Brand in de Notre-Dame van Parijs
.jpg)
Op 15 april 2019 brandde een groot deel van de Notre-Dame van Parijs uit. De brand ontstond rond half zeven op het dak. Hierbij brandde de spitse toren in het midden als eerste en stortte vervolgens de kerk in. Ondertussen brandde tweederde van het dak af en stond ook het interieur van de kerk in vlammen. Ondanks de enorme schade, raakte niemand bij de brand gewond. Wel is de kerk grotendeels verwoest en duurt waarschijnlijk nog jaren voordat deze weer open gaat. Ook is een groot deel van de kunst in de kerk verwoest, maar de belangrijkste werken lijken gered te zijn. De oorzaak van de brand lijken restauratiewerkzaamheden te zijn.
De brand
De Notre-Dame was al enkele jaren in verval. Hoewel de kerk nog steeds open en veilig was, had de kerk onder meer met achterstallig onderhoud te maken. Hierdoor werden al eerder delen van de gevel verwijderd, uit angst dat deze naar beneden vielen. Een restauratie van de kerk was dus noodzakelijk. In Frankrijk wordt de restauratie door de stad Parijs, diverse stichtingen, de kerk en de Franse staat betaald. De Franse overheid was op het moment van de restauratie aan het bezuinigen en zorgt hierdoor geldschieters, zoals bedrijven en rijke ondernemers. De kosten voor de restauratie waren namelijk erg hoog. Met moeite werd het geld bij elkaar verzameld. Gedurende de restauratie zou de kerk echter open blijven voor publiek. In de week van de brand was men bezig om de spitse toren, de vieringtoren, op het midden van het dak te restaureren. Hierdoor stonden een hoop steigers om de toren heen.
Om 18.20 uur ging het brandalarm van de kerk af. Vervolgens werden de kerk ontruimd, maar men kon geen brand vinden. Om 18.43 ging opnieuw het brandalarm af en werd een brand bij de vieringtoren ontdekt. Ook was er witte rook te zien. Gedurende de brand was een mis bezig, waardoor de kerk opnieuw ontruimd werd en de deuren abrupt werden afgesloten. De brand verspreidde zich vervolgens naar het middenschip en de toren in. De brand kon zich zo snel verspreiden doordat zowel de toren als het dak van hout waren. Snel hierna werd de rook heviger en veranderde in zwarte rook. Meteen werden 400 brandweerlieden ingezet, maar door de hoogte van de brand konden deze aanvankelijk niet veel doen. Een paar brandweerlieden probeerden ondertussen wel een deel van de kunstschatten te redden, waaronder belangrijke relikwieën. Mensen in Parijs waren ondertussen verbaasd over de rook uit de kerk en op sociale media verschenen de eerste foto's. Het eiland waarop de kerk staat werd grotendeels afgezet en ook deels ontruimd. Aan de oevers verzamelden vele Parijzenaren en toeristen zich.
Rond 20.00 uur stortte de vieringtoren in het midden van de kathedraal in. De viel richting de kenmerkende torens aan de voorzijde van de kathedraal. Even leek het erop dat hierdoor ook de linker toren in de brand zou vliegen, maar men wist dit te voorkomen. De val van de toren zorgde ervoor dat de brand zich ook naar onder verspreidde. De toren zelf viel op het koor en het altaar. Ondertussen probeerde de brandweer de brand te blussen. Rond 23.15 uur kreeg de brandweer de brand onder controle, waarna men begon met nablussen.
Gevolgen
Notre-Dame en kunst
De Notre-Dame had een enorme kunstcollectie en was daarnaast een historische plaats voor zowel Frankrijk als Europa. Ook veel niet-christelijke geschiedenis, zoals de kroning van Napoleon tot keizer, vond plaats in de kathedraal. Er werd gevreesd dat de relikwieën en de kunstschatten verwoest waren. Al tijdens de brand meldden de kerk zelf dat relikwieën gered waren. Dit zijn de doornenkrans die Jezus op droeg tijdens zijn kruisiging en een splinter en spijker uit het kruis. Deze lagen in de schatkamer en hadden tevens een speciale beveiliger die ze beschermde tijdens bijvoorbeeld een brand. De relikwieën waren de belangrijkste spullen in de kerk. Naast de relikwieën werden diverse kandelaars, stoelen, schilderijen en een Mariabeeld uit het kathedraal gehaald. Deze werden ondergebracht in het Louvre, waar ze werden opgeslagen en gerestaureerd. Ook de later gevonden spullen werden hierheen gebracht.
Van de kerk zelf kon minder gered worden. Van de drie roosvensters, bleef er eentje volledig intact. Deze stond achter het orgel, dat ook intact bleef. Vermoedelijk hebben deze lichte tot geen schade opgelopen. De achter roosvensters zijn meer beschadigd. Andere glas-in-loodramen zijn door de hitte gesprongen. Van het dak is twee derde verwoest. De eikenhouten balken, die met lood waren ingelegd, zijn haast allemaal verbrand. Deze balken kwamen van bomen uit de 8e eeuw. Het stuk dak boven het orgel bleef intact. Het altaar en het orgel werden volledig verwoest, al bleef het witte beeld met gouden kruis bespaard. De vieringtoren is tevens verwoest, aangezien deze naar beneden viel. De beelden van de toren bleven echter bespaard. Deze werden enkele dagen voor de brand van de toren afgehaald voor de restauratie. Ook drie bijenkolonies op het dak overleefden de brand, aangezien op het niet getroffen stuk dak zaten. De bijen konden niet stikken door de rook, aangezien insecten geen longen hebben. Ook alle klokken aan de voorzijde hebben de brand overleefd. Er werd gevreesd dat deze gesprongen waren tijdens het blussen. De klokken zijn van brons en kunnen hoge temperaturen aan. Wel werd gevreesd dat ze naar beneden zouden vallen, waarna de gehele kerk misschien wel was ingestort. Nu staat nog alle muren overeind.
Directe gevolgen
Na de brand werden verschillende beelden van de kerk afgehaald. Men wil deze beelden bewaren en worden daarom gerestaureerd en opgeslagen. Momenteel wordt gekeken om de steigers te weigeren, die eerst om de vieringtoren heen stonden. Deze steigers hebben nu geen steun van het dak en dragen tevens resten van de toren. De angst bestaat dat deze ook instorten. Tevens wordt er een plan gemaakt om de kerk te stabiliseren. De balken zijn tijdens de brand verwoest en daarom kunnen de muren instorten.
Giften en geld
President Emmanuel Macron beloofde het volk de kerk weer op te bouwen. Hierdoor besloot hij naar geldschieters te zoeken in binnen- en buitenland. Ook bood hij hun kortingen op hun inkomsten- of winstbelasting aan. Ook werden er online crowdfundingsacties gestart.
Qua miljoenairs en bedrijven gaven onder meer de families achter L'Óreal, Artémis, Louis Vitton, JDCecaux en FIMALAC enkele tientallen of honderdtallen miljoenen. Ditzelfde gelde voor de bedrijven Total SA, AXA SA en Société Générale. De stad Parijs legde 50 miljoen euro neer en de regio Île-de-France legde 10 miljoen neer. In Frankrijk werden ook evenementen georganiseerd voor het ophalen van geld, zoals in Puy du Fou. Ook internationale bedrijven, zoals Disney, legden enkele miljoenen neer. EU-parlementsvoorzitter Donald Tusk riep alle EU-landen op om mee te helpen om het kathedraal weer op te bouwen. De Europese Centrale Bank maakte tevens geld vrij. Onder meer Hongarije, Polen en Duitsland zeiden geld over te maken. De Rooms-katholieke kerk wilde tevens steunen en de paus wilde binnenkort naar Parijs komen. Rusland bood hulp aan bij het opbouwen van het kathedraal door experts te sturen naar de plek. Ook de Verenigde Staten wilden meehelpen met het bestrijden van de brand. De Franse staat wilde de overige kosten van de restauratie betalen. Inmiddels is er al meer dan een miljard opgehaald, waarvan 800 miljoen binnen 24 uur.
Reactie op de giften
Hoewel een grote groep mensen blij was met de giften, zodat de kathedraal herbouwd kon worden, waren andere mensen veel kritischer. De Franse Parti socialiste (PS) vond het vreemd dat in een tijd van bezuinigingen zoveel geld in zo'n korte tijd kon worden opgebracht. De PS was ook niet blij met de korting op de belastingen, die Macron had beloofd. Volgens de partij zouden zo de kosten voor de bouw van de kathedraal als nog bij de burger komen te liggen. Door de korting komt er namelijk binnen geld binnen bij de overheid en moeten andere belastingen omhoog of moet er nog meer worden bezuinigd.
De zaterdag na de brand gingen ook de gele hesjes weer de straten op in Parijs. De gele hesjes hadden dezelfde reden als de PS. Ook vonden ze het vreemd dat er nu wel geld was voor de bouw van de kathedraal en niet voor andere zaken. Het feit dat grote bedrijven en rijke mensen enorme bedragen konden doneren in een korte tijd zien ze als voorbeeld hoe ongelijk de welvaart in Frankrijk is verdeeld. Bij het protest werden verschillende auto's vernield en mensen opgepakt. De politie sloot bij voorbaat het eiland van de Notre-Dame af.
Overigens zijn er ook mensen die blij zijn met de giften. De Notre-Dame was één van de hoofdattracties in Parijs en trok bovendien een hoop bezoekers. Hoewel de Notre-Dame, op bepaalde delen na, gratis was, zorgde de kathedraal wel voor omzet. De toeristen die de Notre-Dame bezochten gingen vaak ook naar andere bezienswaardigheden, gingen eten in cafés en slapen in hotels. Hoewel de stad genoeg andere bezienswaardigheden heeft, zorgt de Notre-Dame voor meer aanbod. Daarnaast wordt de Notre-Dame gezien als een belangrijk monument voor zowel de stad Parijs als heel Frankrijk. Heel veel Franse en religieuze geschiedenis heeft er zich afgespeeld.
Reacties op de brand
De brand had veel aandacht en veel regeringsleiders en staatshoofden reageerden op de brand. Hieronder een overzicht:
- President Emmanuel Macron: "Notre-Dame staat in brand. Groot medelijden voor het gehele land. Onze gedachten gaan uit naar de katholieken en Fransen. Net als al mijn landgenoten, gaat het mij droevig dit deel van ons deze avond te zien branden." Macron ging na deze tweet terug naar Parijs en laste een bijeenkomst over maatregelen tegen de gele hesjes af. Macron liet later weten het kathedraal te willen herbouwen en stelde een onderzoek naar de oorzaak in.
- President Donald Trump: "Verschrikkelijk om de brand in de Notre-Dame in Parijs te zien. Misschien kunnen blushelikopters worden gebruikt voor het doven. Er moet snel gehandeld worden." De Parijse brandweer reageerde hierop, door te zeggen dat er geen blushelikopters konden worden gebruikt. Waarschijnlijk stortte het kathedraal dan volledig in onder de druk van het water en konden andere huizen door de wind worden geraakt.
- Voormalig president Barack Obama: "Norte-Dame is één van de grootste schatten ter wereld, en we denken aan de Fransen in onze tijd van rouwen. Het is natuurlijk om te rouwen wanneer geschiedenis verloren gaat - maar het is ook natuurlijk om ons te herbouwen voor morgen, zo sterk mogelijk"
- EU-parlementsvoorzitter Donald Tusk: "Notre-Dame de Paris est Notre-Dame de toute l’Europe. (De Norte-Dame van Parijs is de Notre-Dame van heel Europa.) We zijn allen bij Parijs vandaag."
- EU-commissaris Jean-Claude Juncker: "Ik volg per minuut de brand waarvan de Norte-Dame van Parijs de prooi is. Onze Parijse dame behoort tot de gehele mensheid. Het inspireerde zoveel schrijver, zoveel schilders, zoveel filosofen en zoveel bezoekers van overal vandaan. Wat een triest spektakel. Wat een horror. Ik deel de emoties van Frankrijk, die ook de onze is."
- De Rooms-katholieke kerk: "De heilige stoel heeft met bedroefdheid het nieuws over de verschrikkelijke brand, die de Norte-Dame van Parijs (een symbool voor het christendom in Frankrijk en hele wereld) heeft verwoest, geleerd. We laten onze verbondenheid met de Franse katholieken en de Parijse bevolking zien. We bidden voor de brandweerlieden en voor iedereen die hun best doet om deze verschrikkelijke situatie te beperken."
Naast deze mensen reageerden ook verschillende politici, waaronder de Nederlandse premier Mark Rutte, de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de regeringsleiders en staatshoofden van onder meer Bulgarije, Griekenland, Spanje, Portugal, Iran, het Verenigd Koninkrijk, Roemenië, Hongarije, Canada, China, Rusland, Taiwan, Israël, Bahrein, Australië, Marokko, Egypte, Letland, Ghana en Wit-Rusland.
Veel Parijzenaren gingen de straten op en keken naar de brandende kathedraal. Velen van hen zongen en bidden. De bisschop van Parijs riep alle kerken in het land op om de klokken te luiden voor de kathedraal, wat in die avond gedaan werd.
Restauratie
Het kathedraal wordt beheerd door de Franse staat. Op de avond van de brand gaf president Macron een persconferentie, waarin hij zei het kathedraal te willen restaureren. Al snel werden er schattingen gedaan over de kosten en de duur van de restauratie. De Fondation du Patrimoine schatte de schade op enkele honderden miljoenen euro's. Andere experts zeiden dat de restauratie waarschijnlijk zo'n 7 miljard euro gaat kosten. Zij vergeleken de omvang van het project met het Britse Palace of Westminster, wat tijdens de brand verbouwd werd. Deze kosten bevatten enkel het gebouw zelf en niet de kostbare kunstwerken in het kathedraal. Ook de restauratie van de geredde kunstwerken is er niet in opgenomen.
Macron zelf wilde het kathedraal binnen vijf jaar heropenen. Hij zou dit willen doen op de Olympische Spelen 2024, die in Parijs worden gehouden. Experts zeggen echter dat de restauratie 20 tot 40 jaar gaat duren. Deze experts gaan er dan vanuit dat het kathedraal volledig in oude staat wordt teruggebracht, inclusief het hout van uit de oorspronkelijke regio's. Om toekomstige branden te voorkomen is al een dak met een staalconstructie voorgesteld. Ook is er een plan om het dak van de binnenkant te vernieuwen, maar aan de buitenkant in oude staat terug te brengen.
Er is tevens veel onduidelijkheid over hoe groot de omvang van de restauratie wordt en naar welke tijd men teruggaat. Het is bijvoorbeeld onduidelijk of ook alle gevels worden schoongemaakt en gerestaureerd. Ook is het onduidelijk of de ingestorte toren teruggaat keren. Macron heeft een ontwerpwedstrijd uitgeroepen. Hierin is er de mogelijkheid voor de oude of een nieuwe toren. Ook kan met kiezen om geen toren terug te plaatsen, aangezien deze pas in de 19e eeuw is aangebracht. Ook is het onduidelijk of men de restauratie in de 19e eeuw ongedaan gaat maken. In dat geval verdwijnt niet alleen de toren, maar ook de waterspuwers.
In principe kan men de kathedraal terugbrengen naar de dag voor de brand. Een paar maanden voor de brand is het gehele kathedraal voor een scan gehaald, waardoor er een 3D-model bestaat. Ook de oude tekeningen en miljoenen foto's zijn beschikbaar.