Dierenboerderij

Dierenboerderij
Informatie
Alternatieve titel	Animal Farm: A Fairy Tale Boerderij der dieren
Schrijver	George Orwell
Illustrator
Vertaler
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigd Koninkrijk
Genre	Politieke satire Allegorie
Datum	17 augustus 1945
ISBN
Leeftijdscategorie		Uitgeverij
Drukker
Aantal verkocht
Vorig boek
Volgend boek
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

Dierenboerderij (Engels: Animal Farm) is een novelle van de Britse schrijver George Orwell. Het is een politieke satire over de Sovjet-Unie vanaf de Russische Revolutie en tot aan de regeerperiode van Jozef Stalin. In het boek uit Orwell kritiek op de Sovjet-Unie.

Het boek gaat over een boerderij waar verschillende dieren wonen. De mensen behandelen hen slecht. De dieren besluiten in opstand te komen tegen de mensen en weten hen te verjagen. Uiteindelijk komt de boerderij te staan onder het bestuur van het varken Napoleon (een karikatuur van Stalin). Het verhaal is een allegorie. Bijna alle personages en gebeurtenissen verwijzen naar personen of gebeurtenissen die echt bestaan hebben.

Het boek is twee keer verfilmd. Samen met 1984 is Dierenboerderij een van Orwells bekendste boeken.

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Meneer Jones is een onverantwoordelijk boer met een alcoholverslaving. Hij is eigenaar van een boerderij in de buurt van Willingdon in Engeland. De dieren worden slecht behandeld en besluiten in opstand te komen tegen meneer Jones. Hun revolutie wordt geleid door het varken Old Major. Hij leert de dieren over hun omstandigheden en maakt hen bewust van de voordelen van de revolutie. De dieren weten succesvol om meneer Jones te verjagen. Old Major sterft echter kort na de revolutie zonder een opvolger aan te wijzen. Hierdoor breekt er een rivaliteit los tussen de varkens Snowball en Napoleon. De twee werken eerst samen en ontwikkelen een nieuwe ideologie: animalisme. Ze komen tot de conclusie dat alle dieren gelijk zijn en zich niet als mensen moeten gedragen. De Dierenboerderij wordt geleid door de varkens, waar de andere dieren het mee eens zijn.

Na de revolutie krijgt de boerderij een nieuwe vlag met een gekruiste hoorn en hoef. Deze vlag is een parodie op de vlag van de Sovjet-Unie, waar een hamer en sikkel opstond.

Een tijdje verder probeert meneer Jones met andere boeren de Dierenboerderij terug te veroveren. Ze weten de aanval van zich af te slaan. Snowball kondigt zijn plannen aan om de boerderij te vernieuwen door een nieuwe windmolen te bouwen. Napoleon is tegenstander van dat idee. Hij roept de honden op om Snowball te verjagen. Snowball wordt als vijand gezien en Napoleon wordt de nieuwe leider van de Dierenboerderij. Hij verandert de manier waarop de boerderij wordt bestuurd. Zo wordt de macht van de andere dieren beperkt, waardoor de varkens alle macht hebben. Napoleon krijgt zijn eigen persoonlijkheidscultus. Ook dreigt hij om zijn politieke tegenstanders op te pakken. Desondanks leiden de dieren alsnog een beter leven dan onder meneer Jones.

De buurman, meneer Frederick, besluit om de windmolen op te blazen. Ze winnen de aanval van meneer Frederick. Het paard Boxer besluit lange dagen te maken om de molen herop te bouwen. Hij raakt echter gewond tijdens de bouw. Napoleon besluit om af te laten maken zonder zijn medeleven. De dieren leren pas later de waarheid. De molen wordt herbouwd en de boerderij wordt succesvol. Toch verbeteren de levensomstandigheden van de andere dieren niet. De varkens houden al het geld voor zichzelf en gedragen zich steeds meer als mensen. De regels worden herschreven, waardoor sommige dieren gelijker dan anderen zijn. De varkens sluiten uiteindelijk een bondgenootschap met de andere boeren. Ze verraden hiermee de andere dieren. Uiteindelijk zijn de dieren net zo slecht af als onder meneer Jones, maar nu geregeerd door de varkens. De dieren kunnen geen onderscheid meer zien tussen de varkens en de boeren.

Personages

Een tekening van de ezel Benjamin.

• Old Major: Een varken dat de revolutie tegen de boeren leidt. Hij maakt de dieren klassenbewust. Old Major is gebaseerd op zowel Karl Marx als Vladimir Lenin. Marx is een 19e eeuwse econoom die wordt gezien als de vader van het communisme. Lenin is de stichter van de Sovjet-Unie en leidde de Russische Revolutie.
• Napoleon: Een varken dat de macht overneemt na de dood van Old Major. Napoleon is gebaseerd op de Sovjetleider Jozef Stalin.
• Snowball: Een varken dat na de dood van Old Major met Napoleon om de macht strijdt. Snowball heeft andere ideeën dan Napoleon. Hij is gebaseerd op Stalins politieke tegenstander Leon Trotski.
• Squealer: Een varken dat minister van Propaganda is onder Napoleon. Hij staat symbool voor de journalisten en administratieve werknemers die Stalins beleid uitvoerden zonder kritiek te uiten.
• Minimus: Een varken dat het nieuwe volkslied van Dierenboerderij schrijft. Hij staat symbool voor de Russische dichter Vladimir Majakovski.
• De jonge biggetjes: Zij worden door Napoleon als eerste vermoord. De biggetjes staan symbool voor de prominente leden die tijdens de Grote Zuivering vermoord werden. In het boek wordt waarschijnlijk verwezen naar Grigori Zinovjev, Lev Kamenev, Nikolaj Boecharin en Aleksej Rykov.
• Meneer Jones: De boer die oorspronkelijk de boerderij leidde en tijdens de revolutie verjaagd wordt. Hij staat symbool voor tsaar Nicolaas II.
• Meneer Pickerford: De buurman van de boerderij. Hij spant uiteindelijk samen met Napoleon.
• Meneer Pilkington: Een andere boer.
• Meneer Whymper: Een andere boer.
• Boxer: Een hardwerkend paard dat uiteindelijk door Napoleon naar de slachterij wordt gestuurd. Hij staat symbool voor de Russische modelarbeider Aleksej Stachanov.
• Mollie: Een merrie die de boerderij verlaat na de revolutie.
• Clover: Een ander paard.
• Benjamin: Een ezel die cynische opmerkingen maakt. Soms wordt gedacht dat Benjamin op Orwell zelf gebaseerd is.
• Muriel: Een wijze geit.
• De puppies: Een soort van geheime politie die door Napoleon gebruikt wordt.
• Moses: Een raaf. Hij stelt waarschijnlijk de rol van de Russisch-Orthodoxe Kerk voor.
• De schapen: Zij herhalen steeds de boodschappen zonder na te denken. De schapen stellen de bevolking voor die niet opstand kwam.
• De hennen: Hun eieren worden door Napoleon gestolen. Zij staan symbool voor de Oekraïense slachtoffers van de Holodomor.

Daarnaast komen er nog koeien, een kat, eenden, hanen, ganzen en ratten voor in het boek.

Achtergrondinformatie

Titelverklaring

De titel "Dierenboerderij" verwijst naar de boerderij waar alle gebeurtenissen plaatsvinden. De boerderij heet eerst "Manor Farm", maar wordt na de revolutie veranderd in "Animal Farm". Je kunt de titel als een verwijzing zien naar het woord volksrepubliek. Veel socialistische landen noemden zichzelf een volksrepubliek. Ook is de naamswijziging een verwijzing naar de Sovjet-Unie, wat voorheen het Russische keizerrijk heette. Aan het einde van het boek krijgt de boerderij weer zijn oude naam: Morris Farm.

Stijl en genre

Dierenboerderij is een voorbeeld van allegorie. Een allegorie is een kunstwerk dat in zijn geheel symbool staat voor iets anders. In de beeldende kunst zijn er allegorieën, maar ook in de literatuur. In een allegorie zijn er verschillende verwijzingen naar personen en gebeurtenissen. In Dierenboerderij verwijst alles naar de geschiedenis van de Sovjet-Unie tot dat punt. Het boek kan ook worden gezien als satire. Een satire is een werk dat de spot drijft met iets. Je probeert dus op een grappige manier kritiek te uiten op iets. Orwell probeert in zijn boek kritiek de uiten op de Sovjet-Unie.

De ondertitel van Dierenboerderij suggereert dat het boek een sprookje is. Vaak wordt de novelle een "sprookje voor volwassenen" genoemd. Buiten pratende dieren zijn veel elementen die traditioneel in sprookjes voorkomen afwezig.

Verwijzingen

Een portret van Jozef Stalin. Het personage Napoleon is op hem gebaseerd.

Het gehele boek is een verwijzing naar de geschiedenis van de Sovjet-Unie vanaf de Oktoberrevolutie in 1917 tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. In het boek zijn verwijzingen naar enkele belangrijke historische gebeurtenissen tijdens deze periode. De revolutie in het begin is natuurlijk de Oktoberrevolutie zelf. De voorafgaande Februarirevolutie en de voorlopige regering worden weggelaten uit het boek. Na de revolutie wordt de boerderij direct een communistische samenleving. Het animalisme is hier de vorm van het communisme. Het communisme was de staatsideologie van de Sovjet-Unie en streefde naar een samenleving zonder klassen (oftewel waar iedereen gelijk is).

Na de dood van Lenin in 1924 was er een tweestrijd tussen Trotski en Stalin in de Sovjet-Unie over de koers van het communisme. Trotski pleitte voor een wereldrevolutie, terwijl Stalin juist het communisme in één land wilde. In het boek komt deze tweestrijd ook voor. Na de dood van Old Major strijden Napoleon en Snowball over de macht. Net als Trotski wordt Snowball verjaagd. Onder Stalin kreeg de de Sovjet-Unie een persoonlijkheidscultus en vond de Grote Zuivering plaats. Ook nam de onderdrukking toe. In het boek is Napoleon een karikatuur van Stalin.

Een andere gebeurtenis is de Holodomor. Dat was een grote hongersnood in Oekraïne (toen onderdeel van de Sovjet-Unie) tussen 1932 en 1933. Tijdens de Holodomor stierven zo'n 3,5 miljoen mensen. Oekraïne was de broodmand van de Sovjet-Unie, aangezien daar veel graan werd verbouwd. In plaats van het graan te houden voor de Oekraïense bevolking besloot de Sovjetregering dat te exporteren naar het buitenland. In het boek worden de eieren van de hennen gestolen. Zij staan daarom symbool voor de slachtoffers van de Holodomor. Ook de Molotov-Ribbentroppact is een verwijzing aan het einde van het boek. In 1939 sloten Nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie dat verdrag. Zij besloten elkaar niet aan te vallen. In het boek speelt Napoleon een spel met meneer Pilkington.

Thema's

In het boek komen verschillende thema's aan bod. De belangrijkste thema's zijn:

Een versie van het boek in het Oezbeeks.

• Het verlies van de socialistische idealen in de Sovjet-Unie: In het boek worden zowel de boeren als Napoleon (en zijn aanhangers) als slecht afgebeeld. Orwell keurt de opstand van de dieren tegen de boeren niet af. Desondanks keurt hij Napoleons acties ook niet goed. Aan het einde van het boek kunnen de dieren amper het verschil zien tussen de varkens (oftewel de communistische leiders van de Sovjet-Unie) en de mensen (de kapitalisten). De idealen die Old Major (Lenin/Marx) preekten verdwenen langzaam. De dieren zijn weer terug bij af, maar nu worden ze geregeerd door varkens in plaats van mensen. Volgens Orwell was het stalinistisch bestuur van de Sovjet-Unie niet beter dan Rusland onder de tsaren.
• Sociale klassen: Aan het begin van het boek zijn de boeren de bourgeoisie en de dieren het proletariaat. Binnen het communisme is klassenstrijd een belangrijk begrip. Volgens Marx en Lenin moest het proletariaat in opstand komen tegen de bourgeoisie in een revolutie. Na de revolutie lijken de sociale klassen eerst afgeschaft te zijn. Na een tijdje komt er een nieuwe bovenklasse op: de varkens. De andere dieren vormen de onderklasse. Volgens Orwell hebben samenlevingen de neiging om zulke sociale klassen te creëren.
• Naïviteit: Veel dieren in het boek worden als naïef afgebeeld. In veel gevallen hebben zij geen onderwijs gehad en kunnen niet lezen of schrijven. De varkens proberen hen eerst te onderwijzen, maar besluiten hen later onwetend te houden. Hierdoor blijven de dieren naïef. Ze geloven Napoleon blindelings en zeggen dat hij altijd gelijk heeft. De dieren hebben vaak geen vermogen om kritisch na te denken. Naïviteit is dus een controlemiddel geworden.
• Taal: Een ander controlemiddel is de taal. De varkens proberen hun daden door middel van mooie woorden goed te praten. Old Major maakt oprecht gebruik van taal om de dieren te overtuigen. Napoleon misbruikt zijn woorden echter om zijn eigen daden goed te keuren. Overigens deed Stalin dat ook met Lenins uitspraken. Op schilderijen werden de mannen zelfs als hele goede vrienden afgebeeld. De zeven regels worden tijdens het boek ook aangepast. In het boek hebben de varkens als het ware controle over de taal.
• Corruptie: Dierenboerderij is een kritiek op onder andere de corruptie in de Sovjet-Unie. De varkens stelen vaak goed eten en andere luxe producten in het boek. Hierdoor leiden zij een beter leven dan de rest van de dieren. In de Sovjet-Unie leefde de partijtop van de Communistische Partij op een vergelijkbare manier. Zij hadden bijvoorbeeld luxe villa's voor hun vakanties op de Krim. De corruptie laat zien dat de bovenklasse enkel met zichzelf bezig is. De levens van de onderklasse veranderen niet zo zeer.

Bekend citaat

Een beroemd citaat uit het boek is "All animals are equal, but some are more equal than others" (Alle dieren zijn gelijk, maar sommige dieren zijn gelijker dan andere). Wat bedoelde Orwell precies mee?

Het citaat staat samen met zeven andere regels op de muur van een schuur. Deze regels dienen als een soort van grondwet of beginsel van het animalisme. In het begin luidt deze regel "All animals are equal" (Alle dieren zijn gelijk). Het boek ziet dat als iets goed. Later worden de zeven regels veranderd. Zij krijgen een aanpassing of voorwaarde. De nieuwe regel wordt "All animals are equal, but some are more equal than others".

Eigenlijk is dat een tegenstelling, aangezien je niet gelijker kan zijn dan anderen. Orwell bedoelt deze regel dan ook sarcastisch. Hij zegt dat het animalisme ervan uitgaat dat er geen sociale klassen meer zijn, maar dat deze toch bestaan. De varkens zijn namelijk de nieuwe bovenklasse. Zij zijn gelijker (oftewel beter of meer waard) dan de andere dieren. In andere woorden, er bestaat geen gelijkheid op de Dierenboerderij, hoewel de varkens nog steeds doen alsof.

Ontvangst

Een gedecoreerde tuin gebaseerd op Dierenboerderij voor een festival in 2016.

Toen het boek uitkwam in 1945 werd Dierenboerderij gemixt ontvangen. Tegenwoordig is Dierenboerderij samen met 1984 een van Orwells bekendste boeken. Het is ook een klassieker binnen de Engelstalige literatuur. Zo zette Time het op de lijst met 100 beste boeken van de 20e eeuw. Het boek werd gebruikt als anticommunistische propaganda. De CIA zond tussen 1952 en 1957 kopieën van het boek via ballonnen naar Tsjecho-Slowakije, Polen en Hongarije. De drie landen stonden toentertijd onder communistisch bestuur. Het idee was dat de boeken een opstand zouden veroorzaken.

In veel communistische landen werd Dierenboerderij verboden. Het was verboden in de Sovjet-Unie, Vietnam, Noord-Korea en verschillende Afrikaanse landen. Het boek was in het verleden verboden in de Volksrepubliek China, maar sinds 2019 is het boek wijd verkrijgbaar. In Cuba is Dierenboerderij nog altijd verboden. Ook werd het boek in 2002 in de Verenigde Arabische Emiraten verboden. Volgens de regering zou het boek tegen de waarden van de islam ingaan. Inmiddels is het verbod weer ingetrokken.

Adaptatie

Dierenboerderij is tweemaal verfilmd. De eerste verfilming was een tekenfilm uit 1954 met de naam Animal Farm. De CIA betaalde mee aan de productie van de film. In tegenstelling tot het boek heeft deze film een happy end. De dieren komen uiteindelijk in opstand tegen Napoleon en verslaan hem. In 1999 kwam een tweede film uit. In deze film is gebruikt gemaakt van echte dieren. In 2025 komt een derde verfilming uit.

In 2020 kwam een game gebaseerd op het boek uit. Ook zijn er veel toneelvoorstellingen over het boek gemaakt.