Eindhoven in de Tweede Wereldoorlog: verschil tussen versies
| (7 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 4: | Regel 4: | ||
== Voorgeschiedenis == | == Voorgeschiedenis == | ||
| − | |||
In de jaren '30 van de [[20e eeuw]] groeide Eindhoven hard door de uitbreiding van [[Philips]] en de oprichting van [[DAF]]. De stad kreeg meer dan 100.000 inwoners en werd een belangrijk centrum voor industrie. Er kwamen nieuwe wegen, kanalen en voorzieningen voor de mensen. Eindhoven veranderde van een klein stadje in een moderne stad. | In de jaren '30 van de [[20e eeuw]] groeide Eindhoven hard door de uitbreiding van [[Philips]] en de oprichting van [[DAF]]. De stad kreeg meer dan 100.000 inwoners en werd een belangrijk centrum voor industrie. Er kwamen nieuwe wegen, kanalen en voorzieningen voor de mensen. Eindhoven veranderde van een klein stadje in een moderne stad. | ||
| − | In Nederland waren er, net als in andere landen, veel mensen werkloos en arm. Door de crisis en ontevredenheid over de politiek groeide het verlangen naar verandering. In 1931 ontstond de [[Nationaal-Socialistische Beweging]] (NSB). De NSB-aanhangers geloofden dat een sterke partij met één leider voor een betere toekomst zou zorgen.<ref>{{Citeer bron |url=https://www.verzetsmuseum.org/nl/kennisbank/de-nationaal-socialistische-beweging |titel=De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) |auteur= |uitgever=Verzetsmuseum |datum= }}</ref> | + | In Nederland waren er, net als in andere landen, veel mensen werkloos en arm. Door de crisis en ontevredenheid over de politiek groeide het verlangen naar verandering. In 1931 ontstond de [[Nationaal-Socialistische Beweging]] (NSB). De NSB-aanhangers geloofden dat een sterke partij met één leider voor een betere toekomst zou zorgen.<ref>{{Citeer bron |url=https://www.verzetsmuseum.org/nl/kennisbank/de-nationaal-socialistische-beweging |titel=De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) |auteur= |uitgever=Verzetsmuseum |datum= }}</ref> In maart 1933 begon een kleine groep mensen in Eindhoven met het uitbouwen van de NSB-kring, en in 1934 werd de Eindhovense afdeling officieel een NSB-kring en kreeg een eigen kringhuis. De NSB-afdeling in Eindhoven groeide door de verkoop van het weekblad ''Volk en Vaderland''. Er waren veel interne conflicten en veel leden en bestuursleden stapten op. Toch behaalden ze bij de [[Provinciale Statenverkiezingen]] van 1935 twee zetels. Dit liet hun groeiende invloed in de regio zien. In 1938 was de NSB actief in Eindhoven en [[Helmond]]. Ze verspreidden 5.000 exemplaren van hun krant ''Volk en Vaderland''. Ondanks het einde van de economische crisis en de dreiging van oorlog met Duitsland, verloor de NSB in 1939 in alle provincies steun. In het najaar van 1939 werd de NSB verdacht van het plannen van een [[staatsgreep]] in Nederland. De vriendschap met Duitsland had een slechte invloed op het [[imago]] van de partij. <ref>{{Citeer bron |url=https://www.eindhoven4044.nl/9/NSB-Eindhoven.html |titel=NSB in Eindhoven deel 1 |auteur= |uitgever=Eindhoven4044 |datum= }}</ref> |
| + | |||
| + | In Duitsland had zich namelijk van alles afgespeeld. [[Adolf Hitler]] kwam in januari 1933 met de [[Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij]] (NSDAP) aan de macht toen hij door president [[Paul von Hindenburg]] werd benoemd tot [[rijkskanselier]]. Kort daarna breidde hij zijn macht uit, en Duitsland begon zich voor te bereiden op oorlog. In 1939 stond Duitsland op het punt Nederland binnen te vallen.<ref>{{Citeer bron |url=https://www.annefrank.org/nl/anne-frank/verdieping/duitsland-1933-van-democratie-naar-dictatuur/ |titel=Duitsland 1933: van democratie naar dictatuur |auteur= |uitgever=Anne Frank Stichting |datum= }}</ref> | ||
== De Duitse inval in Eindhoven == | == De Duitse inval in Eindhoven == | ||
| − | [[Bestand:Eindhoven | + | [[Bestand:Duitse troepen in Eindhoven.jpg|thumb|Duitse troepen marcheren door Eindhoven op 18 mei 1940]] |
| − | Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Zonder waarschuwing of [[oorlogsverklaring]] stak het Duitse leger de grens over. Op 11 mei verlieten enkele [[Philips]]-leiders en anderen, zoals de [[familie Elias]], Eindhoven en gingen naar het westen. Veel van hen konden per boot naar [[Engeland]] ontsnappen, maar de meeste inwoners van Eindhoven konden niet weg. Op 12 mei arriveerden de Duitse troepen in Eindhoven. Er was geen verzet. De officiële overgave van Nederland kwam op 14 mei na het [[bombardement op Rotterdam]]. Eind mei bezetten de Duitsers verschillende gebouwen in Eindhoven.<ref name="duitseringebouwen">{{Citeer bron |url=https://eindhoven4044.nl/8/duitseringebouwen.html |titel=De Duitse bezetting van Eindhoven: 1940 - 1944 |auteur= |uitgever=Eindhoven4044 |datum= }}</ref> De [[politie]] in Eindhoven bood geen tegenstand tegen de Duitse bezetters. De [[politiecommissaris]] was niet tegen, maar vóór de Duitsers. In [[Helmond]] arresteerden politieagenten wel Duitse militairen, maar in Eindhoven moesten agenten hun [[Pistool|pistolen]] inleveren.<ref>{{Citeer bron |url=https://eindhoven4044.nl/3/bezetting_eindhoven_1940_1944.html |titel=Eindhoven bezet: 1940 - 1944 |auteur= |uitgever=Eindhoven4044 |datum= }}</ref> Veel gebouwen in de stad werden ingenomen voor gebruik door de Duitsers. Bijvoorbeeld militaire kazernes, hotels en woningen. De [[Constant Rebecquekazerne]] werd bijvoorbeeld uitgebreid voor de [[Wehrmacht]], en in het Villapark werden huizen ingenomen voor Duitse officieren. Veel Eindhovenaren moesten Duitsers in hun huizen opnemen. Deze gebouwen werden vaak vermomd als boerderijen om geen aandacht van de vijand te trekken.<ref name="duitseringebouwen"/> | + | Het was duidelijk dat de oorlog niet meer te vermijden was. Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Zonder waarschuwing of [[oorlogsverklaring]] stak het Duitse leger de grens over. Op 11 mei verlieten enkele [[Philips]]-leiders en anderen, zoals de [[familie Elias]], Eindhoven en gingen naar het westen. Veel van hen konden per boot naar [[Engeland]] ontsnappen, maar de meeste inwoners van Eindhoven konden niet weg. Op 12 mei arriveerden de Duitse troepen in Eindhoven. Er was geen verzet. De officiële overgave van Nederland kwam op 14 mei na het [[bombardement op Rotterdam]]. Eind mei bezetten de Duitsers verschillende gebouwen in Eindhoven.<ref name="duitseringebouwen">{{Citeer bron |url=https://eindhoven4044.nl/8/duitseringebouwen.html |titel=De Duitse bezetting van Eindhoven: 1940 - 1944 |auteur= |uitgever=Eindhoven4044 |datum= }}</ref> De [[politie]] in Eindhoven bood geen tegenstand tegen de Duitse bezetters. De [[politiecommissaris]] was niet tegen, maar vóór de Duitsers. In [[Helmond]] arresteerden politieagenten wel Duitse militairen, maar in Eindhoven moesten agenten hun [[Pistool|pistolen]] inleveren.<ref>{{Citeer bron |url=https://eindhoven4044.nl/3/bezetting_eindhoven_1940_1944.html |titel=Eindhoven bezet: 1940 - 1944 |auteur= |uitgever=Eindhoven4044 |datum= }}</ref> Veel gebouwen in de stad werden ingenomen voor gebruik door de Duitsers. Bijvoorbeeld militaire kazernes, hotels en woningen. De [[Constant Rebecquekazerne]] werd bijvoorbeeld uitgebreid voor de [[Wehrmacht]], en in het Villapark werden huizen ingenomen voor Duitse officieren. Veel Eindhovenaren moesten Duitsers in hun huizen opnemen. Deze gebouwen werden vaak vermomd als boerderijen om geen aandacht van de vijand te trekken.<ref name="duitseringebouwen"/> |
Na de Duitse inval in Eindhoven werden mensen van de [[Nationaal-Socialistische Beweging]] (NSB) en [[Rijksduitsers]] die opgepakt waren, weer vrijgelaten. De NSB en hun [[Weerbaarheidsafdeling]] (WA) begonnen met [[pesterij]]en en [[straatterreur]]. Later begonnen de Duitsers met het oppakken van mensen die anders dachten en [[Joden]] werden ook opgepakt. Na verloop van tijd voerde de Duitse bezetter steeds strengere maatregelen en terreur in.<ref name="gebeurtenissen">{{Citeer bron |url=https://stichting18september.nl/belangrijke-gebeurtenissen-voor-eindhoven-1940-1945/ |titel=Belangrijke gebeurtenissen voor Eindhoven 1940-1945 |auteur= |uitgever=Stichting 18 September |datum= }}</ref> | Na de Duitse inval in Eindhoven werden mensen van de [[Nationaal-Socialistische Beweging]] (NSB) en [[Rijksduitsers]] die opgepakt waren, weer vrijgelaten. De NSB en hun [[Weerbaarheidsafdeling]] (WA) begonnen met [[pesterij]]en en [[straatterreur]]. Later begonnen de Duitsers met het oppakken van mensen die anders dachten en [[Joden]] werden ook opgepakt. Na verloop van tijd voerde de Duitse bezetter steeds strengere maatregelen en terreur in.<ref name="gebeurtenissen">{{Citeer bron |url=https://stichting18september.nl/belangrijke-gebeurtenissen-voor-eindhoven-1940-1945/ |titel=Belangrijke gebeurtenissen voor Eindhoven 1940-1945 |auteur= |uitgever=Stichting 18 September |datum= }}</ref> | ||
Huidige versie van 9 jan 2025 om 20:11
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. |
|
Dit artikel is nog niet af. |
|
Een gebruiker doet met dit artikel mee aan de SuperSchrijfwedstrijd 2025. Dat betekent dat iemand graag zelf aan dit artikel wil werken. Gelieve dit artikel dus niet te bewerken! Bedankt voor je begrip! |
De Tweede Wereldoorlog was een van de grootste en dodelijkste oorlogen ooit, waarbij miljoenen mensen stierven.[1] Net als in talloze andere plaatsen, heeft Eindhoven in de Tweede Wereldoorlog veel geleden en zijn er veel sporen achtergelaten. Zo namen Duitse soldaten de fabrieken van Philips over en bombardeerden de geallieerden de stad.[2]
Voorgeschiedenis
In de jaren '30 van de 20e eeuw groeide Eindhoven hard door de uitbreiding van Philips en de oprichting van DAF. De stad kreeg meer dan 100.000 inwoners en werd een belangrijk centrum voor industrie. Er kwamen nieuwe wegen, kanalen en voorzieningen voor de mensen. Eindhoven veranderde van een klein stadje in een moderne stad.
In Nederland waren er, net als in andere landen, veel mensen werkloos en arm. Door de crisis en ontevredenheid over de politiek groeide het verlangen naar verandering. In 1931 ontstond de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB). De NSB-aanhangers geloofden dat een sterke partij met één leider voor een betere toekomst zou zorgen.[3] In maart 1933 begon een kleine groep mensen in Eindhoven met het uitbouwen van de NSB-kring, en in 1934 werd de Eindhovense afdeling officieel een NSB-kring en kreeg een eigen kringhuis. De NSB-afdeling in Eindhoven groeide door de verkoop van het weekblad Volk en Vaderland. Er waren veel interne conflicten en veel leden en bestuursleden stapten op. Toch behaalden ze bij de Provinciale Statenverkiezingen van 1935 twee zetels. Dit liet hun groeiende invloed in de regio zien. In 1938 was de NSB actief in Eindhoven en Helmond. Ze verspreidden 5.000 exemplaren van hun krant Volk en Vaderland. Ondanks het einde van de economische crisis en de dreiging van oorlog met Duitsland, verloor de NSB in 1939 in alle provincies steun. In het najaar van 1939 werd de NSB verdacht van het plannen van een staatsgreep in Nederland. De vriendschap met Duitsland had een slechte invloed op het imago van de partij. [4]
In Duitsland had zich namelijk van alles afgespeeld. Adolf Hitler kwam in januari 1933 met de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) aan de macht toen hij door president Paul von Hindenburg werd benoemd tot rijkskanselier. Kort daarna breidde hij zijn macht uit, en Duitsland begon zich voor te bereiden op oorlog. In 1939 stond Duitsland op het punt Nederland binnen te vallen.[5]
De Duitse inval in Eindhoven
Het was duidelijk dat de oorlog niet meer te vermijden was. Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Zonder waarschuwing of oorlogsverklaring stak het Duitse leger de grens over. Op 11 mei verlieten enkele Philips-leiders en anderen, zoals de familie Elias, Eindhoven en gingen naar het westen. Veel van hen konden per boot naar Engeland ontsnappen, maar de meeste inwoners van Eindhoven konden niet weg. Op 12 mei arriveerden de Duitse troepen in Eindhoven. Er was geen verzet. De officiële overgave van Nederland kwam op 14 mei na het bombardement op Rotterdam. Eind mei bezetten de Duitsers verschillende gebouwen in Eindhoven.[6] De politie in Eindhoven bood geen tegenstand tegen de Duitse bezetters. De politiecommissaris was niet tegen, maar vóór de Duitsers. In Helmond arresteerden politieagenten wel Duitse militairen, maar in Eindhoven moesten agenten hun pistolen inleveren.[7] Veel gebouwen in de stad werden ingenomen voor gebruik door de Duitsers. Bijvoorbeeld militaire kazernes, hotels en woningen. De Constant Rebecquekazerne werd bijvoorbeeld uitgebreid voor de Wehrmacht, en in het Villapark werden huizen ingenomen voor Duitse officieren. Veel Eindhovenaren moesten Duitsers in hun huizen opnemen. Deze gebouwen werden vaak vermomd als boerderijen om geen aandacht van de vijand te trekken.[6]
Na de Duitse inval in Eindhoven werden mensen van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) en Rijksduitsers die opgepakt waren, weer vrijgelaten. De NSB en hun Weerbaarheidsafdeling (WA) begonnen met pesterijen en straatterreur. Later begonnen de Duitsers met het oppakken van mensen die anders dachten en Joden werden ook opgepakt. Na verloop van tijd voerde de Duitse bezetter steeds strengere maatregelen en terreur in.[8]
Op 29 mei 1942 weigerden leerlingen van het Gemeentelyceum de school in te gaan omdat de NSB-vlag werd uitgehangen bij een bezoek van de Nederlandse nazi-politicus Anton Mussert. Verschillende leerlingen kregen van de burgemeester een schorsing van 8 dagen tot 1 jaar en het verlies van vrije middagen, maar uiteindelijk kreeg geen enkele leerling echt straf.[8]
Leven onder Duitse bezetting
De bevrijding van Eindhoven
Op 18 september 1944 kwamen geallieerde soldaten Eindhoven binnen en maakten ze een einde aan de Duitse bezetting. Het Amerikaanse leger kwam vanuit het noorden, terwijl de Engelse soldaten vanuit het zuiden kwamen. In het centrum van de stad ontmoetten de Amerikanen en de Britten elkaar.[9]
- ↑ Tweede Wereldoorlog . Historisch Nieuwsblad
- ↑ Wederopbouw: snelst groeiende stad van Nederland (vanaf 1940) . Gemeente Eindhoven
- ↑ De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) . Verzetsmuseum
- ↑ NSB in Eindhoven deel 1 . Eindhoven4044
- ↑ Duitsland 1933: van democratie naar dictatuur . Anne Frank Stichting
- ↑ 6,0 6,1 De Duitse bezetting van Eindhoven: 1940 - 1944 . Eindhoven4044
- ↑ Eindhoven bezet: 1940 - 1944 . Eindhoven4044
- ↑ 8,0 8,1 Belangrijke gebeurtenissen voor Eindhoven 1940-1945 . Stichting 18 September
- ↑ De bevrijding van Eindhoven . Stichting 18 September