Genderidentiteit

Genderidentiteit verwijst naar de gedragingen, uitdrukkingsvormen en patronen in verhouding tot het gender. Er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen cisgender en transgender, en binair en non-binair gender. Voorbeelden van gender zijn: 'man', 'vrouw', 'agender' en 'bigender'.

Gender is iets anders dan geslacht: een bepaalde aanduiding die mensen bij geboorte toegewezen krijgen op basis van hun chromosomen en geslachtsorganen.

Cisgender en transgender

Mensen worden doorgaans aan de hand van hun geslacht een man (jongen) of vrouw (meisje) genoemd. Bij de geboorte krijgen baby's met twee X-chromosomen het geslacht 'vrouw' toegekend en baby's met een X-chromosoom en een Y-chromosoom het geslacht 'man'. Mensen bij wie dit geslacht hetzelfde is als hun gender, worden cisgender genoemd. Soms komen iemands geslacht en gender niet met elkaar overeen. Zo kan het zijn dat mensen met twee X-chromosomen vanbinnen een man zijn en dat andersom mensen met een X- en Y-chromosoom vanbinnen een vrouw zijn. Deze mensen zijn transgender of ook wel transpersonen.

Binair en non-binair

Met binair gender wordt bedoeld dat iemands gender mannelijk of vrouwelijk is. Binair betekent letterlijk 'tweevoudig'. De binaire genders zijn dan ook 'man' en 'vrouw'. Mensen met een binair gender zijn vaak van het mannelijk geslacht, vrouwelijk geslacht of interseksepersonen.

Mensen met een non-binaire genderidentiteit voelen zich niet thuis binnen een van de binaire genders. Hun genderidentiteit is dus niet (alleen maar) mannelijk of vrouwelijk. Sommige termen voor non-binaire genders overlappen elkaar, omdat gender een sociaal construct is dat afhankelijk is van de persoon die die genderidentiteit ervaart. Een deel van de interseksepersonen ziet zichzelf ook als non-binair, maar dat geldt niet voor alle interseksepersonen.

Lhbtq+-gendergerelateerd geweld

Geweld tegen met een lhbtq+-genderidentiteit kan verbaal (met woorden) en fysiek (lichamelijk) zijn. Voorbeelden van verbaal geweld zijn negatieve opmerkingen, een afwijzing door familie en/of vrienden met vervelende, pijnlijke woorden of pesterijen. Voorbeelden van fysiek geweld zijn schoppen, (in elkaar) slaan (mishandeling), doodslag en moord.

Oorzaken

• vooroordelen
• misstanden
• stereotypes
• angsten
• sociale en/of religieuze overtuigingen
• historische en/of culturele overtuigingen
• sociale machtscultuur

Gevolgen

Hieronder volgt een overzicht van de gevolgen van geweld tegen mensen met een lhbtq+-genderidentiteit:

• Emotionele reacties: stress omdat iemand een minderheid is in een samenleving waar de meerderheid heteroseksueel is, stress door vervelende gebeurtenissen (negatieve opmerkingen, geweld, afwijzing door familie en/of vrienden, pesten of school en/of op het werk), angst, schaamte, schuldgevoel, onrust, hulpeloosheid, onzekerheid, verdriet, depressies (en hogere kans op zelfmoord), verlies van controle of wantrouwen
• Fysieke reacties: duizeligheid, hoofdpijn en hartkloppingen.
• Gedragsveranderingen: terughoudendheid, weigeren om te communiceren, zich isoleren, verslaving (eetverslaving, roken, alcoholverslaving) of heel weinig eten en drinken (eetstoornissen).
• Cognitieve functies: concentratieproblemen, vergeetachtigheid, moeite met spreken, negatief zelfbeeld, slechtere psychische gezondheid, waaronder depressies (en hogere kans op zelfmoord).

In de zorg

Ouderen in de zorg

Hieronder volgt een overzicht van de problemen die oudere mensen met een lhbtq+-genderidentiteit ervaren:

• Zorgprofessionals weten vaak niet dat er lhbtq+-cliënten in hun organisatie zijn.
• Ouderen gaan soms weer 'in de kast' als ze met thuiszorg te maken krijgen of verhuizen naar een zorginstelling.
• 40% van de ouderen met diverse geaardheid heeft vaak te maken met pestgedrag, uitsluiting en onwetendheid van anderen.
• 30% van de lhbtq+-ouderen die met zorg te maken krijgt, voelt zich door de zorgverleners afgewezen.
• Het contact met de zorgverlener verbetert als deze op de hoogte is van de seksuele geaardheid van de cliënt en diens leven.

Gesprektechnieken in de zorg

Hieronder volgt een overzicht van gesprekstechnieken die in de zorg (kunnen) worden gebruikt om beter om te gaan met lhbt'ers:

• Open vragen stellen over iemands relatie
• Open vragen stellen over iemands identiteit
• Plak iemand geen label op;
• Geef de cliënt de ruimte om vragen niet te beantwoorden
• De zorgverlener moet zijn eigen positie duidelijk maken
• Vertellen dat twijfels normaal zijn
• Samen de mogelijkheden verkennen
• Een oudere lhbt'er helpen bij het opbouwen van een netwerk

Informatie

• Seksualiteit en gender: wat betekent lhbtqa+? (Nederlands Jeugdinstituut)
• Iedereen is anders (Movisie/COC/113 zelfmoordpreventie/Ministerie van VWS)
• Hoeveel weet jij over genderidentiteit? (Quizlet.nl)

Programma's en video's

• Hij, zij, hen (KRO-NCRV)
• Ken je mij? (Evangelische Omroep)
• Roze ouderen (Omroep MAX/Meldpunt)