Frans Jozef I van Oostenrijk: verschil tussen versies

Huidige versie van 20 jan 2024 om 13:13

Frans Jozef I Karel van Oostenrijk.

Frans Jozef Karel of in het Duits Franz Joseph Karl (Paleis Schönbrunn, Wenen, 18 augustus 1830 - Wenen, 21 november 1916), was de zoon van Aartshertog Frans Karel van Oostenrijk en Aartshertogin Sophie van Oostenrijk (1805-1872). In Oostenrijk en Beieren is de schrijfwijze Franz Josef gebruikelijk. Van 1848 tot 1916 was hij keizer van Oostenrijk en koning van Hongarije. Daarmee was hij het staatshoofd van Oostenrijk-Hongarije. Ook was hij een tijdje de president van de Duitse Bond. Hij was de opvolger van Ferdinand I van Oostenrijk en werd zelf opgevolgd door Karel I van Oostenrijk. Hij kwam uit het huis Habsburg-Lotharingen

Titels

Zijn Keizerlijke en Apostolische Majesteit bij gratie Gods keizer van Oostenrijk, koning van Hongarije, Bohemen, Dalmatië, Kroatië en Slavonië, Galicië en Lodomerië, Illyrië, Lombardije-Venetië en Jeruzalem, aartshertog van Oostenrijk, groothertog van Toscane, Krakau, hertog van Lotharingen, Salzburg, Stiermarken, Karinthië, Krain, Boekovina, Opper- en Neder-Silezië, Modena, Parma en Piacenza, Guastalla, Auschwitz, Zator, Teschen, Friuli, Ragusa en Zara, grootvorst van Zevenburgen, vorstelijk graaf van Habsburg, Tirol, Kyburg, Gorizia en Gradiŝka, vorst van Trente en Brixen, markgraaf van Moravië, Opper- en Neder-Lausitz en Istrië, graaf van Hohenems, Feldkirch, Bregenz, Sonnenberg en andere, heer van Triëst, Cattaro en de Windische Mark, grootwoiwode van Servië en ban van het Banaat.

Leven

Jeugd

Aartshertog Frans Jozef Karel van Oostenrijk werd op 18 augustus 1830 geboren in Schloss Schönbrunn, Wenen. Hij was de zoon van Frans Karel van Oostenrijk en Sophie van Oostenrijk (1805-1872). In 1835 overleed Oostenrijks eerste keizer, Frans I, nu werd zijn zoon Ferdinand keizer. Niks mis mee zou je denken, alleen Ferdinand was niet helemaal goed bij z'n hoofd. De machtige staatsman Klemens von Metternich nam de touwtjes in handen en regeerde samen met de Geheime Staatsconferentie het gigantische Oostenrijkse keizerrijk. Frans Jozef was een groot idool van z'n grootvader Frans I. Als aartshertog was het waarschijnlijk dat hij zou trouwen met een katholieke prinses en een van de vele Oostenrijkse aartshertogen zou blijven, maar het liep anders...

Opstand in het keizerrijk

In het revolutiejaar 1848 braken in Europa revoluties uit. Als paddenstoelen schoten ze uit de grond en hele regeringen werden omver geworpen door rebellen. Oostenrijk, het land met een zwakke keizer, het land waar zoveel volkeren leefden, kwam ook in een crisis. De volkeren wilden eigen landen en niet overheerst worden door de Oostenrijkers (die tot het Duitse volk behoorden). De Vorst van Metternich deed afstand van zijn positie en zonder hem was keizer Ferdinand niks meer. De keizerlijke familie vluchtte naar Innsbruck, maar Ferdinand naar Ölmutz. Op 2 december deed hij daar afstand van zijn troon. Eigenlijk zou hij moeten worden opgevolgd door Frans Jozefs vader Frans Karel, maar onder druk van zijn vrouw gaf die de kroon aan Frans Jozef, die vanaf dan bekend staat als keizer Frans Jozef I van Oostenrijk. De naam Jozef werd er bij gehaald om de mensen te herinneren aan Jozef II van het Heilige Roomse Rijk, voorvader van de keizer en een vernieuwende vorst. De revoluties werden neergeslagen en Frans Jozef werd geïnstalleerd op de troon. Het volk morde.

Familie

De familie van Frans Jozef I was enorm. Er waren in zijn tijd ruim 65 aartshertogen en aartshertoginnen, de helft daarvan was over katholieke Europese hoven verspreid, waardoor Oostenrijk vrij machtig werd. Frans Jozef was getrouwd met Elisabeth van Oostenrijk, die waarschijnlijk bekender is dan Frans Jozef. Zij werd ook wel Sisi genoemd. Zij kregen vier kinderen, drie dochters en één zoon:

Sophie Frederika Dorothea (5 maart 1855 - 29 mei 1857)
Gisela Louisa Marie (12 juli 1856 - 27 juli 1932)
Rudolf Frans Karel Jozef (21 augustus 1858 - 30 januari 1889), kroonprins
Marie Valerie Mathilde Amalia (22 april 1868 - 6 september 1924)

Voorouders

Voorouders van Frans Jozef I van Oostenrijk
Overgrootouders	Keizer Leopold II (1747-1792) ∞ 1764 Marie Louise van Spanje (1745–1792)	Ferdinand I der Beide Siciliën (1751–1825) ∞ 1768 Maria Carolina van Oostenrijk (1752-1814)	Frederik Michael van Palts-Birkenfeld (1724–1767) ∞ 1746 Maria Francisca van Palts-Sulzbach (1724–1794)	Karel Lodewijk van Baden (1755-1801) ∞ 1774 Amalia van Hessen-Darmstadt (1754-1832)
Grootouders	Keizer Frans II (1768-1835) ∞ 1790 Maria Theresia van Bourbon-Sicilië (1772-1807)		Maximiliaan I Jozef van Beieren (1756–1825) ∞ 1797 Caroline van Baden (1776-1841)
Ouders	Frans Karel van Oostenrijk (1802-1878) ∞ 1824 Sophie van Oostenrijk (1805-1872)
'Keizer Frans Jozef I (1830-1916)'

Keizers van Oostenrijk
Frans I (1804-1835) · Ferdinand I (1835-1848) · Frans Jozef I (1848-1916) · Karel I (1916-1918) · Einde van het Keizerrijk Oostenrijk (1919)

	Koningen van Hongarije
Stefanus I · Peter Orseolo · Samuel Aba · Peter Orseolo · Andreas I · Béla I · Salomo · Géza I · Ladislaus I · Koloman · Stefanus II · Béla II · Géza II · Stefanus III · Ladislaus II · Stefanus IV · Stefanus III · Béla III · Emmerik · Ladislaus III · Andreas II · Béla IV · Stefanus V · Ladislaus IV · Andreas III · Wenceslaus · Otto (Béla V) · Karel I Robert · Lodewijk I · Maria · Karel II · Sigismund · Albrecht · Wladislaus I · Ladislaus V · Matthias I · Wladislaus II · Lodewijk II · Ferdinand I · Maximiliaan · Rudolf · Matthias II · Ferdinand II · Ferdinand III · Ferdinand IV · Leopold I · Jozef I · Karel III · Maria Theresia · Jozef II · Leopold II · Frans I · Ferdinand V · Frans Jozef I · Karel IV

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-[[Afbeelding:Franz Joseph I.jpg|right|350px]]
+[[Bestand:KaiserFranzjosef1853-1-.jpg|right|350px|miniatuur|Frans Jozef I Karel van Oostenrijk.]]
-'''Frans Jozef Karel''' ([[Paleis Schönbrunn]], [[Wenen]], 18 [[Augustus (maand)|augustus]] 1830 - Wenen, 21 [[november]] 1916), was de zoon van Aartshertog [[Franz Karl van Oostenrijk]] en Aartshertogin [[Sophie van Oostenrijk (1805-1872)]]. In Oostenrijk en Beieren is de schrijfwijze Franz Josef gebruikelijk. Van 1848 tot 1916 was hij [[keizerrijk Oostenrijk|keizer van Oostenrijk]] en [[koninkrijk Hongarije|koning van Hongarije]]. Daarmee was hij het staatshoofd van [[Oostenrijk-Hongarije]]. Hij was de opvolger van [[Ferdinand I van Oostenrijk]] en werd zelf opgevolgd door [[Karel I van Oostenrijk]].
+'''Frans Jozef Karel''' of in het [[Duits]] '''Franz Joseph Karl''' ([[Paleis Schönbrunn]], [[Wenen]], 18 [[Augustus (maand)|augustus]] 1830 - Wenen, 21 [[november]] 1916), was de zoon van Aartshertog [[Frans Karel van Oostenrijk]] en Aartshertogin [[Sophie van Oostenrijk (1805-1872)]]. In Oostenrijk en Beieren is de schrijfwijze Franz Josef gebruikelijk. Van 1848 tot 1916 was hij [[keizerrijk Oostenrijk|keizer van Oostenrijk]] en [[koninkrijk Hongarije|koning van Hongarije]]. Daarmee was hij het staatshoofd van [[Oostenrijk-Hongarije]]. Ook was hij een tijdje de president van de [[Duitse Bond]]. Hij was de opvolger van [[Ferdinand I van Oostenrijk]] en werd zelf opgevolgd door [[Karel I van Oostenrijk]]. Hij kwam uit het [[huis Habsburg]]-Lotharingen
+==Titels==
-Hij werd in 1848, nadat zijn vader Frans Karel onder zware druk van zijn moeder Sophie van de troon had afgezien, Keizer van Oostenrijk.
+''Zijn Keizerlijke en Apostolische Majesteit bij gratie Gods keizer van [[keizerrijk Oostenrijk|Oostenrijk]], koning van [[koninkrijk Hongarije|Hongarije]], [[Koninkrijk Bohemen|Bohemen]], [[koninkrijk Dalmatië|Dalmatië]], [[Koninkrijk Kroatië en Slavonië|Kroatië en Slavonië]], [[koninkrijk Galicië en Lodomerië|Galicië en Lodomerië]], [[Koninkrijk Illyrië|Illyrië]], [[Lombardije-Venetië]] en [[Koninkrijk Jeruzalem|Jeruzalem]], aartshertog van [[aartshertogdom Oostenrijk|Oostenrijk]], groothertog van [[Groothertogdom Toscane|Toscane]], [[Groothertogdom Krakau|Krakau]], hertog van [[hertogdom Lotharingen|Lotharingen]], [[Hertogdom Salzburg|Salzburg]], [[Hertogdom Stiermarken|Stiermarken]], [[Hertogdom Karinthië|Karinthië]], [[Hertogdom Krain|Krain]], [[Hertogdom Boekovina|Boekovina]], [[Opper-Silezië|Opper-]] en [[Neder-Silezië]], [[Hertogdom Modena en Reggio|Modena]], [[Hertogdom Parma en Piacenza|Parma en Piacenza]], [[Guastalla]], Auschwitz, [[Zator]], [[Hertogdom Teschen|Teschen]], [[Friuli]], [[Dubrovnik|Ragusa]] en Zara, grootvorst van [[Grootvorstendom Zevenburgen|Zevenburgen]], vorstelijk graaf van Habsburg, [[Tirol]], [[Kyburg]], [[Gorizia]] en [[Gradiŝka]],  vorst van [[Trente]] en [[Brixen]], markgraaf van [[Moravië]], [[Opper-Lausitz|Opper-]] en [[Neder-Lausitz]] en [[Istrië]],  graaf van [[Hohenems]], [[Feldkirch (stad)|Feldkirch]], [[Bregenz (stad)|Bregenz]], [[Sonnenberg]] en andere, heer van [[Triëst]], [[Cattaro]] en de [[Windische Mark]], grootwoiwode van [[Servië]] en ban van het [[Banaat]].''
-Op 24 [[april]] 1854 trouwde de Keizer met zijn nicht, [[Elisabeth van Oostenrijk|Hertogin Elisabeth in Beieren (Sissi)]]. Hij zou eigenlijk trouwen met Sissi's zus [[Helene in Beieren|Hertogin Helene]], maar toen Sissi, Helene en hun moeder [[Ludovika van Beieren|Hertogin Ludovika]] in 1853 naar Ischl (nu Bad Ischl, in [[Oostenrijk]]) reisden om Frans Jozef te ontmoeten, werd hij niet verliefd op Helene, wat het plan was van Ludovika en Sophie, maar op Sissi. Daardoor werd Elisabeth Keizerin van Oostenrijk
+==Leven==
-Elisabeth en Franz Joseph kregen hun eerste dochter, [[Sophie van Oostenrijk (1855-1857)|Sophie Friederike Dorothea Maria Josepha]], op 5 [[maart]] 1855. Op 12 [[juli]] 1856 volgde hun tweede dochter, [[Gisela van Oostenrijk|Gisela Louise Marie]].
+===Jeugd===
+Aartshertog Frans Jozef Karel van Oostenrijk werd op 18 augustus 1830 geboren in [[Schloss Schönbrunn]], [[Wenen]]. Hij was de zoon van [[Frans Karel van Oostenrijk]] en [[Sophie van Oostenrijk (1805-1872)]]. In 1835 overleed Oostenrijks eerste keizer, [[Frans II van het Heilige Roomse Rijk|Frans I]], nu werd zijn zoon [[Ferdinand I van Oostenrijk|Ferdinand]] keizer. Niks mis mee zou je denken, alleen Ferdinand was niet helemaal goed bij z'n hoofd. De machtige staatsman [[Klemens von Metternich]] nam de touwtjes in handen en regeerde samen met de [[Geheime Staatsconferentie]] het gigantische Oostenrijkse keizerrijk. Frans Jozef was een groot idool van z'n grootvader Frans I. Als aartshertog was het waarschijnlijk dat hij zou trouwen met een katholieke prinses en een van de vele Oostenrijkse aartshertogen zou blijven, maar het liep anders...
+===Opstand in het keizerrijk===
-Sophie, de eerste dochter van Sissi en Frans Jozef, stierf op 2-jarige leeftijd in [[Boedapest|Boeda]] (nu Boedapest), [[Hongarije]] aan de mazelen, tijdens één van de vele reizen die haar ouders moesten maken (Frans Jozef's moeder, [[Sophie van Oostenrijk|Sophie]], had de opvoeding van hun kinderen overgenomen en gaf niet vaak toestemming om Gisela en Sophie mee te nemen op hun reis, deze keer wel).
+In het [[revolutiejaar 1848]] braken in Europa revoluties uit. Als paddenstoelen schoten ze uit de grond en hele regeringen werden omver geworpen door rebellen. Oostenrijk, het land met een zwakke keizer, het land waar zoveel volkeren leefden, kwam ook in een crisis. De volkeren wilden eigen landen en niet overheerst worden door de Oostenrijkers (die tot het Duitse volk behoorden). De Vorst van Metternich deed afstand van zijn positie en zonder hem was keizer Ferdinand niks meer. De keizerlijke familie vluchtte naar [[Innsbruck]], maar Ferdinand naar [[Olomouc|Ölmutz]]. Op 2 december deed hij daar afstand van zijn troon. Eigenlijk zou hij moeten worden opgevolgd door Frans Jozefs vader Frans Karel, maar onder druk van zijn vrouw gaf die de kroon aan Frans Jozef, die vanaf dan bekend staat als keizer Frans Jozef I van Oostenrijk. De naam Jozef werd er bij gehaald om de mensen te herinneren aan [[Jozef II van het Heilige Roomse Rijk]], voorvader van de keizer en een vernieuwende vorst. De revoluties werden neergeslagen en Frans Jozef werd geïnstalleerd op de troon. Het volk morde.
+==Familie==
-Eerst had Gisela de ziekte, maar zij werd weer beter. Een week daarna kreeg Sophie dezelfde ziekte. Het ging weer wat beter met de kleine Sophie, dus Sissi en Frans Jozef gingen naar een ontvangst in een dorpje niet ver van [[Boedapest]]. Na een telegram gingen ze meteen weer terug, want Sophie lag doodziek in haar bedje. Na 11 lange uren van wachten en hopen overlijdt Sophie, op 29 [[mei]] 1857.
+De familie van Frans Jozef I was enorm. Er waren in zijn tijd ruim 65 aartshertogen en aartshertoginnen, de helft daarvan was over katholieke Europese hoven verspreid, waardoor Oostenrijk vrij machtig werd. Frans Jozef was getrouwd met [[Elisabeth van Oostenrijk]], die waarschijnlijk bekender is dan Frans Jozef. Zij werd ook wel ''Sisi'' genoemd. Zij kregen vier kinderen, drie dochters en één zoon:
+* [[Sophie van Oostenrijk (1855-1857)|''Sophie'' Frederika Dorothea]] (5 maart 1855 - 29 mei 1857)
-Frans Jozef schrijft in een telegram naar zijn ouders: ''Ons kleintje is een engel in de hemel''.
+* [[Gisela van Oostenrijk|''Gisela'' Louisa Marie]] (12 juli 1856 - 27 juli 1932)
+* [[Rudolf van Oostenrijk|''Rudolf'' Frans Karel Jozef]] (21 augustus 1858 - 30 januari 1889), kroonprins
-Op 2 [[Augustus (maand)|augustus]] 1858 wordt Frans Jozef's en Sissi's langverwachte zoon geboren, [[Rudolf van Oostenrijk|Rudolf Franz Karl]].
+* [[Marie Valerie van Oostenrijk|''Marie Valerie'' Mathilde Amalia]] (22 april 1868 - 6 september 1924)
-Het gaat steeds slechter tussen Franz Joseph en Sissi, onder andere doordat zijn moeder Sissi haar eigen kinderen niet laat opvoeden.
-Maar toch wordt er op 22 [[april]] 1868 nog een dochter geboren, ze krijgt de namen [[Marie-Valerie van Oostenrijk|Marie-Valerie Mathilde Amalie]]. Ze wordt niet in Oostenrijk geboren, maar in [[Hongarije]]. Sissi zorgt er deze keer voor dat ze haar derde dochter zelf kan opvoeden.
-In 1889 stierf zijn enige zoon [[Rudolf van Oostenrijk|Rudolf]], hij had zelfmoord gepleegd. Daarvoor, in 1867, werd zijn broer [[Maximiliaan van Mexico|Maximiliaan]], de [[Tweede Mexicaanse Keizerrijk|Keizer van Mexico]], vermoord. Zijn andere broer, [[Karl Ludwig van Oostenrijk|Karl Ludwig]], overleed in 1896. En als klap op de vuurpijl wordt, op 10 [[september]] 1898, zijn vrouw ook nog vermoord door Luigi Lucheni. Franz Joseph zegt hierna: ''Mij blijft niets bespaard''.
-Frans Jozef zelf sterft op 21 [[november]] 1916, op 86-jarige leeftijd.
-==Titels==
-''Zijn Keizerlijke en Apostolische Majesteit bij gratie Gods keizer van [[keizerrijk Oostenrijk|Oostenrijk]], koning van [[koninkrijk Hongarije|Hongarije]], [[Koninkrijk Bohemen|Bohemen]], [[koninkrijk Dalmatië|Dalmatië]], [[Koninkrijk Kroatië en Slavonië|Kroatië en Slavonië]], [[koninkrijk Galicië en Lodomerië|Galicië en Lodomerië]], [[Koninkrijk Illyrië|Illyrië]], [[Koninkrijk Jeruzalem|Jeruzalem]], aartshertog van [[aartshertogdom Oostenrijk|Oostenrijk]], groothertog van [[Groothertogdom Toscane|Toscane]], [[Groothertogdom Krakau|Krakau]], hertog van [[hertogdom Lotharingen|Lotharingen]], [[Hertogdom Salzburg|Salzburg]], [[Hertogdom Stiermarken|Stiermarken]], [[Hertogdom Karinthië|Karinthië]], [[Hertogdom Krain|Krain]], [[Hertogdom Boekovina|Boekovina]], [[Opper-Silezië|Opper-]] en [[Neder-Silezië]], [[Hertogdom Modena en Reggio|Modena]], [[Hertogdom Parma en Piacenza|Parma en Piacenza]], [[Guastalla]], [[Auschwitz]], [[Zator]], [[Hertogdom Teschen|Teschen]], [[Friuli]], [[Dubrovnik|Ragusa]] en Zara, grootvorst van [[Grootvorstendom Zevenburgen|Zevenburgen]], vorstelijk graaf van Habsburg, [[Tirol]], [[Kyburg]], [[Gorizia]] en [[Gradiŝka]],  vorst van [[Trente]] en [[Brixen]], markgraaf van [[Moravië]], ''
 == Voorouders ==
 {| class="wikitable" style="background:#FFDEAD; font-size:85%; text-align:center"
 |- bgcolor="#FF8800"
-!colspan="9"|Voorouders van Frans Jozef I van Oostenrijk
+! colspan="9" |Voorouders van Frans Jozef I van Oostenrijk
 |-
 |'''Overgrootouders'''
-|colspan="2"|[[Keizer Leopold II]] (1747-1792)<br />∞ 1764<br />[[Marie Louise van Spanje]] (1745–1792)<br />
+| colspan="2" |[[Keizer Leopold II]] (1747-1792)<br />∞ 1764<br />[[Marie Louise van Spanje]] (1745–1792)<br />
-|colspan="2"|[[Ferdinand I der Beide Siciliën]] (1751–1825)<br />∞ 1768<br />[[Maria Carolina van Oostenrijk (1752-1814)|Maria Carolina van Oostenrijk ]] (1752-1814)<br />
+| colspan="2" |[[Ferdinand I der Beide Siciliën]] (1751–1825)<br />∞ 1768<br />[[Maria Carolina van Oostenrijk (1752-1814)|Maria Carolina van Oostenrijk]] (1752-1814)<br />
-|colspan="2"|[[Frederik Michael van Palts-Birkenfeld]] (1724–1767)<br />∞ 1746<br />[[Maria Francisca van Palts-Sulzbach]] (1724–1794)<br />
+| colspan="2" |[[Frederik Michael van Palts-Birkenfeld]] (1724–1767)<br />∞ 1746<br />[[Maria Francisca van Palts-Sulzbach]] (1724–1794)<br />
-|colspan="2"|[[Karel Lodewijk van Baden]] (1755-1801)<br />∞ 1774<br />[[Amalia van Hessen-Darmstadt]] (1754-1832)<br />
+| colspan="2" |[[Karel Lodewijk van Baden]] (1755-1801)<br />∞ 1774<br />[[Amalia van Hessen-Darmstadt]] (1754-1832)<br />
 |-
 |'''Grootouders'''
-|colspan="4"|[[Keizer Frans II]] (1768-1835)<br />∞ 1790<br />[[Maria Theresia van Bourbon-Sicilië (1772-1807)|Maria Theresia van Bourbon-Sicilië]] (1772-1807)<br />
+| colspan="4" |[[Keizer Frans II]] (1768-1835)<br />∞ 1790<br />[[Maria Theresia van Bourbon-Sicilië (1772-1807)|Maria Theresia van Bourbon-Sicilië]] (1772-1807)<br />
-|colspan="4"|[[Maximiliaan I Jozef van Beieren]] (1756–1825)<br />∞ 1797<br />[[Caroline van Baden]] (1776-1841)<br />
+| colspan="4" |[[Maximiliaan I Jozef van Beieren]] (1756–1825)<br />∞ 1797<br />[[Caroline van Baden]] (1776-1841)<br />
 |-
 |'''Ouders'''
-|colspan="8"|[[Frans Karel van Oostenrijk]] (1802-1878)<br />∞ 1824<br />[[Sophie van Oostenrijk (1805-1872)|Sophie van Oostenrijk]] (1805-1872)<br />
+| colspan="8" |[[Frans Karel van Oostenrijk]] (1802-1878)<br />∞ 1824<br />[[Sophie van Oostenrijk (1805-1872)|Sophie van Oostenrijk]] (1805-1872)<br />
 |- bgcolor="#FFAA00"
-|colspan="9"| ''''Keizer Frans Jozef I (1830-1916)''''
+| colspan="9" | '<nowiki/>'''Keizer Frans Jozef I (1830-1916)''''
 |}
 {{KeizersOostenrijk}}
 {{Navigatie koningen Hongarije}}
-[[categorie:Oostenrijkse koningshuis]]
+[[Categorie:Oostenrijkse koningshuis]]
 [[Categorie:Keizer van Oostenrijk]]
-[[Categorie:Oostenrijks persoon in de Eerste Wereldoorlog]]
+[[Categorie:Persoon in de Eerste Wereldoorlog]]
 [[Categorie:Koning van Hongarije]]
 [[Categorie:Koning van Bohemen]]
+[[fr:François-Joseph Ier d'Autriche]]
+[[it:Francesco Giuseppe I]]