Operatie Overlord


Operatie Overlord
De Geallieerde landingen in volle gang
Datum	6 juni 1944 - 25 augustus 1944
Locatie	Normandië, Frankrijk
Overwinning voor	Geallieerden
Resultaat
Strijdende partijen
Geallieerden	Asmogendheden
Verenigde Staten Verenigd Koninkrijk Canada	Nazi-Duitsland
Leiders
Dwight D. Eisenhower Bernard Montgomery Bertram Ramsay Trafford Leigh-Mallory	Gerd von Rundstedt Erwin Rommel Friedrich Dollmann
Troepensterkte
3.000.000	380.000 (later 1 miljoen)
Verliezen
208.892 doden en gewonden 15.000-20.000 Franse burgerdoden	393.689 doden, gewonden en krijgsgevangen
Portaal Geschiedenis

Operatie Overlord (1944) was een militaire operatie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het plan werd bedacht door de leiders van de militaire geallieerde top, onder leiding van de Amerikaanse generaal Dwight D. Eisenhower . De operatie begon met een invasie op de stranden van Normandië in Frankrijk. Tijdens deze invasie kwamen tienduizenden Britten, Amerikanen en Canadezen om het leven, maar ook veel Duitsers. Operatie Overlord begon 's ochtends 6 juni 1944 om 6:30. Eigenlijk was de invasie op 5 juni gepland, maar toen stormde het hevig voor de Franse kust. Met duizenden boten kwamen de geallieerden varen naar de stranden die allemaal een codenaam kregen. De codenamen waren Sword Beach, Juno Beach, Gold Beach, Omaha Beach en Utah Beach. De operatie begon vanaf de invasie vanaf Normandië en duurde tot en met de bevrijding van Parijs op 25 augustus 1944. Operatie Overlord is de grootste overzeese militaire operatie uit de geschiedenis.

Wat vooraf ging

Sovjet-soldaten in Stalingrad. De Duitse nederlaag hier betekende het keerpunt in de Tweede Wereldoorlog.

De Duitse aanval op Polen was het startschot van de Tweede Wereldoorlog. Polen vocht wel terug, maar kon niet op tegen het veel sterkere en goed bewapende Duitse leger. Hierna viel nazi-Duitsland ook andere landen aan, namelijk Denemarken, Noorwegen, de Benelux en Frankrijk. Het lukte Hitler alleen niet om ook Engeland te bezetten. Hitler liet Engeland links liggen en richtte zijn aandacht op een veel grotere campagne: Operatie Barbarossa. In de zomer van 1941 viel Duitsland onverwachts de Sovjet-Unie binnen. In het begin ging de aanval makkelijk, maar bij Moskou werden ze tegengehouden door de Russen en de Duitse campagne liep vast in de modder. Bij de Slag om Stalingrad werden de Duitsers verslagen door de Russen en ook bij de Slag om Koersk ging het mis. De Sovjets kwamen steeds dichterbij Duitsland. Hitlers rijk dat volgens hem duizend jaar moest bestaan, ging langzaam in rook op. Ook in Afrika werden de Duitsers en Italianen teruggedreven. Ook de Verenigde Staten mengde zich in de strijd.

Het ging de geallieerden voor de wind, op heel veel plekken werden de Duitsers verslagen. De VS wilden ook een invasie in Noord-Frankrijk. Ook Jozef Stalin, de leider van de Sovjet-Unie, drong aan op een tweede front, zodat Duitsland van meerdere kanten zou worden aangevallen.

Een mislukte aanval

Raid op Dieppe

Op 19 augustus 1942 gingen 6000 Canadezen aan land bij Dieppe in Noord-Frankrijk, gesteund door het Verenigd Koninkrijk. De aanval mislukte volledig. De Duitsers waren aanzienlijk in de minderheid en verloren maar 300 man. De geallieerden verloren meer dan 100 vliegtuigen en 4400 soldaten. Toch hebben de geallieerden hierbij veel geleerd voor Operatie Overlord.

Duitse verdediging

Duitse bunkers van de Atlantikwall in Longues-sur-Mer, Normandië.

Na de mislukte aanval van de geallieerden in Noord-Frankrijk wisten de Duitsers dat de geallieerden zouden proberen om in Noord-Frankrijk aan land te komen. Nog voor het eind van 1942 begonnen de Duitsers, nou ja, eigenlijk dwangarbeiders uit Midden en Oost-Europa, met de bouw van de Atlantikwall. De Atlantikwall was een 2700 kilometer lange verdedigingslinie, die zich uitstrekte van het noorden van Noorwegen tot aan Spanje, bestaande uit zwaar bewapende bunkers, tankblokkades en mijnenvelden. Een jaar later was de kans op een invasie sterk toegenomen en Hitler gaf de opdracht om het werk te versnellen. Erwin Rommel werd door Hitler verplaatst van Italië naar Noord-Frankrijk, Rommel had nu de leiding over de kustverdediging. De Duitsers wisten natuurlijk niet waar de geallieerden aan land zouden komen, maar velen van hen, ook Adolf Hitler, dachten dat de aanval was gericht op de havenstad Calais. Maar ook Normandië stond op de lijst van mogelijke doelwitten. Erwin Rommel dacht echter dat de invasie in Normandië zou plaats vinden en begon met het versterken van de verdediging in Normandië. Ook had Rommel sterke pantsereenheden tot zijn beschikking.

Voorbereidingen

De conferentie van Teheran eind 1943. Vanaf links: Stalin, Roosevelt en Churchill.

Operatie Overlord werd gepland door duizenden mannen en vrouwen uit de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Bij dit samenwerken ging niet altijd alles goed. Engeland wilde bijvoorbeeld geen invasie van Noord-Frankrijk, de VS juist wel. Tijdens de conferentie van Teheran, eind 1943, spraken de geallieerde leiders met elkaar. Jozef Stalin wilde ook een invasie in West-Europa. Franklin D. Roosevelt benoemde Dwight D. Eisenhower tot opperbevelhebber van het geallieerde expeditieleger. Bernard Montgomery werd bevelhebber van de troepen op het land. Er waren wel wat verschillen tussen Eisenhower en Montgomery.

Ondertussen werd er veel geoefend. De VS produceerden heel veel wapens en voertuigen en die werden naar Engeland verscheept. Ook werden honderden, zelfs duizenden boten gemaakt in de VS. Het populairste vaartuig was de Higginsboot. In een kleine Higginsboot konden 63 militairen plaats nemen en vaak zelfs nog een jeep. In een grotere versie konden 200 man.

Ook kwam er een afleidingsmanoeuvre, operatie Fortitude. De geallieerden wilden de Duitsers op het verkeerde been zetten door hun te laten denken dat de invasie in Calais zou plaatsvinden. De afleidingsmanoeuvre bestond uit valse codeberichten, opblaastanks en nog meer dingen.

In mei 1944 waren er perfecte weersomstandigheden. De Duitse troepen verwachtten elke dag een aanval. De geallieerden hadden 5 juni uitgekozen voor de invasie, maar het werd begin juni slecht weer. Op 3 juni werd besloten de invasie een dag uit te stellen. Er was al een konvooi van 140 schepen onderweg, maar wist niet dat de invasie op een andere dag zou plaats vinden. Een vliegtuig probeerde duidelijk te maken dat het konvooi moest terugkeren en na enkele pogingen draaide het konvooi zich om. Maar het weer bleef slecht. Na 7 juni moesten ze twee weken wachten op de juiste getijden. Alle troepen en het materieel lag al klaar voor de aanval. Toen voorspelde de hoofdmeteoroloog redelijk goed weer tussen maandagmiddag 5 juni en de volgende dag. Het was het riskeren waard. Maar de vijand zou geen invasie verwachten tijdens een storm en ook werden Duitse boten teruggeroepen naar hun haven, vanwege de storm.

Invasie

Bernard Montgomery (midden), de bevelhebber van de grondtroepen, op 10 juni 1944.

Luchtlandingen

Operatie Tonga was de luchtlandingsoperatie tijdens Operatie Overlord. D-Day begon met deze luchtlandingsoperatie, even na middernacht, maar veel parachutisten landden op de verkeerde plek. Veel piloten waren onervaren, daardoor werden de parachutisten over een groot gebied verspreid. Zesendertig man verdronken toen zij in het water landden. Anderen kwamen terecht in totaal afgelegen gebieden en konden wekenlang geen contact maken met de hoofdmacht. Andere parachutisten werden onder vuur genomen toen ze nog in de lucht hingen. Het dorp St.-Mère-Église was de eerste plaats die door de geallieerden bevrijd, tegen zonsopgang. Ook zweefvliegtuigen werden ingezet bij de luchtlandingen. De luchtlandingsoperatie duurde van 5 juni tot 7 juni 1944 en er vielen 800 doden en gewonden. De parachutisten moesten belangrijke bruggen veroveren. De soldaten leverden, ondanks de vele levens die verloren gingen, een belangrijke bijdrage aan D-Day.

Stranden

De geallieerden, dat waren de Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk en Canada, vielen aan op 5 stranden in Normandië. Ieder strand was voor één van de geallieerden. 's Ochtends vroeg kwamen de geallieerden aanvaren met honderden boten. Zij werden onder vuur genomen door de Duitsers, met machinegeweren, kanonnen en nog meer geschut. De stranden waren ook verdedigd met obstakels en mijnen. Op het strand vielen dan ook duizenden doden.

Strand	Land	Commandant(en)	Troepen	Verliezen¹	Duitse commandanten	Duitse troepen	Duitse verliezen¹
Sword Beach	Verenigd Koninkrijk	John Crocker Thomas Rennie	28.845	683	Wilhelm Richter Edgar Feuchtinger	9.790	?
Juno Beach	Canada Verenigd Koninkrijk	Rod Keller John Crocker	21.400	956	Wilhelm Richter	7.771	?
Utah Beach	Verenigde Staten	Raymond O. Barton Theodore Roosevelt jr.	32.000	197	Karl-Wilhelm von Schlieben Dietrich Kraiss	?	?
Gold Beach	Verenigd Koninkrijk	Miles Dempsey	24.970	400	Wilhelm Richter Dietrich Kraiss	7.771	?
Omaha Beach	Verenigde Staten	Omar Bradley Norman Cota Clarence R. Huebner	43.250	3.336	Dietrich Kraiss	7.800	1.200
Pointe du Hoc	Verenigde Staten	James Earl Rudder	225	135	Gerd von Rundstedt	200	-

(¹ = Doden, gewonden, krijgsgevangenen)

Sword Beach

Landingen op Sword Beach.

Sword Beach was het doelwit voor de Britten. Er werden 28.845 Britten en 223 tanks aan land gezet en zij moesten vechten tegen bijna 10.000 Duitsers. Maar de Duitsers hadden ook veel tanks. Sword Beach was het oostelijkste strand van de vijf stranden. Na de landing moesten de Britten voor het vallen van de avond de Franse stad Caen veroveren. Om 7.26 's ochtends ging de eerste grote infanteriemacht aan land. De Duitse verdedigingsstellingen werden vanaf zee en vanuit de lucht beschoten. Maar de Duitsers schoten terug met machinegeweren. Al tegen 8 uur waren de troepen het binnenland binnengedrongen. Veel Duitse tanks werden vernietigd. Rond 20.00 werd er door de Duitsers een tegenaanval ingezet, de enige op 6 juni 1944. De Engelsen op Sword Beach konden geen contact maken met de Canadezen op Juno Beach en ze werden aangevallen door een Duitse tankdivisie. Door het hevige verzet van de Duitsers was Caen tegen de avond niet ingenomen (Slag om Caen).

Juno Beach

Juno Beach was voor de Canadezen, gesteund door het Verenigd Koninkrijk. Het strand was zwaarbeveiligd met machinegeweerposten, bunkers en mijnen. Om 7:45 werden 2400 Canadezen aan land gezet. Voor de invasie werd er een bombardement uitgevoerd boven Juno Beach, maar die richtte weinig schade aan. Toch had het wel effect, want de Duitsers konden door de rook de aanvallers niet goed zien. Veel voertuigen zonken of beschadigden in het water. Juno Beach was 8 kilometer lang, op meerdere plaatsen werd twee uur lang gevochten voordat de Duitse stellingen waren veroverd. Hierna rukten ze snel op, omdat ze op weinig tegenstand stuitten. Vergeleken met de andere stranden waren de landingen op Juno Beach zeer goed verlopen en de Canadezen drongen op de eerste dag van de operatie dieper door in Frankrijk dan de andere troepen. Op 8 juni vestigde Bernard Montgomery, de Britse bevelhebber, zijn hoofdkwartier in het Canadese gebied.

Utah Beach

Landingen op Utah Beach.

De Verenigde Staten vielen met 32.000 man aan op Utah Beach, het meest westelijke strand. Voorafgaand was er een bombardement uitgevoerd op het strand, dit bombardement had wél succes en leverde een belangrijke bijdrage aan de overwinning op Utah Beach. De Amerikanen landden eerst op kleine eilandjes voor de kust, omdat ze eerst deze eilanden wilden controleren op vijandige stellingen. Een aantal geallieerde soldaten werden gedood door mijnen, verder waren de eilanden verlaten. Het bombardement van vijf uur 's ochtends had dan wel succes, de landingen verliepen in het begin erg slecht. Veel boten voeren op mijnen. Er werden amfibietanks aan land gezet. Langzamerhand werd er meer terrein veroverd. Er kwamen 'slechts' 197 man om het leven, het geringste verlies van alle stranden. De Amerikaanse eenheden konden hierna snel landinwaarts trekken. De eerste dag werden al 1700 voertuigen aan land gezet en meer dan 20.000 militairen. Ook de eerste voorraden arriveerden op het strand.

Gold Beach

Gold Beach was voor het Verenigd Koninkrijk. Voor de landing werden er geniesoldaten op uit gestuurd om mijnen en strandobstakels onschadelijk te maken voor de hoofdmacht van 25.000 man. Ook tanks konden hierdoor aan land komen, ook al leverden zij vertraging op, waardoor veel soldaten omkwamen. Aan het strand lag een dorp die de Duitsers versterkt hadden. Verder landinwaarts stonden Duitse eenheden met tanks. Het was lastig voor de geallieerden om tanks aan land te krijgen, maar sommige konden deelnemen aan het gevecht. De Britten versloegen de Duitsers en konden hun doelen bereiken.

Omaha Beach

Landingen op Omaha Beach.

De Amerikanen vielen met 43.000 man aan op Omaha Beach. Het strand was 6400 meter breed. Omaha Beach was moeilijk aan te vallen, omdat de Duitsers zich goed in de hoge duinen konden vestigen, met bunkers en loopgraven. Daar stonden Duitse stellingen met elk zo'n 30 man, bewapend met machinegeweren, raketwerpers en artillerie. Er waren ook obstakels op het strand en antitankmijnen. Deze stellingen en obstakels op het strand vormden een uitstekende verdedigingslinie. Voor de landing was er een bombardement uitgevoerd, maar dit had weinig effect. Al op zee ging van alles fout voor de geallieerden. De zee was wild. Tanks gingen al verloren op zee en ook veel militairen verdronken. Ook de tanks die het strand wisten te bereiken, raakten beschadigd door kanonnen en mijnen. De geallieerde soldaten konden niet worden ondersteund met artillerie. Op het strand stonden de militairen bloot aan vijandelijk vuur. Zo vielen er heel veel doden en gewonden, ongeveer 3300. De Duitsers verloren ook veel man, ongeveer 1200. De eerste zes uur veroverden de geallieerden nauwelijks terrein. De commandant overwoog zelfs om de aanval te staken. Er vielen ongeveer 2000 doden, alleen al bij de poging om aan land te komen. De situatie was hopeloos. De soldaten renden over het strand om dekking te zoeken voor de kogels. De geallieerde marine kwam later helpen en beschoot de Duitse stellingen. Dit gaf de soldaten een beetje hoop en zij vielen ook de bunkers aan. Veel militairen bereikten uiteindelijk de duinen en de commandanten stuurden nog meer troepen. Aan het begin van de middag waren de Amerikaanse soldaten bij sommige plaatsen door de Duitse verdedigingslinie heen gebroken. Hierdoor konden aan het eind van de middag de troepen landinwaarts trekken. Pas in de avond was Omaha Beach veilig en kon er materieel worden aangevoerd. De geallieerde troepen waren zo'n 3 kilometer landinwaarts getrokken. Op 8 juni ontstonden er twee havens bij Normandië, één daarvan bij Omaha Beach. Oude boten werden bij de haven met opzet tot ontploffing gebracht, waardoor er een soort windvanger ontstond ter verdediging. Er kwamen boten met heel veel materieel.

Pointe du Hoc

Amerikaanse Rangers beklimmen de steile kliffen bij Pointe du Hoc.

Bij Pointe du Hoc, vijf kilometer ten westen van Omaha Beach, bevond zich een sterk verdedigde Duitse stelling. Deze moest worden veroverd, omdat de grote kanonnen Omaha en Utah Beach konden beschieten. Ongeveer 200 Duitse soldaten bevonden zich daar, met 1 bunker, 6 artillerie en 20 kleine vliegtuigjes. Een speciale Amerikaanse eenheid moest deze stelling veroveren. Maar de Rangers, de speciale Amerikaanse eenheid, kwamen ergens anders terecht dan zij hadden gepland en dit zorgde voor vertraging. Op het strand werden de Rangers beschoten. De militairen moesten via touwladders de 30 meter hoge rotsen beklimmen. De touwladders kwamen vaak niet hoog genoeg en werden ook vaak doorgesneden door de Duitsers. 's Avonds laat hadden ze de top van de klif bereikt en de vijandelijke stellingen onschadelijk gemaakt, maar eenderde van de soldaten was gedood op gewond en het voedsel en munitie raakten op. Die nacht kwam er een tegenaanval van de Duitsers. Rudder, de generaal van de Rangers, beval hen terug te trekken. In de ochtend waren er nog maar weinig militairen die konden vechten. Die middag kwam er een boot met voedsel en munitie. Één dag later konden ze de Duitsers terugdrijven, met behulp van luchtsteun. Pas 's ochtend 8 juni was Pointe du Hoc veilig in Amerikaanse handen, maar 70% van de militairen waren omgekomen.

Goederen

Goederen worden aangevoerd op Omaha Beach.

Op de eerste dag van operatie Overlord zijn veel militairen en wapens ingezet. Hier een aantal cijfers:

20.000 voertuigen, waaronder meer dan 1000 tanks
156.205 militairen, waaronder 73.000 Amerikanen en 98.705 Britten en Canadezen
11.590 vliegtuigen
3.500 zweefvliegtuigen
Meer dan 6.800 torpedojagers, mijnenvegers, landingsvaartuigen, vrachtschepen, fregatten, korvetten, kustvaarders, hulpschepen, kleine boten, onderzeebootjagers, enz.

Na D-Day

Aanvoer van goederen

Voor de geallieerden was het belangrijk dat de Franse steden Caen en Cherbourg werden veroverd. Caen moest worden veroverd vanwege de belangrijke (spoor)wegen die er lopen. Cherbourg heeft een zeehaven, waardoor makkelijk materieel en troepen konden worden aangevoerd. Maar op 19 juni vond er een zware storm plaats. De hevige storm zorgde ervoor dat twee havens verloren gingen. De geallieerden verloren toen wel 800 schepen, 20.000 voertuigen en 140.000 ton aan goederen. Extra militairen konden niet meer gebracht worden en er was vier dagen lang geen contact meer met Engeland. Ook was er een ernstig tekort aan munitie en brandstof. Toch vielen de Duitsers niet aan, omdat zijzelf al erg verzwakt waren. De dagen erna probeerden de geallieerden wel weer om alles te herstellen en op een gegeven moment kon er ook weer materieel worden aangevoerd. De Duitsers in Cherbourg capituleerden ook, waardoor de geallieerden nog een zeehaven ter beschikking kregen. Voordat deze haven kon worden gebruikt, moesten eerst alle wrakstukken en mijnen worden opgeruimd. Eind augustus werden ook honderden miljoenen liters brandstof aangevoerd. Er kon ook gebruik worden gemaakt van pijpleidingen die van Engeland, via Het Kanaal naar Frankrijk liepen. Het aantal liters brandstof leek eerst voldoende, maar de geallieerden veroverden opeens zoveel terrein dat er een gevaar was ontstaan voor brandstoftekort.

Opmars

Slag om Caen.

Het lukte de geallieerden om alle vijf de stranden in handen te krijgen, maar de Franse steden Carentan, Bayeux, Saint-Lô en Caen werden niet veroverd en er was geen goed bruggenhoofd ontstaan. Het duurde nog tot 12 juni voordat er één breed front werd gevormd. Op 17 juni waren er ongeveer een half miljoen soldaten aan land gebracht in Frankrijk, 80.000 voertuigen en 180.000 ton voorraden. Maar de Duitsers in Noord-Frankrijk waren nog niet verslagen.

Op 10 juni openden de Amerikanen het vuur op de Duitsers in Carentan. De aanval verliep moeizaam, maar een paar dagen later was de Wehrmacht daar verslagen. In Cherbourg duurde het tot 26 juni voordat de Duitse bevelhebber had gecapituleerd. Het was belangrijk voor de geallieerden om Caen te veroveren, want als die veroverd was lag de weg naar Parijs open. Daarom verdedigden de Duitsers deze stad goed. De Britten deden een poging, maar het lukte hen niet. Pas op 6 augustus werd de stad veroverd en de geallieerden verloren veel troepen. Saint-Lô werd op 31 juli veroverd: Operatie Cobra. Van 12 augustus tot 21 augustus 1944 werd er gevochten bij Falaise. Hierbij leden de geallieerden ook veel verliezen. Maar op 25 augustus 1944 was het zover: Parijs was bevrijd. Op deze dag eindigde Operatie Overlord.

Zie ook

Franse troepen rijden over de Champs Élysées in Parijs, 26 augustus 1944.

Externe links

	Tweede Wereldoorlog Westfront
Nederland - België - Frankrijk - Duinkerke - Engeland - Dieppe · Normandië · Cobra · Parijs · Dragoon · Market Garden · Hürtgenwald · Overloon · Aken · Schelde · Siegfriedlinie · Elzas · Ardennen · Colmar Pocket · Remagen · Plunder · Operatie Lumberjack