De verkiezingen van 1949 draaiden om de Koningskwestie. De CVP wist veel stemmen te behalen door te beloven dat Leopold III zou terugkeren. Toch kwamen zij een paar stemmen te kort voor een meerderheid. De Liberale Partij beloofde de CVP te steunen, maar trokken hun steun in toen het tot een stemming kwam. In 1950 werden daarom nieuwe verkiezingen gehouden. De CVP won toen een absolute meerderheid. Na een referendum werd Leopold III teruggehaald naar België. Toch leidde tot hevige protesten. Eén jaar later trad Leopold III af en gaf de kroon aan zijn zoon, koning Boudewijn.

Tussen 1950 en 1954 vormde de CVP hierdoor in zijn eentje de regering. Dit was de laatste keer dat een Belgische politieke partij de meerderheid behaalde. Tijdens deze regering laaide de schoolstrijd weer op. De regering gaf namelijk subsidies aan vrij onderwijs (scholen met een religieuze grondslag). De socialisten en liberalen waren hierop tegen. Na de verkiezingen van 1954 vormden zij een regering zonder de CVP. Zij verlaagden de subsidies voor het vrij onderwijs, wat leidde tot protesten. De protesten gingen door tot 1958. Toen werd het schoolpact gesloten, wat een einde aan de schoolstrijd maakte. Het vrij onderwijs en officieel onderwijs zouden naast elkaar blijven bestaan. Dit zou later ook in de grondwet worden gezet.

Splitsing

Tijdens de jaren 1960 lopen de spanningen tussen Vlaanderen en Wallonië op. De Christelijke Volkspartij verliest tijdens deze periode steeds meer zetels. Waar de partij in 1958 nog 46% van de stemmen haalde, was dit in 1971 slechts 30%. In Vlaanderen wint de regionalistische Volksunie aan terrein, terwijl in Wallonië de regionalistische partijen FDF en Rassemblement Wallon (RW) zetels winnen. Deze partijen wilden meer zelfbestuur voor hun specifieke regio's. In de jaren 1960 werd de taalgrens vastgesteld, maar enkele gemeenten aan deze grens hadden meerderheid die een andere taal sprak (de randgemeenten).

In deze periode werden verschillende beslissingen genomen als tegemoetkoming. Zo werd de universiteiten van Leuven en Brussel gesplitst in een Nederlandstalige en Franstalige universiteit. De CVP was voorstander van het moderniseren van België, maar kreeg tegenwerking van de socialisten en liberalen. Uiteindelijk kwamen er een hele rits aan compromissen om ook de grondwet te veranderen. In 1968 begon de CVP ook met zijn eigen splitsing. In 1971 werd de partij officieel gesplitst in een Vlaams en Franstalig deel. De Christelijke Volkspartij en de Parti Social Chrétien waren nu officieel twee aparte partijen, maar bleven op landelijk niveau samenwerken. Later volgden de socialisten en liberalen hetzelfde voorbeeld.

De federalisering van België zette zich door in de jaren 1980 en 1990. De Christelijke Volkspartij bleef de grootste partij van België en bleef de premier leveren. Na Gaston Eykens kwamen Leo Tindemans en Wilfried Martens aan de macht. In de regering werd vaak samengewerkt met de socialisten, maar ook de liberalen en Vlaamse en Waalse regionalisten waren welkom. Tijdens deze periode veranderd België ook enorm. Zo dienden enkele socialisten plotseling een wet in om abortus te legaliseren. De Christelijke Volkspartij wordt hierdoor overvallen en is grotendeels tegen het voorstel. Toch besluit de partij mee te werken en een comité op te stellen. In 1990 wordt abortus uiteindelijk gelegaliseerd.

Onder Dehaene

In 1987 maakt België een politieke crisis door. Vlaanderen en Wallonië hebben dan hun eigen executieve (een soort van bestuur). In Wallonië werken de christendemocraten samen met de socialisten, maar in Vlaanderen met de liberalen. De Waalse socialisten en Vlaamse liberalen wantrouwden elkaar enorm. Ook wilden de Vlaamse socialisten niet in de landelijke regering stappen zonder zeggenschap in de Vlaamse executieve. De situatie leek hopeloos, maar Jean-Luc Dehaene wist binnen 106 dagen een regering te vormen onder Wilfried Martens.

Dehaene werd in 1992 zelf premier van België, ondanks dat de CVP een nederlaag behaalde tijdens de verkiezingen van 1991. Onder Dehaene werden de staatshervormingen verder uitgevoerd. Het Sint-Michielsakkoord vond plaats tijdens deze periode. Tijdens zijn tweede regering braken er echter een aantal schandalen uit, waaronder de zaak-Dutroux en de dioxinecrisis. De dioxinecrisis kwam vlak voor de verkiezingen van 1999 aan het licht. In de voedselketen waren giftige stoffen (dioxines) terechtgekomen, waar de regering van wist. In België werden massaal producten teruggeroepen, waardoor lege schappen ontstonden. Dehaene verloor de verkiezingen vanwege de crisis. De CVP was voor het eerst niet de grootste partij van het land. De partij werd ingehaald voor de liberale VLD van Guy Verhofstadt.

Einde

De CVP eindigde hierdoor in de oppositie. De christendemocraten gingen daarom op zoek naar een nieuwe identiteit. In Vlaanderen veranderde de Christelijke Volkspartij in 2001 van naam. Het ging verder als Christen-Democratisch en Vlaams (CD&V). Hiermee wilde de partij zijn Vlaamse identiteit benadrukken. Ook werkte de partij nauw samen met de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA). Zo deden de partijen tijdens sommige verkiezingen mee onder één kieslijst. Uiteindelijk zou de CD&V herstellen.

In Wallonië veranderde Parti Social Chrétien in 2002 van naam en werd Centre démocrate humaniste (Cdh). In plaats van christendemocratie ging de partij zich richten op humanisme. De Cdh was minder succesvol dan haar Vlaamse zusterpartij. In 2022 veranderde de partij opnieuw van naam en werd Les Engagés. Tegenwoordig is deze partij sociaalliberaal. Desondanks worden CD&V en Les Engagés nog steeds aangeduid als de "christendemocraten".

Ideologie

Verkiezingsresultaten

Tot de verkiezingen van 1971 was de Christelijke Volkspartij één partij met één partijvoorzitter (of premierskandidaat). Vanaf de verkiezingen van 1971 werd de partij in een Vlaams en Franstalige partij gesplitst. Hierdoor deden ze als aparte lijsten mee aan de verkiezingen. In deze tabel zijn de zetelaantallen bij elkaar opgeteld. Er staan steeds twee partijvoorzitters (de bovenste voor de Vlaamse partij; de onderste voor de Franstalige partij).

Jaar Partijvoorzitter Kamer Senaat
Zetels -/+ Zetels -/+
1946 Hubert Pierlot
92/202
 -
51/101
 -
1949 Gaston Eykens
105/202
 +13
54/101
 +3
1950 Jean Duvieusart
108/202
 +3
54/101
 0
1954 Jean Van Houtte
95/212
 -13
49/106
 -5
1958 Gaston Eykens
104/212
 +9
53/106
 +4
1961 Théo Lefèvre
96/212
 -8
47/106
 -6
1965 Pierre Harmel
77/212
 -19
44/106
 -3
1968 Gaston Eykens
69/212
 -8
29/106
 -15
1971 Gaston Eykens
Robert J. Houden
67/212
 -2
34/106
 +5
1974 Leo Tindemans
Charles-Ferdinand Nothomb
72/212
 +5
37/106
 +3
1977 Leo Tindemans
Georges Gramme
80/212
 +8
39/106
 +2
1978 Paul Vanden Boeynants
Charles-Ferdinand Nothomb
82/212
 +26
41/106
 +2
1981 Mark Eykens
61/212
 -21
30/106
 -11
1985 Wilfried Martens
Gérard Deprez
69/212
 +6
35/106
 +5
1987 Wilfried Martens
Gérard Deprez
62/212
 -7
31/106
 -4
1991 Wilfried Martens
Gérard Deprez
57/212
 -5
29/106
 -2
1995 Jean-Luc Dehaene
Gérard Deprez
41/150
 -16
19/71
 -10
1999 Jean-Luc Dehaene
32/150
 -9
15/71
 -4

Bronnen

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Gebruiker:Mike1023/Kladblok&oldid=857797"