Slag om Berlijn

Slag om Berlijn
Datum	16 april 1945 - 2 mei 1945
Locatie	Berlijn, Duitsland
Overwinning voor	De Sovjet-Unie
Resultaat
Strijdende partijen
Sovjet-Unie Polen	Duitsland
Leiders
Georgi Zjoekov Konstantin Rokossovski Ivan Konev	Gotthard Heinrici Kurt von Tippelskirch Ferdinand Schörner Hellmuth Reymann Helmuth Weidling
Troepensterkte
2.500.000 soldaten, 6250 tanks, 7500 vliegtuigen, 41.600 stuks artillerie en nog eens een keer 1.500.000 soldaten voor de verdedigingsgordel van Berlijn	766.750 soldaten, 1519 tanks, 2224 vliegtuigen, 9303 stuks artillerie, 45.000 soldaten in de verdedigingsgordel en de Volkssturm
Verliezen
81.116 doden of vermisten, 280.251 zieken en gewonden, totaal 361.367 mannen, 1997 tanks, 2108 stuks artillerie, 917 vliegtuigen	88.080 doden, 479.298 gevangen, totaal 937.378 mannen, in de Berlijnse verdedigingsgordel: 22.000 burgers gedood, ongeveer 22.000 militairen gedood
Portaal Geschiedenis

De Slag om Berlijn (1945) was één van de laatste slagen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. De geallieerden hadden bijna heel Duitsland veroverd, maar Berlijn was nog in handen van de Duitsers. Na een hevige strijd om de hoofdstad won de Sovjet-Unie. Adolf Hitler pleegde in zijn ondergrondse bunker in Berlijn zelfmoord. Enkele dagen later werd de capitulatie van nazi-Duitsland getekend, waardoor de Tweede Wereldoorlog in Europa eindigde.

Wat vooraf ging

Duitsland viel in 1939 Polen aan, waardoor de Tweede Wereldoorlog begon. In een korte tijd veroverde Hitler een groot deel van Europa. Duitsland viel in 1941 ook de Sovjet-Unie aan (operatie Barbarossa). Tijdens die aanval werden honderdduizenden Joden, zigeuners en communisten op hun weg vermoord door de nazi's, zonder enige reden. Er vonden overal massaexecuties plaats. De Duitsers kwamen vervaarlijk dichtbij Moskou, maar daar liep het offensief vast in de modder. Bij Stalingrad boekten de Sovjets een beslissende overwinning op de Duitsers. Vanaf Stalingrad dreven de Sovjets de Duitsers terug naar Berlijn. Ook in het westen werd de Wehrmacht verslagen door de Amerikanen, Britten en Canadezen. Het Derde Rijk, dat volgens Hitler duizend jaar moest bestaan, ging in rook op.

Berlijn en de verdediging

Berlijn was de hoofdstad van nazi-Duitsland. Adolf Hitler en Albert Speer hadden grote plannen voor deze stad. Er werden enorme (overheids)gebouwen, vliegvelden en stadions gebouwd. De Olympische Zomerspelen van 1936 werden in Berlijn gehouden, zo keek de hele wereld naar de moderne hoofdstad. Volgens Hitler zou Berlijn het centrum van een duizendjarig rijk moeten worden. Hitler had al een heel groot deel van Europa veroverd, maar het werd door de geallieerden teruggedreven. In het oosten waren het de Sovjets die snel oprukten. Ze staken de bevroren rivier de Oder over. Nu waren ze nog maar 48 kilometer van Berlijn verwijderd. Nazi-Duitsland leek de oorlog te gaan verliezen, maar Hitler was koppig en wilde doorvechten tot het bittere einde. Hij zal zich nooit overgeven en bleef vastbesloten in Berlijn.

Een Flakgeweer op een Flaktoren in Berlijn.

Flaktorens

Berlijn werd een fort. Hitler liet de stad goed verdedigen. Hij liet schuilkelders en enorme betonnen burchten bouwen: 3 Flaktorens, forten van 15 meter hoog en muren van 3 meter dik. In elk fort konden wel tot 20.000 mensen schuilen. Ze werden de belangrijkste verdedigingsforten. De forten waren enorm en er was veel beton nodig, maar ze werden in 8 maanden gebouwd. Boven op de torens stond het krachtigste geschut van de nazi's: 20 enorme flakgeweren (luchtafweergeschut). Ze konden wel 13 kilometer ver schieten en konden 360 graden draaien. Het doel van het luchtafweergeschut was geallieerde bommenwerpers uit de lucht te schieten.

Bombardementen op Berlijn

Volkssturmsoldaten graven tankgrachten, februari 1945.

De geallieerden gooiden Berlijn plat, met als doel een weg vrij te maken voor de komende aanval van de Sovjets. Bij een bombardement schuilden de Berlijners in één van de forten. De enorme Flaktorens werden wel geraakt, maar ze waren onverwoestbaar. Hitler zocht bescherming in zijn ondergrondse bunker. De stad werd verwoest. De Berlijners hadden weinig eten en waren vaak ziek vanwege de open riolen. En de Russen waren er nog niet eens. Ook waren de burgers bang voor de Sovjets. Toen Duitsland in 1941 de Sovjet-Unie aanviel, werden heel veel Russische burgers vermoord door de nazi's. Daarom wilden de 'beruchte' Sovjets wraak nemen.

Verdedigingslinies

Hitler wilde dat Berlijn omgeven werd door meerdere verdedigingslinies. Ongeveer 30 kilometer ten oosten van Berlijn lag de Seelower Höhen. Dat gebied kon goed worden verdedigd. Dat moest ook wel, want de Seelower Höhen was de laatste grootste verdedigingslinie voor Berlijn. Het werd goed verdedigd met bijna 60 kilometer aan anti-tankobstakels, anti-tankgrachten en loopgraven.

Berlijn zelf had meerdere verdedigingslinies. In het midden lag de 'citadel' met het Rijksdaggebouw en de Führerbunker. De stad werd goed verdedigd, ook de Flaktorens waren belangrijk voor de verdediging.

De verdedigers

Een Volkssturmsoldaat met een Panzerfaust, april 1945.

In 1945 zijn er veel tienersoldaten die de stad moeten verdedigen. Leden van de Hitlerjugend hielpen mee met de verdediging. Ze krijgen uitleg in het gebruik van een Panzerfaust. Dat is een antitankwapen. Een Panzerfaust heeft een soort 'granaat', die je kan afvuren. Op 100 meter afstand kan het wel 10 cm staal doorboren. Iedereen kan zo'n wapen gebruiken: kinderen, vrouwen, oude mannen, want het is een wapen zonder terugslag. Iedereen leert het wapen te gebruiken.

De vernietiging van Berlijn

Hitler wilde Berlijn blijven verdedigen, ook al leek het kansloos. In het westen rukten de Amerikanen, Engelsen en Canadezen snel op. Albert Speer wilde juist de industrie beschermen, maar Hitler wilde van niks weten. Op 19 maart 1945 vaardigde Hitler zijn Nero-bevel uit. Er mocht in Berlijn niets overblijven wat van waarde was voor de Sovjets. Hitler gaf het bevel voor de vernietiging van de stad. Infrastructuur, zoals bruggen, spoorbanen en industriële complexen, moesten vernietigd worden. Albert Speer was hier verantwoordelijk voor. Eerst was hij tegen de vernietiging van Berlijn, maar hij moest wel luisteren naar de Führer.

Aanval

Russische kanonnen schieten op Berlijn, april 1945.

Seelower Höhen

Maart 1945: de Sovjets hebben 2 maanden gekampeerd bij de rivier de Oder. Ze zijn nog maar 48 kilometer van Berlijn verwijderd. In die tijd planden ze hun laatste aanval. Ze hebben versterking uit de Sovjet-Unie gekregen en hebben 1 miljoen soldaten, 3000 tanks, 7 miljoen granaten en 1200 raketwerpers. De Russen waren nog maar 16 km verwijderd van de Seelower Höhen. Ze stonden klaar om aan te vallen. Ondanks de enorme overmacht van de Sovjets gaf Hitler zich niet over.

Op 16 april 1945 begon de Slag om Berlijn. Eén miljoen Sovjets rukten op naar de Seelower Höhen, waar maar 110.000 Duitsers zaten en 600 tanks. De Russen hadden haast, maar aan het einde van de dag hadden ze de Seelower Höhen niet ingenomen. De Duitse verdediging was sterker dan verwacht. De Duitsers wisten de Sovjets vier dagen tegen te houden. Op 19 april eindigt de slag om de Seelower Höhen, omdat de Duitsers niet langer stand konden houden tegen de enorme Russische overmacht. De Sovjets trokken de Seelower Höhen over, maar hadden enorme verliezen geleden: meer dan 30.000 militairen en meer dan 700 tanks.

Het Duitse 9e Leger, onder leiding van Theodor Busse, vocht in de strijd om de Seelower Höhen. Nadat zij de slag hadden verloren, werd het omsingeld door de Sovjets. Bij de Slag om Halbe werd dit Duitse leger vernietigd. Er vielen 60.000 doden aan Duitse kant en 20.000 aan Russische kant. Ook werden nog eens 120.000 Duitsers krijgsgevangen gemaakt.

Berlijn

De Sovjets staken op 25 april het Teltow-kanaal over, vlakbij Berlijn. Ze waren nu nog maar 6 km van Hitler vandaan. Duitse generaals wilden vluchten, maar Hitler werd boos en zei dat Berlijn niet zou vallen.

Het Teltow-kanaal was de buitenste verdedigingslinie, maar het hield maar een paar dagen stand. Hierna rukten ze snel op naar de binnenste verdedigingsring en naderden het vliegveld Tempelhof. Het was belangrijk dat de Russen dit vliegveld snel zouden veroveren, maar de Duitsers hadden het goed verdedigd en hadden op het dak zwaar geschut neergezet. Er werd zwaar gevochten, maar de Russen waren dik in de meerderheid en op 27 april hadden ze het vliegveld in handen. Al snel werd de luchthaven gebruikt door Russische vliegtuigen.

De Berlijners vochten hard door. De Russische tanks konden geen belangrijke bijdrage leveren, omdat er heel veel werden vernietigd door de Panzerfaust. Maar de overmacht van het Rode Leger was enorm en ze kwamen elk uur dichterbij Hitler, die ze graag levend in handen zouden krijgen. Veel Berlijners gingen schuilen in één van de Flaktorens. Mensen persten zich erin. De Sovjets probeerden door de dikke muren heen te schieten, maar de enorme Flaktorens hielden goed stand. De Russen lieten de Flaktorens links liggen en gingen naar de Reichstag en de Führerbunker. Hieromheen stroomde water. Het was de laatste verdedigingslinie, de laatste hoop van de Duitsers. Alle bruggen waren opgeblazen, behalve één: de Moltkebrug. Op 28 april viel het Rode Leger de citadel aan. De Moltkebrug werd fel verdedigd, want als de Sovjets die brug in handen zouden hebben, zou de stad vallen.

Op 29 april trouwt Hitler met Eva Braun. Op 30 april, half vier 's middags, plegen ze samen zelfmoord in de ondergrondse bunker. De Berlijners voelden zich verraden door hun leider. Hitler was niet de enige die zelfmoord pleegde, ongeveer 4000 Berlijners maakten tijdens de slag een eind aan hun leven, zodat ze niet in handen van de Sovjets zouden vallen.

Ondertussen waren de Russen bij het regeringsgebouw aangekomen. Drie Russische aanvallen werden afgeslagen door de Duitsers.

Een verwoeste straat in het centrum van Berlijn, 3 juli 1945.

Het einde

Op 30 april om 22:40 werd de rode vlag van de Sovjet-Unie gehesen. Dat betekende dat alle verdedigingslinies waren doorbroken door de Sovjets. Toch vochten veel SS'ers nog door, met name Franse SS'ers. Ze moesten zich overgeven van de Russische generaal Zjoekov, omdat anders de Reichstag zou worden opgeblazen. In de middag van 2 mei gaven de verdedigers van de Rijksdag zich over aan de Russen. Ook de Führerbunker werd bezet en er werden verschillende mensen krijgsgevangen gemaakt.

Een groot deel van de stad lag in puin. Ongeveer 500.000 woningen waren verwoest, infrastructuur was vernietigd en er was geen schoon drinkwater. Overal lagen dode soldaten. Vrouwen werden gedwongen om het puin op te ruimen. 81.000 Sovjets waren gesneuveld, de Duitsers telden nog meer doden. 22.000 burgers waren gedood tijdens de slag. De Slag om Berlijn had niet hoeven plaatsvinden, maar omdat Adolf Hitler koppig was en wilde doorvechten, vond deze slag plaats met honderdduizenden doden en gewonden als gevolg.

In opdracht van Jozef Stalin werd op 2 mei 1945 de echte Sovjet vlag gehesen, waardoor de oorspronkelijke hijser van de vlag, Michail Minin, in vergetelheid raakte. De foto waarop de hijsers van de Sovjet vlag staan, is wereldberoemd. Die foto kun je hier zien: Reichstag flag original.

Op 8 mei 1945 werd de capitulatie van nazi-Duitsland getekend. Hitlers Derde Rijk werd een catastrofale mislukking. De oorlog in Europa eindigde. Pas 4 maanden later gaf Japan zich over, waardoor de Tweede Wereldoorlog eindigde.