William Shakespeare: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(- werk)
 
(57 tussenliggende versies door 8 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
{{Infobox auteur
−
[[Bestand:William Shakespeare Chandos Portrait.jpg|thumb|200 px|William Shakespeare, het 'Chandos-portret'.]]
  
  +
| naam = William Shakespeare
−
'''William Shakespeare''' (23 april 1564 - 23 april 1616, Stratford-upon-Avon) was een hele beroemde (toneel)schrijver, dichter en acteur uit [[Engeland]]. Shakespeare wordt door veel mensen als de beste Engelse schrijver ooit gezien en staat bekend als de "schrijver der schrijvers". Shakespeares werken zijn dan ook over de hele wereld bekend. Hij schreef zowel grappige als droevige stukken. Een van zijn bekendste werken is [[Romeo en Julia|Romeo and Juliet]], dat gaat over de verboden liefde tussen een jongen en een meisje. Ook zijn toneelstuk [[Hamlet]] is bekend, dat gaat over de Deense prins Hamlet. Uit dit werk komt ook de bekende zin "To be or not to be".
 
  +
| afbeelding = William Shakespeare Chandos Portrait.jpg
  +
| ander formaat =
  +
| onderschrift = William Shakespeare, het 'Chandos-portret'.
  +
| citaat =
  +
| volledige naam =
  +
| pseudoniem =
  +
| bijnaam = The Bard (of Avon)
  +
| geboren = Rond 23 april 1564
  +
| geboorteplaats = [[Stratford-upon-Avon]]
  +
| overleden = 23 april 1616
  +
| land = {{XE}}
  +
| beroep = Toneelschrijver, dichter, acteur
  +
| jaren-actief = 1585-1613
  +
| genre = [[Komedie]], [[tragedie]], [[gedicht]], [[historisch drama]]
  +
| stroming = [[Engelse Renaissance]]
  +
| invloeden = [[Geoffrey Chaucer]], [[Ovidius]], [[Vergilius]], [[Plutarchus]]
  +
| bekende-werken = ''[[Romeo en Julia]]'' <br> ''[[Hamlet]]'' <br> ''[[Macbeth]]'' <br> ''[[Een Midzomernachtdroom]]'' <br> ''[[Koning Lear]]'' <br> ''[[Othello (toneelstuk)|Othello]]'' <br> En vele anderen...
  +
| uitgeverij =
  +
| dbnl =
  +
| handtekening =
  +
| website =
  +
}}
  +
'''William Shakespeare''' (rond 23 april 1564 - 23 april 1616, Stratford-upon-Avon) was een hele beroemde (toneel)schrijver, dichter en acteur uit [[Engeland]]. Shakespeare is de bekendste Engelse schrijver ooit, en zijn werken worden dan ook over heel de wereld gelezen en gewaardeerd. Die blijvende faam heeft hij vooral te danken aan zijn [[toneelstuk]]ken die nog steeds worden opgevoerd. Hij schreef zowel grappige als droevige stukken: [[komedie]]s en [[tragedie]]s. Een van zijn meest verfilmde werken is [[Romeo en Julia|Romeo and Juliet]], dat gaat over de verboden liefde tussen een jongen en een meisje. Uit zijn toneelstuk over de Deense prins [[Hamlet]] die de moord op zijn vader wil wreken, komt de bekende versregel "[[To be or not to be]]".
   
−
Shakespeare droeg niet alleen bij aan de Engelse literatuur, maar ook aan de Engelse taal. Hij bedacht veel woorden en uitdrukkingen, die nog steeds in het Engels gebruikt worden. Ook in het Nederlands zijn deze uitdrukkingen te vinden, zoals ''het groen van jaloezie zien''. In zijn werken komen ook historische personen voor, zoals [[Julius Caesar]] en [[Cleopatra]].
+
Shakespeare droeg niet alleen bij aan de [[Engelse literatuur]], maar ook aan de Engelse taal. Hij bedacht veel woorden en uitdrukkingen, die nog steeds in het Engels gebruikt worden. Ook in het Nederlands zijn deze uitdrukkingen te vinden, zoals ''groen van jaloezie zien''. In zijn werken komen ook historische personen voor, zoals Engelse koningen, de Romeinse [[Julius Caesar]] en de Egyptische [[Cleopatra]].
   
−
Hij heeft in totaal 38 toneelstukken, 154 sonnetten, 2 grote gedichten en nog een paar andere gedichten geschreven. Zijn toneelstukken zijn in meer talen vertaald dan elk ander toneelstuk dat er geschreven is.
 +
Hij heeft in totaal 38 toneelstukken, 154 sonnetten, enkele lange narratieve ('vertellende') en andere gedichten geschreven. Zijn toneelstukken zijn in meer talen vertaald dan elk ander toneelstuk dat er geschreven is.
   
 
==Zijn leven==
  
==Zijn leven==
 
===Jeugd en opleiding===
  
===Jeugd en opleiding===
  +
[[Bestand:Birthplace_of_Shakespeare.jpg|left|300px|thumb|Het geboortehuis van Shakespeare in Stratford-upon-Avon. Vandaag de dag is dit als museum te bezoeken.]]
−
William was de zoon van John Shakespeare en Mary Arden. Hij had drie jongere broers en twee jongere zussen. Zijn vader was een handschoenmaker die later de burgemeester van Stratford werd.
 
  +
William werd geboren in het plaatsje [[Stratford-upon-Avon]] in het midden van Engeland. Het is onduidelijk wanneer hij precies geboren werd. Dit kwam doordat er toentertijd geen geboorteaktes waren. We weten wel dat William Shakespeare op 26 april 1564 gedoopt werd. De doop vond toentertijd meestal 3 dagen na de geboorte plaats. Daarom wordt 23 april vaak als zijn geboortedatum gezien, maar dit is niet zeker. Het is wel zeker dat hij in april dat jaar geboren is.
  +
  +
Hij was de zoon van John Shakespeare en Mary Arden. Hij had drie jongere broers en twee jongere zussen. Ook had hij twee oudere zussen, maar deze overleden vrij kort na hun geboorte. Zijn vader was een handschoenmaker, die later de burgemeester van Stratford werd. Zijn vader had een belangrijke status in Stratford-upon-Avon. Het huis waar de familie woonde wordt ook wel "het geboortehuis van Shakespeare" genoemd. Het is echter onduidelijk of hij hier echt geboren is.
  +
  +
In Shakespeares tijd waren er vaak epidemieën van de [[pest]] in Engeland. De eerste gebeurde drie maanden na zijn geboorte. Tijdens Shakespeares leven waren er vijf uitbraken van de pest. Deze uitbraken overleefde hij allemaal. Shakespeare kreeg onderwijs in een school in Stratford. Hier leerde hij onder andere [[Latijn]], wat toen erg normaal was. Ook bestudeerde hij oude teksten van onder anderen [[Ovidius]], [[Vergilius]] en [[Cicero]]. Deze oude teksten zouden later ook een invloed hebben op veel van zijn toneelstukken.
   
 
===Huwelijk en gezin===
  
===Huwelijk en gezin===
  +
Op 18-jarige leeftijd trouwde hij met de 26-jarige Anne Hathaway. Het huwelijk vond plaats eind 1582. Samen kregen drie kinderen, waaronder een tweeling. Op 26 mei 1583 werd hun dochter Susanna gedoopt. Op 2 februari 1585 werd hun tweeling, Hamnet en Judith, gedoopt. Van de tweeling overleed Hamnet op 8-jarige leeftijd, waarschijnlijk aan de pest. Vaak wordt gedacht dat Shakespeare zo verdrietig was dat hij het toneelstuk ''[[Hamlet]]'' schreef, maar dit is waarschijnlijk niet waar. Zijn andere twee kinderen stierven op vrij oude leeftijd.
−
Op 18-jarige leeftijd trouwde hij met de 26-jarige Anne Hathaway, zij kregen 3 kinderen, waaronder een tweeling:
  
  +
[[Bestand:Globe_Theatre_Innenraum.jpg|right|300px|thumb|Het [[Globe Theatre]] in Londen. Dit theater werd in 1644 afgebroken, maar in 1997 opende een nagebouwde versie.]]
−
* Susanna werd eerst geboren, en daarna de tweeling:
  
  +
Wat Shakespeare toen deed om zijn jonge gezin te onderhouden is onbekend. Sommige geleerden denken dat hij een [[onderwijzer]] was in de dorpsschool. Anderen denken dat hij rondreisde met een groep acteurs. Er zijn ook theorieën dat hij advocaat, zeeman of soldaat geweest was. Shakespeare verliet in elk geval in die periode zijn gezin om in [[Londen]] zijn geluk als acteur te beproeven.
−
* Hamnet (overleed op 11-jarige leeftijd en is begraven op 11 [[Augustus (maand)|augustus]] 1596) en Judith.
  
−
Wat Shakespeare toen deed om zijn jonge gezin te onderhouden is onbekend. Sommige geleerden denken dat hij een [[onderwijzer]] was in de dorpsschool. Anderen denken dat hij rondreisde met een groep acteurs. Shakespeare verliet zijn gezin om in [[Londen]] zijn geluk te beproeven.
  
   
 
===Beroemdheid===
  
===Beroemdheid===
Regel 20: Regel 47:
   
 
De Londense theaters heropenden in 1594. Tegen die tijd had Shakespeare zich aangesloten bij een groep acteurs met de naam ''Lord Chamberlain's Men''. Zij speelden vaak toneelstukken aan het koninklijk hof. Behalve met acteren en schrijven hield Shakespeare zich ook bezig met de zakelijke kant van het theater. Hij werd heel rijk en kon op het einde van zijn carrière een van de grootste huizen in Stratford kopen.
  
De Londense theaters heropenden in 1594. Tegen die tijd had Shakespeare zich aangesloten bij een groep acteurs met de naam ''Lord Chamberlain's Men''. Zij speelden vaak toneelstukken aan het koninklijk hof. Behalve met acteren en schrijven hield Shakespeare zich ook bezig met de zakelijke kant van het theater. Hij werd heel rijk en kon op het einde van zijn carrière een van de grootste huizen in Stratford kopen.
  +
  +
Rond 1598 opende hij ook de [[Globe Theatre]] in Londen. Hiervan was hij mede-eigenaar en hij schreef toneelstukken voor dit theater.
   
 
===Laatste jaren===
  
===Laatste jaren===
  +
[[Bestand:Stratford_Holy_Trinity_Church3.jpg|left|300px|thumb|Een gedenkteken voor Shakespeare in de Holy Trinity Church]]
−
Shakespeare nam afscheid van het theater omstreeks 1610 en keerde terug naar zijn geboortestad Stratford-upon-Avon. Hij stierf er op 23 april 1616.
  
  +
Na 1610 schreef Shakespeare minder toneelstukken. Zijn laatste drie toneelstukken waren samenwerkingen, waarschijnlijk met John Fletcher. Na 1613 worden er geen nieuwe aan hem toegeschreven. Omstreeks 1610 keerde hij terug naar zijn geboortestad Stratford-upon-Avon. Hij stierf er op 23 april 1616. Het is onduidelijk waar Shakespeare precies aan overleden is. Vaak wordt gedacht dat hij aan [[syfilis]] of [[alcoholisme]] is gestorven. Shakespeare werd begraven in de [[Holy Trinity Church]] in Stratford. Vaak wordt gedacht dat hij in de "Poet's Corner" van de [[Westminster Abbey]] ligt, maar dit is niet waar.
   
  +
Slechts de helft van Shakespeares toneelstukken werden tijdens zijn leven uitgegeven. Andere toneelstukken werden bewaard in kasten of zijn verdwenen. Zeven jaar na zijn dood kwam een groep mensen bij elkaar om Shakespeares toneelstukken op te schrijven. Onder de mensen waren ook twee collega's van hem, John Herminges en Henry Condell, en veel acteurs. Men probeerde de verloren toneelstukken opnieuw te maken door te vragen wat de acteurs nog wisten van hun tekst. In 1623 werd uiteindelijk de [[First Folio]] uitgegeven, waarin 36 toneelstukken van Shakespeare te vinden zijn. Zonder dit boek zouden veel van zijn toneelstukken verloren gegaan zijn.
−
==Shakespeares taalgebruik==
  
−
Veel schrijvers hebben invloed gehad op de literatuur en ook op de taal. De literatuur kun je immers als onderdeel van de taal zien. Hij bedacht veel woorden en uitdrukkingen die nu nog steeds in de Engelse taal gebruikt worden, in totaal liefst 1500! In het Nederlands zijn vooral de uitdrukkingen terug te vinden. Shakespeare bedacht veel simpele woorden, zoals het woord "to undress". Undress is het Engelse woord voor uitkleden. Het woord voor aankleden bestond toen al, namelijk "to dress". Shakespeare plakte er "un-" voor, wat niet betekent. Toch ging Shakespeare iets verder, namelijk zijn uitdrukkingen. Als je zijn uitdrukkingen letterlijk neemt slaan ze nergens op. Toch wist het publiek dat in het theater zat wel wat ze betekenden, al moesten ze erover nadenken. Zijn uitdrukkingen waren echter niet heel moeilijk. In de tijd van Shakespeare ging 90% van de Londense bevolking naar het theater, onder hen ook ongeschoolde. Deze mensen begrepen wat hij bedoelde.
 
   
  +
==Shakespeares invloed==
−
Als je in het Engels iets niets begrijpt, dan zou Shakespeare reageren met "It's all Greek to me!" (Het is Grieks voor me), oftewel ik begrijp er helemaal niets van. Normale mensen verstaan immers ook geen Grieks. Het is dus eigenlijk een vergelijking. Een ander bekende uitdrukking is "to act more in sorrow than in anger" (iets meer doen vanuit leed dan vanuit boosheid). Stel je zou iets gevaarlijks uithalen en je ouders komen hierachter, zullen ze een blik op je werpen die meer bezorgdheid uitstraalt dan boosheid. Stel je bent iets verloren en "it's vanished into thin air" (vervaagd in de lucht), dan is dat ook Shakespeare. Ook de uitdrukking "I've seen better days" (ik heb betere dagen meegemaakt) komt van Shakespeare. Ook "You can have too much of a good thing" (je kunt te veel hebben van iets goeds) komt van Shakespeare en zelfs "Knock, Knock! Who's there?" (Klop, klop! Wie is daar?) komt van Shakespeare. Als je in het Nederlands zegt "Liefde maakt blind", "Een hart van goud", "Groen zien van jaloezie" en "Het ijs breken" is het afkomstig van Shakespeare. Probeer dit eens letterlijk te nemen. Iemand die verliefd is, is niet blind en als je jaloers bent, ben je zeker niet groen. Toch weten we wat je bedoelt. Als iemand een hard van goud heeft, weet je dat iemand een erg behulpzaam en aardig persoon is. En als je het ijs moet breken, weet je dat twee personen een relatie willen starten en hiervoor op date gaan.
 
  +
===Invloed op cultuur===
  +
[[Bestand:John_Everett_Millais_-_Ophelia_-_Google_Art_Project.jpg|right|300px|thumb|Een bekend schilderij is ''Ophelia'' van [[John Everett Millais]]]]
  +
Shakespeare wordt door veel Britten gezien als de belangrijkste Britse schrijver. Hij heeft namelijk een grote invloed gehad op de Britse kunst en cultuur. Shakespeares toneelstukken worden allemaal nog steeds opgevoerd, zowel in Engeland als daarbuiten. Ook zijn al zijn toneelstukken verfilmd of op televisie te zien geweest; meestal meerdere keren. Soms werden zijn toneelstukken ook gebruikt om nieuwe films te maken, waarin het plot nog duidelijk zichtbaar is. Zo is de Disneyfilm ''[[De Leeuwenkoning (1994)|De Leeuwenkoning]]'' gebaseerd op het toneelstuk ''Hamlet'' en de musical ''[[West Side Story]]'' is een moderne bewerking van ''Romeo en Julia''. Honderden films hebben een verhaal dat door de toneelstukken van Shakespeare beïnvloed is.
   
  +
Daarnaast zijn veel westerse schrijvers beïnvloed door Shakespeare. Voorbeelden zijn [[Charles Dickens]], [[Herman Melville]], [[William Faulkner]], [[Aldous Huxley]], [[Thomas Hardy]], [[John Steinbeck]], [[Samuel Beckett]] en [[Agatha Christie]]. Veel schrijvers maken ook verwijzingen naar Shakespeare. Vanaf de 19e eeuw was het ook populair om scènes en personages uit zijn toneelstukken te schilderen. Hierdoor vormde Shakespeare ook een bron van inspiratie voor kunstschilders.
−
In Shakespeares werken komen daarnaast nog bekende uitspraken voor. De bekendste is ongetwijfeld "To be or not to be. That's the question!" (Bestaan of niet bestaan. Dat is de vraag!) uit de tragedie [[Hamlet]]. Overigens is de diepere betekenis niet erg rooskleurig, de hoofdpersoon overweegt namelijk [[zelfmoord]]. Een andere uitspraak is "De wereld is een schouwtoneel en alle mensen zijn acteurs". De betekenis hiervan is dat mensen slechts een deel van de wereld zijn, zoals acteurs onderdeel van een toneelstuk zijn. Ieder heeft een rol, maar niemand staat er boven.
  
   
  +
Ook zijn er veel films gemaakt en boeken geschreven over Shakespeares leven. De bekendste film waarschijnlijk ''[[Shakespeare in Love]]'' uit 1998. Deze film gaat over Shakespeare en zijn geliefde Viola de Lesseps, terwijl hij ''Romeo en Julia'' schrijft. Net als veel films over Shakespeares leven is het grootste gedeelte verzonnen. Andere films zijn ''[[A Wast of Shame]]'' (2005) en ''[[All is True]]'' (2019). Ook zijn er boeken geschreven, zoals ''Hamnet'' van [[Maggie O'Farnell]].
−
==Zijn werken==
  
   
−
===Komedies===
 +
===Invloed op taal===
  +
[[File:Frederick Richard Pickersgill - Othello and Desdemona.jpg|right|300px|thumb|Othello en Desdemona uit het toneelstuk ''[[Othello (toneelstuk)|Othello]]'']]
−
* The Tempest
  
  +
Shakespeare heeft een grote invloed gehad op de Engelse taal. Hij bedacht namelijk veel uitdrukkingen en woorden die nog steeds in het Engels gebruikt worden. In totaal zijn dit er zo'n 1500. Zo bedacht hij het wordt "undress" (uitkleden) door het woord "dress" (aankleden) te verbinden met un- (on-). Delen van Shakespeares stukken zijn in een verheven stijl geschreven, andere met erg simpele woorden en uitdrukkingen waardoor ze ook door eenvoudige toeschouwers konden worden begrepen. In Shakespeares tijd kon 90% van de Londense bevolking immers niet lezen en schrijven.
−
* The Two Gentlemen of Verona
 
−
* The Merry Wives of Windsor
 
−
* Measure for Measure
  
−
* The Comedy of Errors
 
−
* Much Ado About Nothing
 
−
* Love's Labour's Lost
 
−
* A Midsummer Night's Dream
 
−
* The Merchant of Venice
 
−
* As You Like It
 
−
* The Taming of the Shrew
 
−
* All's Well That Ends Well
  
−
* Twelfth Night, or What You Will
 
−
* The Winter's Tale
  
−
* Pericles, Prince of Tyre
  
−
* The Two Noble Kinsmen
  
−
* Cymbeline
  
   
  +
Als je Shakespeares uitdrukkingen letterlijk neemt, slaan ze eigenlijk nergens op. Zo bedacht hij de uitdrukking "It's all Greek to me" (Het is allemaal net Grieks voor me). Dit zeg je als je ergens helemaal niets van begrijpt. De meeste mensen verstonden immers geen Grieks. Een ander voorbeeld is "groen zien van jaloezie". Ook in het Nederlands zijn deze uitdrukkingen te vinden, zoals ''groen van jaloezie zien'', dat uit Shakespeares tragedie ''[[Othello (toneelstuk)|Othello]]'' 3e akte, scène 3 komt:
−
===Historische stukken===
  
  +
::''"0h, beware, my lord, of jealousy!
−
* King John
 
  +
::''It is the green-eyed monster which doth mock
−
* Richard II
 
  +
::''The meat it feeds on''
−
* Henry IV, part 1
 
  +
Jaloezie wordt hier dus voorgesteld als 'het groenogig monster' dat de spot drijft met de slachtoffers die het verteert. Andere voorbeelden van uitdrukkingen van Shakespeare zijn "het ijs breken", "een hart van goud", "liefde maakt blind", "it's vanished into thin air" (het is de lucht opgelost), "I've seen better days" (ik heb betere dagen meegemaakt) en "Knock, Knock! Who's there?" (Klop, klop! Wie is daar?).
−
* Henry IV, part 2
 
−
* Henry V
 
−
* Henry VI, part 1
  
−
* Henry VI, part 2
 
−
* Henry VI, part 3
 
−
* Richard III
 
−
* Henry VIII
  
   
  +
De bedoeling van deze uitdrukkingen was om een sterk beeld bij de toeschouwers op te roepen waardoor ze een situatie of gevoel beter konden begrijpen of aanvoelen.
−
===Tragedies===
  
−
* [[Romeo en Julia|Romeo and Juliet]]
 
−
* Coriolanus
 
−
* Titus Andronicus
  
−
* Timon of Athens
 
−
* Julius Caesar
 
−
* Macbeth
  
−
* Hamlet
 
−
* Troilus and Cressida
  
−
* King Lear
 
−
* Othello
 
−
* Antony and Cleopatra
  
   
  +
===Bekende citaten===
−
===Verloren gegane toneelstukken===
  
  +
In Shakespeares werken komen veel bekende citaten voor. Het bekendste is ongetwijfeld "To be or not to be. That's the question!" (Bestaan of niet bestaan. Dat is de vraag!) uit de tragedie [[Hamlet]]. Overigens is de diepere betekenis niet erg rooskleurig, de hoofdpersoon overweegt namelijk [[zelfmoord]].
−
* Love's Labour's Won
 
−
* Cardenio
  
   
  +
Een andere uitspraak is "De wereld is een schouwtoneel en alle mensen zijn acteurs" uit ''[[As You Like It]]''. De betekenis hiervan is dat mensen slechts een deel van de wereld zijn, zoals acteurs onderdeel van een toneelstuk zijn. Ieder heeft een rol, maar niemand staat er boven.
−
===Vroeger toegeschreven aan Shakespeare===
  
  +
[[File:Procession_of_Characters_from_Shakespeare's_Plays_-_Google_Art_Project.jpg|center|900px|thumb|Een schilderij met verschillende personages uit Shakespeares toneelstukken]]
−
* Sir John Oldcastle
 
−
* Locrine
 
−
* The Puritan
 
−
* The Birth of Merlin
 
−
* The Second Maiden's Tragedy
 
−
* Thomas Lord Cromwell
 
−
* The London Prodigal
 
−
* A Yorkshire Tragedy
 
−
* Edward III
  
   
−
==Gedichten==
 +
==Zijn werken==
  +
=== Zijn toneelstukken ===
−
* Shakespeare's Sonnets
  
  +
Shakespeare schreef minstens 38 toneelstukken tijdens zijn leven. Het grootste gedeelte hiervan is bewaard gebleven, maar er zijn ook enkele toneelstukken die verloren zijn gedaan, zoals ''Cardenio'' en ''Love Labour's Won''. Vroeger werden er ook toneelstukken aan Shakespeare toegeschreven, waarvan we nu weten dat ze door een ander geschreven zijn. In de Engelse Renaissance was het ook normaal dat toneelschrijvers samenwerkten. Shakespeare schreef hierdoor ook een paar toneelstukken met andere toneelschrijvers, waaronder [[John Fletcher]]. Soms ging dit slechts om een paar scènes. Deze toneelstukken zijn met een ''(*)'' aangegeven in de lijst hieronder.
  +
  +
Traditioneel worden zijn toneelstukken in drie categorieën verdeeld; [[tragedie]]s, [[komedie]]s en historiestukken. Vaak wordt ook nog een vierde categorie toegevoegd: zijn ''late romances''. Deze toneelstukken schreef hij aan het einde van zijn leven. In verzamelbundels komen vaak de volgende toneelstukken voor:
  +
[[File:Gilbert_WShakespeares_Plays.jpg|right|400px|thumb|Dit schilderij van John Gilbert toont scènes en personages uit de verschillende toneelstukken van Shakespeare. Toneelstukken die erg opvallen zijn ''Henry VIII'', ''Hamlet'', ''A Midsummer Night's Dream'' en ''Othello''.]]
  +
[[File:Titania and Bottom Henry Fuseli (1741–1825) Tate.jpg|300px|thumb|right|Een scène uit A Midsummer Night's Dream]]
  +
[[File:Romeo_and_juliet_brown.jpg|right|300px|thumb|De beroemde ''balkonscène'' uit Romeo en Julia. In Shakespeares oorspronkelijk stuk kwam geen balkon voor, maar een raam. Dat balkon werd pas in 1679 ingevoerd in een versie van het toneelstuk door Thomas Otway.]]
  +
{| class="wikitable"
  +
! Engelse naam !! Nederlandse naam !! Datum
  +
|-
  +
| colspan="3" | <center>'''Komedies'''</center>
  +
|-
  +
| ''[[Eind goed, al goed (toneelstuk)|All's Well That Ends Well]]''
  +
| Eind goed, al goed
  +
| 1602-1605
  +
|-
  +
| ''[[Naar het u bevalt|As You Like it]]''
  +
| Naar het u bevalt / Elk wat Wils
  +
| Rond 1599
  +
|-
  +
| ''[[Een klucht vol verwarring|The Comedy of Errors]]''
  +
| Een klucht vol verwarring
  +
| 1592-1594
  +
|-
  +
| ''[[Liefdes list en leed|Love's Labour's Lost]]''
  +
| Liefdes list en leed
  +
| Rond 1595
  +
|-
  +
| ''[[Leer om leer (toneelstuk)|Measure for Measure]]''
  +
| Leer om leer
  +
| 1603-1604
  +
|-
  +
| ''[[De koopman van Venetië (toneelstuk)|The Merchant of Venice]]''
  +
| De koopman van Venetië
  +
| 1596-1597
  +
|-
  +
| ''[[De vrolijke vrouwtjes van Windsor (toneelstuk)|The Merry Wives of Windsor]]''
  +
| De vrolijke vrouwtjes van Windsor
  +
| Vóór 1597
  +
|-
  +
| ''[[Een Midzomernachtdroom|A Midsummer Night's Dream]]''
  +
| Een Midzomernachtdroom
  +
| Vóór 1600
  +
|-
  +
| ''[[Veel drukte om niets|Much Ado About Nothing]]''
  +
| Veel drukte om niets
  +
| Vóór 1600
  +
|-
  +
| ''[[De feeks wordt getemd|The Taming of the Shrew]]''
  +
| [[De feeks wordt getemd]]
  +
| 1590-1594
  +
|-
  +
| ''[[De twee Veronezen|The Two Gentlemen of Verona]]''
  +
| De twee Veronezen
  +
| 1589-1594
  +
|-
  +
| ''[[Driekoningenavond (toneelstuk)|Twelfth Night]]''
  +
| Driekoningenavond
  +
| 1599-1601
  +
|-
  +
| colspan="3" | <center>'''Historiestukken'''</center>
  +
|-
  +
| ''[[Koning Jan (toneelstuk)|King John]]''
  +
| Koning Jan
  +
| Rond 1595
  +
|-
  +
| ''[[Richard II (toneelstuk)|Richard II]]''
  +
|
  +
| Rond 1595
  +
|-
  +
| ''[[Hendrik IV (toneelstuk)|Henry IV, Part 1]]''
  +
| Hendrik IV, deel 1
  +
| 1596-1597
  +
|-
  +
| ''[[Hendrik IV, deel 2 (toneelstuk)|Henry IV, Part 2]]''
  +
| Hendrik IV, deel 2
  +
| 1596-1599
  +
|-
  +
| ''[[Hendrik V (toneelstuk)|Henry V]]''
  +
| Hendrik V
  +
| 1599
  +
|-
  +
| ''[[Hendrik VI, deel 1|Henry VI, Part 1]]''
  +
| Hendrik VI, deel 1
  +
| 1588-1590
  +
|-
  +
| ''[[Hendrik VI, deel 2|Henry VI, Part 2]]''
  +
| Hendrik VI, deel 2
  +
| 1590-1591
  +
|-
  +
| ''[[Hendrik VI, deel 3|Henry VI, Part 3]]''
  +
| Hendrik VI, deel 3
  +
| 1591-1595
  +
|-
  +
| ''[[Richard III (toneelstuk)|Richard III]]''
  +
|
  +
| Rond 1595
  +
|-
  +
| ''[[Hendrik VIII (toneelstuk)|Henry VIII]]'' (*)
  +
| Hendrik VIII
  +
|
  +
|-
  +
| colspan="3" | <center>'''Tragedies'''</center>
  +
|-
  +
| ''[[Antonius en Cleopatra|Anthony and Cleopatra]]''
  +
| Antonius en Cleopatra
  +
| 1606-1607
  +
|-
  +
| ''[[Coriolanus (toneelstuk)|Coriolanus]]''
  +
|
  +
| Rond 1608
  +
|-
  +
| ''[[Romeo en Julia|Romeo and Juliet]]''
  +
| Romeo en Julia
  +
| 1591-1596
  +
|-
  +
| ''[[Hamlet]]''
  +
|
  +
| 1600-1602
  +
|-
  +
| ''[[Julius Caesar (toneelstuk)|Julius Caesar]]''
  +
|
  +
| Rond 1599
  +
|-
  +
| ''[[Koning Lear|King Lear]]''
  +
| Koning Lear
  +
| 1606
  +
|-
  +
| ''[[Macbeth]]''
  +
|
  +
| 1603-1607
  +
|-
  +
| ''[[Othello (toneelstuk)|Othello]]''
  +
|
  +
| 1603-1604
  +
|-
  +
| ''[[Timon van Athene|Timon of Athens]]''
  +
| Timon van Athene
  +
| Rond 1607
  +
|-
  +
| ''[[Titus Andronicus]]''
  +
|
  +
| 1589-1592
  +
|-
  +
| ''[[Troilus en Cressida|Troilus and Cressida]]''
  +
| Troilus en Cressida
  +
| Rond 1602
  +
|-
  +
| colspan="3" | <center>'''Late romances'''</center>
  +
|-
  +
| ''[[Cymberline (toneelstuk)|Cymberline]]''
  +
|
  +
| 1610-1611
  +
|-
  +
| ''[[Pericles (toneelstuk)|Pericles]]'' (*)
  +
|
  +
| 1606-1608
  +
|-
  +
| ''[[De storm (toneelstuk)|The Tempest]]''
  +
| De storm
  +
| 1611
  +
|-
  +
| ''[[The Two Noble Kinsmen]]'' (*)
  +
| Twee edele verwanten
  +
| Rond 1613
  +
|-
  +
| ''[[Wintersprookje (toneelstuk)|The Winter's Tale]]''
  +
| Wintersprookje
  +
| 1610-1611
  +
|-
  +
|}
  +
Vroeger werden ook de toneelstukken ''Sir John Oldcastle'', ''Locrine'', ''The Puritan'', ''The Birth of Merlin'', ''The Second Maiden's Tragedy'', ''Thomas Lord Cromwell'', ''The London Prodigal'' en ''A Yorkshire Tragedy'' aan Shakespeare toegeschreven. Vandaag de dag weten we dat hij deze toneelstukken niet geschreven heeft. In de laatste jaren gaat de theorie de ronde dat Shakespeare ook het toneel ''Edward III'' geschreven heeft.
  +
  +
=== Sonnetten van Shakespeare ===
  +
[[Bestand:Sonnet 18 1609 2.jpg|right|300px|thumb|Een van de bekendste sonnetten is sonnet 18]]
  +
Daarnaast schreef Shakespeare tijdens zijn leven 154 [[sonnet]]ten. Deze werden in 1609 in een [[dichtbundel]] uitgegeven. Een sonnet is een [[gedicht]] van 14 versregels. Shakespeare gebruikte een vaste vorm voor zijn sonnetten. Ze bestonden altijd uit drie [[strofe]]s van elk vier versregels (een [[kwatrijn]]) en één strofe van twee versregels (een [[distichon]]). Het hoogtepunt (de [[climax]]) ligt altijd in de laatste twee regels. De sonnetten zelf geen namen, maar nummers (1 t/m 154).
  +
  +
Het is onduidelijk of Shakespeare zelf de volgorde van zijn sonnetten heeft bepaald. Thomas Thorpe liet de versie namelijk autoriseren. Dit betekent dat hij officieel maakte. In de sonnetten gaat het over de liefde. Als je de sonnetten in volgorde leest, zie je steeds thema's terugkomen. Zo wordt in de eerste 17 sonnetten een man aangesproken om zich voor te planten. In sonnet 127 tot en met 152 gaat het om de liefde voor "the Dark Lady".
  +
  +
=== Zijn langere gedichten ===
  +
Naast de 154 sonnetten schreef hij ook vijf langere gedichten. Dit zijn:
 
* Venus and Adonis
 
* Venus and Adonis
 
* The Rape of Lucrece
 
* The Rape of Lucrece
Regel 99: Regel 270:
 
* The Phoenix and the Turtle
 
* The Phoenix and the Turtle
 
* A Lover's Complaint
  
* A Lover's Complaint
  +
  +
==In vertaling==
  +
Slechts enkele auteurs vertaalden alle toneelstukken van Shakespeare naar het Nederlands:
  +
* Abraham Seyne Kok (1880)
  +
* Leendert Burgersdijk (1886)
  +
* Een hertaling van Burgerdijks werk door Cees Buddingh in de jaren 1980
  +
* Willy Courteaux' ''Volledig verzameld werk'' (vanaf 1967) was de eerste moderne Nederlandse vertaling
  +
  +
Shakespeares 154 sonnetten zijn nog niet zo vaak helemaal naar het Nederlands vertaald. De eerste was de Nederlander Leendert Burgersdijk, die in 1879 een integrale vertaling maakte van de sonnetten. Het valt op dat pas vanaf de tweede helft van de 20e eeuw het aantal vertalingen sterk toenam.
  +
;Deze auteurs vertaalden alle 154 sonnetten van Shakespeare:
  +
* L.A.J. Burgersdijk (1879)
  +
* Jérôme Decroos (1930)
  +
* Albert Verweij (1933)
  +
* Gerard Messelaar (1958)
  +
* Willem van Elden (1959)
  +
* H.J.H. van Oyen (ca. 1960)
  +
* Jan Jonk (1984)
  +
* Peter Verstegen (1995)
  +
* H.J. de Roy van Zuydewijn (1997)
  +
* Arie van der Krogt (1997)
  +
* Hans-Jurgen Schoenmakers (2006)
  +
* Willem van der Vegt (2008)
  +
* Coenraedt van Meerenburgh (2012)
  +
* Bas Belleman (2020)
  +
* Jules Grandgagnage (2021)
  +
  +
== Externe link ==
  +
* [https://nl.wikisource.org/wiki/De_Sonnetten_van_Shakespeare Moderne Nederlandse vertaling van de ''154 Sonnetten'' op Wikisource]
   
 
==Bronnen==
  
==Bronnen==
−
* [http://nl.wikipedia.org/wiki/William_Shakespeare William Shakespeare] op de Nederlandstalige Wikipedia
 +
* [http://nl.wikipedia.org/wiki/William_Shakespeare Artikel op de Nederlandstalige Wikipedia]
 
* [https://sites.google.com/site/shakespearevertalingen/ Nederlandse vertalingen van Shakespeares toneelstukken en gedichten]
  
* [https://sites.google.com/site/shakespearevertalingen/ Nederlandse vertalingen van Shakespeares toneelstukken en gedichten]
  +
* {{engels}} [https://en.wikipedia.org/wiki/William_Shakespeare Artikel op de Engelstalige Wikipedia]
  +
* {{engels}} Greenblatt, Stephen (2019). The Norton Anthology of English Literature. Volume 1. 10e editie. London: W. W. Norton & Company, Inc. Bladzijde 550-554.
  +
* {{engels}} Rao, Sonia (23 april 2020). [https://www.washingtonpost.com/arts-entertainment/2020/04/23/william-shakespeare-movie-adaptation-viewing-guide/ 13 Shakespeare-inspired movies to stream in honor of his birthday, from ‘Macbeth’ to ‘10 Things I Hate About You’] uit The Washington Post.
   
 
[[Categorie:Brits schrijver]]
  
[[Categorie:Brits schrijver]]
 
[[Categorie:Brits acteur]]
  
[[Categorie:Brits acteur]]
  +
[[Categorie:Brits toneelschrijver]]
  +
[[Categorie:Brits dichter]]
   
 
[[ca:William Shakespeare]]
  
[[ca:William Shakespeare]]
 
[[en:William Shakespeare]]
  
[[en:William Shakespeare]]
 
[[es:William Shakespeare]]
  
[[es:William Shakespeare]]
  +
[[eu:William Shakespeare]]
 
[[fr:William Shakespeare]]
  
[[fr:William Shakespeare]]
 
[[it:William Shakespeare]]
  
[[it:William Shakespeare]]

Huidige versie van 21 mrt 2024 om 00:23

William Shakespeare
William Shakespeare Chandos Portrait.jpg
William Shakespeare, het 'Chandos-portret'.
Citaat
Algemene informatie
Naam voluit
Pseudoniem
Bijnaam The Bard (of Avon)
Geboren Rond 23 april 1564
Geboorteplaats Stratford-upon-Avon
Overleden 23 april 1616
Nationaliteit Vlag van Engeland Engeland
Beroep Toneelschrijver, dichter, acteur
Werk
Jaren actief 1585-1613
Genre(s) Komedie, tragedie, gedicht, historisch drama
Stroming Engelse Renaissance
Invloeden Geoffrey Chaucer, Ovidius, Vergilius, Plutarchus
Bekende werken Romeo en Julia
Hamlet
Macbeth
Een Midzomernachtdroom
Koning Lear
Othello
En vele anderen...
Uitgeverij(en)
dbnl
Handtekening
Website
Portaal Portal.svg Literatuur

William Shakespeare (rond 23 april 1564 - 23 april 1616, Stratford-upon-Avon) was een hele beroemde (toneel)schrijver, dichter en acteur uit Engeland. Shakespeare is de bekendste Engelse schrijver ooit, en zijn werken worden dan ook over heel de wereld gelezen en gewaardeerd. Die blijvende faam heeft hij vooral te danken aan zijn toneelstukken die nog steeds worden opgevoerd. Hij schreef zowel grappige als droevige stukken: komedies en tragedies. Een van zijn meest verfilmde werken is Romeo and Juliet, dat gaat over de verboden liefde tussen een jongen en een meisje. Uit zijn toneelstuk over de Deense prins Hamlet die de moord op zijn vader wil wreken, komt de bekende versregel "To be or not to be".

Shakespeare droeg niet alleen bij aan de Engelse literatuur, maar ook aan de Engelse taal. Hij bedacht veel woorden en uitdrukkingen, die nog steeds in het Engels gebruikt worden. Ook in het Nederlands zijn deze uitdrukkingen te vinden, zoals groen van jaloezie zien. In zijn werken komen ook historische personen voor, zoals Engelse koningen, de Romeinse Julius Caesar en de Egyptische Cleopatra.

Hij heeft in totaal 38 toneelstukken, 154 sonnetten, enkele lange narratieve ('vertellende') en andere gedichten geschreven. Zijn toneelstukken zijn in meer talen vertaald dan elk ander toneelstuk dat er geschreven is.

Zijn leven

Jeugd en opleiding

Het geboortehuis van Shakespeare in Stratford-upon-Avon. Vandaag de dag is dit als museum te bezoeken.

William werd geboren in het plaatsje Stratford-upon-Avon in het midden van Engeland. Het is onduidelijk wanneer hij precies geboren werd. Dit kwam doordat er toentertijd geen geboorteaktes waren. We weten wel dat William Shakespeare op 26 april 1564 gedoopt werd. De doop vond toentertijd meestal 3 dagen na de geboorte plaats. Daarom wordt 23 april vaak als zijn geboortedatum gezien, maar dit is niet zeker. Het is wel zeker dat hij in april dat jaar geboren is.

Hij was de zoon van John Shakespeare en Mary Arden. Hij had drie jongere broers en twee jongere zussen. Ook had hij twee oudere zussen, maar deze overleden vrij kort na hun geboorte. Zijn vader was een handschoenmaker, die later de burgemeester van Stratford werd. Zijn vader had een belangrijke status in Stratford-upon-Avon. Het huis waar de familie woonde wordt ook wel "het geboortehuis van Shakespeare" genoemd. Het is echter onduidelijk of hij hier echt geboren is.

In Shakespeares tijd waren er vaak epidemieën van de pest in Engeland. De eerste gebeurde drie maanden na zijn geboorte. Tijdens Shakespeares leven waren er vijf uitbraken van de pest. Deze uitbraken overleefde hij allemaal. Shakespeare kreeg onderwijs in een school in Stratford. Hier leerde hij onder andere Latijn, wat toen erg normaal was. Ook bestudeerde hij oude teksten van onder anderen Ovidius, Vergilius en Cicero. Deze oude teksten zouden later ook een invloed hebben op veel van zijn toneelstukken.

Huwelijk en gezin

Op 18-jarige leeftijd trouwde hij met de 26-jarige Anne Hathaway. Het huwelijk vond plaats eind 1582. Samen kregen drie kinderen, waaronder een tweeling. Op 26 mei 1583 werd hun dochter Susanna gedoopt. Op 2 februari 1585 werd hun tweeling, Hamnet en Judith, gedoopt. Van de tweeling overleed Hamnet op 8-jarige leeftijd, waarschijnlijk aan de pest. Vaak wordt gedacht dat Shakespeare zo verdrietig was dat hij het toneelstuk Hamlet schreef, maar dit is waarschijnlijk niet waar. Zijn andere twee kinderen stierven op vrij oude leeftijd.

Het Globe Theatre in Londen. Dit theater werd in 1644 afgebroken, maar in 1997 opende een nagebouwde versie.

Wat Shakespeare toen deed om zijn jonge gezin te onderhouden is onbekend. Sommige geleerden denken dat hij een onderwijzer was in de dorpsschool. Anderen denken dat hij rondreisde met een groep acteurs. Er zijn ook theorieën dat hij advocaat, zeeman of soldaat geweest was. Shakespeare verliet in elk geval in die periode zijn gezin om in Londen zijn geluk als acteur te beproeven.

Beroemdheid

Tegen 1592 werkte Shakespeare als schrijver en acteur in Londen. In dat jaar teisterde een vreselijke ziekte, de "Zwarte Dood" (de pest) de stad. De overheid sloot de theaters en andere openbare plaatsen om de verspreiding ervan te stoppen. Shakespeare was ineens werkloos. Hij begon met het schrijven van poëzie. Het was toen dat zijn sonnetten ontstonden.

De Londense theaters heropenden in 1594. Tegen die tijd had Shakespeare zich aangesloten bij een groep acteurs met de naam Lord Chamberlain's Men. Zij speelden vaak toneelstukken aan het koninklijk hof. Behalve met acteren en schrijven hield Shakespeare zich ook bezig met de zakelijke kant van het theater. Hij werd heel rijk en kon op het einde van zijn carrière een van de grootste huizen in Stratford kopen.

Rond 1598 opende hij ook de Globe Theatre in Londen. Hiervan was hij mede-eigenaar en hij schreef toneelstukken voor dit theater.

Laatste jaren

Een gedenkteken voor Shakespeare in de Holy Trinity Church

Na 1610 schreef Shakespeare minder toneelstukken. Zijn laatste drie toneelstukken waren samenwerkingen, waarschijnlijk met John Fletcher. Na 1613 worden er geen nieuwe aan hem toegeschreven. Omstreeks 1610 keerde hij terug naar zijn geboortestad Stratford-upon-Avon. Hij stierf er op 23 april 1616. Het is onduidelijk waar Shakespeare precies aan overleden is. Vaak wordt gedacht dat hij aan syfilis of alcoholisme is gestorven. Shakespeare werd begraven in de Holy Trinity Church in Stratford. Vaak wordt gedacht dat hij in de "Poet's Corner" van de Westminster Abbey ligt, maar dit is niet waar.

Slechts de helft van Shakespeares toneelstukken werden tijdens zijn leven uitgegeven. Andere toneelstukken werden bewaard in kasten of zijn verdwenen. Zeven jaar na zijn dood kwam een groep mensen bij elkaar om Shakespeares toneelstukken op te schrijven. Onder de mensen waren ook twee collega's van hem, John Herminges en Henry Condell, en veel acteurs. Men probeerde de verloren toneelstukken opnieuw te maken door te vragen wat de acteurs nog wisten van hun tekst. In 1623 werd uiteindelijk de First Folio uitgegeven, waarin 36 toneelstukken van Shakespeare te vinden zijn. Zonder dit boek zouden veel van zijn toneelstukken verloren gegaan zijn.

Shakespeares invloed

Invloed op cultuur

Een bekend schilderij is Ophelia van John Everett Millais

Shakespeare wordt door veel Britten gezien als de belangrijkste Britse schrijver. Hij heeft namelijk een grote invloed gehad op de Britse kunst en cultuur. Shakespeares toneelstukken worden allemaal nog steeds opgevoerd, zowel in Engeland als daarbuiten. Ook zijn al zijn toneelstukken verfilmd of op televisie te zien geweest; meestal meerdere keren. Soms werden zijn toneelstukken ook gebruikt om nieuwe films te maken, waarin het plot nog duidelijk zichtbaar is. Zo is de Disneyfilm De Leeuwenkoning gebaseerd op het toneelstuk Hamlet en de musical West Side Story is een moderne bewerking van Romeo en Julia. Honderden films hebben een verhaal dat door de toneelstukken van Shakespeare beïnvloed is.

Daarnaast zijn veel westerse schrijvers beïnvloed door Shakespeare. Voorbeelden zijn Charles Dickens, Herman Melville, William Faulkner, Aldous Huxley, Thomas Hardy, John Steinbeck, Samuel Beckett en Agatha Christie. Veel schrijvers maken ook verwijzingen naar Shakespeare. Vanaf de 19e eeuw was het ook populair om scènes en personages uit zijn toneelstukken te schilderen. Hierdoor vormde Shakespeare ook een bron van inspiratie voor kunstschilders.

Ook zijn er veel films gemaakt en boeken geschreven over Shakespeares leven. De bekendste film waarschijnlijk Shakespeare in Love uit 1998. Deze film gaat over Shakespeare en zijn geliefde Viola de Lesseps, terwijl hij Romeo en Julia schrijft. Net als veel films over Shakespeares leven is het grootste gedeelte verzonnen. Andere films zijn A Wast of Shame (2005) en All is True (2019). Ook zijn er boeken geschreven, zoals Hamnet van Maggie O'Farnell.

Invloed op taal

Othello en Desdemona uit het toneelstuk Othello

Shakespeare heeft een grote invloed gehad op de Engelse taal. Hij bedacht namelijk veel uitdrukkingen en woorden die nog steeds in het Engels gebruikt worden. In totaal zijn dit er zo'n 1500. Zo bedacht hij het wordt "undress" (uitkleden) door het woord "dress" (aankleden) te verbinden met un- (on-). Delen van Shakespeares stukken zijn in een verheven stijl geschreven, andere met erg simpele woorden en uitdrukkingen waardoor ze ook door eenvoudige toeschouwers konden worden begrepen. In Shakespeares tijd kon 90% van de Londense bevolking immers niet lezen en schrijven.

Als je Shakespeares uitdrukkingen letterlijk neemt, slaan ze eigenlijk nergens op. Zo bedacht hij de uitdrukking "It's all Greek to me" (Het is allemaal net Grieks voor me). Dit zeg je als je ergens helemaal niets van begrijpt. De meeste mensen verstonden immers geen Grieks. Een ander voorbeeld is "groen zien van jaloezie". Ook in het Nederlands zijn deze uitdrukkingen te vinden, zoals groen van jaloezie zien, dat uit Shakespeares tragedie Othello 3e akte, scène 3 komt:

"0h, beware, my lord, of jealousy!
It is the green-eyed monster which doth mock
The meat it feeds on

Jaloezie wordt hier dus voorgesteld als 'het groenogig monster' dat de spot drijft met de slachtoffers die het verteert. Andere voorbeelden van uitdrukkingen van Shakespeare zijn "het ijs breken", "een hart van goud", "liefde maakt blind", "it's vanished into thin air" (het is de lucht opgelost), "I've seen better days" (ik heb betere dagen meegemaakt) en "Knock, Knock! Who's there?" (Klop, klop! Wie is daar?).

De bedoeling van deze uitdrukkingen was om een sterk beeld bij de toeschouwers op te roepen waardoor ze een situatie of gevoel beter konden begrijpen of aanvoelen.

Bekende citaten

In Shakespeares werken komen veel bekende citaten voor. Het bekendste is ongetwijfeld "To be or not to be. That's the question!" (Bestaan of niet bestaan. Dat is de vraag!) uit de tragedie Hamlet. Overigens is de diepere betekenis niet erg rooskleurig, de hoofdpersoon overweegt namelijk zelfmoord.

Een andere uitspraak is "De wereld is een schouwtoneel en alle mensen zijn acteurs" uit As You Like It. De betekenis hiervan is dat mensen slechts een deel van de wereld zijn, zoals acteurs onderdeel van een toneelstuk zijn. Ieder heeft een rol, maar niemand staat er boven.

Een schilderij met verschillende personages uit Shakespeares toneelstukken

Zijn werken

Zijn toneelstukken

Shakespeare schreef minstens 38 toneelstukken tijdens zijn leven. Het grootste gedeelte hiervan is bewaard gebleven, maar er zijn ook enkele toneelstukken die verloren zijn gedaan, zoals Cardenio en Love Labour's Won. Vroeger werden er ook toneelstukken aan Shakespeare toegeschreven, waarvan we nu weten dat ze door een ander geschreven zijn. In de Engelse Renaissance was het ook normaal dat toneelschrijvers samenwerkten. Shakespeare schreef hierdoor ook een paar toneelstukken met andere toneelschrijvers, waaronder John Fletcher. Soms ging dit slechts om een paar scènes. Deze toneelstukken zijn met een (*) aangegeven in de lijst hieronder.

Traditioneel worden zijn toneelstukken in drie categorieën verdeeld; tragedies, komedies en historiestukken. Vaak wordt ook nog een vierde categorie toegevoegd: zijn late romances. Deze toneelstukken schreef hij aan het einde van zijn leven. In verzamelbundels komen vaak de volgende toneelstukken voor:

Dit schilderij van John Gilbert toont scènes en personages uit de verschillende toneelstukken van Shakespeare. Toneelstukken die erg opvallen zijn Henry VIII, Hamlet, A Midsummer Night's Dream en Othello.
Een scène uit A Midsummer Night's Dream
De beroemde balkonscène uit Romeo en Julia. In Shakespeares oorspronkelijk stuk kwam geen balkon voor, maar een raam. Dat balkon werd pas in 1679 ingevoerd in een versie van het toneelstuk door Thomas Otway.
Engelse naam Nederlandse naam Datum
Komedies
All's Well That Ends Well Eind goed, al goed 1602-1605
As You Like it Naar het u bevalt / Elk wat Wils Rond 1599
The Comedy of Errors Een klucht vol verwarring 1592-1594
Love's Labour's Lost Liefdes list en leed Rond 1595
Measure for Measure Leer om leer 1603-1604
The Merchant of Venice De koopman van Venetië 1596-1597
The Merry Wives of Windsor De vrolijke vrouwtjes van Windsor Vóór 1597
A Midsummer Night's Dream Een Midzomernachtdroom Vóór 1600
Much Ado About Nothing Veel drukte om niets Vóór 1600
The Taming of the Shrew De feeks wordt getemd 1590-1594
The Two Gentlemen of Verona De twee Veronezen 1589-1594
Twelfth Night Driekoningenavond 1599-1601
Historiestukken
King John Koning Jan Rond 1595
Richard II Rond 1595
Henry IV, Part 1 Hendrik IV, deel 1 1596-1597
Henry IV, Part 2 Hendrik IV, deel 2 1596-1599
Henry V Hendrik V 1599
Henry VI, Part 1 Hendrik VI, deel 1 1588-1590
Henry VI, Part 2 Hendrik VI, deel 2 1590-1591
Henry VI, Part 3 Hendrik VI, deel 3 1591-1595
Richard III Rond 1595
Henry VIII (*) Hendrik VIII
Tragedies
Anthony and Cleopatra Antonius en Cleopatra 1606-1607
Coriolanus Rond 1608
Romeo and Juliet Romeo en Julia 1591-1596
Hamlet 1600-1602
Julius Caesar Rond 1599
King Lear Koning Lear 1606
Macbeth 1603-1607
Othello 1603-1604
Timon of Athens Timon van Athene Rond 1607
Titus Andronicus 1589-1592
Troilus and Cressida Troilus en Cressida Rond 1602
Late romances
Cymberline 1610-1611
Pericles (*) 1606-1608
The Tempest De storm 1611
The Two Noble Kinsmen (*) Twee edele verwanten Rond 1613
The Winter's Tale Wintersprookje 1610-1611

Vroeger werden ook de toneelstukken Sir John Oldcastle, Locrine, The Puritan, The Birth of Merlin, The Second Maiden's Tragedy, Thomas Lord Cromwell, The London Prodigal en A Yorkshire Tragedy aan Shakespeare toegeschreven. Vandaag de dag weten we dat hij deze toneelstukken niet geschreven heeft. In de laatste jaren gaat de theorie de ronde dat Shakespeare ook het toneel Edward III geschreven heeft.

Sonnetten van Shakespeare

Een van de bekendste sonnetten is sonnet 18

Daarnaast schreef Shakespeare tijdens zijn leven 154 sonnetten. Deze werden in 1609 in een dichtbundel uitgegeven. Een sonnet is een gedicht van 14 versregels. Shakespeare gebruikte een vaste vorm voor zijn sonnetten. Ze bestonden altijd uit drie strofes van elk vier versregels (een kwatrijn) en één strofe van twee versregels (een distichon). Het hoogtepunt (de climax) ligt altijd in de laatste twee regels. De sonnetten zelf geen namen, maar nummers (1 t/m 154).

Het is onduidelijk of Shakespeare zelf de volgorde van zijn sonnetten heeft bepaald. Thomas Thorpe liet de versie namelijk autoriseren. Dit betekent dat hij officieel maakte. In de sonnetten gaat het over de liefde. Als je de sonnetten in volgorde leest, zie je steeds thema's terugkomen. Zo wordt in de eerste 17 sonnetten een man aangesproken om zich voor te planten. In sonnet 127 tot en met 152 gaat het om de liefde voor "the Dark Lady".

Zijn langere gedichten

Naast de 154 sonnetten schreef hij ook vijf langere gedichten. Dit zijn:

  • Venus and Adonis
  • The Rape of Lucrece
  • The Passionate Pilgrim
  • The Phoenix and the Turtle
  • A Lover's Complaint

In vertaling

Slechts enkele auteurs vertaalden alle toneelstukken van Shakespeare naar het Nederlands:

  • Abraham Seyne Kok (1880)
  • Leendert Burgersdijk (1886)
  • Een hertaling van Burgerdijks werk door Cees Buddingh in de jaren 1980
  • Willy Courteaux' Volledig verzameld werk (vanaf 1967) was de eerste moderne Nederlandse vertaling

Shakespeares 154 sonnetten zijn nog niet zo vaak helemaal naar het Nederlands vertaald. De eerste was de Nederlander Leendert Burgersdijk, die in 1879 een integrale vertaling maakte van de sonnetten. Het valt op dat pas vanaf de tweede helft van de 20e eeuw het aantal vertalingen sterk toenam.

Deze auteurs vertaalden alle 154 sonnetten van Shakespeare
  • L.A.J. Burgersdijk (1879)
  • Jérôme Decroos (1930)
  • Albert Verweij (1933)
  • Gerard Messelaar (1958)
  • Willem van Elden (1959)
  • H.J.H. van Oyen (ca. 1960)
  • Jan Jonk (1984)
  • Peter Verstegen (1995)
  • H.J. de Roy van Zuydewijn (1997)
  • Arie van der Krogt (1997)
  • Hans-Jurgen Schoenmakers (2006)
  • Willem van der Vegt (2008)
  • Coenraedt van Meerenburgh (2012)
  • Bas Belleman (2020)
  • Jules Grandgagnage (2021)

Externe link

Bronnen

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=William_Shakespeare&oldid=848434"