Gebruiker:Mike1023/Kladblok
| Volksunie | |
|
| |
|---|---|
| Oprichting | 1954 |
| Opheffing | 2001 |
| Actief in |  Vlaanderen  Brussels Hoofdstedelijk Gewest
|
| Richting | Centrum |
| Stroming | Vlaams nationalisme Federalisme |
| Overig | |
| Voorgaande partij(en) | Christelijke Vlaamse Volksunie |
| Opvolgende partij(en) | Nieuw-Vlaamse Alliantie Spirit |
Portaal  Politiek
| |
De Volksunie (VU) was een politieke partij in België tussen 1954 en 2001. De Volksunie was een centrumpartij met zowel linkse als rechtse standpunten. Soms wordt de partij ook wel beschreven als een big tent. De Volksunie was actief in Brussel en Vlaanderen en was een voorstander van het Vlaams nationalisme. De partij wilde meer zelfbestuur voor Vlaanderen en wilde van België een federatie maken. Sommige leden van de Volksunie waren voorstander van Vlaamse onafhankelijkheid.
Na de Tweede Wereldoorlog werden er verschillende kleinere Vlaams-nationalistische partijen opgericht. Vanwege de Vlaamse collaboratie tijdens de oorlog werden die partijen meestal gewantrouwd. De Volksunie wist door te breken in 1954. Tijdens de jaren 1970 en 1980 speelde de Volksunie een grote rol in de Belgische politiek. Tussen 1977 en 1979 en tussen 1988 en 1991 zat de Volksunie zelfs in de (federale) regering. Ook heeft de partij verschillende keren in de Vlaamse en Brusselse Regering. Tijdens de jaren 1990 zag de partij een daling in zetel. Uiteindelijk viel de partij in 2000 uit elkaar door het Lambermontakkoord.
De Volksunie werd opgevolgd door de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA) in 2001. De N-VA trok vooral de rechtse Volksunie-leden aan. De progressieve, linksere Volksunie-leden creëerden een nieuwe partij onder de naam Spirit, die uiteindelijk opging in Groen in 2012. Andere leden vertrokken naar andere partijen, zoals sp.a, Open Vld en CD&V.
Geschiedenis
Voorgeschiedenis
Sinds 1919 zijn er in het Belgisch parlement Vlaams-nationalistische partijen aanwezig. Voorheen was de Vlaamse Beweging enkel actief binnen de drie grote traditionele partijen (de sociaaldemocraten, de christendemocraten en de liberalen). In 1919 kwam de Frontpartij in het Belgisch parlement terecht. De partij was aanvankelijk centrumlinks, maar werd door de jaren heen steeds rechtser. De Frontpartij werd opgevolgd door het radicaal-rechtse Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De VNV was de Vlaamse versie van de Nationaal-Socialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP). Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte de partij ook nauw samen met de Duitse bezetter. Na de oorlog werd de VNV verboden. Voormalige leden werden gearresteerd en veroordeeld.
Door de collaboratie met de Duitse bezetter kreeg de Vlaamse Beweging een slechte naam. Hierdoor durfden mensen niet snel op Vlaams-nationalistische partijen te stemmen. Na de Tweede Wereldoorlog ontstonden enkele kleine Vlaams-nationalistische partijen, zoals de Vlaamse Concentratie (VC). In 1954 behaalde de Christelijke Vlaamse Volksunie (CVV) één zetel in het Belgisch parlement. Het was de eerste Vlaams-nationalistische partij die verkozen werd na de Tweede Wereldoorlog. Die partij spatte kort na de winst uiteen.
Beginjaren
Datzelfde jaar richtten Frans Van der Elst, Walter Couvreur, Herman Wagemans, Rudi van der Paal, Wim Jorissen, Ludo Sels, Frans Baert en René Proost de Volksunie op. Couvreur was eerst partijvoorzitter, maar in 1955 gaf hij het voorzitterschap over aan Van der Elst. Op het eerste partijcongres werd expliciet afstand genomen van de VNV. De Volksunie had hierdoor ook een andere partijstructuur. Hoewel de partij geïnspireerd was door het christendom, waren ook andere levensovertuigingen welkom. De partij wilde België omvormen in een federatie, waarbij Vlaanderen meer zelfbestuur zou krijgen.
In 1958 deed de Volksunie voor het eerst mee aan de verkiezingen. De partij behaalde toen één zetel in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. De Volksunie trok voornamelijk kiezers van de Christelijke Volkspartij (CVP). Toch waren die kiezers niet van plan om Volksunie te stemmen, omdat in België de schoolstrijd aan de gang was. Veel katholieke kiezers zagen een stem op de Volksunie daarom als verloren stem.
Hoogtepunt
Tijdens de jaren 1960 maakte de partij een groei door. Er ontstond namelijk meer aandacht voor de thema's taal en cultuur. De Volksunie organiseerde protesten en zelfs een mars naar Brussel. Naast culturele thema's hield de Volksunie zich ook bezig met sociaal-economische thema's. Zo wilde de partij meer werkgelegenheid in Vlaanderen. De partij steunde ook Vlaamse boeren en de Vlaamse industriearbeiders. In de beginjaren werd de Volksunie gesteund door de Vlaamse Militairen Orde (VMO). Die vereniging was redelijk omstreden en werd later extreemrechts. In 1963 verbrak de Volksunie de banden met de VMO. Dat leidde tot een conflict binnen de Volksunie. Daniël Deconinck scheidde zich af van de partij en samen met medestanders deed hij in 1965 mee onder een aparte lijst (Vlaamse Demokraten).
Desondanks wist de Volksunie meer zetels te krijgen. In de jaren 1960 omarmde de partij ook meer progressieve thema's om Vlaamse jongeren aan te spreken. Zo was de Volksunie de eerste partij die zich zorgen maakte om het milieu. Ook stonden thema's als gelijkheid hoog op het vaandel. In 1975 volgde Hugo Schlitz Van der Elst op als partijvoorzitter. De partij mocht toen samen met Waals-nationalistische partijen rond de tafel zitten om staatshervormingen te discussiëren. Zo was de partij in 1977 betrokken bij het Egmontpact.
Het Egmontpact zorgde voor een kleine scheuring binnen de partij. Radicale leden splitsten zich af en vormden de Vlaamse Nationale Partij (VNP) en de Vlaamse Volkspartij (VVP). Die partijen vormden vervolgens een gezamenlijk lijst: Vlaams Blok, de voorloper van Vlaams Belang. Hierdoor had de Volksunie voor het eerst concurrentie. In tegenstelling tot Vlaams Blok was de Volksunie gematigder en deed ook mee aan regeringen.
Einde
In de jaren 1990 zag de partij een verval. De Volksunie verloor veel leden en kiezers aan andere partijen. Aan de ene kant gingen kiezers naar andere partijen die niet uitgesproken Vlaams-nationalistisch waren, zoals de liberalen, christendemocraten, groenen en sociaaldemocraten. Die partijen waren inmiddels voorstander van een federaal België en promoten de Vlaamse cultuur. Ook waren de partijen gesplitst in een Franstalige en Vlaamse partij. Aan de andere kant gingen meer radicale leden naar Vlaams Blok. Tijdens de verkiezingen van 1991 behaalde die partij een grote stemmenwinst (Zwarte Zondag). Volksunie en de andere Vlaamse partijen spraken toen het cordon sanitaire af: ze weigerden met Vlaams Blok (en later Vlaams Belang) samen te werken op ieder niveau.
In 1998 ontstond een vernieuwingsbeweging met de naam iD21. De beweging was links-liberaal en wilde de Vlaamse Beweging een nieuw leven in blazen. iD21 werkte voor de verkiezingen van 1999 samen met de Volksunie onder één lijst. De partij behaalde toen een lichte winst. De Volksunie viel uiteindelijk uit elkaar door het Lambermontakkoord van 2001. Voorzitter Geert Bourgeois nam toen ontslag.
Conservatieve Volksunie-politici richtten vervolgens de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA) op. Die partij bestaat nog steeds en groeide uit tot een van de grootste Belgische partijen. De progressieve leden van de Volksunie richtten hun eigen partij op met de naam Spirit. Spirit was een sociaalliberale partij die een kartel vormde met de Socialistische Partij Anders (sp.a). De partij werd later omgedoopt in VlaamsProgressieven en vervolgens de Sociaal-Liberale Partij. In 2012 ging Spirit op in de sp.a, hoewel sommige leden naar andere partijen overstapten.
Ideologie
De Volksunie was een centrumpartij. De partij wordt soms omschreven als big tent of catch-all-partij. Dat betekent dat de partij niet op de traditionele links-rechts-as valt. In plaats daarvan had de Volksunie zowel linkse als rechtse standpunten. Hierdoor had de partij ook een linker- en rechtervleugel. Aan de ene kant waren er Volksuniepolitici die eerder sociaalliberaal of sociaaldemocratisch waren. Aan de andere kant zaten er politici in de partij die eerder conservatief of rechts-liberaal waren. De partij had ook zowel progressieve als conservatieve standpunten.
De enige ideologie die voor alle Volksuniepolitici gold was het Vlaams-nationalisme. Toch waren daarbinnen ook verschillende stromingen. Sommige gematigde politici wilden juist meer zelfbestuur voor Vlaanderen, terwijl radicalere politici Vlaamse onafhankelijkheid wilden. Die radicale fractie was wel van mening dat zelfbestuur een stap was richting Vlaamse onafhankelijkheid.
Als gevolg van de verschillende ideologieën vertrokken de politici van de Volksunie naar allerlei verschillende partijen.
Zetelaantal
Hieronder zie je een overzicht van het aantal zetels van de Volksunie in het Belgisch (federaal) parlement. Tijdens de verkiezingen van 1999 vormde de Volksunie samen met iD21 één gezamenlijke lijst onder de naam VU&ID. iD21 was een links-liberale beweging die zich vooral op jongeren en groene politiek richtte.
| Jaar | Partijvoorzitter | Kamer | Senaat | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Zetels | -/+ | Zetels | -/+ | ||
| 1958 | Frans Van der Elst | 1/212 |
+1 | 0/106 |
= |
| 1961 | Frans Van der Elst | 5/212 |
+4 | 1/106 |
+1 |
| 1965 | Frans Van der Elst | 12/212 |
+7 | 4/106 |
+3 |
| 1968 | Frans Van der Elst | 20/212 |
+8 | 9/106 |
+5 |
| 1971 | Frans Van der Elst | 21/212 |
+1 | 12/106 |
+3 |
| 1974 | Frans Van der Elst | 22/212 |
+1 | 10/106 |
-2 |
| 1977 | Hugo Schiltz | 20/212 |
-2 | 10/106 |
= |
| 1978 | Hugo Schiltz | 14/212 |
-6 | 7/106 |
-3 |
| 1981 | Vic Anciaux | 20/212 |
+6 | 10/106 |
+3 |
| 1985 | Vic Anciaux | 16/212 |
-4 | 8/106 |
-2 |
| 1987 | Jaak Gabriëls | 16/212 |
= | 8/106 |
= |
| 1991 | Jaak Gabriëls | 10/212 |
-6 | 5/106 |
-3 |
| 1995 | Bert Anciaux | 5/150 |
-5 | 3/40 |
-2 |
| 1999 | Patrik Vankrunkelsven | 8/150 |
+3 | 3/40 |
= |
Bronnen
- Artikel in de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging
- Witte, Els, Craeybeckx, Jan en Meynen, Alain (1997). Politieke Geschiedenis van België: Van 1830 tot heden. Zesde herziende uitgave, Standaard Uitgeverij NV, Antwerpen.