Isaan: verschil tussen versies
k |
k |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | {{User:Nin10do/ThailandBezig}} |
||
{{Link Project Thailand}} |
{{Link Project Thailand}} |
||
{{werk}} |
{{werk}} |
||
Versie van 22 jan 2010 19:12
- Wegens een project willen we liever niet dat je deze pagina bewerkt. - 
|
Project Thailand |
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. |
|
Dit artikel is nog niet af. |
| Isaan/Ersan/Isarn/Issan/Isan/
Noordoost-Thailand | |
|---|---|
| Ligging van de regio Isaan
| |
| Oppervlakte: | 160.000 km² |
| Inwoners: | 20.825.000 (2000) |
| Het Nong Han-meer in Isaan
| |
Isaan, Ersan, Isarn, Issan, Isan of Noordoost-Thailand is een gebied/regio in het noordoosten van Thailand. Het ligt in het Khorat-Plateau. Aan het oosten en het noorden van Isaan liggen de rivier de Mekong en Laos. Ten zuiden van Isaan ligt Cambodja. In het westen van Isaan ligt het Phetchabun-gebergte. Dit is de warmste regio in Thailand, dus het is ook de armste regio in Thailand. Landbouw is het meest belangrijkst voor de economie van Isaan. Er is niet veel regen. Isaan heeft 19 provincies.
Geografie
Isaan is bijna 4 keer zo groot als Nederland. Zoals boven staat, ligt Isaan in het Khorat-Plateau. Er zijn vele nationale parken in dit gebied. Het Khorat-Plateau is verdeeld in 2 gebieden: Zuidelijk Khorat-Plateau en de Sakhon Nakhon-Vlakte. Door het Zuidelijk Khorat-Plateau stromen onder andere de Mun, de Mekong en de Chi. Door de Sakhon Nakhon-Vlakte stromen onder andere de Loei, de Songkhram en ook de Mekong. De twee vlaktes worden gescheiden door de Phu Phan-bergen. De bodem en het land hier is zanderig en onvruchtbaar.
Klimaat
De gemiddelde temperatuur in Isaan is rond de 30,2 ° C. De laagste temperatuur die er kan zijn in Isaan is -1,4 ° C. De hoogste temperatuur ooit hier is 43,9 ° C. Neerslag in Isaan is onvoorspelbaar. Het regent wel veel in het regenseizoen. Zoals de meeste regio's in Thailand, heeft Isaan het droog seizoen en het regen-seizoen. Toch heeft het een seizoen extra dan de rest van Thailand, het koele seizoen. De gemiddelde neerslag per jaar in Isaan is 2000 mm. Af en toe zijn er hevige buien en stormen in Isaan. Het koele seizoen duurt van oktober tot februari. Het droog seizoen duurt van februari tot mei en het regenseizoen duurt van mei tot oktober.
Geschiedenis
Prehistorie
In Isaan leefden al mensen sinds de prehistorie. Er zijn vroege verwijzingen dat er rijst werd verbouwd in Isaan. Er zijn ook vele bronzen materialen en instrumenten gevonden en potten van aardewerk. De plaats waar het meest van deze dingen zijn gevonden hier is in Bang Chiang. Verder zijn er ook rotsschilderingen gevonden in Pha Taem. Deze dingen dateren uit 3000 v. Chr. tot en met 1500 v. Chr. Deze nederzettingen werden helaas verlaten.
Klassieke geschiedenis van Isaan
Later begon er een machtig koninkrijk te heersen over dit gebied: koninkrijk Isana. Daarna zijn het koninkrijk Funan en het koninkrijk Chengla de baas geweest over Isaan. Vervolgens werd het Khmer-Rijk de baas in dit gebied. In de tijd van de Khmer-overheersing zijn er tientallen heiligdommen en tempels gebouwd in Isaan. Toen de Khmer minder machtig begonnen te worden werd een groot deel van Isaan tot de rivier de Mun veroverd door het koninkrijk Lan Xang. Een van de belangrijkste plaatsen hier was Nakhon Ratchasima. Vanuit het zuiden van China kwam een onbekend volk in de regio wonen. Het volk noemde zich: de Thai. Die hebben zich vermengd met de bevolking hier en zijn veranderd in de hedendaagse Thailanders. Toen zij machtiger werden, veroverden ze het hele hedendaagse Thailand en begonnen een koninkrijk: Ayuthaya. Ten tijde van het Ayuthaya-rijk werden er veel gebouwen gebouwd in Isaan.
Modernisering
Van 1893 tot en met 1904 werden er verdragen gemaakt tussen Frankrijk bij de grens met Frans Indochina. In 1902 waren er opstanden in Isaan. Ze wilden niet bij Thailand horen. Die werden al snel verslagen. Één van de grootste opstanden ooit in Isaan was in het begin van de 20e eeuw. Omdat Isaan meer Laotiaanse tradities had, moesten ze Isaan veranderen in Thais. Op tv en op radio's werden alleen maar Thaise zenders uitgezonden. Het onderwijs in het Laotiaans werd veranderd in het onderwijs in het Thai. Tweemaal per dag werd er op de radio of op de tv het Thaise volkslied gezongen. Isaan is nu nog steeds niet totaal gemoderniseerd en ontwikkeld. Er zijn nu nog slechts 2 spoorwegen in Isaan. In de 2e helft van de 20e eeuw was Isaan ook nog steeds arm. Vanwege de armoede begon men communistisch te worden. Er waren vele communistische opstandelingen. De communisten werden zo vaak aangevallen, dat ze eindigden rond het jaar 1980. In de tijd van de Vietnamoorlog in Vietnam was Isaan een plaats waar vele Amerikaanse bases en legers waren gevestigd. Die bases en legers vochten in de Vietnamoorlog. Voornamelijk waren die gevestigd in deze steden: Nakhon Ratchasima, Nakhon Phanom, Udon Thani en Ubon Ratchatani. Het meeste aantal Amerikaanse militairen in dit gebied was in 1969, het waren er toen zo'n 50.000. De soldaten trokken weg in 1975. Isan werd echt modern toen er een dam werd gemaakt in de rivieren de Mun en de Mekong. De dam heet de Pak Mun-Dam. Dit bouwwerk werd voltooid in 1994.
De naam Isaan
De naam Isaan stamt uit de 1e eeuw na Christus. Ook vermoedt men dat de naam Isaan afgeleid is van het woord Iśāna uit het Sanskriet. Iśāna is volgens de mythologie een van de verschijningen van de hindoeïstische god Shiva als god van het noordoosten. In het Sanskriet betekent Iśāna "het noordoosten".
Economie
Het belangrijkst voor de economie in Isaan is de landbouw. Een groot deel van de bevolking is slecht opgeleid en arm. Wel ongeveer 6,4 miljoen inwoners in Isaan hebben de basisschool NIET afgemaakt. Wel circa 4 miljoen inwoners in Isaan hebben geen school gehad en maar 829.736 inwoners hebben ooit op een universiteit gezeten. Veel mensen uit Isaan zoeken werk in andere regio's in Thailand, vooral in Centraal-Thailand. Isaan is één derde van de bevolking van Thailand, één derde van het grondgebied van Thailand en de economie hier is maar 8,9 % van het BBP van Thailand (Bruto Binnenlands Product). In de jaren negentig groeide elk jaar de economie in dit gebied met zo'n gemiddelde van 6,2 %. Het belangrijkste voedselproducten voor mensen in Isaan zijn rijst, rundvlees, varkensvlees, kippenvlees, eenden en vis.
Beroepen in procenten (volgens het jaar 2000)
- Landbouw 21,9 %
- Handel 17,9 %
- Industrie 16 %
- Diensten 14,8 %
- Openbaar & Defensie 7 %
- Bouwen & Constructie 4,1 %
- Overig 18,3 %
Landbouw
Wel 76 % van de bevolking in Isaan werkt bij de landbouw. De landbouw in Isaan gaat de laatste tijd niet meer zo goed. Redenen zijn zout-verontreiniging, droogte en overstromingen/overlast. Wel een derde van de landbouwgrond wordt ongeschikt voor teelt door de zout-verontreiniging. Vaak is er ook zo weinig regen. Het land wordt zanderig en droog, dus ongeschikt voor landbouw. Veel gebieden worden ontbost om landbouw op die plek te maken. Gewassen als cassave, maniok of suikerriet zijn nu ook niet meer zo makkelijk te planten. Veel boeren hier gebruiken nog geen tractors en trekkers, maar nog steeds waterbuffels en ploegen. Een waterbuffel is een soort koe/rund. Meer belangrijke gewassen in Isaan zijn tabak, katoen en watermeloenen. Een van de enigste vruchtbare stukken land in Isaan is Nong Khai. Het is een smal strook land langs de rivier de Mekong. Het land langs de Mekong is bijna altijd vruchtbaar. Nong Khai is beroemd om de ananas, de tabak en de tomaten die hier verbouwd worden. Het ananas wordt veranderd in jam of wordt ingeblikt door ananasinblikkerijen. De tabak wordt verwerkt in sigaretten-fabrieken. Sinds de jaren zeventig is de landbouw flink afgenomen door de handel en de diensten langzamerhand belangrijk werden in Isaan.
Andere beroepen
Wel 76 % van de industrie in Isaan zijn brouwerijen, of plekken waar levensmiddelen worden geproduceerd. In 1975 had Isaan nog maar 1.908 fabrieken, in 1995 had het wel zo'n 44.000 fabrieken. Deze beroepen zijn niet zo belangrijk voor Isaan.
Armoede in Isaan
Wel 28 % van de bevolking in Isaan leeft onder de armoedegrens. Omdat er zo veel nadelen in de economie van Isaan zijn, is Isaan ook erg arm. Het is zelfs de armste regio van Thailand. De meeste rijkdommen zijn gevestigd in de steden: Nakhon Ratchasima, Ubon Ratchathani, Udon Thani en Khon Kaen. De economie van deze steden is belangrijk voor 40 % van de economie van heel Isaan. Vanwege de armoede in Isaan is er veel prostitutie (hoeren) in Isaan. In 2002 immigreerden wel ongeveer zo'n 108.000 mensen uit Isaan naar het buitenland.
Moderne technologie
In 2002 was er maar een internetkabel per 75 huishoudens in Isaan. Maar in 2006 kwamen er in iedere hoofdstad van een district/provincie in Isaan minstens een publieke toegankelijke internet-verbinding. Ook zijn er lokale computer-winkels, lokale computer-cafés en in het gemeentehuis van een district zijn computers. Langzamerhand gebruikt men steeds meer mobieltjes, laptops en computers in Isaan. Veel mensen, zelfs arme mensen en kinderen, hebben een mobieltje, maar dan met geen vaste telefoonlijn. In Isaan is het meeste analfabetisme in Thailand. Veel dames in Isaan zoeken via date-sites op internet naar een buitenlandse man. In Vietnam daten ook veel dames met buitenlandse mannen. Mensen die nu een goed leven willen hebben in Isaan, vertrekken bijv. naar steden als Bangkok of het buitenland. Alleen rijke mensen gaan vaak. Mensen die arm zijn blijven wonen in Isaan. Toch trekken sommige arme mensen weg naar een nieuw goed leven.
Discriminatie
De andere gebieden/regio's in Thailand zijn veel moderner dan Isaan. De mensen in Isaan lopen dus erg achter. Als ze in Bangkok wonen, dan worden ze gediscrimineerd. Ze worden steeds gepest en geplaagd. De mensen in Isaan hebben ook een donkere huidskleur dan de rest van Thailand. Ook zijn ze bepaald klein vergeleken met mensen uit andere regio's. Door andere Thailanders worden ze als lelijke en afschuwelijke mensen gezien. Ook worden mensen uit Isaan gediscrimineerd, omdat ze arm zijn.
Bevolking
Wel meer dan 30 % van de bevolking in Thailand leeft in Isaan. De grote steden van Isaan zijn: Nakhon Ratchasima, Udon Thani, Khon Kaen en Ubon Ratchathani. Khon Kaen is de meest verstedelijkte stad in Isaan. Toch wonen de meeste inwoners van Isaan buiten de stad; landelijk. In Isaan zijn ook veel Vietnamezen, vooral in Mukdahan en Nakhon Phanom. Khmer leven vooral in Buriram, Surin en Sisaket.
Taal
In dit gebied spreekt men Isaan, dat lijkt op het Laotiaans. Verder spreekt men ook Thai. In de buurt van de Cambodjaanse grens, spreekt men Cambodjaans. Hier wonen veel mensen uit Laos, die mensen noem je Laotianen. Ongeveer van 15 miljoen inwoners tot 23 miljoen inwoners in Isaan spreek het Isaan. Speciaal spreekt men in Nakhon Ratchasima het Khorat. Dat is een dialect dat gemixt is met het Laotiaans en het Thai. Dit dialect wordt gesproken door ongeveer 400.000 mensen.
Overige talen-tabel
| Taal | Gebied | Aantal sprekers |
|---|---|---|
| Aheu | Sakon Nakhon | 750 |
| Oost Bru | Sakon Nakhon | 5.000 |
| West Bru | Mukdahan, Amnatcharoen, Ubon Ratchathani | 20.000 |
| Khmer Surin | Surin, Sisaket, Buriram, Nakhon Ratchasima | 1.000.000 |
| Kuy | Buriram, Surin, Sisaket, Ubon Ratchathani, Roi Et | 300.000 |
| Nyah Kur | Nakhon Ratchasima, Chaiyaphum | onbekend |
| Nyaw | Sakon Nakhon, Nong Khai, Nakhon Phanom | 50.000 |
| Nyeu | Sisaket | onbekend |
| Phu Thai | Nakhon Phanom, Ubon Ratchathani, Kalasin, Sakon Nakhon | 156.000 |
| Phuan | Udon Thani, Loei | onbekend |
| Saek | Nakhon Phanom | 11.000 |
| So | Nakhon Phanom, Sakon Nakhon, Nong Khai, Kalasin | 55.000 |
| Tai Dam | Nong Khai, Nakhon Ratchasima, Loei | 20.000 |
| Yoy | Sakon Nakhon | 5.000 |
Bestuurlijke indeling
Dit zijn de 19 provincies van Isaan:
- 1. Amnat Charoen
- 2. Buriram
- 3. Chaiyaphum
- 4. Kalasin
- 5. Khon Kaen
- 6. Loei
- 7. Maha Sarakham
- 8. Mukdahan
- 9. Nakhon Phanom
- 10. Nakhon Ratchasima
- 11. Nongbua Lamphu
- 12. Nong Khai
- 13. Roi Et
- 14. Sakon Nakhon
- 15. Sisaket
- 16. Surin
- 17. Ubon Ratchathani
- 18. Udon Thani
- 19. Yasothon
Grootste steden van Isaan
| Lijst met 6 grote steden in Thailand | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nakhon Ratchasima |
Nummer | Naam | Stedelijke bevolking | Inwoners per km² | Oppervlakte | |||||
| 1 . | Nakhon Ratchasima | 145.793 inwoners | 3.887 | 37,5 km² | ||||||
| 2 . | Ubon Thani | 143.081 inwoners | 361 | onbekend | ||||||
| 3 . | Khon Kaen | 120.957 inwoners | 2.629 | 46 km² | ||||||
| 4 . | Ubon Ratchathani | 106.552 inwoners | 3.669 | 29,04 km² | ||||||
Cultuur en tradities
De cultuur van Isaan lijkt erg op de Laotiaanse cultuur. Dat kun je zien en horen aan de kleding, tradities, feesten, sporten, muziek, kunst en tempelbouw.
Muziek & Overige tradities
De traditionele muziek hier is: mor lam. Mor lam is een vorm van muziek die al eeuwenoud is en van oorsprong komt het uit Laos. De muziek is zowel populair in Laos zelf als in Isaan. In het Laotiaans betekent mor lam expert lied of expert zanger(es). Traditionele instrumenten die hierbij worden gebruikt zijn de khaen (een mond pijp-orgel met 14 bamboe-buizen), de phin (een luit met drie snaren) en de ching (kleine belletjes die muziek maken). Andere tradities zijn thaiboksen en hanengevechten.
De Isaan keuken
In Isaan eet men vaak Laotiaans eten. Hier wordt vooral varkensvlees, kippenvlees, vis, som tam, ketanrijst en rundvlees gegeten. De bekendste gerechten in Isaan zijn: som tam, larb en kai yang. Som tam en ketanrijst wordt elke dag gegeten in Isaan. Som tam is een soort salade van papaja-reepjes. Larb is een soort vlees-salade. Soms zit er ook vis in. Er zitten ook groentes bij. Kai yang is gebraden/gegrilde kip. Ook eet men hier soms slangen, padden, zijderupsen, krekels, sprinkhanen, kikkers, salamanders, veldmuizen en mestkevers. Men gebruikt vaak pepers in het eten. Het eten in Isaan heeft ook invloed gekregen van gewoon Thais eten, van Frans eten en Vietnamees eten. Mensen in Isaan genieten nu van insecten, reptielen en geleedpotigen als snack of tussendoortje. In Isaan eet men met de hand. Als je rijst eet, maak je er een klein balletje van. Verder eet men ook soepen in Isaan. Vooral noedelsoep of soepen met kruiden zijn populair. Bij soep eet men met een lepel.
Kleding
De traditionele kleding in Isaan is de sarong. Dat is een soort wikkelrok om je middel. De sarongs van vrouwen zijn meestal geborduurd en versierd. Mannen hebben er ook een soort riem bij. Isaan is de belangrijkste zijde-producent in Thailand. Het zijde is erg populair in Thailand. Vroeger was het erg populair in Europa.
Tempels
Een kenmerk van een dorp of stad in Isaan is een boeddhistische tempel. De tempels worden meestal gebruikt voor ceremonies, maar soms worden ze ook gebruikt voor feesten en festivals. Als bijzonderheid: mor lam. De tempels noem je wat in het Thai. De bouwstijl van de tempels is niet zo mooi en sierlijk als in Centraal-Thailand. Ook de Boeddha-beelden in de tempels zijn niet zo mooi als in Centraal-Thailand. Verder zijn er ook veel beelden van slangen en olifanten in de tempels. Vaak is de slang meer-koppig.
Feesten & Gelegenheden
In Isan worden vele verschillende feesten en gelegenheden gehouden. Één van de bekendste feesten daarvan is Bun Bungbai. Bun Bungbai is een rakettenfeest en een vruchtbaarheidsritueel. Er worden raketten afgeschoten. Van oorsprong komt het uit de pre-boeddhistische tijd. Het feest wordt ook gevierd in Laos. Andere bekende festivals zijn het Ubon Ratchathani Kaarsen Festival (dat wordt gehouden in Ubon Ratchathani), het Khon Kaen Zijde Festival (dat wordt gehouden in Khon Kaen) en de Surin Olifant Parade (dat wordt gehouden in Surin).
Huwelijk
Een huwelijk in Isaan is een grote traditie in de cultuur van Isaan. Tegen de tijd dat vrouwen 20 jaar worden moeten ze getrouwd zijn met een man. Sommige meisjes trouwen op hun 14e leeftijd, omdat ze zo arm zijn. Dan geeft de man geld aan haar ouders. Vrouwen in Isaan hebben zelden ex-vriendjes. Ze ontmoeten hun eerste man bij hun huwelijk. Een traditie is dan de jongste dochter in huis niet mag trouwen voordat allebei haar ouders zijn overleden zijn. Als een vrouw een bepaald beroep heeft, dan moet ze trouwen met iemand die het zelfde beroep heeft.
Religie
Net zoals de andere regio's in Thailand is ook Isaan grotendeels theravada-boeddhistisch. Ook gelooft men hier nog een beetje in natuurgodsdiensten oftewel animisme. De grote steden van Isaan hebben christelijke kerken. Soms is er alleen maar een kleine kerk of kapel. De meeste christelijke mensen in Isaan zijn rooms-katholiek.
Onderwijs
In Isaan zijn veel katholieke en internationale scholen. Ook zijn er veel universiteiten. In alle grote dorpjes en steden in Isaan zijn basisscholen. In de hoofdsteden van de provincies zijn meestal hogescholen. De kwaliteit van de landelijke scholen is niet zo goed als de scholen in de steden. In de steden wordt beter Engels les gegeven. Veel kinderen uit arme gezinnen buiten de bebouwde kom gaan niet meer na school na het zesde leerjaar (groep 8). Ze gaan in plaats naar school, naar hun werk op de boerderijen. In scholen in steden gebruikt men steeds vaker computers. De grootste universiteiten zijn gevestigd in: Nakhon Ratchasima, Udon Thani, Khon Kaen en Ubon Ratchathani.