Romantiek

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Het schilderij Der Wanderer über dem Nebelmeer (1817) van Caspar David Friedrich is een voorbeeld van een typisch romantisch schilderij. Het schilderij toont de nietigheid van de mens en het Sublieme van de natuur.

De romantiek of romantische periode was een stroming in de westerse cultuur van het einde van de 18e eeuw tot aan het begin van de 19e eeuw. De romantiek bepaalde de kunst en het intellectuele leven voornamelijk in Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, maar ook in andere westerse landen als de Verenigde Staten, België en Nederland. De romantiek was een tegenreactie op de Verlichting, de Industriële Revolutie en de wetenschappelijke benadering (en uitleg) van de natuur. De romantiek was vooral belangrijk in de beeldende kunsten (zoals de schilderkunst), de literatuur en de muziek. De romantiek inspireerde allerlei politieke stromingen, zoals het liberalisme, het conservatisme en het nationalisme.

De romantiek leende materiaal uit de Klassieke Oudheid, de middeleeuwen en allerlei volksverhalen en legenden. Belangrijke begrippen binnen de romantiek waren de schoonheid van de natuur en het Sublieme. Het Sublieme was volgens de romantici het sterkste gevoel mogelijk en liet de mens zich nietig voelen. De wortels van de romantiek liggen in de Sturm und Drang-periode, een periode in de Duitse literatuurgeschiedenis. Vaak wordt Franse Revolutie gezien als het begin van de romantiek, terwijl anderen ook de jaren ervoor erbij betrekken. De romantiek zelf werd in de tweede helft van de 19e eeuw opgevolgd door het realisme, wat weer een tegenreactie was op de romantiek.

Ontstaan

Sturm und Drang

Zie Sturm und Drang voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Lotte bij Werthers graf.

De Sturm und Drang-periode is een bekende periode in de Duitse literatuurgeschiedenis tussen de jaren 1760 en 1780. Deze periode is vooral bekend door de werken van Johann Wolfgang von Goethe en Friedrich von Schiller, zoals Die Leiden des jungen Werthers en Kabale und Liebe. De schrijvers van de Sturm und Drang richtten zich vooral op het individu en extreme emoties. In de rest van Europa was op dat moment de Verlichting erg belangrijk. De Verlichting richtte zich vooral op de wetenschap en probeerde als door middel van het verstand (de rede) te verklaren. Verlichtingsliteratuur richtte zich hierdoor op feiten en was dus objectief. De Sturm und Drang-schrijvers wilden juist subjectief zijn, zich richtten op de gevoelens en emoties van het individu. In de muziek kunnen we Joseph Haydn en Wolfgang Amadeus Mozart aan de Sturm und Drang-periode verbinden.

Het bekendste werk van de Sturm und Drang-periode is Die Leiden des Jungen Werthers. Dit boek richt zich op een jongeman genaamd Werther. Werther is verliefd op een meisje genaamd Lotte. Lotte is echter al verloofd met Albert. Werther wordt desondanks verliefd op Lotte en kan haar niet uit zijn hoofd zetten. Werther begrijpt dat een van de drie (Werther, Albert of Lotte) moet overlijden, aangezien hij het niet aankan als Lotte een ander trouwt. Werther kan het niet over zijn hart verkrijgen om Albert of Lotte te vermoorden en besluit zelfmoord te plegen. Het boek werd in heel Europa bekend en vormde een van de belangrijkste inspiratiebronnen tijdens de Romantiek. De roman werd geschreven als een serie van brieven aan een vriend van Werther (een zogeheten briefroman). Hierdoor was het boek erg persoonlijk en konden lezers meeleven met Werther. Sommige mensen leefden zelf zo erg mee, dat het boek een zelfmoordgolf in Duitsland teweegbracht. Mede hierdoor zag Goethe dit boek als een fout en herschreef later een nieuwe versie waarin Werther overleefde.

Desondanks werd de Sturm und Drang-periode hierdoor bekend in heel Europa en vormde mede de inspiratie voor de romantiek.

De Franse Revolutie

Zie Franse Revolutie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een Britse spotprent over La Terreur. La Terreur onder Robespierre werd door veel voorstanders van de Verlichting gezien als verraad van de Verlichtingsidealen.

De Sturm und Drang-schrijvers keerden eigenlijk terug naar het verleden (voornamelijk de middeleeuwen) en de natuur (het landelijk leven) om te ontsnappen aan het onrecht van de samenleving toentertijd. Europa werd toen voornamelijk geleid door vorsten, die de absolute macht hadden, gesteund door de kerk en de adel. Intellectuelen en rijke burgers ergerden zich hierover. De schrijvers van de verlichting geloofden in de rechten die voor ieder mens zou moeten gelden, zoals vrijheid en gelijkheid. Het probleem was dat dit in heel Europa niet echt bestond. Door het chaotisch beleid van de Franse koning leefde de bevolking in bittere armoede, terwijl de adel, de kerk en de koning in rijkdom en overvloed leefde. Hierdoor kwam het volk in opstand, geleid door de schrijvers, intellectuelen en filosofen van de verlichting. Deze gebeurtenis wordt de Franse Revolutie genoemd en leidde ertoe dat de macht van de koning werd beperkt. Ook kwam er een parlement, een grondwet en een lijst van mensenrechten, waaronder de vrijheid van meningsuiting en godsdienst.

Het probleem van de Franse Revolutie was dat veel ideeën toen nog nieuw waren en daardoor niet goed uitgewerkt waren. Dit leidde tot allerlei conflicten in Frankrijk, een oorlog met verschillende Europese machten en uiteindelijk de komst van een dictatuur genaamd La Terreur. Veel voorstanders van de Verlichting waren zo geshockt hiervan dat ze afstand deden van de Franse Revolutie, waaronder ook veel schrijvers. De Franse Revolutie werd als mislukt gezien. Sommige schrijvers deden ook afstand van de waarden van de Franse Revolutie (zoals schrijver William Wordsworth en filosoof Edmund Burke), terwijl anderen de waarden van de Franse Revolutie bleven steunen (zoals filosofen Mary Wollstonecraft en Thomas Paine). Deze laatste groep keek ook naar de Verenigde Staten, een land waar de waarden van de verlichting wél werkten.

Veel schrijvers waren teleurgesteld in de Franse Revolutie en dachten dat alles voor niets was geweest. Hierdoor was er een behoefte om zichzelf terug te trekken van de samenleving.