Dixieland
Dixieland, ook wel traditionele jazz of hotjazz genoemd, is een muziekstijl binnen de jazz. Het is een soort muziek die zich aan het begin van de 20e eeuw in New Orleans (Verenigde Staten) ontwikkelde.
Een van de eerste toepassingen van de term "dixieland" wat met muziek te maken had, was in de naam van de "Original Dixieland Jass Band" (die kort daarna de spelling van zijn naam veranderde in "Original Dixieland Jazz Band"). Hun opnames uit 1917 werden bekend onder de bevolking en zorgden ervoor dat men zich bewust werd van deze nieuwe muziekstijl.
Een heropleving van traditionele jazz die begon in de late jaren 40 van de twintigste eeuw, was een reactie op de op bladmuziek aangegeven klanken van het swingtijdperk. Het was ook een reactie op de wat chaotisch klinkende stijl van de nieuwe bebop (wat door Louis Armstrong 'Chinese muziek' genoemd ). De heropleving gebeurde onder leiding van de originele Dukes of Dixieland van de Assunto-broers. De 'heruitgevonden' dixieland bevatte onderdelen van de Chicago-stijl die zich in de jaren 1920 ontwikkeld had. Zoals het gebruik van een contrabas in plaats van een tuba. Het geluid van de Original Dixieland Jazzband was een combinatie van Afro-Amerikaanse / New Orleans-ragtime en Siciliaanse muziek. De muziek van Sicilië was een van de vele muziekstijlen in de muziekwereld van New Orleans in de jaren 1910, naast heilige kerkmuziek, fanfaremuziek, ragtime en blues. De band maakte rond 1950 de allereerste stereo grammofoonplaat.
De dixieland kan ook de Jazz van het Oude Zuiden (van de Verenigde Staten) worden genoemd. De naam dixieland slaat op de oude grenslijn 'Mason-Dixon line' en de scheldnaam 'Dixie' die aan de Zuidelijke slaven staten werd gegeven. Daarom spreken sommigen liever van traditionele jazz.
Instrumenten
Hoewel verdeling van muziekinstrumenten en de grootte van bands erg variabel kan zijn, bestaat de 'standaard'-dixielandband uit een 'frontlinie' van trompet (of kornet), trombone en klarinet, met een ritmesectie van ten minste twee van de volgende instrumenten: gitaar of banjo, contrabas of tuba, piano en drums. De typische dixielandklank ontstaat wanneer één instrument (meestal de trompet) de melodie of een herkenbare variatie daarop speelt, en de andere instrumenten van de "frontlinie" rond diezelfde melodie improviseren. Dit zorgt voor een meerstemmiger geluid dan het op bladmuziek vastgelegde spel van het bigbandgeluid of de melodieën van de bebop.
Bekende Dixieland vertolkers
Behalve de Original Dixieland Jazz Band leverde de heropleving veel (bijna) gepensioneerde musici weer een zekere mate van roem op. Het bracht ook gepensioneerde muzikanten terug in het jazzcircuit na jaren van niet-spelen (bijvoorbeeld Kid Ory en Red Nichols). Veel dixielandgroepen uit het heropleving-tijdperk imiteerden bewust de opnames en bands van 20-30 jaar eerder. Andere muzikanten bleven voor vernieuwingen en nieuwe melodieën zorgen. In de jaren vijftig probeerde een stijl genaamd 'Progressive Dixieland' bijvoorbeeld meerstemmige improvisatie te combineren met het bebopritme. Spike Jones & His New Band en Steve Lacy speelden met dergelijke bands. Deze stijl wordt ook wel "dixie-bop" genoemd. Lacy paste de dixie-bop stijl vervolgens toe op de muziek van Thelonious Monk, Charles Mingus, Duke Ellington en Herbie Nichols. Dixieland wordt tegenwoordig vaak toegepast op bands die in traditionele stijl spelen. Bands zoals die van Eddie Condon en Muggsy Spanier.
Nederlandse dixieland
De traditionele jazzmuziek, die grotendeels gelijktijdig met de "New Orleans Traditional" heropleving in de Verenigde Staten plaatsvond, maakte ook een terugkeer van de dixieland in de Lage Landen. De meeste Nederlandse jazzbands (zoals The Ramblers) hadden zich allang ontwikkeld naar het swing-tijdperk, terwijl de weinige overgebleven traditionele jazzbands (zoals de Dutch Swing College Band) doorgingen met het spelen van ragtime en vroege jazz.
Beïnvloed door de samenstelling van de twee belangrijkste orkestvormen van het harmonieorkest in Nederland en België, de "harmonie" en de "fanfare", hebben traditionele Nederlandse jazzbands geen piano en geen snaarinstrumenten behalve de banjo. Ze omvatten meerdere trompetten, trombones en saxofoons, begeleid door een enkele klarinet, sousafoon en een slagwerksectie met 'Marching-percussie', meestal inclusief een wasbord.
De muziek die wordt gespeeld door Nederlandse jazzbands omvat zowel de originele New Orleans-deuntjes als de liedjes uit het revival-tijdperk. Nederlandse jazzbands nemen qua speelstijl een positie in tussen de stijl uit het heropleving-tijdperk en de originele New Orleans-jazz. Met een gemiddelde band van maximaal 15 muzikanten zijn Nederlandse jazzbands over het algemeen de grootste ensembles die traditionele jazzmuziek spelen.
Ook tijdens braderieën e.d. kom je dergelijke dixielandbands (lopend) nog wel eens tegen, veelal gekleed in een net, wat ouderwets pak en een strohoedje met rood-wit-blauw lint op.
Links
- Muziekweb - Dixieland
- "Dixie Jazz Band One-Step" - Original Dixieland Jazz Band (1917)
- Original Dixieland one step - Kid Ory's Creole Jazz Band (1945), en de versie van de Dutch Swing College Band (1974)
- "Down By The Riverside" Dukes of Dixieland (1959), In Nederland ook bekend als "Daar bij de waterkant" - Eddy Christiani
- "Ice Cream"- New Orleans Dixielandband (Sargans 2010)
- New Orleans Dixieland on Street (2012)
- Dixielandband / Looporkest "ALACARTE" (2016)