Laatmesolithicum

Werk in uitvoering
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering
Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

**Drieperiodensysteem**
Holo- ceen	Historische Tijd
	La Tène-periode		Proto- historie
	Hallstattperiode
	IJzertijd
	Laat
	Midden
	Vroeg
	Bronstijd
	Neolithicum	Kopertijd
		Laat	Pre- historie
		Keramisch
		Prekeramisch
	Mesoli- thicum of Epipaleo- lithicum	Laat
		Midden
		Vroeg
Pleisto- ceen	Paleo- lithicum	Laat
		Midden
		Vroeg
	Steentijd

Culturen

De periodes beginnen niet overal gelijk in (met name) Europa. Toch kunnen er enkele culturen worden aangewezen op plaatsen waar hun archeologische vondsten zijn gevonden. Elke cultuur (groep mensen of stam) leefde net even anders, met voor die cultuur specifieke gewoontes en meestal stenen werktuigen.

Geografisch gebied	Naam Periode	Cultuur	Jaar geleden (JG)
Midden en Oost Europa (Wit-Rusland, Litouwen and Polen)	Laat Mesolithicum	Neman cultuur	9.000–5.000 JG
Noord Europa (Scandinavië)	Laat Mesolithicum	Nøstvet en Lihult culturen	8.200–5.200 JG
Noord Europa (Scandinavië)	Laat Mesolithicum	Kongemose cultuur	8.000–7.200 JG
Noord Europa (Denemarken)	Laat Mesolithicum	Ertebølle cultuur	7.300–5.900 JG
West Europa (Nederland)	Laat Mesolithicum	Swifterbant cultuur	7.300–5.400 JG
West Europa (Portugal)	Laat Mesolithicum		7.600–5.500 JG

Neman cultuur

De rendieren trokken zich terug naar het noorden en werden gevolgd door bosdieren. De mensen pasten zich aan de veranderde omgeving aan. Ze waren nog steeds nomadisch, maar reisden kortere afstanden af en bleven langere tijd op dezelfde plek.

Nøstvet en Lihult culturen

Oude kauwgom gemaakt van de pek van berkenschors. De Nøstvet leefden in open nederzettingen. Ze gebruikten geslepen bijlen en gereedschappen van verschillende gesteenten, zoals kwarts , kwartsiet en vuursteen. Voornamelijk jacht op zeevogels en zeezoogdieren, naast vissen en verzamelen. De grootte van de nederzettingen groeit in de loop van de tijd.

Kongemose cultuur

Karakteristieke ruitvormige pijlpunten, frezen, boren, priemen en getande mesbladen. Jacht op edelherten, reeën, en wilde zwijnen, aangevuld met vis.

Ertebølle cultuur

Jager-verzamelaar en visser, potten bakken cultuur.

Swifterbant cultuur

Overgang van jager-verzamelaar naar zowel veeteelt, voornamelijk koeien en varkens, als de teelt van gerst en emmertarwe. Potten bakken. Nederzettingen in de buurt van water, zoals kreken, rivierduinen en moerassen langs de Overijsselse Vecht.

Portugese Laatmesolithicum cultuur

Prille ontwikkeling naar landbouw.