Donald Tusk

Donald Tusk
Tusk in 2023
Naam voluit	Donald Franciszek Tusk
Geboren	22 april 1957
Geboren te	Gdańsk
Overleden
Overleden te
Gehuwd met
Relatie met
Partij	Burgerplatform
Religie
Stroming
Functie	Premier van Polen
Aantreden	11 december 2023
Aftreden
Voorganger	Mateusz Morawiecki (PiS)
Opvolger
Functie(s)
Voorzitter van de Europese Raad (2014-2019)
Portaal Politiek

Donald Tusk (Gdańsk, 22 april 1957) is een Pools politicus. Hij is lid van de partij Platforma Obywatelska (Burgerplatform). Hij is 11 december 2023 de premier van Polen. Eerder was hij dit al tussen 2007 en 2004.

Tusk was tussen 2014 en 2019 de voorzitter van de Europese Raad. De Europese Raad is een instelling van de Europese Unie, waar de politieke leiders van de EU-lidstaten met elkaar praten.

Levensloop

Jeugd en opleiding

Tusk werd geboren in de Poolse stad Gdańsk op 22 april 1957. Zijn familie is gedeeltelijk uit Duitsland, aangezien één van zijn grootmoeders ervandaan komt. Hierdoor groeide Tusk ook op met Duits als zijn moedertaal. Tijdens zijn jeugd zijn er veel conflicten tussen de Poolse en Duitse bevolking van de stad. Hij studeerde geschiedenis aan de universiteit van de stad. In 1980 kreeg hij zijn diploma.

Tijdens zijn studie was Tusk onderdeel van een studentenorganisatie die zich verzette tegen het communisme in Polen.

In de politiek

Tusks politieke carrière begon pas nadat Polen een democratie werd in 1991. Hij was een van de oprichters van de partij Kongres Liberalno-Demokratyczny, die tussen 1990 en 1994 bestond. De partij won bij de verkiezingen van 1991 37 zetels, waardoor Tusk een plekje in het parlement kreeg. De partij ging later samen met verschillende partijen. Uiteindelijk ontstond in 2001 het Burgerplatform, waar Tusk tegenwoordig deel van is.

In 2005 deed Tusk mee aan de Poolse presidentsverkiezingen. Zijn grote tegenstander was Lech Kaczyński. Beide kandidaten waren centrum-rechts, maar er waren grote verschillen. Tusk is voorstander van de scheiding tussen kerk en staat, het Poolse lidmaatschap van de Europese Unie en meer economische vrijheid. Kaczyński was daarentegen meer katholiek, conservatief en geloofde dat de overheid zich meer moest bemoeien met de economie. Tusk behaalde 36% van de stemmen in de eerste rond, terwijl Kaczyński 31% behaalde. Hierdoor moest er een tweede ronde komen. Uiteindelijk werd Tusk verslagen en werd Lech Kaczyński president van Polen.

Premier van Polen (2007-2014)

Al voor de verkiezingen was duidelijk dat de partijen van Donald Tusk en Lech Kaczyński zouden samenwerken. Op 16 november 2007 werd Tusk benoemd tot de 14e premier van Polen. Tijdens de verkiezingen van 2011 won Tusk's partij zetels, waardoor hij premier kon blijven. Onder Tusk werd veel overheidstaken aan het bedrijfsleven overgedragen. Ook werden de belastingen verlaagd en kwamen er voordelen voor bedrijven. Op deze manier wilde Tusk de Poolse economie laten groeien. Ook wilde hij dat veel Poolse diaspora terugkeerden naar Polen.

Tusk was over het algemeen gematigd conservatief op het gebied van sociale issues. Hij was tegen de legalisering van abortus en euthanasie. Op buitenlands gebied wilde hij de banden met Duitsland en Rusland aanhalen. Ook steunde hij het ingrijpen van het Amerikaans leger in Libië. Toen de Hongaarse premier Viktor Orbán bekritiseerd werd, verdedigde Tusk hem. Daarnaast geloofde Tusk dat Polen een belangrijke rol in de EU moest spelen. Hij sprak vaak van de Weimar-as; oftewel Frankrijk, Duitsland en Polen. Door de eurocrisis werd het toetreden van Polen tot de euro uitgesteld. In tegenstelling tot andere lidstaten werd Polen minder hard getroffen door de crisis.

Tusk kwam in conflict met Kaczyński over het verdrag van Lissabon. In het verdrag stond namelijk dat een land met Handvest van de grondrechten van de Europese Unie moest accepteren. Kaczyński's partij was hiertegen, aangezien sommige artikelen problemen zouden opleveren met de Poolse grondwet. Hierbij speelden lhbt-rechten een belangrijke rol. Polen kreeg uiteindelijk een opt-out voor deze artikelen. Dit betekent dat de artikelen niet voor hen gelden.

Voorzitterschap van de Europese Raad (2014-2019)

Op 1 december 2014 volgde Donald Tusk Herman Van Rompuy op als voorzitter van de Europese Raad. Tusk kreeg in zijn periode als voorzitter met verschillende internationale gebeurtenissen te maken. Europa was nog steeds aan het herstellen van de Eurocrisis. In 2014 brak de Krimcrisis uit, toen Rusland de Oekraïense Krim bezette. Daarnaast vond de Europese migrantencrisis plaats. In 2016 maakte het Verenigd Koninkrijk ook bekend om te vertrekken uit de Europese Unie. De Brexit speelde in deze periode een belangrijke rol.

Tusk werd na tweeënhalf jaar herkozen tot voorzitter. Zijn moederland, Polen, was hier erg tegen. In Polen was de partij Recht en Rechtvaardigheid (Pools: Prawo i Sprawiedliwość) aan de macht gekomen. De partij was erg tegen het beleid van Tusk en de Europese Unie. De Europese Unie bekritiseerde de partij namelijk, aangezien de democratie in Polen achteruitging. Ook verslechterde de positie van lhbt'ers en vrouwen.

In 2019 werd Tusk uiteindelijk opgevolgd door de Belg Charles Michel.

Poolse parlementsverkiezingen 20223

Tegenwoordig is Tusk de partijleider van het Burgerplatform. Het Burgerplatform werkte voor de Poolse parlementsverkiezingen in 2023 nauw samen met andere politieke partijen om een einde te maken aan de regering van de radicaal-rechtse politieke partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS). Het oppositieblok slaagde hierin.

Sinds zijn terugkeer heeft Tusk ook veel van zijn meningen op sociaal gebied veranderd. Zo is hij tegenwoordig voorstander van abortus in bepaalde gevallen. Ook wil hij de rechten van lhbt'ers in Polen verbeteren. Hij heeft zich uitgesproken tegen de anti-lhbt-zones en wil geregistreerd partnerschip in het land. In veel opzichten is Tusk veranderd van een enigszins conservatieve in een liberale politicus.

Premier van Polen (2023-)

Op 11 december 2023 werd Tusk benoemd tot premier van Polen. Als premier heeft hij beloofd om weer toenadering te zoeken tot de Europese Unie, de rechten van vrouwen en minderheden te beschermen en de rechtsstaat te herstellen. Een voorbeeld hiervan is dat Tusk binnen een week na zijn verkiezing de Poolse publieke omroep heeft hervormd, die tussen 2015 en 2023 was veranderd in een politieke zender voor de partij PiS. Onder de regering van PiS werden kritische journalisten bijvoorbeeld ontslagen en politici van andere partijen beledigd.