Gebruiker:Mike1023/Kladblok: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(187 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
{{Infobox theaterstuk
 +
{{Infobox politieke partij
  +
| naam = Christelijke Volkspartij (CVP) <br> ''Parti Social Chrétien'' (PSC)
−
| titel = Othello
  
−
| afbeelding = Thomas_W_Keene_in_Othello_3h00058u.jpg
 +
| afbeelding =
−
| ander formaat =
+
| oprichting = 1945
  +
| opheffing = 1972 (als één partij) <br> 2001 (Wallonië) <br> 2001 (Vlaanderen)
−
| alternatieve titel = The Tragedy of Othello, the Moor of Venice
  
−
| schrijver = [[William Shakespeare]]
 +
| actief in = {{BE}}
−
| taal = [[Engels]]
 +
| richting = [[Centrum (politiek)|Centrum]]
−
| land = {{XE}}
 +
| stroming = [[Christendemocratie]] <br> [[Europeanisme]]
  +
| presidentskandidaat =
−
| genre = [[Tragedie]]
  
−
| datum = 1603/1604
 +
| president =
  +
| vicepresidentskandidaat =
−
| akte = 5
  
−
| isbn =
 +
| vicepresident =
  +
| oprichter =
−
| uitgever =
  
−
| bijzonderheden =
 +
| partijleider =
  +
| partijvoorzitter =
−
| tekst =
  
  +
| secretaris-generaal =
  +
| naamkamer1 =
  +
| naamkamer2 =
  +
| naamkamer3 =
  +
| naamkamer4 =
  +
| naamkamer5 =
  +
| naamkamer6 =
  +
| naamkamer7 =
  +
| fractieleider1 =
  +
| fractieleider2 =
  +
| fractieleider3 =
  +
| fractieleider4 =
  +
| fractieleider5 =
  +
| fractieleider6 =
  +
| fractieleider7 =
  +
| zetels1 =
  +
| zetels2 =
  +
| zetels3 =
  +
| zetels4 =
  +
| zetels5 =
  +
| zetels6 =
  +
| zetels7 =
  +
| kamer1 =
  +
| kamer2 =
  +
| kamer3 =
  +
| kamer4 =
  +
| kamer5 =
  +
| kamer6 =
  +
| kamer7 =
  +
| bureau =
  +
| jongerenorganisatie =
  +
| studentenorganisatie =
  +
| vrouwenbeweging =
  +
| lhbt-vleugel =
  +
| zusterpartij =
  +
| beneuxpartij =
  +
| europesepartij =
  +
| internationaal =
  +
| partijkleur = EEAA00
  +
| voorgaand = [[Katholieke Partij (België)|Katholieke Partij]]
  +
| opvolgend = [[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]] <br> [[Les Engagés (politieke partij)|Cdh]]
  +
| fusie =
  +
| opgegaan =
  +
| afsplitsing =
  +
| afgesplitst =
  +
| voortzetting =
 
}}
  
}}
  +
De '''Christelijke Volkspartij''' ('''CVP''') of '''Parti Social Chrétien''' ('''PSC''') was een [[België|Belgische]] [[politieke partij]]. De CVP-PSC was één landelijke partij van 1945 tot 1972. In 1972 werden de partij gesplitst in een Vlaamse en Franstalige afdeling. Deze afdelingen werden aparte partijen, maar werkten wel op landelijk niveau samen. Ze zaten altijd met elkaar in de regering.
−
'''Othello''' is een beroemd [[toneelstuk]] van de Engelse schrijver [[William Shakespeare]]. Hij schreef het stuk in 1603 of 1604. In 1604 werd het toneelstuk voor het eerst opgevoerd aan het hof van de Engelse koning [[Jacobus I van Engeland|Jacobus I]]. Othello wordt gezien als een van Shakespeares "grote [[tragedie]]s" samen met ''[[Hamlet]]'', ''[[Macbeth]]'' en ''[[Koning Lear]]''.
 
   
  +
De CVP-PSC was de opvolger van de [[Katholieke Partij (België)|Katholieke Partij]] in 1945. Tussen 1947 en 1999 heeft de CVP-PSC vrijwel altijd in de regering gezeten, behalve in de periode tussen 1954 en 1958. De CVP-PSC leverde in deze regeringen bijna altijd de premier. Voorbeelden hiervan zijn [[Gaston Eykens]], [[Wilfried Martens]], [[Leo Tindemans]] en [[Jean-Luc Dehaene]]. De partij speelde een belangrijk rol in de Belgische politiek. Voorbeelden zijn het ontstaan van de [[verzorgingsstaat]], de ombouw van België tot een [[federatie]] en het [[schoolpact]] van 1958. Na de [[Dioxinecrisis]] van 1999 verloor de CVP-PSC haar status als grootste partij en zat in de oppositie.
−
Het toneelstuk speelt zich af in [[Venetië]]. De Afrikaanse prins Othello (een [[Moren|Moor]]) trouwt in het geheim met Desdemona, de dochter van Brabantio. Rodrigo is echter ook verliefd op Desdemona. Hij wordt door Iago (die een intense haat voor Othello heeft) opgehitst om het geheime huwelijk aan Brabantio te verraden. Uiteindelijk bedenkt Iago een plan om Othello tot zijn val te brengen; hij laat het lijken of dat Desdemona vreemdgaat.
  
   
  +
In 2001 veranderde de Vlaamse afdeling van naam. Tegenwoordig staat dit bekend als [[Christen-Democratisch en Vlaams]] (CD&V). Even later veranderde ook de Franstalige afdeling van naam in ''Centre démocrate humaniste'' (Cdh), het huidige [[Les Engagés (politieke partij)|Les Engagés]].
−
Othello behoort tot de bekendste toneelstukken van Shakespeare en wordt nog steeds regelmatig opgevoerd. Ook is het toneelstuk verschillende keren gebruikt voor films en andere werken, zoals de opera ''[[Otello (opera)|Otello]]'' van [[Giuseppe Verdi]].
  
   
−
==Personages==
 +
==Geschiedenis==
  +
===Ontstaan===
  +
[[Bestand:AfficheChristelijkeVolkspartij1946.jpg|right|300px|thumb|Na de Tweede Wereldoorlog vormden de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]] en [[Belgische Socialistische Partij]] een regering met de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB). De CVP was tegen het hebben van de communisten in de regering. Met deze poster uit 1946 riepen zij op om op de CVP te stemmen, zodat de KPB uit de regering gehouden werd.]]
  +
Voor de Tweede Wereldoorlog bestond de [[Katholieke Partij (België)|Katholieke Partij]]. Deze partij sinds het einde van de jaren 1890 de grootste partij van het land. De katholieken stonden onder verschillende namen bekend, zoals ''Katholiek Verbond'' (1921-1936) en ''Katholiek Blok'' (1936-1945). Tijdens de oorlog moest de regering vluchten naar [[Bordeaux]] en later [[Londen]]. Na de bevrijding van België in 1944 werd besloten om de Katholieke Partij om te bouwen tot een nieuwe partij; de ''Christelijke Volkspartij'' (CVP).
   
  +
De CVP was een centrumpartij, terwijl de Katholieke Partij centrumrechts was. De CVP wilde hierdoor een zo groot mogelijke groep vertegenwoordigen. De [[christendemocratie]] werd de officiële ideologie van de partij. De partij haalde inspiratie uit christelijke waarden en omarmde de christelijke identiteit.
−
==Samenvatting==
  
−
===Akte 1===
  
−
Othello en Desdemona zijn in het geheim getrouwd zonder dat Desdemonas vader (Brabantio) hiervan weet. Roderigo is echter verliefd op Desdemona. Hij klaagt bij zijn vriend Iago dat hij niets over het geheime huwelijk heeft gezegd. Roderigo had namelijk tegen Brabantio gezegd dat hij met Desdemona wilde trouwen. Brabantio weigerde het huwelijk toe te staan. Iago heeft een intense haat voor Othello. Othello had namelijk de [[aristocratie|aristocraat]] Cassio benoemd voor een hoge functie, waar Iago zichzelf meer geschikt voor vindt. Iago besluit samen te werken met Roderigo om Othello omver te werpen.
 
   
  +
De CVP werd na de oorlog uit de regering gehouden. In 1945 stapten de [[Liberale Partij (België)|Liberale Partij]], de [[Belgische Socialistische Partij]] (BSP) en de [[Kommunistische Partij van België]] (KPB) in een regering van [[Achiel Van Acker]] en later [[Camille Huysmans]]. De christendemocraten waren tegen de deelname van de communisten aan de regering. Zij voerden dan ook hard oppositie tegen de regeringen. In 1947 kwamen zij op deze manier in de regering terecht.
−
Zij gaan 's nachts naar het huis van Brabantio. Zij vertellen hem dat zijn dochter in het geheim met Othello getrouwd is. Brabantio wordt kwaad en wil Othello confronteren. De Turken dreigen echter de Venetiaanse kolonie [[Cyprus]] aan te vallen. Othello (die veldheer is) wordt daarom door de senatoren opgeroepen om raad te geven. Brabantio vergezelt Othello naar de vergadering. Hier beschuldigt hij Othello ervan Desdemona te hebben behekst. Othello moet zich hierdoor verdedigen voor de [[doge (titel)|doge]] en andere senatoren. Hij vertelt dat Desdemona echt van hem houdt, wat vervolgens door Desdemona zelf bevestigd wordt. De doge en senatoren geloven hem, maar Brabantio waarschuwt hem. Hij vertelt Othello dat Desdemona hem op een dag zal bedriegen. Iago hoort dit en besluit een plan te smeden.
 
   
  +
===Wederopbouw===
−
Othello vertrekt samen met Cassio en Desdemona naar Cyprus.
  
  +
De CVP was overigens zelf niet vrij kritiek. Tijdens de oorlog hadden verschillende personen gecollaboreerd met de Duitse bezetter. Hoge collaborateurs werden veroordeeld, maar veel laaggeplaatsen kwamen er met een kleine straf vanaf. De CVP probeerde deze mensen opnieuw te integreren in de maatschappij. Hierop kregen zij kritiek van zowel de communisten als de liberalen.
   
  +
Na de oorlog werkte de CVP vaak samen met de Belgische Socialistische Partij. De twee partijen hebben veel bijgedragen bij het ontstaan van de Belgische [[verzorgingsstaat]]. De BSP mocht in de beginjaren premier [[Paul-Henri Spaak]] leveren. Vanaf 1949 leverden de christendemocraten steeds de premier als zij in de regering waren. Tijdens de jaren 1950 en 1960 steeg de welvaart in België hard. Door de oorlog lag een groot deel van het land in puin. Na de oorlog vond de [[wederopbouw]] plaats, waarbij steden, wegen, bruggen en andere gebouwen werden hersteld.
−
===Akte 2===
  
−
Op Cyprus verwachten zij het Turkse leger tegen te komen. De Turkse vloot is echter volledig verwoest tijdens een [[storm]]. De Venetianen zien dit als overwinning, aangezien Cyprus nu veilig is. Othello geeft de opdracht om een feest te geven. Hij en Desdemona verlaten dit feest om de huwelijksnacht door te brengen.
 
   
  +
===Koningskwestie en schoolpact===
−
Op het feest weet Iago om Cassio dronken te krijgen. Roderigo daagt Cassio vervolgens uit voor een duel, waardoor Cassio woedend wordt. Montano probeert Cassio te calmeren, maar Cassio begint te vechten en Montano raakt gewond. Op dat moment komt Othello terug op het feest. Hij geeft Cassio de schuld en neemt zijn hoge functie af. Iago zet Cassio er volgens toe aan om Desdemona te vragen of zij haar man kan beïnvloeden. Hierdoor hoopt Cassio zijn rang terug te krijgen. Iago ziet dit als onderdeel van zijn plan.
  
  +
[[Bestand:AfficheChristelijkeVolkspartij1950.jpg|left|300px|thumb|Tijdens de verkiezingen van 1950 riep de CVP koningsgezinden op om tijdens het [[referendum]] ja te stemmen. De CVP was als enige partij voorstander van de terugkeer van koning [[Leopold III van België|Leopold III]] tijdens de [[Koningskwestie]]. Tijdens de verkiezingen behaalde de CVP ook een meerderheid.]]
  +
De CVP was een koningsgezinde partij. Toch mocht koning [[Leopold III van België|Leopold III]] na de oorlog niet meteen terugkeren. Hij verbleef in Zwitserland, aangezien hij tijdens de oorlog weigerde uit België te vertrekken. Er ontstond zelfs een conflict met de regering. Dit wordt de [[Koningskwestie]] genoemd. In plaats daarvan was zijn broer [[regent]]. De CVP wilde als enige Belgische partij dat Leopold III zou terugkeren naar België. De andere partijen waren tegenstander. De verkiezingen van 1949 draaiden om de Koningskwestie. De CVP wist veel stemmen te behalen door te beloven dat Leopold III zou terugkeren. Toch kwamen zij een paar stemmen te kort voor een meerderheid. De Liberale Partij beloofde de CVP te steunen, maar trokken hun steun in toen het tot een stemming kwam. In 1950 werden daarom nieuwe verkiezingen gehouden. De CVP won toen een absolute meerderheid. Na een [[referendum]] werd Leopold III teruggehaald naar België. Toch leidde tot hevige protesten. Eén jaar later trad Leopold III af en gaf de kroon aan zijn zoon, koning [[Boudewijn van België|Boudewijn]].
   
  +
Tussen 1950 en 1954 vormde de CVP hierdoor in zijn eentje de regering. Dit was de laatste keer dat een Belgische politieke partij de meerderheid behaalde. Tijdens deze regering laaide de [[schoolstrijd (België)|schoolstrijd]] weer op. De regering gaf namelijk subsidies aan vrij onderwijs (scholen met een religieuze grondslag). De socialisten en liberalen waren hierop tegen. Na de verkiezingen van 1954 vormden zij een regering zonder de CVP. Zij verlaagden de subsidies voor het vrij onderwijs, wat leidde tot protesten. De protesten gingen door tot 1958. Toen werd het [[schoolpact]] gesloten, wat een einde aan de schoolstrijd maakte. Het vrij onderwijs en officieel onderwijs zouden naast elkaar blijven bestaan. Dit zou later ook in de grondwet worden gezet.
−
===Akte 3===
  
−
Ondertussen besluit Iago om Othello te waarschuwen voor een geheime relatie tussen Desdemona en Cassio. Deze geheime relatie bestaat niet, maar het is onderdeel van zijn plan. Iago heeft de [[zakdoek]] van Desdemona in zijn bezit. Deze zakdoek werd door Othello als cadeau aan zijn vrouw gegeven, maar Desdemona laat de zakdoek per ongeluk en onbewust vallen. Emilia vindt de zakdoek en geeft deze aan Desdemona. Iago zegt tegen haar dat hij de zakdoek zal teruggeven, maar besluit het achter te houden.
 
   
  +
===Splitsing===
−
Othello besluit Iago de hoge functie te geven. Hij is ervan overtuigd dat zijn vrouw vreemdgaat met Cassio. Iago en Othello besluiten samen te zweren om Cassio en Desdemona om het leven te brengen.
 
  +
Tijdens de jaren 1960 lopen de spanningen tussen Vlaanderen en Wallonië op. De Christelijke Volkspartij verliest tijdens deze periode steeds meer zetels. Waar de partij in 1958 nog 46% van de stemmen haalde, was dit in 1971 slechts 30%. In Vlaanderen wint de regionalistische [[Volksunie]] aan terrein, terwijl in Wallonië de regionalistische partijen [[DéFI|FDF]] en [[Rassemblement Wallon]] (RW) zetels winnen. Deze partijen wilden meer zelfbestuur voor hun specifieke regio's. In de jaren 1960 werd de [[taalgrens in België|taalgrens]] vastgesteld, maar enkele gemeenten aan deze grens hadden meerderheid die een andere taal sprak (de randgemeenten).
   
  +
In deze periode werden verschillende beslissingen genomen als tegemoetkoming. Zo werd de universiteiten van Leuven en Brussel gesplitst in een Nederlandstalige en Franstalige universiteit. De CVP was voorstander van het moderniseren van België, maar kreeg tegenwerking van de socialisten en liberalen. Uiteindelijk kwamen er een hele rits aan compromissen om ook de grondwet te veranderen. In 1968 begon de CVP ook met zijn eigen splitsing. In 1971 werd de partij officieel gesplitst in een Vlaams en Franstalig deel. De Christelijke Volkspartij en de Parti Social Chrétien waren nu officieel twee aparte partijen, maar bleven op landelijk niveau samenwerken. Later volgden de socialisten en liberalen hetzelfde voorbeeld.
−
===Akte 4===
  
−
Iago legt de zakdoek vervolgens in Cassios kamer. Hierdoor lijkt het net alsof Desdemona daar geweest is (wat de geheime relatie dus bevestigd). Hij vraagt Othello vervolgens in de kamer van Cassio te kijken, waar Othello de zakdoek vindt. Iago houdt ondertussen Cassio aan de praat. Iago vraagt hem over Bianca te praten, maar Cassio fluistert de naam zo zacht dat Othello denkt dat het over Desdemona gaat. Cassio is namelijk in het echt verliefd op Bianca.
 
   
  +
De [[federatie|federalisering]] van België zette zich door in de jaren 1980 en 1990. De Christelijke Volkspartij bleef de grootste partij van België en bleef de premier leveren. Na [[Gaston Eykens]] kwamen [[Leo Tindemans]] en [[Wilfried Martens]] aan de macht. In de regering werd vaak samengewerkt met de socialisten, maar ook de liberalen en Vlaamse en Waalse regionalisten waren welkom. Tijdens deze periode veranderd België ook enorm. Zo dienden enkele socialisten plotseling een wet in om [[abortus]] te legaliseren. De Christelijke Volkspartij wordt hierdoor overvallen en is grotendeels tegen het voorstel. Toch besluit de partij mee te werken en een comité op te stellen. In 1990 wordt abortus uiteindelijk gelegaliseerd.
−
De zakdoek ligt nog altijd in Cassios kamer. Hij besluit het als cadeau aan Bianca te geven. Bianca heeft echter door dat de zakdoek "een tweedehands-cadeau" is, wat hij van een andere minnares gehad zou hebben. Othello hoort dit en Iago vertelt dat Desdemona de zakdoek aan Cassio gegeven had. Iago probeert Othello steeds [[jaloers]]er en kwader te maken door mee te gaan in zijn gedachten.
 
   
  +
===Onder Dehaene===
−
Uiteindelijk is Othello zo woedend dat hij besluit zijn vrouw te vermoorden. Hij geeft Iago de opdracht om Cassio te vermoorden. Othello maakt Desdemonas leven eerst erg moeilijk en slaat haar zelfs tijdens een bezoek van Venetiaanse edelen. Ondertussen geeft Iago aan Roderigo de opdracht om Cassio te vermoorden.
 
  +
In 1987 maakt België een politieke crisis door. Vlaanderen en Wallonië hebben dan hun eigen ''executieve'' (een soort van bestuur). In Wallonië werken de christendemocraten samen met de socialisten, maar in Vlaanderen met de liberalen. De Waalse socialisten en Vlaamse liberalen wantrouwden elkaar enorm. Ook wilden de Vlaamse socialisten niet in de landelijke regering stappen zonder zeggenschap in de Vlaamse executieve. De situatie leek hopeloos, maar [[Jean-Luc Dehaene]] wist binnen 106 dagen een regering te vormen onder [[Wilfried Martens]].
   
  +
Dehaene werd in 1992 zelf premier van België, ondanks dat de CVP een nederlaag behaalde tijdens de verkiezingen van 1991. Onder Dehaene werden de staatshervormingen verder uitgevoerd. Het [[Sint-Michielsakkoord]] vond plaats tijdens deze periode. Tijdens zijn tweede regering braken er echter een aantal schandalen uit, waaronder de [[zaak-Dutroux]] en de [[dioxinecrisis]]. De dioxinecrisis kwam vlak voor de verkiezingen van 1999 aan het licht. In de voedselketen waren giftige stoffen (dioxines) terechtgekomen, waar de regering van wist. In België werden massaal producten teruggeroepen, waardoor lege schappen ontstonden. Dehaene verloor de verkiezingen vanwege de crisis. De CVP was voor het eerst niet de grootste partij van het land. De partij werd ingehaald voor de liberale VLD van [[Guy Verhofstadt]].
−
===Akte 5===
  
−
Roderigo besluit Cassio aan te vallen tijdens zijn bezoek aan Bianca, maar raakt zelf gewond. Iago weet tijdens het gevecht echter Cassio aan zijn been te verwonden. Aangezien het nacht is, weet Cassio niet dat dit Iago was. Iago gaat weg en komt later terug om Cassio te helpen. Hierdoor valt niet op dat hij het was. Cassio wijst Roderigo aan de enige schuldige aan. Roderigo wil op dat moment het plan van Iago verraden, maar Iago vermoord Roderigo (aangezien hij zogezegd wilde ontsnappen). Vervolgens beschuldigt Iago Bianca achter de moord te zitten (zij zou Roderigo hebben ingehuurd). Iago hoopt hierdoor zijn plan geheim te houden en zichzelf niet verdacht te maken.
 
   
  +
===Einde===
−
Ondertussen beschuldigt Othello Desdemona van ontrouw. Desdemona ontkent vreemd te gaan, maar Othello wurgt haar in zijn woede. Emilia komt eraan, maar het is al te laat. Desdemona sterft kort na haar komst, maar blijft hem verdedigen tot het laatste moment. Othello is nog steeds woedend en Emilia roept om hulp. Montano, Iago en Gratiano komen de kamer binnen. Othello vertelt in zijn woede over de zakdoek, wat hij als bewijs ziet. Emilia heeft door wat er aan de hand is, aangezien zij de verloren zakdoek aan Iago gaf.
 
  +
De CVP eindigde hierdoor in de oppositie. De christendemocraten gingen daarom op zoek naar een nieuwe identiteit. In Vlaanderen veranderde de Christelijke Volkspartij in 2001 van naam. Het ging verder als [[Christen-Democratisch en Vlaams]] (CD&V). Hiermee wilde de partij zijn Vlaamse identiteit benadrukken. Ook werkte de partij nauw samen met de [[Nieuw-Vlaamse Alliantie]] (N-VA). Zo deden de partijen tijdens sommige verkiezingen mee onder één kieslijst. Uiteindelijk zou de CD&V herstellen.
−  
−
Othello realiseert dat Desdemona onschuldig was en Iago achter het plan zat. Hij steekt Iago neer, maar deze raakt slechts licht gewond. Iago steekt vervolgens Emilia neer, waardoor zij sterft. Iago weigert zijn reden voor het plan te zeggen; hij blijft zwijgen. Lodovico arresteert zowel Iago als Othello voor de moorden. Othello besluit vervolgens [[zelfmoord]] te plegen door een mes in zijn buik te steken. Hij sterft en Cassio krijgt Othello's functie.
  
−  
−
==Citaten==
  
−  
−
==Over het toneelstuk==
  
−
===Ontstaan===
  
   
  +
In Wallonië veranderde Parti Social Chrétien in 2002 van naam en werd ''Centre démocrate humaniste'' (Cdh). In plaats van christendemocratie ging de partij zich richten op [[humanisme]]. De Cdh was minder succesvol dan haar Vlaamse zusterpartij. In 2022 veranderde de partij opnieuw van naam en werd [[Les Engagés (politieke partij)|Les Engagés]]. Tegenwoordig is deze partij [[sociaalliberalisme|sociaalliberaal]]. Desondanks worden CD&V en Les Engagés nog steeds aangeduid als de "christendemocraten".
−
===Iagos motief===
  
   
−
===Thema's===
 +
==Ideologie==
   
  +
==Verkiezingsresultaten==
−
==Adaptaties==
  
  +
Tot de verkiezingen van 1971 was de Christelijke Volkspartij één partij met één partijvoorzitter (of premierskandidaat). Vanaf de verkiezingen van 1971 werd de partij in een Vlaams en Franstalige partij gesplitst. Hierdoor deden ze als aparte lijsten mee aan de verkiezingen. In deze tabel zijn de zetelaantallen bij elkaar opgeteld. Er staan steeds twee partijvoorzitters (de bovenste voor de Vlaamse partij; de onderste voor de Franstalige partij).
  +
{| class="wikitable"
  +
|-
  +
! rowspan="2"| Jaar
  +
! rowspan="2"| Partijvoorzitter
  +
! colspan="2"| [[Kamer van Volksvertegenwoordigers|Kamer]]
  +
! colspan="2"| [[Senaat (België)|Senaat]]
  +
|-
  +
! Zetels
  +
! -/+
  +
! Zetels
  +
! -/+
  +
|-
  +
| 1946 || [[Hubert Pierlot]] || {{Percentagebalk|92|202|#EEAA00}} || - || {{Percentagebalk|51|101|#EEAA00}} || -
  +
|-
  +
| 1949 || [[Gaston Eykens]] || {{Percentagebalk|105|202|#EEAA00}} || +13 || {{Percentagebalk|54|101|#EEAA00}} || +3
  +
|-
  +
| 1950 || [[Jean Duvieusart]] || {{Percentagebalk|108|202|#EEAA00}} || +3 || {{Percentagebalk|54|101|#EEAA00}} || 0
  +
|-
  +
| 1954 || [[Jean Van Houtte]] || {{Percentagebalk|95|212|#EEAA00}} || -13 || {{Percentagebalk|49|106|#EEAA00}} || -5
  +
|-
  +
| 1958 || [[Gaston Eykens]] || {{Percentagebalk|104|212|#EEAA00}} || +9 || {{Percentagebalk|53|106|#EEAA00}} || +4
  +
|-
  +
| 1961 || [[Théo Lefèvre]] || {{Percentagebalk|96|212|#EEAA00}} || -8 || {{Percentagebalk|47|106|#EEAA00}} || -6
  +
|-
  +
| 1965 || [[Pierre Harmel]] || {{Percentagebalk|77|212|#EEAA00}} || -19 || {{Percentagebalk|44|106|#EEAA00}} || -3
  +
|-
  +
| 1968 || [[Gaston Eykens]] || {{Percentagebalk|69|212|#EEAA00}} || -8 || {{Percentagebalk|29|106|#EEAA00}} || -15
  +
|-
  +
| 1971 || [[Gaston Eykens]] <br> [[Robert J. Houden]] || {{Percentagebalk|67|212|#EEAA00}} || -2 || {{Percentagebalk|34|106|#EEAA00}} || +5
  +
|-
  +
| 1974 || [[Leo Tindemans]] <br> [[Charles-Ferdinand Nothomb]] || {{Percentagebalk|72|212|#EEAA00}} || +5 || {{Percentagebalk|37|106|#EEAA00}} || +3
  +
|-
  +
| 1977 || [[Leo Tindemans]] <br> [[Georges Gramme]] || {{Percentagebalk|80|212|#EEAA00}} || +8 || {{Percentagebalk|39|106|#EEAA00}} || +2
  +
|-
  +
| 1978 || [[Paul Vanden Boeynants]] <br> [[Charles-Ferdinand Nothomb]] || {{Percentagebalk|82|212|#EEAA00}} || +26 || {{Percentagebalk|41|106|#EEAA00}} || +2
  +
|-
  +
| 1981 || [[Mark Eykens]] || {{Percentagebalk|61|212|#EEAA00}} || -21 || {{Percentagebalk|30|106|#EEAA00}} || -11
  +
|-
  +
| 1985 || [[Wilfried Martens]] <br> [[Gérard Deprez]] || {{Percentagebalk|69|212|#EEAA00}} || +6 || {{Percentagebalk|35|106|#EEAA00}} || +5
  +
|-
  +
| 1987 || [[Wilfried Martens]] <br> [[Gérard Deprez]] || {{Percentagebalk|62|212|#EEAA00}} || -7 || {{Percentagebalk|31|106|#EEAA00}} || -4
  +
|-
  +
| 1991 || [[Wilfried Martens]] <br> [[Gérard Deprez]] || {{Percentagebalk|57|212|#EEAA00}} || -5 || {{Percentagebalk|29|106|#EEAA00}} || -2
  +
|-
  +
| 1995 || [[Jean-Luc Dehaene]] <br> [[Gérard Deprez]] || {{Percentagebalk|41|150|#EEAA00}} || -16 || {{Percentagebalk|19|71|#EEAA00}} || -10
  +
|-
  +
| 1999 || [[Jean-Luc Dehaene]] || {{Percentagebalk|32|150|#EEAA00}} || -9 || {{Percentagebalk|15|71|#EEAA00}} || -4
  +
|}
   
 
==Bronnen==
  
==Bronnen==

Versie van 1 mei 2024 09:30

Christelijke Volkspartij (CVP)
Parti Social Chrétien (PSC)
Oprichting 1945
Opheffing 1972 (als één partij)
2001 (Wallonië)
2001 (Vlaanderen)
Actief in Vlag van België België
Richting Centrum
Stroming Christendemocratie
Europeanisme
Presidentskandidaat
President
Vicepresidentskandidaat
Vicepresident
Oprichter(s)
Partijleider
Partijvoorzitter
Secretaris-generaal
-
-
-
-
-
-
-
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
-
van de
<div style="background-color: #EEAA00; width: Fout in uitdrukking: niet verwachte operator /.%; height: 100%;">
Overig
Wetenschappelijk bureau
Jongerenorganisatie
Studentenorganisatie
Vrouwenbeweging
Lhbt-vleugel
Zusterpartij(en)
Fractie in het Benelux-parlement
Europese fractie
Internationale organisatie
Voorgaande partij(en) Katholieke Partij
Opvolgende partij(en) CD&V
Cdh
Fusie van
Opgegaan in
Afsplitsing van
Afsplitsing(en)
Voortzetting van
Portaal Portal.svg Politiek

De Christelijke Volkspartij (CVP) of Parti Social Chrétien (PSC) was een Belgische politieke partij. De CVP-PSC was één landelijke partij van 1945 tot 1972. In 1972 werden de partij gesplitst in een Vlaamse en Franstalige afdeling. Deze afdelingen werden aparte partijen, maar werkten wel op landelijk niveau samen. Ze zaten altijd met elkaar in de regering.

De CVP-PSC was de opvolger van de Katholieke Partij in 1945. Tussen 1947 en 1999 heeft de CVP-PSC vrijwel altijd in de regering gezeten, behalve in de periode tussen 1954 en 1958. De CVP-PSC leverde in deze regeringen bijna altijd de premier. Voorbeelden hiervan zijn Gaston Eykens, Wilfried Martens, Leo Tindemans en Jean-Luc Dehaene. De partij speelde een belangrijk rol in de Belgische politiek. Voorbeelden zijn het ontstaan van de verzorgingsstaat, de ombouw van België tot een federatie en het schoolpact van 1958. Na de Dioxinecrisis van 1999 verloor de CVP-PSC haar status als grootste partij en zat in de oppositie.

In 2001 veranderde de Vlaamse afdeling van naam. Tegenwoordig staat dit bekend als Christen-Democratisch en Vlaams (CD&V). Even later veranderde ook de Franstalige afdeling van naam in Centre démocrate humaniste (Cdh), het huidige Les Engagés.

Geschiedenis

Ontstaan

Na de Tweede Wereldoorlog vormden de Liberale Partij en Belgische Socialistische Partij een regering met de Kommunistische Partij van België (KPB). De CVP was tegen het hebben van de communisten in de regering. Met deze poster uit 1946 riepen zij op om op de CVP te stemmen, zodat de KPB uit de regering gehouden werd.

Voor de Tweede Wereldoorlog bestond de Katholieke Partij. Deze partij sinds het einde van de jaren 1890 de grootste partij van het land. De katholieken stonden onder verschillende namen bekend, zoals Katholiek Verbond (1921-1936) en Katholiek Blok (1936-1945). Tijdens de oorlog moest de regering vluchten naar Bordeaux en later Londen. Na de bevrijding van België in 1944 werd besloten om de Katholieke Partij om te bouwen tot een nieuwe partij; de Christelijke Volkspartij (CVP).

De CVP was een centrumpartij, terwijl de Katholieke Partij centrumrechts was. De CVP wilde hierdoor een zo groot mogelijke groep vertegenwoordigen. De christendemocratie werd de officiële ideologie van de partij. De partij haalde inspiratie uit christelijke waarden en omarmde de christelijke identiteit.

De CVP werd na de oorlog uit de regering gehouden. In 1945 stapten de Liberale Partij, de Belgische Socialistische Partij (BSP) en de Kommunistische Partij van België (KPB) in een regering van Achiel Van Acker en later Camille Huysmans. De christendemocraten waren tegen de deelname van de communisten aan de regering. Zij voerden dan ook hard oppositie tegen de regeringen. In 1947 kwamen zij op deze manier in de regering terecht.

Wederopbouw

De CVP was overigens zelf niet vrij kritiek. Tijdens de oorlog hadden verschillende personen gecollaboreerd met de Duitse bezetter. Hoge collaborateurs werden veroordeeld, maar veel laaggeplaatsen kwamen er met een kleine straf vanaf. De CVP probeerde deze mensen opnieuw te integreren in de maatschappij. Hierop kregen zij kritiek van zowel de communisten als de liberalen.

Na de oorlog werkte de CVP vaak samen met de Belgische Socialistische Partij. De twee partijen hebben veel bijgedragen bij het ontstaan van de Belgische verzorgingsstaat. De BSP mocht in de beginjaren premier Paul-Henri Spaak leveren. Vanaf 1949 leverden de christendemocraten steeds de premier als zij in de regering waren. Tijdens de jaren 1950 en 1960 steeg de welvaart in België hard. Door de oorlog lag een groot deel van het land in puin. Na de oorlog vond de wederopbouw plaats, waarbij steden, wegen, bruggen en andere gebouwen werden hersteld.

Koningskwestie en schoolpact

Tijdens de verkiezingen van 1950 riep de CVP koningsgezinden op om tijdens het referendum ja te stemmen. De CVP was als enige partij voorstander van de terugkeer van koning Leopold III tijdens de Koningskwestie. Tijdens de verkiezingen behaalde de CVP ook een meerderheid.

De CVP was een koningsgezinde partij. Toch mocht koning Leopold III na de oorlog niet meteen terugkeren. Hij verbleef in Zwitserland, aangezien hij tijdens de oorlog weigerde uit België te vertrekken. Er ontstond zelfs een conflict met de regering. Dit wordt de Koningskwestie genoemd. In plaats daarvan was zijn broer regent. De CVP wilde als enige Belgische partij dat Leopold III zou terugkeren naar België. De andere partijen waren tegenstander. De verkiezingen van 1949 draaiden om de Koningskwestie. De CVP wist veel stemmen te behalen door te beloven dat Leopold III zou terugkeren. Toch kwamen zij een paar stemmen te kort voor een meerderheid. De Liberale Partij beloofde de CVP te steunen, maar trokken hun steun in toen het tot een stemming kwam. In 1950 werden daarom nieuwe verkiezingen gehouden. De CVP won toen een absolute meerderheid. Na een referendum werd Leopold III teruggehaald naar België. Toch leidde tot hevige protesten. Eén jaar later trad Leopold III af en gaf de kroon aan zijn zoon, koning Boudewijn.

Tussen 1950 en 1954 vormde de CVP hierdoor in zijn eentje de regering. Dit was de laatste keer dat een Belgische politieke partij de meerderheid behaalde. Tijdens deze regering laaide de schoolstrijd weer op. De regering gaf namelijk subsidies aan vrij onderwijs (scholen met een religieuze grondslag). De socialisten en liberalen waren hierop tegen. Na de verkiezingen van 1954 vormden zij een regering zonder de CVP. Zij verlaagden de subsidies voor het vrij onderwijs, wat leidde tot protesten. De protesten gingen door tot 1958. Toen werd het schoolpact gesloten, wat een einde aan de schoolstrijd maakte. Het vrij onderwijs en officieel onderwijs zouden naast elkaar blijven bestaan. Dit zou later ook in de grondwet worden gezet.

Splitsing

Tijdens de jaren 1960 lopen de spanningen tussen Vlaanderen en Wallonië op. De Christelijke Volkspartij verliest tijdens deze periode steeds meer zetels. Waar de partij in 1958 nog 46% van de stemmen haalde, was dit in 1971 slechts 30%. In Vlaanderen wint de regionalistische Volksunie aan terrein, terwijl in Wallonië de regionalistische partijen FDF en Rassemblement Wallon (RW) zetels winnen. Deze partijen wilden meer zelfbestuur voor hun specifieke regio's. In de jaren 1960 werd de taalgrens vastgesteld, maar enkele gemeenten aan deze grens hadden meerderheid die een andere taal sprak (de randgemeenten).

In deze periode werden verschillende beslissingen genomen als tegemoetkoming. Zo werd de universiteiten van Leuven en Brussel gesplitst in een Nederlandstalige en Franstalige universiteit. De CVP was voorstander van het moderniseren van België, maar kreeg tegenwerking van de socialisten en liberalen. Uiteindelijk kwamen er een hele rits aan compromissen om ook de grondwet te veranderen. In 1968 begon de CVP ook met zijn eigen splitsing. In 1971 werd de partij officieel gesplitst in een Vlaams en Franstalig deel. De Christelijke Volkspartij en de Parti Social Chrétien waren nu officieel twee aparte partijen, maar bleven op landelijk niveau samenwerken. Later volgden de socialisten en liberalen hetzelfde voorbeeld.

De federalisering van België zette zich door in de jaren 1980 en 1990. De Christelijke Volkspartij bleef de grootste partij van België en bleef de premier leveren. Na Gaston Eykens kwamen Leo Tindemans en Wilfried Martens aan de macht. In de regering werd vaak samengewerkt met de socialisten, maar ook de liberalen en Vlaamse en Waalse regionalisten waren welkom. Tijdens deze periode veranderd België ook enorm. Zo dienden enkele socialisten plotseling een wet in om abortus te legaliseren. De Christelijke Volkspartij wordt hierdoor overvallen en is grotendeels tegen het voorstel. Toch besluit de partij mee te werken en een comité op te stellen. In 1990 wordt abortus uiteindelijk gelegaliseerd.

Onder Dehaene

In 1987 maakt België een politieke crisis door. Vlaanderen en Wallonië hebben dan hun eigen executieve (een soort van bestuur). In Wallonië werken de christendemocraten samen met de socialisten, maar in Vlaanderen met de liberalen. De Waalse socialisten en Vlaamse liberalen wantrouwden elkaar enorm. Ook wilden de Vlaamse socialisten niet in de landelijke regering stappen zonder zeggenschap in de Vlaamse executieve. De situatie leek hopeloos, maar Jean-Luc Dehaene wist binnen 106 dagen een regering te vormen onder Wilfried Martens.

Dehaene werd in 1992 zelf premier van België, ondanks dat de CVP een nederlaag behaalde tijdens de verkiezingen van 1991. Onder Dehaene werden de staatshervormingen verder uitgevoerd. Het Sint-Michielsakkoord vond plaats tijdens deze periode. Tijdens zijn tweede regering braken er echter een aantal schandalen uit, waaronder de zaak-Dutroux en de dioxinecrisis. De dioxinecrisis kwam vlak voor de verkiezingen van 1999 aan het licht. In de voedselketen waren giftige stoffen (dioxines) terechtgekomen, waar de regering van wist. In België werden massaal producten teruggeroepen, waardoor lege schappen ontstonden. Dehaene verloor de verkiezingen vanwege de crisis. De CVP was voor het eerst niet de grootste partij van het land. De partij werd ingehaald voor de liberale VLD van Guy Verhofstadt.

Einde

De CVP eindigde hierdoor in de oppositie. De christendemocraten gingen daarom op zoek naar een nieuwe identiteit. In Vlaanderen veranderde de Christelijke Volkspartij in 2001 van naam. Het ging verder als Christen-Democratisch en Vlaams (CD&V). Hiermee wilde de partij zijn Vlaamse identiteit benadrukken. Ook werkte de partij nauw samen met de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA). Zo deden de partijen tijdens sommige verkiezingen mee onder één kieslijst. Uiteindelijk zou de CD&V herstellen.

In Wallonië veranderde Parti Social Chrétien in 2002 van naam en werd Centre démocrate humaniste (Cdh). In plaats van christendemocratie ging de partij zich richten op humanisme. De Cdh was minder succesvol dan haar Vlaamse zusterpartij. In 2022 veranderde de partij opnieuw van naam en werd Les Engagés. Tegenwoordig is deze partij sociaalliberaal. Desondanks worden CD&V en Les Engagés nog steeds aangeduid als de "christendemocraten".

Ideologie

Verkiezingsresultaten

Tot de verkiezingen van 1971 was de Christelijke Volkspartij één partij met één partijvoorzitter (of premierskandidaat). Vanaf de verkiezingen van 1971 werd de partij in een Vlaams en Franstalige partij gesplitst. Hierdoor deden ze als aparte lijsten mee aan de verkiezingen. In deze tabel zijn de zetelaantallen bij elkaar opgeteld. Er staan steeds twee partijvoorzitters (de bovenste voor de Vlaamse partij; de onderste voor de Franstalige partij).

Jaar Partijvoorzitter Kamer Senaat
Zetels -/+ Zetels -/+
1946 Hubert Pierlot
92/202
 -
51/101
 -
1949 Gaston Eykens
105/202
 +13
54/101
 +3
1950 Jean Duvieusart
108/202
 +3
54/101
 0
1954 Jean Van Houtte
95/212
 -13
49/106
 -5
1958 Gaston Eykens
104/212
 +9
53/106
 +4
1961 Théo Lefèvre
96/212
 -8
47/106
 -6
1965 Pierre Harmel
77/212
 -19
44/106
 -3
1968 Gaston Eykens
69/212
 -8
29/106
 -15
1971 Gaston Eykens
Robert J. Houden
67/212
 -2
34/106
 +5
1974 Leo Tindemans
Charles-Ferdinand Nothomb
72/212
 +5
37/106
 +3
1977 Leo Tindemans
Georges Gramme
80/212
 +8
39/106
 +2
1978 Paul Vanden Boeynants
Charles-Ferdinand Nothomb
82/212
 +26
41/106
 +2
1981 Mark Eykens
61/212
 -21
30/106
 -11
1985 Wilfried Martens
Gérard Deprez
69/212
 +6
35/106
 +5
1987 Wilfried Martens
Gérard Deprez
62/212
 -7
31/106
 -4
1991 Wilfried Martens
Gérard Deprez
57/212
 -5
29/106
 -2
1995 Jean-Luc Dehaene
Gérard Deprez
41/150
 -16
19/71
 -10
1999 Jean-Luc Dehaene
32/150
 -9
15/71
 -4

Bronnen

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Gebruiker:Mike1023/Kladblok&oldid=857797"