Lijst van Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen: verschil tussen versies

Huidige versie van 1 jun 2023 om 11:25

Hieronder staat een lijst van Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen. Ze staan op alfabet en je ziet de Nederlandse vertaling erachter. Romeinse schrijvers, priesters en de paus hebben deze uitspraken gedaan. Sommige uitspraken zijn gewoon in de loop der tijd ontstaan.

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

A

A mari usque ad mare: "Van zee tot zee" (Het motto van Canada, afkomstig uit Psalm 71(72), V.8)
Ab imo pectore: "Uit het diepst van het hart"
Ab initio: "Vanaf het begin". In de exacte wetenschap (onder meer theoretische chemie) gaat een ab initio berekening uit van eerste principes.
Acta est fabula: "Het verhaal is ten einde" (De laatste woorden van keizer Augustus, en van Romeinse toneelstukken)
Ad astra per aspera: "Naar de sterren via moeilijkheden"; Het motto van Kansas, de wapenspreuk van Gouda, en op de gedenkplaat van de Apollo 1-brand.
Ad kalendas Graecas: "Met Sint-Juttemis" (letterlijk : op de Griekse kalendae, maar de Kalendae duidde een dag in de Romeinse kalender aan, niet de Griekse.)
Ad maiorem Dei gloriam (AMDG); "Tot meerdere glorie van God", devies van de jezuïetenorde

Marcus Tullius Cicero

Adolescens laudandus, ornandus, tollendus: "De jongeman moet worden geprezen, onderscheiden en .... ter zijde geschoven" (Marcus Tullius Cicero, die dacht Octavianus te kunnen uitspelen tegen Marcus Antonius)
Alea iacta est / Alea iacta sit: "De teerling is geworpen" / "De teerling zij geworpen" (Julius Caesar, toen hij de Rubicon overstak) (een teerling is een dobbelsteen)
Alias: "(Anders) een andere identiteit"
Alibi: "Op een andere plaats"
Alius aliud dicit: "Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is" (letterlijk: Een ander zegt iets anders)
Alter ego: "Andere ik"
Amantes amentes: "Verliefden zijn verdwaasden"
A.M.D.G. (Ad Maiorem Dei Gloriam): "Tot meerdere eer en glorie van God"
Amor patriae nostra lex: "Vaderlandsliefde is onze wet"
Amor vincit omnia: zie Omnia vincit amor.
Aquila muscas non captat: "Een adelaar vangt geen vliegen"
Ars gratia artis: "Kunst uit liefde voor de kunst" (Het motto van MGM)

Hippocrates van Kos

Ars longa, vita brevis: "Kunst is lang, het leven is kort" (Een zin van de Griek Hippocrates in een vertaling door Horatius, vaak gebruikt buiten de originele context; de kunst (kunde) was diens geneeskunde: het duurde langer dan een leven om die te beheersen. Tevens de wapenspreuk van de Medische Component van het Belgische leger.)
Ars vivendi: "De kunst van het leven"
Asinus ad lapidem non bis offendit eundem: "Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen"
Audaces fortuna iuvat: "Geluk is met de heldhaftigen" (Vergilius)

B

Balnea vina venus corrumpunt corpora nostra, sed vitam faciunt balnea vina venus: "Baden, wijn en seks vernielen onze lichamen, maar baden, wijn en seks maken het leven"
Barba non fecit filosofum: "Een baard maakt nog geen filosoof" Beter is: Barba non facit philosophum.
Barbarus hic ego sum, quia non intellegor ulli: "Ik ben een barbaar omdat ik door niemand begrepen word"
Beati pauperes spiritu: "Zalig zijn de armen van geest"
Beatus homo qui invenit sapientiam: "Gelukkig is de mens die wijsheid vindt/gevonden heeft" (Spreuken 3: 13, motto Gymnasium Apeldoorn)
Beatus ille, qui procul hominibus: "Gelukkig is hij die ver van de mensen woont"
Beatus, qui prodest, quibus potest: "Hij die iedereen helpt die hij kan helpen, is een gelukkig man"
Bona fide: "te goeder trouw", hieruit ontstond het Nederlandse woord "bonafide"
Bona valetudo melior est quam maximae divitiae: "Goede gezondheid is meer waard dan de grootste rijkdom"

C

Calcanda semel via leti: "De weg des doods moet eenmaal betreden worden"
Canes latrantes non mordent: "Blaffende honden bijten niet"
Carpe diem: "Pluk de dag" (Horatius)
Casu quo/c.q.: "in welk geval"

Cave canem in Pompeii

Cave canem: "Pas op voor de hond" (op een mozaïek in Pompeii)
Cedo nulli: "Ik wijk voor niemand". De lijfspreuk van Desiderius Erasmus. Tevens slakkensoort (Conus cedonulli).

Marcus Porcius Cato Maior

Ceterum censeo Carthaginem delendam esse: "Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden" (Marcus Porcius Cato)
Cibi condimentum est fames: "Honger maakt elke maaltijd gekruid", oftewel "Honger maakt rauwe bonen zoet"
Citius, altius, fortius: "Sneller, hoger, sterker" (Olympische Spelen)
Cogito ergo sum: "Je pense donc je suis", "Ik denk, dus ik besta" (René Descartes ter demonstratie van een onbetwijfelbare waarheid)
Coniunctus viribus: "Met vereende krachten"
Conscia mens recti, famae mendacia ridet: "Wie zich bewust is van de waarheid, lacht om de leugens van het gerucht"
Contra vim mortis non est medicamen in hortis: "Tegen de dood is geen kruid opgewassen"
Cuius regio, eius religio: "wiens regio, diens religie", principe opgesteld bij de Vrede van Augsburg in 1555)
Cuiusvis hominis est errare: "Iedereen maakt fouten" (Cicero)
Cum grano salis: "Met een korreltje zout"
Cum laude: "met lof" wordt gebruikt bij diploma's en promoties bij goede resultaten.

D

De gustibus (et coloribus) non est disputandum: "Over smaken (en kleuren) valt niet te twisten"
De mortuis nil nisi bene: "Over de doden niets dan goeds" (toegeschreven aan Chilon)
Deliriant isti Romani: "Rare jongens, die Romeinen" (letterlijk: Ze zijn gek, die Romeinen!) (René Goscinny in Asterix, bij monde van Obelix) Beter is: Delirant.
De Profundis ad te Domine clamavi: 'Uit de diepten heb ik tot u Heer geroepen'.
Deo Vindice: "God verdedig ons" (Het motto van de Geconfedereerde Staten van Amerika)
'''Deo Volente''': "Als God het wil"
Deus vult!: "God wil het!", "Het is Gods wil!"
Dicendo Discentes Discimus: "Wij die leren, leren door te spreken"
Dies natalis: "Geboortedag"
Difficile est deponere longum amorem: "Het is moeilijk een lang gekoesterde liefde op te geven" (Catullus)
Dico Romanos hostes vincere posse: "Ik zeg dat de Romeinen hun vijanden kunnen overwinnen" óf "Ik zeg dat de vijanden de Romeinen kunnen overwinnen" (Romanos en hostes kunnen allebei de subjectsaccusativus zijn bij posse)

Philippos van Macedonië zou de bedenker zijn van divide et impera

Divide et impera: "Verdeel en heers"
Do ut des: "Ik geef opdat jij/u geeft" (hoe de Romeinen over hun godsdienst dachten)
Docendo discimus: "Door te onderwijzen leren wij"
Dolus bonus: een leugentje om bestwil
Domine dirige nos: "Heer, leid ons", "Heer, geef ons richting" (het motto van de City of London)
Dominus illuminatio mea: "De Heer is mijn licht" (het motto van de Universiteit van Oxford, afkomstig uit Psalm 26(27), v.1)
Donec eris felix multos numerabis amicos: "Zo lang je gelukkig bent, zul je veel vrienden hebben" (Ovidius, Tristia I,9,5)
Draco dormiens nunquam titillandus: "Kietel nooit een slapende draak" (Wapenspreuk van Zweinstein's Hogeschool voor Hekserij en Hocus-Pocus in de Harry Potter verhalen)
Dulcia non meruit, qui non gustavit amara: "Hij verdient het zoete niet, die 't bittere niet heeft gesmaakt" (Ovidius, Ars Amatoria III,5,11)
Dum anima est, spes est: "Waar er leven is, is er hoop"
Dum spiro, spero: "Zo lang ik adem, hoop ik"
Dura lex, sed lex: "De wet is hard, maar het is de wet"

E

E pluribus unum

E fructu arbor cognoscitur: "Aan de vruchten herkent men de boom"
E pluribus unum: "Uit velen een" (motto van de Verenigde Staten)
Ecce homo: "Zie de mens" (Bijbel)
Elephantum ex musca facere: "Van een vlieg een olifant maken"
Errare humanum est. Perseverare diabolicum: Zich vergissen is menselijk. Volharden is des duivels" (Seneca)
Et ab nato mei, et nunc, et ad mortuum mei, bibi, bibo et bibibo: "Zowel sinds mijn geboorte, als nu, als tot mijn dood, dronk ik, drink ik, en zal ik drinken" (M. Soltani en T. Baar in hun Memoriae)
Eventus docebit: "De afloop zal het leren" (Livius)
Eventus stultorum magister est: "Door schade en schande wordt men wijzer"
Excusatio non petita accusatio manifesta: "Een excuus waar niet om werd gevraagd, is een duidelijke (zelf)beschuldiging".
Experientia docet (stultos): "Al doende leert men (zelfs de dwazen)"
Extra ecclesiam nulla salus: "Buiten de kerk geen heil (redding of zaligheid)"

F

Imperator Caesar Augustus

Faber quisque fortunae suae: "Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk"
Facta, non verba: "Geen woorden maar daden" (het motto van voetbalclub Feyenoord)
Fallit imago: "Schijn bedriegt" (letterlijk: beeld misleidt)
Fari argentum aurum tacere: "Spreken is zilver, zwijgen is goud"
Festina lente!: "Haast je langzaam!", "Haast en spoed is zelden goed" (Motto van keizer Augustus)
Fiat iustitia, ruat caelum: "Laat rechtvaardigheid geschieden, zelfs als de hemel naar beneden komt" (Ferdinand I)
Fiat lux: "Er moet licht zijn" (uit de Bijbel: Genesis)
Fortuna vitrea est; tum cum splendet, frangitur: "Het geluk is van glas; als het schittert, breekt het"
Frater, ave atque vale: "Gegroet broeder, en vaarwel" (Verschijnt op het einde van een gedicht van Gaius Valerius Catullus)

G

Graeca sunt, non leguntur: "Het is Grieks, het wordt niet gelezen"
Graecia capta ferum vicit victorem: "Het verslagen Griekenland overwon zijn wilde veroveraar", Griekenland deed namelijk de Romeinse veroveraar zijn eigen, hogere cultuur overnemen)

H

Habemus papam!

Habeas corpus: "Gij zult het lichaam krijgen".
Habemus papam: "We hebben een paus" (wordt uitgesproken door het Vaticaan om aan te tonen dat een nieuwe paus verkozen is)
Hannibal ad Portas: "Hannibal voor de poorten", oftewel "Er staat een zéér groot gevaar te wachten". Onder andere gebruikt door Cicero in De finibus IV (9, 22) en Philippica I (5, 11) en Livius in Ab urbe condita XXIII.
Hoc signo victor eris: "In dit teken zul jij overwinnen/winnaar zijn" (Droom van Constantijn over het rho-chi teken voor zijn strijd tegen Maxentius)
Homo sapiens non urinat in ventum: "Een wijs man plast niet tegen de wind in" (potjeslatijn)
Hora est: "Het is tijd" (Wordt uitgesproken op universiteiten door de pedel na een promotie)
Hora fugit: "Het uur vliegt" (letterlijk: "het uur vlucht")
Hora ruit, tempus fluit: "Het uur smelt heen, de tijd vloeit weg"
Horum omnium fortissimi sunt Belgae: "Van allen zijn de Belgen de dappersten" (Julius Caesar), eerste geschiedkundige vermelding van de Belgae, de Oude Belgen, een Keltische stam die een deel van Gallië bevolkte.

I

Idem dito: "precies hetzelfde" (eigenlijk: idem ditto)
Ignoti nulla cupido: "Onbekend maakt onbemind"
Impossibilium nulla obligatio est: "Niemand kan verplicht worden het onmogelijke te doen" (Corpus Iuris Civilis)
In Dei Nomine Feliciter: "Mogen wij in Gods naam gelukkig voortgaan" (motto Radboud Universiteit Nijmegen)
In hoc signo vinces: "in dit teken zul je overwinnen" (Goddelijke stem vertelt dit aan Constantijn de Grote tijdens zijn gewonnen slag tegen Maxentius)
In Lumine Tuo videmus Lumen: "In Uw licht zien wij het licht" Psalm 36:10 (motto Theologische Universiteit Kampen (PKN))
In mari meri miri mori muri necesse est: "In een zee van bewonderswaardige wijn moet een muis wel sterven" Romeins zinnetje om kinderen de klinkers te leren.
In manibus vestris victoria est: "De overwinning ligt in jullie handen"
In vino veritas: "In wijn zit waarheid" (Plinius de Oudere)
In nomine patris, filii et spiritus sancti: "In de naam van de vader, de zoon en de heilige geest"
Inter arma enim silent leges: "In tijden van oorlog zijn de wetten stil" (Cicero, Oratio Pro Annio Milone IV).
Ira furor brevis est: "Boosheid is een korte woede" (Horatius, epistles I, 2, 62).
Ipsa scientia potestas est: "Wetenschap (kennis) is macht" (Confucius)
Iustitia omni auro carior: "Gerechtigheid is meer waard dan al het goud"
Iustitia omnibus: "Gerechtigheid voor allen"

L

Labor(are) omnia vincit: "Werk overwint alles"
Lapsus calami: "Spellingsfout"
Lapsus linguae: "Spreekfout"
Lectori salutem/L.S.: "Lezer gegroet" (letterlijk: Heil/Redding aan de lezer)
Lex dura, sed lex: "De wet is hard, maar het is de wet"
Luctor et Emergo: "Ik worstel en kom boven" (Motto van Zeeland)

M

Maior e longinquo reverentia: "Van afstand bezien, is alles mooi" Cornelius Tacitus, Annales 1.47
Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa: "Door mijn schuld, door mijn schuld, door mijn grote schuld"
Mea vota: "Mijn wens" of "mijn stem"
Medicus curat, natura sanat: "De dokter zorgt voor zijn patiënt, maar de natuur geneest hem"
Memento, homo, quia pulvis es et in pulvem reverteris: "Bedenk, mens, dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren"
Memento mori: "Gedenk je sterfelijkheid" en ook ironisch genoeg "Gedenk te sterven"
Mens sana in corpore sano: "Een gezonde geest in een gezond lichaam"
Morituri te salutant: "Zij die sterven gaan, groeten u" (gladiatoren)
Multi multa; nemo omnia novit: "veel mensen weten veel, maar niemand weet alles"

N

Natura artis magistra: "De natuur is de leermeesteres van de kunst" (volledige naam dierentuin Artis in Amsterdam)
Natura naturans: "De natuur doet wat de natuur moet doen"
Ne bis in idem: "Geen twee keer (vonnissen) over dezelfde zaak" (algemeen rechtsbeginsel)
Nemo dat quod non habet: "Niemand kan geven wat hij niet heeft"
Nemo sine vitiis nascitur: "Niemand wordt zonder gebreken geboren" (Horatius, Satirae).
Ne sutor supra crepidam: "Schoenmaker, blijf bij je leest"
Nihil est incertior vulgo: "Niets is wispelturiger dan de massa"
Nihil novi (sub sole): "Er is niets nieuws (onder de zon)"
Nihil sine labore: "Niets zonder arbeid" (Horatius)
Nitimur in vetitum semper cupimusque negata: "Wij streven altijd naar het verbodene en begeren hetgeen ons ontzegd is"
Nomen est omen: "De naam is een voorteken"
Non fortis, ced tenax: "Niet sterk, maar taai" (familie Van Elzakker)
Non omnia possumus omnes: "Niet iedereen kan alles doen" (Vergilius)
Non plus ultra: "Tot hier en niet verder" (Hercules, god)
Non scholae sed vitae discimus: "Je leert niet voor school, maar voor het leven" (Seneca). In werkelijkheid zei Seneca het omgekeerde: "Non vitae sed scholae discimus". Hij bedoelde: De jeugd doet niet zijn best voor de toekomst maar alleen omdat de leraar het van hem vraagt.
Non semper arcum tendit Apollo: "De boog van Apollo kan niet steeds gespannen staan" (Horatius)
Nosce te ipsum!: "Ken uzelf!" (Naar Cicero, gebaseerd op de Griekse spreuk γνῶθι σεαυτόν (gnothi seauton), gegrift op de tempel van Apollo in Delphi.)
Nullum crimen, nulla poena, sine praevia lege poenali: "Er is geen misdaad, (dus) geen straf als er geen voorafgaande (straf)wettelijke bepaling is" (zgn. Legaliteitsbeginsel uit artikel 1 van het Wetboek van Strafrecht)
Nulla regula sine exceptione: "Geen regel zonder uitzondering"
Nulli Cedo: "Ik wijk voor niets" (Algemene Infanterie). In de vorm "Cedo Nulli": Erasmus
Nunc est bibendum: "Nu is het tijd om te drinken" (Horatius, Odes I, 37, 1)
Nuntio vobis gaudium magnum, habemus papam!: "Ik verkondig u een grote vreugde, we hebben een paus!" (vanaf het balkon van de St.-Pieter als er een nieuwe paus is.)

O

O crassum ingenium! Suspicor fuisse Batavum: "Wat een plompe geest! Ik vermoed dat het een Nederlander was" (Erasmus)
O fortunatos nimium sua si bona norint, agricolas: "O gelukzalige landbouwers, die te weinig begrijpen hoe goed hun leven is" (Vergilius, Georgica 2, 458ff.)
Oculi plus vident quam oculus: "Meerdere ogen zien meer dan slechts een"
Odi et Amo: "Ik haat en ik bemin" (Catullus)
Omnes eodem cogimur: "Wij worden allemaal naar één enkel punt samengedreven" (iedereen gaat dood)
Omnes homines sibi sanitatem cupiunt, saepe autem omnia, quae valetudini contraria sunt, faciunt: "Alle mensen willen gezond zijn, maar vaak doen ze alles dat nadelig is voor hun gezondheid"
Omnia vincit amor: "Liefde overwint alles" of vollediger: Omnia vincit amor, nos et cedamus amori (Vergilius, Eclogae 10.69). "Liefde overwint alles, laten wij ons ook overgeven"
Ora et labora: "Bid en werk" (Motto van de kloosterorde van de Benedictijnen)

P

Panem et circenses: "Brood en spelen"
Parcere subiectis, sed debellare superbos: "De onderworpenen sparen, maar hen die zich hardnekkig blijven verzetten vernietigen", Vergilius, Aeneis 6.853 (stelregel van de Romeinse politiek)
Pecunia non olet: "Geld stinkt niet"
Per aspera ad astra: "Langs moeilijke (wegen) bereikt men de sterren" (motto van de NASA en de stad Gouda)
Periculum in mora: "Risico in uitstel" (Livius, Ab urbe condita, 38.25.13)
Pie Iesu domine, dona eis requiem: "Heilige Heer Jezus, geef hen rust." (Hagar)
Postscriptum (PS): "Naschrift"
Potius sero quam numquam: "Liever laat dan nooit" (Livius)

Q

Quae caret ora cruore nostro: "Welke kust kent ons bloed niet?" (Horatius)
Qua Patet Orbis: "Zo wijd de wereld strekt" (Korps Mariniers)
Qui Bono?: "Wie heeft er voordeel van?" ( Richtlijn van Marcus Tullius Cicero in de rechtspraak )
Qui habet aures audiendi audiat: "Wie oren heeft om te horen moet horen" (Bijbel)
Qui rogat, non errat: "Wie vraagt, dwaalt niet"
Qui scribit, bis legit: "Wie schrijft, leest twee keer"
Qui tacet, consentire videtur: "Wie zwijgt, stemt toe" (letterlijk: wie zwijgt, lijkt het er mee eens te zijn) (Paus Bonifatius VIII)
Quid pro quo: "Voor wat hoort wat"
Quidquid latine dictum sit, altum videtur: "Alles wat in het Latijn gezegd wordt, klinkt diepgaand"
Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes: "Wat er ook van zij, ik vrees de Grieken ook al geven zij geschenken. (Laocoön in de Aneïs, geschreven door Vergilius)
Quirites!: "Burgers". Tekst van 'de kortste toespraak ooit', Caesar in 47 v.Chr. tegen het Xe legioen
Quo vadis? (Quo vadis?): waar gaat ge heen?

R

Radix malorum est cupiditas: "Hebzucht is de wortel van alle kwaad" (thema van de Pardoner's Tale uit de Canterbury Tales en waarschijnlijk ontleend aan 1 Timoteüs 6:10)
Reddite ergo quae sunt Caesaris, Caesari: "Geef de Keizer wat des Keizers is" (gesproken door Jezus, Mattheüs 22,21)
Requiescat in pace (R.I.P.): "Rust in vrede"
Res, non verba: "Geen woorden maar daden" (letterlijk: "Daden, geen woorden")
Roma locuta, causa finita (Sint-Augustinus): "Rome heeft gesproken, de zaak is beëindigd" een zaak is afgelopen en valt niet meer te betwisten

S

Saevis tranquillus in undis: "Rustig te midden van woeste golven" (lijfspreuk Willem van Oranje)
Salus aegroti suprema lex: "Het welzijn van de patiënt is de meest belangrijke wet"
Salus populi suprema lex esto: "Het welzijn van het volk zal de hoogste wet zijn" (motto van Missouri).
Scientia vincere tenebras: "Door wetenschap de duisternis overwinnen" (Spreuk van de Vrije Universiteit Brussel)
Servatis a periculum: "Bewaar ons voor het kwade"
Si quaeris peninsulam amoenam circumspice: "Als je een lieflijk schiereiland zoekt, kijk dan om je heen" (motto van Michigan).
Si vis pacem, para bellum: "Als je vrede wilt, bereid je dan voor op oorlog" (door Vegetius in Epitoma rei militaris verwoord als "Qui desiderat pacem, bellum praeparat")
Sic iubeo, sic volo, et sit pro ratione voluntas mea: "Zo beveel ik, zo wens ik het, en laat mijn wil u tot reden zijn"
Sic semper tyrannis: "Zo vergaat het iedere tiran" (motto van de staat Virginia; vermeend geroepen door John Wilkes Booth na de moord op Abraham Lincoln).
Sic transit gloria mundi: "Alzo vergaat 's werelds schoonheid", gezegd tot de pausen na hun verkiezing.
Sidera somnum suadent: "De sterren raden ons de slaap aan" (Aeneas in de Aeneïs, Vergilius)
Similia similibus curantur: "Soort zoekt soort"
Si vis pacem, para iustitiam: "Als je vrede wilt, bereid gerechtigheid voor"
Sol iustitiae illustra nos: "Zonne der gerechtigheid verlicht ons. (motto Universiteit van Utrecht)" ([vergelijk Maleachi 4,1-2)
Soli Deo Gloria: "Alleen aan God de eer" - Een van de Vijf sola's
Species decipit: "Schijn bedriegt"
S.P.Q.R.: "De senaat en het volk van Rome" (Senatus populusque Romanus) (Vaak wordt de R vervangen door een andere letter, bijvoorbeeld: S.P.Q.B., waarin de B voor Brussel staat)
Stante pede: "onmiddellijk", "op staande voet"
Sum quod eris: "Ik ben wat jij zult zijn" (tekst op grafstenen)
Sutor, ne ultra crepidam!: "Schoenmaker, blijf bij uw leest!"
Suum cuique: "Ieder het zijne" (ieder krijgt wat hem toekomt)

T

Te amo: "Ik hou van je"
Temet nosce: "Ken uzelf" (uit het Oudgrieks: "Γνῶθι σεαυτόν"; deze spreuk stond op een steen in Delfi, zie ook: Nosce te ipsum!)
Tempora mutantur, nos et mutamur in illis: "De tijden zijn veranderd en wij veranderen mee" (Audoenus)
Tempus fugit: "Tijd vliegt".
(Equo ne credite, Teucri...) Timeo Danaos et dona ferentes: "(Vertrouwt dat paard niet, Trojanen...) Ik vrees de Danaeërs (de Grieken), ook al brengen zij geschenken" (Vergilius, Aeneis, 2, 49) gemompeld door Laocoön wanneer hij zijn Trojaanse stadsgenoten waarschuwt voor het Trojaans Paard.
Totus Tuus: "Geheel de uwe" (Wapenspreuk van Paus Johannes Paulus II)
Tu es sacerdos in aeternum: je bent priester voor altijd (bij de aanstelling van een katholieke priester)
Tu quoque, fili mi!: "Gij ook, mijn zoon !" (Julius Caesar)

U

Ubi bene, ibi patria: "Waar men zich goed voelt, daar is zijn vaderland"
Ubi caritas, Deus ibi est: "Waar zorgzaamheid is, daar is God"
Ubi concordia, ibi victoria: "Waar harmonie, daar heerst victorie"
Ubi fumus, ibi ignis: "Waar rook is, is vuur"
Ubi societas, ibi ius: "Waar een maatschappij is, daar is recht"
Ubi volentia est, via est: "Waar een wil is, is een weg"
Ultra posse nemo obligatur: "Niemand kan verplicht worden meer te doen dan hij kan"
Uno sumus animo: "Wij zijn één van geest" (motto van Stedelijk Gymnasium Leiden)
Urbi et orbi: "Voor de stad (Rome) en voor de wereld" (de pauselijke zegen)
Usus magister est optimus: "Ervaring is de beste leermeester" (Cicero)
Uxor formosa et vinum sunt dulcia venena: "Mooie vrouwen en wijn zijn zoet venijn"
Ut ameris, amabilis esto: "Om te (kunnen) beminnen, moet ge beminnelijk zijn" (Ovidius)
Ut sementem feceris ita metes: "Zoals je zaait zal je oogsten"
Ut Vivat, Crescat et Floreat!: "Dat ze leve, groeie en bloeie! (betekenis studentikoos monogram, lijfspreuk onder de studentenverenigingen)

V

Vae Victis: "Wee de overwonnenen" (Volgens de overlevering gezegd door de Gallische leider Brennus, toen de verslagen Romeinen protesteerden tegen de hoogte van de schatting die hij hun oplegde.)
Vanitas vanitatum et omnia vanitas: "IJdelheid der ijdelheden en alles is ijdelheid" (Prediker 1:2)
Varietas delectat: "Verandering van spijs doet eten" (Seneca e.a.)
Veni, vidi, vici: "Ik kwam, ik zag, ik overwon" (letterlijk: "Ik ben gekomen, ik heb gezien, ik heb overwonnen" (Julius Caesar na zijn snelle overwinning op koning Pharnacus van Pontus)
Veni, vidi et capiebar ad anum: "Ik kwam, ik zag en werd vanachter belaagd" (Volgens Carthaagse overlevering gezegd door Hannibal na zijn tocht over de Alpen toen zijn leger bloedig van achteren werd overrompeld door dat van Fabius Maximus)
Verbum domini lucerna pedibus nostris: "Het woord van de Heer is een lamp voor onze voeten" (oorspronkelijk motto van de Rijksuniversiteit Groningen, afkomstig uit psalm 119, vers 105)
Verba volant, scripta manent: "Woorden vervliegen, het geschrevene blijft"
Victrix causa diis placuit sed victa Catoni: "De Goden stonden aan de kant van de overwinnaar, maar Cato de Jongere aan die van de overwonnene"
Video meliora proboque, deteriora sequor: "Ik zie het betere en sta erachter, maar toch volg ik het slechtere" (Ovidius, Metamorphoses, bij monde van Medea)
Vivat, crescat, floreat: "Hij leve, groeie, bloeie" (Lijfspreuk van St-Jozefscollege in de tv-reeks De jeugd van tegenwoordig (televisieprogramma) (2007, en de kerngedachte van het studentikoos monogram. Zie Ut Vivat, Crescat et Floreat!)
Vox populi, vox Dei: "De stem van het volk, de stem van God"
Vulpes pilum mutat, non mores: "Een vos verliest wel zijn haren maar niet zijn streken"

Externe link

(en) Lijst van Latijnse spreekwoorden

Lijst van Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen: verschil tussen versies

Huidige versie van 1 jun 2023 om 11:25

A

B

C

D

E

F

G

H

I

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

Externe link

Navigatiemenu

Zoeken

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+Hieronder staat een  '''lijst van [[Latijn]]se spreekwoorden en uitdrukkingen'''. Ze staan op alfabet en je ziet de Nederlandse vertaling erachter. Romeinse schrijvers, priesters en de paus hebben deze uitspraken gedaan. Sommige uitspraken zijn gewoon in de loop der tijd ontstaan.
-{{moeilijk}}
-Hieronder staat een alfabetische '''lijst van [[Latijn]]se spreekwoorden en uitdrukkingen'''.
 {{abc}}
 == A ==
-;A fortiori "Sterker nog..."
-;Ago ergo sum: "ik handel, dus ik besta"
-;A posteriori: "Achteraf gedacht" of "Vanuit de ervaring"
-;'''A priori''': "Van te voren" of "Vóór de zintuigelijke waarneming"
 ;A mari usque ad mare: "Van zee tot zee" (Het motto van [[Canada]], afkomstig uit Psalm 71(72), V.8)
-;Ab amicis honesta petamus: "Laten we van onze vrienden louter eerzame dingen vragen"
 ;Ab imo pectore: "Uit het diepst van het hart"
 ;Ab initio: "Vanaf het begin". In de exacte wetenschap (onder meer [[theoretische chemie]]) gaat een ''ab initio'' berekening uit van eerste principes.
+;Acta est fabula: "Het verhaal is ten einde" (De laatste woorden van [[Imperaror Caesar Augustus|keizer Augustus]], en van Romeinse toneelstukken)
-;Ab ovo: "Vanaf het begin"
+;Ad astra per aspera: "Naar de sterren via moeilijkheden"; Het motto van [[Kansas (staat)|Kansas]], de wapenspreuk van [[Gouda]], en op de gedenkplaat van de [[Apollo 1]]-brand.
-;Abundat dulcibus vitiis: "Hij is rijk aan vriendelijke tekortkomingen"
-;Acuto homine nobis opus est, qui pervestiget quid sui cives cogitent: "Een scherpzinnig iemand hebben wij nodig, die moet uitpluizen wat zijn medeburgers denken"
-;Acta probant se ipsa: "Akten bewijzen zichzelf" Het stuk dat er uitziet als een notariële akte geldt als notariële akte, tenzij het tegendeel bewezen wordt.
-;Acta est fabula: "Het verhaal is ten einde" (De laatste woorden van [[Gaius Julius Caesar Octavianus|keizer Augustus]], en van Romeinse toneelstukken)
-;Ad astra per aspera: "Naar de sterren via moeilijkheden"; Het motto van [[Kansas (staat)|Kansas]], de wapenspreuk van [[Gouda]], en op de gedenkplaat van de [[Apollo 1]]-brand. (zie ook: "Per aspera ad astra")
-;Adde parvum parvo magnus acervus erit: "Voeg een beetje bij een beetje en je hebt een grote stapel" ([[Ovidius]])
-;Ad fontes: "Naar de bronnen" (oproep tot gefundeerde bezinning)
-;[[Ad fundum]]: "Tot de bodem", "Terug naar de bron"
-;Ad impossibile nemo tenetur: "Je kunt niemand tot het onmogelijke verplichten"
-;[[Ad infinitum]]: "Tot in het [[Oneindigheid|oneindig]]e"
 ;Ad kalendas Graecas: "Met Sint-Juttemis" (letterlijk : op de Griekse [[kalendae]], maar de Kalendae duidde een dag in de Romeinse kalender aan, niet de Griekse.)
 ;[[Ad maiorem Dei gloriam]] (AMDG); "Tot meerdere glorie van God", devies van de [[jezuïeten]]orde
+[[Bestand:CiceroBust.jpg|right|200px|miniatuur|Marcus Tullius Cicero]]
-;Ad nauseam: "Tot walgens toe"
-;[[Ad valvas]]: "Aan de deuren" (Aanduiding gebruikt om aan te geven dat aanvullende informatie op informatieborden zal verschijnen)
 ;Adolescens laudandus, ornandus, tollendus:"De jongeman moet worden geprezen, onderscheiden en .... ter zijde geschoven" ([[Marcus Tullius Cicero]], die dacht [[Gaius Julius Caesar Octavianus|Octavianus]] te kunnen uitspelen tegen [[Marcus Antonius]])
+;[[Alea iacta est]] / Alea iacta sit: "De teerling is geworpen" / "De teerling zij geworpen" ([[Julius Caesar]], toen hij de [[Rubicon (Italiaanse rivier)|Rubicon]] overstak) (een teerling is een dobbelsteen)
-;Aegroto dum anima est, spes est: "Zo lang een zieke nog reageert, is er hoop"
-;Aer mea arena est: "De lucht is mijn strijdtoneel"
-;Aetatis: of '''aetas''' ("leeftijd", "in ouderdom van"), '''Aetatis suæ''', afgekort ''aet.'': "in/op de leeftijd van", "van zijn/haar leven". Gebruikt op schilderijen en andere werken voor het weergegeven van de leeftijd van de afgebeelde persoon bij voltooiing van het werk. In een [[necrologie]] kan het als "obiit anno... ætatis suæ" zijn weergegeven om aan te geven in welk jaar van zijn of haar leven de overledene stierf.
-;Age quod agis: "Doe wat je doet"
-;Age quod agis: modern: "Doe je ding"
-;[[Alea iacta est]] / Alea iacta sit: "De teerling is geworpen" / "De teerling zij geworpen" ([[Julius Caesar]], toen hij de [[Rubicon (Italiaanse rivier)|Rubicon]] overstak)
 ;Alias: "(Anders) een andere identiteit"
 ;Alibi: "Op een andere plaats"
 ;Alius aliud dicit: "Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is" (letterlijk: ''Een ander zegt iets anders'')
-;Alis volat propriis: "Zij vliegt op eigen vleugels"
-;Alma mater: "De voedende moeder"
 ;Alter ego: "Andere ik"
-;Altera pars: "het andere deel", met name in 'audiatur et altera pars' (zie aldaar) of '[[inaudita altera parte]]'; "zonder tegenpartij te hebben gehoord" (is rechtvaardig handelen niet mogelijk). Vermeld in het werk ''Medea'' (p. 199-200) van de Romeinse filosoof Seneca Minor (4 v.Chr.-65 n.Chr).
 ;Amantes amentes: "Verliefden zijn verdwaasden"
-;Amare et sapere vix deo conceditur: "Zelfs de goden kunnen niet verliefd en wijs zijn tegelijk"
 ;A.M.D.G. (Ad Maiorem Dei Gloriam): "Tot meerdere eer en glorie van God"
-;Amicus certus in re incerta cernitur: "Een echte vriend wordt in onzekere tijden opgemerkt"
-;[[Amor fati]]: "Liefde voor het lot"
-;Amor non celatur: "Liefde kan men niet verbergen"
 ;Amor patriae nostra lex: "Vaderlandsliefde is onze wet"
 ;Amor vincit omnia: zie ''[[Lijst van Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen#O|Omnia vincit amor]]''.
-;Amore, more, ore, re, nascuntur amicitiae: "Uit liefde, gewoonte, mondeling verkeer en daden, ontstaan vriendschappen".
-;Animalium hominumque saluti: "Tot heil voor mens en dier"
 ;Aquila muscas non captat: "Een adelaar vangt geen vliegen"
-;Ardeat Vita: "Branden't Leven of Bruisend Leven" (Zinspreuk van [[ASC/AVSV|AVSV]] uit [[Amsterdam]])
-;Ardet Nec Consumitur: "Het brandt maar wordt niet verteerd" (Het motto van de [[abdij van Grimbergen]])
-;Argumentum ad crumenam: Beroep op rijkdom, de veronderstelling dat een rijk persoon betere argumenten heeft dan een andere
-;Argumentum ad lazarum: Beroep op armoede, gepersonificeerd door [[Lazarus (persoon)|Lazarus]], de veronderstelling dat iemands armoede hem ethisch hoogstaander maakt.
 ;Ars gratia artis: "Kunst uit liefde voor de kunst" (Het motto van [[Metro-Goldwyn-Mayer|MGM]])
+[[Bestand:Hippokrates.jpg|right|miniatuur|Hippocrates van Kos]]
-;Ars longa, vita brevis: "Kunst is lang, het leven is kort" (Een zin van de Griek [[Hippocrates van Kos|Hippocrates]] in een vertaling door [[Quintus Horatius Flaccus|Horatius]], vaak gebruikt buiten de originele context; de ''kunst'' (kunde) was diens [[geneeskunde]]: het duurde langer dan een leven om die te beheersen. Tevens de wapenspreuk van de Medische Component van het Belgische leger.)
+;Ars longa, vita brevis: "Kunst is lang, het leven is kort" (Een zin van de Griek [[Hippocrates]] in een vertaling door [[Quintus Horatius Flaccus|Horatius]], vaak gebruikt buiten de originele context; de ''kunst'' (kunde) was diens [[geneeskunde]]: het duurde langer dan een leven om die te beheersen. Tevens de wapenspreuk van de Medische Component van het Belgische leger.)
 ;Ars vivendi: "De [[levenskunstenaar|kunst van het leven]]"
 ;Asinus ad lapidem non bis offendit eundem: "Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen"
 ;Audaces fortuna iuvat: "Geluk is met de heldhaftigen" ([[Vergilius]])
-;Aude audenda: "Waag wat gewaagd moet worden" (Motto van het 40e smaldeel)
-;Audentes Deus iuvat: "God helpt hen die zelf wat durven"
-;Audi, vide, tace, si tu vis vivere in pace: "Hoor, zie en zwijg, als je in vrede wilt leven"
-;Audi alteram partem: "Luister naar de andere kant"
-;Audiatur et altera pars: "ook de tegenpartij worde gehoord", als in [[hoor en wederhoor]].
-;'''Aurea Mediocritas''': "De Gulden Middenweg"
-;Aurum potestas est: "Goud is macht"
-;Aut Caesar, aut nullus: "Of de keizer, of niemand"
-;Aut viam inveniam, aut faciam: "Of ik vind een weg, of ik maak er één"
 == B ==
@@ Regel 75: / Regel 33: @@
 ;Barbarus hic ego sum, quia non intellegor ulli: "Ik ben een barbaar omdat ik door niemand begrepen word"
 ;Beati pauperes spiritu: "Zalig zijn de armen van geest"
-;Beatus dies luna proximo est: "Gelukkig is het bijna maandag" (Motto 2e peloton A-cie 44ste Painfbat)
 ;Beatus homo qui invenit sapientiam: "Gelukkig is de mens die wijsheid vindt/gevonden heeft" ([[Spreuken]] 3: 13, motto [[Gymnasium Apeldoorn]])
 ;Beatus ille, qui procul hominibus: "Gelukkig is hij die ver van de mensen woont"
 ;Beatus, qui prodest, quibus potest: "Hij die iedereen helpt die hij kan helpen, is een gelukkig man"
+;Bona fide: "te goeder trouw", hieruit ontstond het Nederlandse woord "bonafide"
-;Bene diagnoscitur, bene curatur: "Iets dat goed gediagnosticeerd wordt, kan genezen worden"
-;Bis dat, qui cito dat: "Hij die snel geeft, geeft tweemaal"
-;Bis repetita non placent: "Herhalingen vallen niet in goede aarde" ([[Horatius]], Ars Poetica 365)
-;Bis repetita manent: "Wat men tweemaal herhaald heeft, blijft in de herinnering"
-;Bona diagnosis, bona curatio: "Een goede diagnose is een goed medicijn"
-;Bona fide: "te goeder trouw"
 ;Bona valetudo melior est quam maximae divitiae: "Goede gezondheid is meer waard dan de grootste rijkdom"
-;Bene agere et nil timere: "Goed doen en niets vrezen!" (Familiespreuk van Albada Jelgersma)
 == C ==
 ;Calcanda semel via leti: "De weg des doods moet eenmaal betreden worden"
-;Calcat iacentem vulgus: "Het volk geeft de liggende een trap na"
-;Candore notabilis albo: "Opmerkelijk door haar blanke onschuld"
 ;Canes latrantes non mordent: "Blaffende honden bijten niet"
-;Canis timidus vehementius latrat quam mordet: "Een bange hond blaft heftiger dan hij bijt"
 ;[[Carpe diem]]: "Pluk de dag" ([[Horatius]])
-;Carpe diem quam minimum credula postero: "Pluk de dag, zo min mogelijk gelovend in/vertrouwend op de volgende" ([[Horatius]])
 ;[[Casu quo]]/c.q.: "in welk geval"
+[[Bestand:Cave canem - beware of the dog.jpg|rigt|200px|miniatuur|''Cave canem'' in Pompeii]]
 ;Cave canem: "Pas op voor de hond" (op een mozaïek in [[Pompeii]])
-;Caveat: "Men zij op zijn hoede". Bijvoorbeeld [[Senatus consultum de re publica defendenda|caveant consules]].
-;[[Caveat emptor]]: "Laat de koper op zijn hoede zijn"
-;Cede maiori: "Ga opzij voor uw meerdere"
 ;Cedo nulli: "Ik wijk voor niemand". De lijfspreuk van [[Desiderius Erasmus]]. Tevens slakkensoort ([[Conus cedonulli]]).
+[[Bestand:Marco Porcio Caton Major.jpg|left|200px|miniatuur|Marcus Porcius Cato Maior]]
-;[[Ceteris paribus]]: "De overige omstandigheden gelijk blijvend"
 ;[[Ceterum censeo Carthaginem delendam esse]]: "Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden" ([[Marcus Porcius Cato]])
 ;Cibi condimentum est fames: "Honger maakt elke maaltijd gekruid", oftewel "Honger maakt rauwe bonen zoet"
 ;Citius, altius, fortius: "Sneller, hoger, sterker" ([[Olympische Spelen]])
 ;Cogito ergo sum: ''"Je pense donc je suis"'', "Ik denk, dus ik besta" ([[René Descartes]] ter demonstratie van een onbetwijfelbare waarheid)
-;Compos mentis: "Bij zijn volle verstand"
-;Concordia civium murus urbium: "Harmonie onder haar bewoners is de dikste muur van elke stad"
-;Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur: "De kleinen groeien door eendracht, de grootsten gaan ten onder door tweedracht"
-;Concordia res parvae crescunt: "Eendracht maakt macht" (letterlijk: "Door eensgezindheid groeien kleine dingen")
-;[[Condicio sine qua non]]: "Voorwaarde zonder welke (het gevolg) niet (zou ingetreden zijn)"
-;Confiteor: ik beken
 ;Coniunctus viribus: "Met vereende krachten"
 ;Conscia mens recti, famae mendacia ridet: "Wie zich bewust is van de waarheid, lacht om de leugens van het gerucht"
-;Consuetudinis vis magna est: "De macht der gewoonte is groot"
-;Consuetudo altera natura est: "Gewoonte is een tweede natuur"
-;[[Contradictio in terminis]]: "Tegenspraak in termen", "Interne tegenspraak"
-;Contraria contrariis curantur: "Tegenovergestelden worden genezen door tegenovergestelden" ([[Hippokrates van Kos|Hippocrates]])
 ;Contra vim mortis non est medicamen in hortis: "Tegen de dood is geen kruid opgewassen"
-;Corvo quoque rarior albo: "het is een witte raaf"
-;[[Creatio ex nihilo]]: "Schepping uit het niets"
-;[[Credo quia absurdum]]: "Ik geloof erin omdat het absurd is" (Toegeschreven aan [[Tertullianus]])
-;[[Cui bono?]]: "Wie heeft er baat bij?" (Cicero)
 ;[[Cuius regio, eius religio]]: "wiens regio, diens religie", principe opgesteld bij de [[Vrede van Augsburg]] in [[1555]])
 ;Cuiusvis hominis est errare: "Iedereen maakt fouten" ([[Marcus Tullius Cicero|Cicero]])
-;Cum non tum age: "Zo niet dan toch!"
 ;Cum grano salis: "Met een korreltje zout"
 ;[[Cum laude]]: "met lof" wordt gebruikt bij diploma's en [[Wetenschappelijke promotie|promoties]] bij goede resultaten.
-;Cum suis: "met de zijnen/haren/hunnen"; 'met aanhang'. Vaak als afkorting c.s. in teksten.
-;Cum tacent, clamant: wanneer ze zwijgen, roepen ze
-;Cura, ut valeas!: "Draag zorg, opdat het je goed zou gaan!"
-;Custodes Septentrionum: "Bewakers van het Noorden"
 == D ==
+[[Bestand:Doppelhausfassade in Hagen-Westf. IMGP8309.jpg|right|250px|thumb]]
 ;De gustibus (et coloribus) non est disputandum: "Over smaken (en kleuren) valt niet te twisten"
-;[[De minimis]] non curat [[praetor]] (of ''rex'' of ''lex''): "Triviale zaken zijn niet de zorg van de autoriteit (of 'koning', of 'wet')"
 ;De mortuis nil nisi bene: "Over de doden niets dan goeds" (toegeschreven aan [[Chilon van Sparta|Chilon]])
+;Deliriant isti Romani: "Rare jongens, die Romeinen" (letterlijk: Ze zijn gek, die Romeinen!) ([[René Goscinny]] in ''[[Asterix]]'', bij monde van [[Obelix]]) Beter is: '''Delirant'''.
-;[[De novo]]: "Nieuw-ontstaan" (letterlijk: "van/uit" "het nieuwe"), in genetica en (bio)chemie
-;Deliriant isti Romani: "Rare jongens, die Romeinen" (letterlijk: Ze zijn gek, die Romeinen!) ([[René Goscinny]] in ''[[Asterix]]'', bij monde van [[Obelix (stripfiguur)|Obelix]]) Beter is: '''Delirant'''.
 ; De Profundis ad te Domine clamavi: 'Uit de diepten heb ik tot u Heer geroepen'.
-;[[Deo optimo et maximo|Deo optimo (et) maximo]]: "De beste (en) grootste god"
 ;Deo Vindice: "God verdedig ons" (Het motto van de [[Geconfedereerde Staten van Amerika]])
 ;[['''Deo Volente''']]: "Als God het wil"
-;Desinit in piscem mulier formosa superne: "De uitkomst beantwoordt niet aan de verwachtingen" ([[Horatius]], Ars poetica)
-;Deus ex machina: "Een uitgedachte oplossing" (letterlijk: Een god uit een machine")
 ;Deus vult!: "God wil het!", "Het is Gods wil!"
 ;Dicendo Discentes Discimus: "Wij die leren, leren door te spreken"
-;Diem perdidi: "Ik heb de dag verloren" ([[Titus Flavius Vespasianus II|Titus]])
-;Dies ater: "Een ongeluksdag"
-;'''Dies diem docet''': "De dag leert de dag", "Wij zijn nooit klaar met leren"
 ;[[Dies natalis]]: "Geboortedag"
-;Difficile dictu: "Moeilijk om te zeggen"
 ;Difficile est deponere longum amorem: "Het is moeilijk een lang gekoesterde liefde op te geven" ([[Gaius Valerius Catullus|Catullus]])
 ;Dico Romanos hostes vincere posse: "Ik zeg dat de Romeinen hun vijanden kunnen overwinnen" óf "Ik zeg dat de vijanden de Romeinen kunnen overwinnen" (Romanos en hostes kunnen allebei de subjectsaccusativus zijn bij posse)
+[[Bestand:Philip II of Macedon CdM.jpg|right|250px|miniatuur|Philippos van Macedonië zou de bedenker zijn van ''divide et impera'']]
-;[[Dispar Vulgo]]: "Afwijkend van de grote massa"
 ;[[Divide et impera]]: "Verdeel en heers"
-;[[Do ut des]]: "Ik geef opdat U zou geven"
+;[[Do ut des]]: "Ik geef opdat jij/u geeft" (hoe de Romeinen over hun godsdienst dachten)
 ;Docendo discimus: "Door te onderwijzen leren wij"
-;Dolus an virtus, quis in hoste requirat? : het doel heiligt de middelen
 ;Dolus bonus: een leugentje om bestwil
 ;Domine dirige nos: "Heer, leid ons", "Heer, geef ons richting" (het motto van de [[City of London]])
 ;Dominus illuminatio mea: "De Heer is mijn licht" (het motto van de [[Universiteit van Oxford]], afkomstig uit [[Psalm]] 26(27), v.1)
-;Domus Dulcis Domus: "Home sweet home"
 ;Donec eris felix multos numerabis amicos: "Zo lang je gelukkig bent, zul je veel vrienden hebben" ([[Ovidius]], Tristia I,9,5)
-;Draco dormiens nunquam titillandus: "Kietel nooit een slapende draak" ([[Wapenspreuk]] van Zweinstein's Hogeschool voor Hekserij en Hocus-Pocus in de [[Harry Potter]] verhalen)
+;Draco dormiens nunquam titillandus: "Kietel nooit een slapende draak" ([[Wapenspreuk]] van Zweinstein's Hogeschool voor Hekserij en Hocus-Pocus in de [[Harry Potter (verhaal)|Harry Potter]] verhalen)
-;Duae tabulae rasae in quibus nihil scriptum est: "Twee zielen, geen enkele gedachte" ([[Stan Laurel]]; Slogan van de Laurel & Hardy fanclub [[Sons of the Desert]]).
-;Dulce et decorum est pro patria mori: "Het is zoet en goed om voor het vaderland te sterven" ([[Horatius]])
 ;Dulcia non meruit, qui non gustavit amara: "Hij verdient het zoete niet, die 't bittere niet heeft gesmaakt" ([[Ovidius]], Ars Amatoria III,5,11)
-;'''Dum anima est, spes est''': "Waar er leven is, is er hoop"
+;Dum anima est, spes est: "Waar er leven is, is er hoop"
 ;Dum spiro, spero: "Zo lang ik adem, hoop ik"
-;Duobus litigantibus, tertius gaudet: "Als twee mannen bekvechten, is de derde blij"
 ;Dura lex, sed lex: "De wet is hard, maar het is de wet"
-;Dura necessitas: "Noodzaak is hard"
 == E ==
+[[Bestand:Great Seal of the United States (obverse).svg|left|200px|miniatuur|E pluribus unum]]
 ;E fructu arbor cognoscitur: "Aan de vruchten herkent men de boom"
-;[[E pluribus unum]]: "Uit velen een", "Eenheid uit veelheid" (Eenheid in verscheidenheid?)
+;[[E pluribus unum]]: "Uit velen een" (motto van de [[Verenigde Staten]])
-;Ecce grex:
 ;Ecce homo: "Zie de mens" (Bijbel)
-;Ecce annum meum ergo Plato sum: "Zie mijn leeftijd dus ik ben Plato" ([[Plato (filosoof)|Plato]])
-;Ecclesia vivit lege Romana: "De Kerk leeft volgens het Romeins recht" (drukt uit dat het [[Romeins recht]] aan de basis lag voor het [[Canoniek recht]])
 ;Elephantum ex musca facere: "Van een vlieg een olifant maken"
-;Epistula non erubescit: "Een brief bloost niet"
 ;Errare humanum est. Perseverare diabolicum: Zich vergissen is menselijk. Volharden is des duivels" ([[Lucius Annaeus Seneca|Seneca]])
-;Esse est percipi: "Zijn is waargenomen worden" ([[George Berkeley]])
-;Est modus in rebus, sunt certi denique fines: "Er is maat in de dingen, er zijn tenslotte zekere grenzen" ([[Horatius]], Satiren I, 1, 106).
 ;Et ab nato mei, et nunc, et ad mortuum mei, bibi, bibo et bibibo: "Zowel sinds mijn geboorte, als nu, als tot mijn dood, dronk ik, drink ik, en zal ik drinken" (M. Soltani en T. Baar in hun Memoriae)
 ;Eventus docebit: "De afloop zal het leren" ([[Livius]])
 ;Eventus stultorum magister est: "Door schade en schande wordt men wijzer"
-;Ex aequo (ook wel 'ex equo'): "Op gelijke voet, gelijkelijk".
-;[[Ex cathedra]]: "Vanaf de zetel" (gesproken vanaf de kansel)
-;Ex falso sequitur quodlibet: "Uit het ongerijmde volgt wat je maar wilt"
-;Ex oriente lux: "Licht uit het Oosten"
-;Ex nihilo nihil fit: "Uit niets wordt niets" (ook wel de [[behoudswet]] in de filosofie en de exacte wetenschappen).
-;Exempli causa: "om wille van het voorbeeld" of kortweg "bijvoorbeeld". Ook ''exempli gratia'' (e.g.) - niet te verwarren met [[#I|id est]] (i.e.).
 ;Excusatio non petita accusatio manifesta: "Een excuus waar niet om werd gevraagd, is een duidelijke (zelf)beschuldiging".
-;Exegi monumentum aere perennius: "Ik heb een monument opgericht dat het langer houdt dan brons" ([[Horatius]], Odes III, 30, 1)
-;Exitus acta probat: "Het doel heiligt de middelen" (Ovidius)
 ;Experientia docet (stultos): "Al doende leert men (zelfs de dwazen)"
 ;[[Extra ecclesiam nulla salus]]: "Buiten de kerk geen heil (redding of zaligheid)"
-;Extra muros: "Buiten de muren"
 == F ==
+[[Bestand:Augustus Bevilacqua Glyptothek Munich 317.jpg|right|250px|miniatuur|Imperator Caesar Augustus]]
 ;Faber quisque fortunae suae: "Ieder is de bewerker van zijn eigen geluk"
 ;Facta, non verba: "Geen woorden maar daden" (het motto van voetbalclub [[Feyenoord]])
 ;Fallit imago: "Schijn bedriegt" (letterlijk: beeld misleidt)
-;Factum stultus cognosit: "Na de daad komt de dwaas tot inzicht"
-;Fallitur augurio spes bona saepe suo: "Een goede verwachting wordt dikwijls teleurgesteld"
-;Fama nihil est celerius: "Niets is sneller dan een gerucht" ([[Livius]])
 ;Fari argentum aurum tacere: "Spreken is zilver, zwijgen is goud"
-;Fas est ab hoste doceri: "Het is goed ook van zijn vijanden te leren"
-;Fata morgana: "Gezichtsbedrog" (van Modron of Morgan de Fee, een Romeinse schrikgodin)
-;Fatetur facinus is, qui iudicium fugit: "Die het gerecht ontvlucht, bekent zijn misdaad"
-;Felix qui potuit rerum cognoscere (causas): "Gelukkig is hij die de reden van dingen kon herkennen" (Variant op [[Vergilius]], Georgica 2, 490)
-;Fervet opus: "IJverig werk gaat voort"
 ;Festina lente!: "Haast je langzaam!", "Haast en spoed is zelden goed" (Motto van [[Gaius Julius Caesar Octavianus|keizer Augustus]])
 ;Fiat iustitia, ruat caelum: "Laat rechtvaardigheid geschieden, zelfs als de hemel naar beneden komt" ([[Ferdinand I van het Heilige Roomse Rijk|Ferdinand I]])
 ;Fiat lux : "Er moet licht zijn" (uit de Bijbel: Genesis)
-;Fide, sed cui vide!: "Vertrouw, maar zie toe, wie"
-;Fluctuat nec mergitur: "Geschud door de golven, maar zij zal niet zinken" (Motto op het [[wapen (heraldiek)|wapen]] van [[Parijs]])
-;Fons sapientiae verbum Domini: "Het woord van de Heer is een bron van wijsheid"
-;Fortes fortuna adiuvat: "Het geluk helpt de dapperen"
-;Fortiter in re, suaviter in modo: "Sterk voor een zaak, kalm aan in de manier waarop"
 ;Fortuna vitrea est; tum cum splendet, frangitur: "Het geluk is van glas; als het schittert, breekt het"
 ;Frater, ave atque vale: "Gegroet broeder, en vaarwel" (Verschijnt op het einde van een gedicht van [[Gaius Valerius Catullus]])
-;Fronti nulla fides: "Schijn bedriegt" (letterlijk: ''op het uiterlijk kan men niet vertrouwen'')
 == G ==
-;Gallia est omnis divisa in partes tres: "Galië is in zijn geheel verdeeld in 3 delen" (eerste woorden uit [[De bello Gallico]] van [[Julius Caesar|Caesar]])
-;Gladiator in arena consilum capit: "Komt tijd, komt raad" (letterlijk: ''Een zwaardvechter vormt in het strijdperk zijn plan'')
-;Gloria victis: "Glorie aan de verslagenen"
 ;Graeca sunt, non leguntur: "Het is Grieks, het wordt niet gelezen"
 ;Graecia capta ferum vicit victorem: "Het verslagen Griekenland overwon zijn wilde veroveraar", Griekenland deed namelijk de Romeinse veroveraar zijn eigen, hogere cultuur overnemen)
-;Gutta lapidem cavat, non vi sed saepe cadendo: "De druppel holt de steen uit, niet met geweld, maar door keer op keer te vallen"
 == H ==
+[[Bestand:Habemus Papam 1415.jpg|right|200px|miniatuur|Habemus papam!]]
-;[[Habeas corpus]]: "Gij zult het lichaam krijgen".
+;Habeas corpus: "Gij zult het lichaam krijgen".
 ;Habemus papam: "We hebben een paus" (wordt uitgesproken door het Vaticaan om aan te tonen dat een nieuwe paus verkozen is)
-;Habent sua fata libelli: "Boeken hebben hun lotsbestemming"
-;Hannibal ante portas
 ;Hannibal ad Portas: "Hannibal voor de poorten", oftewel "Er staat een zéér groot gevaar te wachten". Onder andere gebruikt door [[Marcus Tullius Cicero|Cicero]] in ''De finibus IV'' (9, 22) en ''Philippica I'' (5, 11) en [[Titus Livius|Livius]] in ''Ab urbe condita'' XXIII.
+;Hoc signo victor eris: "In dit teken zul jij overwinnen/winnaar zijn" (Droom van Constantijn over het rho-chi teken voor zijn strijd tegen Maxentius)
-;Hic finis fandi: "Dat was het einde van het gesprek"
-;[[Hic Rhodus, hic salta]]: "Dit is Rhodos - spring hier" [[Aesopos]]
-;Hic locus est ubi mors gaudet succurrere vitae: "Hier is de plaats waar de dood blij is het leven te helpen" (vaak te zien in anatomiezalen)
-;Hoc signo victor eris: "In dit teken zul jij overwinnen/winnaar zijn" (Droom van Constantijn over het rho-chi teken voor zijn strijd tegen Maxentius?
-;Hodie mihi, cras tibi: "Wat vandaag is voor mij (de dood), is morgen voor jou", vrij vertaald "Heden ik, morgen gij" ''(staat wel eens op grafstenen)''
-;Homines dum docent discunt: "Mensen leren terwijl ze lesgeven" ([[Lucius Annaeus Seneca|Seneca]])
-;Homines quod volunt credunt: "Mensen geloven wat ze willen geloven" ([[Julius Caesar]])
-;Homo fugit velut umbra: "De mens is vluchtig als een schaduw"
 ;Homo sapiens non urinat in ventum: "Een wijs man plast niet tegen de wind in" ([[potjeslatijn]])
-;Homo homini lupus (est): "De mens (is) voor de mens een wolf" ([[Terentius]]<ref>Phoenix 2, Pelckmans, 2007</ref> of [[Plautus]]{{feit||2009|11|22}}, bekend geworden door [[Thomas Hobbes]])
-;Homo sum, humani nihil a me alienum puto: "Niets menselijks is mij vreemd" ([[Terentius]], ''Heauton Timorumenos'', 25 (77). Als citaat gebruikt door [[Marcus Tullius Cicero|Cicero]] in ''De Officiis.'' I, 9, 30 en door [[Lucius Annaeus Seneca|Seneca]] in ''Epistula'' 95, 53. ''Alienum'' ("vreemd" of "buiten-") werd oorspronkelijk gebruikt in de betekenis van "irrelevant", aangezien deze zin het antwoord vormde op een opmerking waarbij de spreker werd gemaand om zich met zijn eigen zaken te bemoeien. Nu wordt het vaak gebruikt als oproep om andere culturen te respecteren en meer algemeen om humaan te zijn. ''Puto'' (Ik beschouw) wordt niet vertaald omdat het geen betekenis heeft buiten de context van de zin binnen het toneelstuk. ''Nihil'' wordt ook wel verkort geschreven als ''nil''.
-;Honestum Petimus Usque: "Onafgebroken zoeken wij het eervolle" (zinspreuk van het [[ASC/AVSV|ASC]] uit Amsterdam)
-;Honos praemium virtutis: "Eer is de loon der deugd"
 ;Hora est: "Het is tijd" (Wordt uitgesproken op universiteiten door de [[pedel]] na een promotie)
 ;Hora fugit: "Het uur vliegt" (letterlijk: "het uur vlucht")
 ;Hora ruit, tempus fluit: "Het uur smelt heen, de tijd vloeit weg"
+;Horum omnium fortissimi sunt Belgae: "Van allen zijn de Belgen de dappersten" ([[Julius Caesar]]), eerste geschiedkundige vermelding van de '''Belgae''', de [[Oude Belgen]], een [[Keltisch]]e stam die een deel van [[Gallië]] bevolkte.
-;Horresco referens: "Ik huiver bij het vertellen; het verhaal alleen doet me rillen" ([[Virgilius]], [[Aeneas]] 2, 204)
-;Horum omnium fortissimi sunt Belgae: "Van allen zijn de Belgen de dappersten" ([[Julius Caesar]]), eerste geschiedkundige vermelding van de '''Belgae''', de [[Oude Belgen]], een [[Keltisch]]e stam die onze contreien bevolkte.
-;[[Hypotheses non fingo]]: "Ik verzin geen hypotheses" ([[Isaac Newton|Newton]], [[Philosophiae Naturalis Principia Mathematica|''Principia'']])'
-;Hostes ad pulverem ferire: "Sla al uw vijanden tot pulp" ([[Grand_Theft_Auto_(spellenreeks)]])
 == I ==
-;I ad Graecum pi: letterlijk "Loop naar de (Griekse) pi", of: "Ga jezelf ophangen"
-;Id est: "Dat wil zeggen", "met andere woorden" of soms "in dit geval" (afhankelijk van context) Afgekort ''i.e.''. Vaak in Engelse teksten. Niet te verwarren met [[exempli gratia]] (e.g.).
 ;Idem dito: "precies hetzelfde" (eigenlijk: idem ditto)
-;Idem velle, idem nolle, id vera amicitia est: "Hetzelfde willen en hetzelfde niet willen, dát is ware vriendschap" ([[Sallustius]])
-;Ignorantia iuris nocet: "De wet niet kennen schaadt"
-;Ignorantia legis non excusat: "De wet niet kennen is geen excuus"
 ;Ignoti nulla cupido: "Onbekend maakt onbemind"
 ;Impossibilium nulla obligatio est: "Niemand kan verplicht worden het onmogelijke te doen" (Corpus Iuris Civilis)
-;Imprimatur: "Dat het gedrukt moge worden" (zie ''Nihil obstat'')
-;Inquietum est cor nostrum, donec requiescat in Te: "Onrustig is ons hart, totdat het rust vindt in U" ([[Augustinus van Hippo|Augustinus]])
-;In cauda venenum: "Het venijn zit in de staart"
 ;In Dei Nomine Feliciter: "Mogen wij in Gods naam gelukkig voortgaan" (motto [[Radboud Universiteit Nijmegen]])
-;In dubio, abstine: "In geval van twijfel, onthoude men zich"
-;In dubio pro reo: "In twijfel, dan voor de beschuldigde"
-;In flagrante delicto: "Op heterdaad betrapt"
 ;In hoc signo vinces: "in dit teken zul je overwinnen" (Goddelijke stem vertelt dit aan [[Constantijn de Grote]] tijdens zijn gewonnen slag tegen [[Maxentius]])
 ;In Lumine Tuo videmus Lumen: "In Uw licht zien wij het licht" Psalm 36:10 (motto Theologische Universiteit Kampen (PKN))
 ;In mari meri miri mori muri necesse est: "In een zee van bewonderswaardige wijn moet een muis wel sterven" Romeins zinnetje om kinderen de klinkers te leren.
 ;In manibus vestris victoria est: "De overwinning ligt in jullie handen"
-;In me sanitas et robur:
-;In necessariis unitas, in dubiis libertas, in omnibus caritas: "In het benodigde eenheid, in het betwijfelde vrijheid, in alles liefdadigheid"
-;In omnibus omnia: "Alles zit in alles vervat"
 ;[[In vino veritas]]: "In wijn zit waarheid" ([[Plinius de Oudere]])
-;Infinitus est numerus stultorum: "Het aantal dwazen is ongeteld"
 ;In nomine patris, filii et spiritus sancti: "In de naam van de vader, de zoon en de heilige geest"
 ;Inter arma enim silent leges: "In tijden van oorlog zijn de wetten stil" ([[Marcus Tullius Cicero|Cicero]], ''Oratio Pro Annio Milone IV'').
-;Inter arma enim silent Musae: "In tijden van oorlog zijn de kunsten stil" ([[Marcus Tullius Cicero|Cicero]], ''Oratio Pro Annio Milone IV'').
-;Inter utrumque tene: "Hou het tussen beide uitersten", ofwel "Houd het midden"
-;Interdum lacrimae pondera vocis habent: "Tranen hebben soms de kracht van woorden"
-;Intra muros: "Binnen de muren"
 ;Ira furor brevis est: "Boosheid is een korte woede" ([[Horatius]], epistles I, 2, 62).
-;Is fecit, cui prodest: "Gedaan door hem die ervan profiteert"
 ;Ipsa scientia potestas est: "Wetenschap (kennis) is macht" ([[Confucius]])
-;Ius curia novit: "De rechter kent het recht"
 ;Iustitia omni auro carior: "Gerechtigheid is meer waard dan al het goud"
 ;Iustitia omnibus: "Gerechtigheid voor allen"
-;Iuvat inconcessa voluptas: "Verboden genot is zoet"
-== J ==
-;Jure uxoris: Het recht van de echtgenote.
 == L ==
@@ Regel 309: / Regel 150: @@
 ;Lapsus calami: "Spellingsfout"
 ;Lapsus linguae: "Spreekfout"
+;[[Lectori salutem]]/L.S.: "Lezer gegroet" (letterlijk: Heil/Redding aan de lezer)
-;Lapsus memoriae: "Vergissing"
-;[[Lectori salutem]]/L.S.: "Lezer gegroet"
 ;Lex dura, sed lex: "De wet is hard, maar het is de wet"
-;Longa via est: "De weg is lang"
 ;[[Luctor et Emergo]]: "Ik worstel en kom boven" (Motto van [[Zeeland (provincie)|Zeeland]])
-;Lucratori te salutant : "Zij die zich gaan verrijken, groeten u", een variant op "Morituri te salutant"
 == M ==
 ;Maior e longinquo reverentia: "Van afstand bezien, is alles mooi" [[Cornelius Tacitus]], ''Annales'' 1.47
-;Malo accepto stultus sapit: "Een dwaas wordt door schade en schande wijs"
-;Malo mori quam foedari: "Ik sterf liever dan dat ik onteerd word" (wapenspreuk)
-;Malus bonum ubi se simulat, tum est pessimus: "Nooit is een slechter mens slechter dan wanneer hij zich als een goed mens voordoet"
-;Manibus pedibusque: "Met handen en voeten"
-;Manu militari': "Gewapenderhand"
-;[[Manus manum lavat]]: "De ene hand wast de ander"
 ;Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa: "Door mijn schuld, door mijn schuld, door mijn grote schuld"
 ;Mea vota: "Mijn wens" of "mijn stem"
@@ Regel 329: / Regel 161: @@
 ;Memento, homo, quia pulvis es et in pulvem reverteris: "Bedenk, mens, dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren"
 ;[[Memento mori]]: "Gedenk je sterfelijkheid" en ook ironisch genoeg "Gedenk te sterven"
-;Mens et Manus:
 ;Mens sana in corpore sano: "Een gezonde geest in een gezond lichaam"
-;Mens sana non potest vivere in corpore sicco: "Een gezonde geest kan niet leven in een droog lichaam" (Motto studentenvereniging Icterus Antwerpen - C. Nauta)
-;Mille periculis supersum: "Duizend gevaren kom ik te boven" (motto van de stad [[Bergen op Zoom]])
-;Mirabile dictu: "Wonderlijk om te zeggen"
-;Miscemus utile dulci: "Laten we het nuttige aan het aangename koppelen"
-;Moniti meliora sequamur: "Laat ons op gewaarschuwde wijze verder handelen"
 ;[[Morituri te salutant]]: "Zij die sterven gaan, groeten u" (gladiatoren)
-;Multi sunt vocati, pauci vero electi: "Velen zijn geroepen, slechts weinig uitverkoren"
 ;Multi multa; nemo omnia novit: "veel mensen weten veel, maar niemand weet alles"
-;Mundus vult decipi, ergo decipiatur: "De wereld wil bedrogen worden, laat haar dus bedrogen worden" (toegeschreven aan [[Gaius Petronius Arbiter|Petronius]])
-;Mutua Fides: "Wederzijds vertrouwen"
 == N ==
-;[[Natura abhorret vacuüm]]: "De natuur verdraagt geen vacuüm"
 ;Natura artis magistra: "De natuur is de leermeesteres van de kunst" (volledige naam dierentuin [[Artis]] in [[Amsterdam]])
 ;Natura naturans: "De natuur doet wat de natuur moet doen"
-;Navigare necesse est, vivere non est necesse: "het is nodig te varen, niet te leven" (handelen is soms belangrijker dan om zijn leven bekommerd zijn; dankzij het handelen kan men blijven leven)
-;Navita de ventis, de tauris narrat arator: "De schipper vertelt over de winden, de boer over de stieren"
 ;[[Ne bis in idem]]: "Geen twee keer (vonnissen) over dezelfde zaak" (algemeen rechtsbeginsel)
-;Nec Fasces Nec Opes Sola Artis Sceptra Perennant: "Noch macht, noch rijkdom, maar slechts het gezag van de wetenschap blijft bestaan" (Opschrift op Uraniborg, [[Tycho Brahe]])
-;Nec Jactantia, Nec Metu: "zonder woorden, zonder vrees" (13 Linieregiment)
-;Nec Hercules contra plures: "Zelfs Hercules kan er geen twee tegelijk aan"
-;Nec plus ultra: "Dat wat door niets wordt overtroffen"
-;'''Nec Temere, Nec Timide''': "Noch Roekeloos, Noch Bevreest" (Luchtmobiele Brigade)
-;Nec Pluribus Impar: "Ik ben de grootste"
-;Nemo auditur (propriam turpitudinem allegans): "Niemand vindt gehoor (bij de rechter) wanneer hij zich beroept op zijn eigen schandelijk gedrag"
-;Nemo censetur ignorare legem: (letterlijk: Niemand wordt geacht de wet niet te kennen) "Eenieder wordt geacht de wet te kennen"
 ;Nemo dat quod non habet: "Niemand kan geven wat hij niet heeft"
 ;Nemo sine vitiis nascitur: "Niemand wordt zonder gebreken geboren" ([[Horatius]], Satirae).
-;Nemo me cohabitat inpuntem: "Niemand naait me ongestraft"
-;Nemo me impune lacesset: "Niemand zal me ongestraft tergen" In de vorm
-;Nemo me impune lacessit: wapenspreuk van de Engelse koninklijke familie in Schotland.
-;[[Ne Praeter Modum]]: "Niet over de scheef" (zinspreuk van de groensenaat van het [[ASC/AVSV]])
-;Neque ignorare (medicum) oportet quae sit aegri natura: "Noch betaamt het (de dokter) het temperament van de zieke man te negeren" (A. Cornelius Celsus, 'De Medicina', Pro-emium.)
-;Nescis quid vesper vehat: "Je weet niet wat de avond brengt"
-;Nescistis quo hora dominum veniet: "Jullie weten niet op welk uur de heerser zal komen". (Inscriptie staat boven de klok van de Dom in Triër)
 ;Ne sutor supra crepidam: "Schoenmaker, blijf bij je leest"
 ;Nihil est incertior vulgo: "Niets is wispelturiger dan de massa"
-;Nihil lacrima citius arescit: "Niets droogt sneller dan een traan"
 ;Nihil novi (sub sole): "Er is niets nieuws (onder de zon)"
-;[[Nihil obstat]]: "Er is geen enkel bezwaar (om dit document te drukken)" (zie ''Imprimatur'')
 ;Nihil sine labore: "Niets zonder arbeid" ([[Horatius]])
-;Nil Nobis Absurdum: "Niets is ons te dol" (Korps Aan- en Afvoer Troepen, NL-Landmacht)
-;[[Nil volentibus arduum]]: "Niets is onmogelijk voor hen die willen"
 ;Nitimur in vetitum semper cupimusque negata: "Wij streven altijd naar het verbodene en begeren hetgeen ons ontzegd is"
+;[[Nomen est omen]]: "De naam is een voorteken"
-;Nobilitas obligat: "Adeldom verplicht"
-;Noli me tangere: "Raak mij niet aan"
-;[[Nomen est omen]]: "Een naam is een voorteken"
-; Nomina odiosa sunt : "Namen zijn hatelijk"
-;[[Non bis in idem]]: "Geen twee keer (vonnissen) over dezelfde zaak" (algemeen rechtsbeginsel) (zie ''Ne bis in idem'')
 ;Non fortis, ced tenax : "Niet sterk, maar taai" (familie Van Elzakker)
-;Non licet omnibus adire Corinthum: "Niet iedereen mag Korinthe bereiken" ([[Horatius]], Brieven, I, 17, 36)
-;Non olet: "Het/hij/zij stinkt niet"
-;Non nobis solum nati sumus: "We zijn niet alleen voor onszelf geboren" ([[Marcus Tullius Cicero|Cicero]], De officiis 1,22)
 ;Non omnia possumus omnes: "Niet iedereen kan alles doen" ([[Vergilius]])
-;[[Non plus ultra]]: "Tot hier en niet verder" ([[Herakles (mythologie)|Hercules]], [[god]])
+;[[Non plus ultra]]: "Tot hier en niet verder" ([[Herakles|Hercules]], [[god]])
 ;Non scholae sed vitae discimus: "Je leert niet voor school, maar voor het leven" ([[Lucius Annaeus Seneca|Seneca]]). In werkelijkheid zei Seneca het omgekeerde: "Non vitae sed scholae discimus". Hij bedoelde: De jeugd doet niet zijn best voor de toekomst maar alleen omdat de leraar het van hem vraagt.
-;Non sequitur: "Dit volgt niet uit de [[Premisse (logica)|premissen]]"
 ;Non semper arcum tendit Apollo: "De boog van [[Apollo (god)|Apollo]] kan niet steeds gespannen staan" ([[Horatius]])
+;Nosce te ipsum!: "Ken uzelf!" (Naar [[Marcus Tullius Cicero|Cicero]], gebaseerd op de Griekse spreuk γνῶθι σεαυτόν ''(gnothi seauton)'', gegrift op de tempel van [[Apollo (Romeinse mythologie)|Apollo]] in [[Delphi (Griekenland)|Delphi]].)
-;Non si male nunc et olim sic erit: "Wie zijn doel wil krijgen, ook de middelen" ([[Horatius]])
-;Non sum qualis eram: "Ik ben niet wat ik ben geweest"
-;Non ut edam vivo, sed ut vivam edo: "Ik leef niet om te eten, ik eet om te leven"
-;Non vi sed disputando: " Niet met kracht maar door rede(voering)" N.a.v. Dispuut Baldr
-;Non vestimentum virum ornat, sed vir vestimentum: "De kleren maken niet de man, de man maakt de kleren"
-;Nondum amabam, et amare amabam: "Ik had nog niet lief, en verlangde ernaar lief te hebben"
-;Nosce Orbis: "Ken de wereld"
-;Nosce te ipsum!: "Ken uzelf!" (Naar [[Marcus Tullius Cicero|Cicero]], gebaseerd op de Griekse spreuk γνῶθι σεαυτόν ''(gnothi seauton)'', gegrift op de tempel van [[Apollo (god)|Apollo]] in [[Delphi (Griekenland)|Delphi]].)
-;Nos Iungit Amicitia: "Ons verbindt de vriendschap" (zinspreuk van sociteit NIA van het [[ASC/AVSV]])
-;Nulla est medicina sine lingua Latina: "Geen medicijnen zonder Latijn"
-;Nulla poena sine lege: "Geen straf zonder wetten"
 ;Nullum crimen, nulla poena, sine praevia lege poenali: "Er is geen misdaad, (dus) geen straf als er geen voorafgaande (straf)wettelijke bepaling is" ([[Wetboek van Strafrecht|zgn. Legaliteitsbeginsel uit artikel 1 van het Wetboek van Strafrecht]])
 ;Nulla regula sine exceptione: "Geen regel zonder uitzondering"
-;Nulla tenaci invia est via: "Voor de aanhouder is geen weg onbegaanbaar" (motto van de Nederlandse autofabrikant [[Spyker Cars|Spyker]])
 ;Nulli Cedo: "Ik wijk voor niets" (Algemene Infanterie). In de vorm "Cedo Nulli": Erasmus
-;Nullum humani mihi alienum: "Niets menselijks is mij vreemd"
-;Numquam iterum: "Nooit meer!"
-;Nunc aut nunquam: "Nu of nooit" ([[Korps Commandotroepen]])
 ;Nunc est bibendum: "Nu is het tijd om te drinken" ([[Horatius]], Odes I, 37, 1)
-;Nuntio vobis gaudium magnum, habemus papam!: "Ik verkondig u een grote vreugde, we hebben een paus!" (vanaf het balkon van de St.-Pieter als er een nieuwe paus is.)
+;Nuntio vobis gaudium magnum, habemus papam!: "Ik verkondig u een grote vreugde, we hebben een paus!" (vanaf het balkon van de [[Sint-Pietersbasiliek|St.-Pieter]] als er een nieuwe paus is.)
 == O ==
 ;O crassum ingenium! Suspicor fuisse Batavum: "Wat een plompe geest! Ik vermoed dat het een Nederlander was" ([[Desiderius Erasmus|Erasmus]])
 ;O fortunatos nimium sua si bona norint, agricolas: "O gelukzalige landbouwers, die te weinig begrijpen hoe goed hun leven is" ([[Vergilius]], Georgica 2, 458ff.)
-;[[O tempora, o mores!]]: "Wat een tijden, wat een zeden!" (Zinspeuk N.S.V. Carolus Magnus)
-;Obscuris vera involvens: "Obscuriteit verbergt waarheid" ([[Vergilius]]).
-;Occasio furem facit: "De gelegenheid maakt een dief"
 ;Oculi plus vident quam oculus: "Meerdere ogen zien meer dan slechts een"
-;Oderint dum metuant: "Ze mogen me haten, als ze me maar vrezen"
-;Odi profanum vulgus et arceo: "Ik haat het onbeschaafde gepeupel en houd het op een afstand" ([[Horatius]], ''Carmina'' 3.1, zou ook gezegd kunnen zijn door de [[Tom Poes|Markies de Cantecler de Barneveld]])
 ;Odi et Amo: "Ik haat en ik bemin" ([[Gaius Valerius Catullus|Catullus]])
 ;Omnes eodem cogimur: "Wij worden allemaal naar één enkel punt samengedreven" (iedereen gaat dood)
 ;Omnes homines sibi sanitatem cupiunt, saepe autem omnia, quae valetudini contraria sunt, faciunt: "Alle mensen willen gezond zijn, maar vaak doen ze alles dat nadelig is voor hun gezondheid"
-;Omne principium difficile est: "In alles de eerste zijn is moeilijk"
-;Omnia mea mecum porto: "Ik draag al mijn bezittingen bij me"
 ;Omnia vincit amor: "Liefde overwint alles" of vollediger: ''Omnia vincit amor, nos et cedamus amori'' ([[Vergilius]], ''Eclogae'' 10.69). "Liefde overwint alles, laten wij ons ook overgeven"
+;Ora et labora: "Bid en werk" (Motto van de kloosterorde van de [[Benedictijnen]])
-;Omnis vestra pugnaculum est occupo: ''[[All your base are belong to us]]''
-;Omnium artium medicina nobilissima est: "Van alle kunsten is de geneeskunde de edelste"
-;Optimum medicamentum quies est: "Rust is het beste medicijn"
-;Ora et labora: "Bid en werk" (Motto van de [[Benedictijnen]])
 == P ==
-;Pacta sunt servanda: "Overeenkomsten moeten nagekomen worden"
 ;Panem et circenses: "Brood en spelen"
 ;Parcere subiectis, sed debellare superbos: "De onderworpenen sparen, maar hen die zich hardnekkig blijven verzetten vernietigen", [[Vergilius]], ''Aeneis'' 6.853 (stelregel van de Romeinse politiek)
-;Parvus numero, magnus merito: "Gering in aantal, groot in daden" (motto [[Koninklijke Luchtmacht]]).
-;Parvi sed Magni: "Klein maar Dapper" (motto  1é Regiment Carabiniers Prins Boudewijn)
-;Pax intrantibus: "Vrede de binnentredende" (boven entree van een huis)
-;Pax melior est quam iustissimum bellum: "Vrede is beter dan de rechtvaardigste oorlog"
 ;[[Pecunia non olet]]: "Geld stinkt niet"
 ;Per aspera ad astra: "Langs moeilijke (wegen) bereikt men de sterren" (motto van de [[NASA]] en de stad [[Gouda]])
-;Perfer et obdura, dolor hic tibi proderit olim: "verdraag en volhard, eens zal dit verdriet nuttig voor je zijn"
 ;Periculum in mora: "Risico in uitstel" ([[Livius]], [[Ab Urbe Condita (Livius)|Ab urbe condita]], 38.25.13)
-;Pie Iesu domine, dona eis requiem: "Heilige Heer Jesus, geef hen rust." (Hagar)
+;Pie Iesu domine, dona eis requiem: "Heilige Heer Jezus, geef hen rust." (Hagar)
-;Pigmaei gigantum humeris impositi plusquam ipsi gigantes vident: "Dwergen die staan op de schouders van reuzen, zien verder dan die reuzen"
-;Pluralitas non est ponenda sine necessitate: "Men hoeft geen dingen toe te voegen (aan een formule) zonder noodzaak."
-;Poeta nascitur, orator fit: "Een dichter wordt geboren, een redenaar gemaakt"
-;[[Post hoc ergo propter hoc]]: "Erna, dus erdoor" (zie ook [[drogreden]])
 ;[[Postscriptum]] (PS): "Naschrift"
-;Poscimur: "wij worden opgeëist": wij zijn niet vrij
-;Potior est, qui prior est: "Wie het eerst komt, wie het eerst maalt"
 ;Potius sero quam numquam: "Liever laat dan nooit" ([[Livius]])
-;Praesens absens: fysisch aanwezig, geestelijk afwezig
-;[[Primum non nocere]]: "Het belangrijkste is niet te schaden" (uit de [[Eed van Hippocrates]]).
-;Pro Patria Crescunt: "Groeien voor het vaderland." (Slagzin van de VDKMS, Voorbereidende Divisie tot de Koninklijke Militaire School)"
-;Procul o, procul este profami: "blijf op afstand, niet ingewijden"
-;Promissum cadit in debitum : "het beloofde komt terecht bij het verschuldigde" (belofte maakt schuld)
-;Pugnans in Tenebris : "Strijdend vanuit de duisternis (nacht)"; de wapenspreuk van het 500 Squadron KLu (thans 620 sqd)
-;Pulchrum est digito monstrari et dicier, hic est : (dicier = archaïsme voor dici) "Het is mooi met de vinger gewezen te worden en te horen zeggen: hij is het" (Het is leuk om bekend te zijn)
-;Pulvis et umbra sumus: "We zijn stof en schaduw" ([[Horatius]], Carmina, boek IV, 7, 16).
 == Q ==
 ;Quae caret ora cruore nostro: "Welke kust kent ons bloed niet?" ([[Horatius]])
 ;Qua Patet Orbis: "Zo wijd de wereld strekt" ([[Korps Mariniers]])
-;Quando peritura nemo scit:
-;Quanti canicula ille in fenestra: Het motto onder het wapen van [[Ankh-Meurbork]] (''"How much is that doggy in the window"'')
 ;Qui Bono?: "Wie heeft er voordeel van?" ( Richtlijn van Marcus Tullius Cicero in de rechtspraak )
+;Qui habet aures audiendi audiat: "Wie oren heeft om te horen moet horen" ([[Bijbel]])
-;Qui(s) custodiet ipsos custodes: "Wie bewaakt de bewakers" (letterlijk: "Wie houdt toezicht op de toezichthouders?") (Satiren van [[Juvenalis]])
-;Qui habet aures audiendi audiat: "Wie oren heeft om te horen moet horen" ([[Bijbel (christendom)|Bijbel]])
 ;Qui rogat, non errat: "Wie vraagt, dwaalt niet"
 ;Qui scribit, bis legit: "Wie schrijft, leest twee keer"
 ;Qui tacet, consentire videtur: "Wie zwijgt, stemt toe" (letterlijk: wie zwijgt, lijkt het er mee eens te zijn) ([[Paus Bonifatius VIII]])
-;Qui vult dare parva non debet magna rogare: "Hij die wenst weinig te geven, zou niet veel moeten vragen"
 ;[[Quid pro quo]]: "Voor wat hoort wat"
-;Quidquid agis, prudenter agas, et respice finem: "Wat je ook doet, doe het verstandig en denk na over het einde"
-;Quidquid discis, tibi discis: "Alles wat je leert, leer je voor jezelf"
 ;Quidquid latine dictum sit, altum videtur: "Alles wat in het Latijn gezegd wordt, klinkt diepgaand"
-;Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes: "Wat er ook van zij, ik vrees de Grieken ook al geven zij geschenken. (Vergilius, Aeneïs)
+;Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes: "Wat er ook van zij, ik vrees de Grieken ook al geven zij geschenken. (Laocoön in de Aneïs, geschreven door Vergilius)
-;Quiescat plebs:
 ;Quirites!: "Burgers". Tekst van 'de kortste toespraak ooit', Caesar in 47 v.Chr. tegen het Xe legioen
-;Quisque sibi proximus : Ieder is zichzelf het naast. (vgl. ''Proximus sum egomet mihi'')
-;[[Quot homines, tot sententiae]] : Zo veel mensen, zo veel meningen (Cicero)
 ;Quo vadis? ([[Quo vadis?]]):waar gaat ge heen?
-;Quod erat demonstrandum ([[Quod erat demonstrandum|Q.E.D.]]): "Hetgeen te bewijzen viel"
-;[[Quod licet Iovi non licet bovi]]: "Wat Jupiter mag, mag een rund nog niet" (letterlijk: "Wat is toegestaan aan Jupiter, is nog niet toegestaan aan een rund")
-;Quod medicina aliis, aliis est acre venenum: "Het medicijn van de een, is het vergif van de ander"
-;Quod sis, esse velis nihilque malis: "Je moet willen zijn wie je bent en niets liever willen" ([[Marcus Valerius Martialis|Martialis]], [[Epigram]]men)
-;Quot capita, tot sententiae: "Zoveel hoofden, zoveel meningen"
-;Quos vult perdere Iuppiter dementat prius: "Degenen die Jupiter in het verderf wil storten, ontneemt hij eerst hun zinnen"
-;Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?: "Hoe lang nog, Catilina, zul je ons geduld op de proef blijven stellen?* ''(begin van [[Marcus Tullius Cicero|Cicero]]'s "[[Catilinarische redevoeringen|Redevoering tegen Catilina]]")''.
 == R ==
 ;Radix malorum est cupiditas: "Hebzucht is de wortel van alle kwaad" (thema van de Pardoner's Tale uit de [[The Canterbury Tales|Canterbury Tales]] en waarschijnlijk ontleend aan 1 Timoteüs 6:10)
+;Reddite ergo quae sunt Caesaris, Caesari: "Geef de Keizer wat des Keizers is" (gesproken door Jezus, Mattheüs 22,21)
-;Rara avis: "Een witte raaf" (letterlijk: "een zeldzame vogel")
-;Reddite ergo quae sunt Caesaris, Caesari: "Geef de Keizer wat des Keizers is" (Mattheüs 22,21)
-;Repetitio est mater studiorum: "Repetitie (herhaling) is de moeder van studie (studeren)"
 ;Requiescat in pace (R.I.P.): "Rust in vrede"
-;Rerum cognoscere causas: De oorzaken der dingen doorzien (motto [[London School of Economics|LSE]]), naar Vergilius, zie ook: '''''Felix qui potuit rerum cognoscere (causas)'''''
-;Res ad [[triarii|triarios]] rediit: (letterlijk: De zaak is teruggekomen tot de triarii), betekent dat er sprake is van een crisissituatie. Dit werd oorspronkelijk gebruik voor een gevecht dat misloopt.
 ;Res, non verba: "Geen woorden maar daden" (letterlijk: "Daden, geen woorden")
-;Rete non tenditur milvio: "Het net wordt niet uitgebreid tot de vlieger"
-;Ridens dicere verum : "Al lachend de waarheid zeggen" (van Horatius)
-;Rideo Ergo Sum: "Ik lach, dus ik besta" (aansporing tot optimisme)
-;Risus abundat in ore stultorum: "De gek lacht om alles"
 ;Roma locuta, causa finita ([[Augustinus van Hippo|Sint-Augustinus]]): "Rome heeft gesproken, de zaak is beëindigd" een zaak is afgelopen en valt niet meer te betwisten
-;Rustica progenies semper villana fuit: "Het kroost van de boeren is altijd boer geweest."
 == S ==
-;Saepe morborum gravium exitus incerti sunt: "Vaak is de afloop van ernstige ziekten onzeker"
 ;Saevis tranquillus in undis: "Rustig te midden van woeste golven" (lijfspreuk [[Willem van Oranje]])
 ;Salus aegroti suprema lex: "Het welzijn van de patiënt is de meest belangrijke wet"
 ;Salus populi suprema lex esto: "Het welzijn van het volk zal de hoogste wet zijn" (motto van [[Missouri (staat)|Missouri]]).
-;Sanis libris, vita lacuna: "Zonder boeken is het leven ledig"
-;Sapere aude: "Durf wijs te zijn"
-;[[Satorvierkant|Sator Arepo tenet opera rotas]]: "De zaaier Arepo houdt met moeite de wielen (tegen)" (magische maar betekenisloze spreuk, vaak aangetroffen in 5x5 magische vierkanten)
 ;Scientia vincere tenebras: "Door wetenschap de duisternis overwinnen" (Spreuk van de Vrije Universiteit Brussel)
-;Semper idem: "Altijd hetzelfde"
-;Semper excelsius: "Altijd beter" (wapenspreuk van [[K.A.V. Lovania Leuven]])
-;[[Semper fidelis]]: "Altijd trouw" (ook wel afgekort als Semper Fi) (wapenspreuk van de [[Nationalistische Studentenvereniging]])
 ;Servatis a periculum: "Bewaar ons voor het kwade"
-;Si monumentum requiris, circumspice: "Als je een monument wilt zien, kijk om je heen"
-;Si parva licet componere magnis: "Als het toegestaan is kleine dingen met grote dingen te vergelijken"
 ;Si quaeris peninsulam amoenam circumspice: "Als je een lieflijk schiereiland zoekt, kijk dan om je heen" (motto van [[Michigan]]).
-;Si vis amari, ama: "Als je bemind wilt worden, bemin (dan)"
 ;[[Si vis pacem, para bellum]]: "Als je vrede wilt, bereid je dan voor op oorlog" (door [[Publius Flavius Vegetius Renatus|Vegetius]] in ''[[Epitoma rei militaris]]'' verwoord als "Qui desiderat pacem, bellum praeparat")
-;Si vis vivam: "als jij wilt, zal ik leven"
 ;Sic iubeo, sic volo, et sit pro ratione voluntas mea: "Zo beveel ik, zo wens ik het, en laat mijn wil u tot reden zijn"
 ;Sic semper tyrannis: "Zo vergaat het iedere tiran" (motto van de staat [[Virginia (staat)|Virginia]]; vermeend geroepen door [[John Wilkes Booth]] na de moord op [[Abraham Lincoln]]).
 ;Sic transit gloria mundi: "Alzo vergaat 's werelds schoonheid", gezegd tot de pausen na hun verkiezing.
+;Sidera somnum suadent: "De sterren raden ons de slaap aan" ([[Aeneas]] in de Aeneïs, Vergilius)
-;Sic gorgiamus allos subjectatos nunc: "Wij houden een feestmaal op hen die ons onderdrukken" (vertaald uit het Engels: "We gladly feast on those who subdue us"). (motto van [[The Addams Family]]).
-;Sidera somnum suadent: "De sterren raden ons de slaap aan"
-;Scientia Sol Mentis Est: "Kennis is het licht van de geest"
 ;Similia similibus curantur: "Soort zoekt soort"
-;Similia similibus dissolventur: Gelijke zaken worden opgelost in gelijke zaken (spreuk van Griekse [[natuurfilosofen]] en [[alchemisten]]).
-;Sine ira et studio: "Zonder vooringenomenheid vóór of tegen" (letterlijk: "Zonder haat of liefde", "Zonder wrok of sympathie") ([[Publius Cornelius Tacitus|Tacitus]])
-;Sine labore nihil!: "Zonder werk krijgt men niets!"
-;Sine labore non erit panis in ore: "Zonder arbeid zal er geen brood in de mond zijn"
-;Sine sole sileo: "Zonder de zon ben ik stil" (Spreuk op zonnewijzers)
-;Si decem habeas linguas, mutum esse addecet: "Zelfs al zou je tien tongen hebben, dan moet je ze toch stilhouden"
-;Sit tibi terra levis: "Moge de aarde zachtjes op je drukken" (Romeinse grafspreuk)
-;Si tacuisses, philosophus mansisses: "Als je had gezwegen, was je een filosoof gebleven"
-;Si vis pacem, para bellum: "Als je vrede wilt, bereid je voor op oorlog" (Vegetius, ''Epitoma rei militaris'')
 ;Si vis pacem, para iustitiam: "Als je vrede wilt, bereid gerechtigheid voor"
 ;Sol iustitiae illustra nos: "Zonne der gerechtigheid verlicht ons. (motto Universiteit van Utrecht)" ([vergelijk [[Maleachi]] 4,1-2)
-;Sol lucet omnibus: "De zon schijnt voor iedereen"
 ;[[Soli Deo Gloria]]: "Alleen aan God de eer" - Een van de [[Vijf sola's]]
 ;Species decipit: "Schijn bedriegt"
-;Spes Bona:
-:Spiritus Intus Alit:
 ;[[S.P.Q.R.]]: "De senaat en het volk van Rome" ('''S'''enatus '''p'''opulus'''q'''ue '''R'''omanus) (Vaak wordt de R vervangen door een andere letter, bijvoorbeeld: S.P.Q.B., waarin de B voor Brussel staat)
 ;Stante pede: "onmiddellijk", "op staande voet"
-;Stupor Mundi: "De verbazing van de wereld" (Titel van [[Frederik II van het Heilige Roomse Rijk|Frederik II]])
-;Stultus stulte loquitur: "Een dwaas spreekt op dwaze wijze"
-;Suamet ipse fraude captus: "In zijn eigen list gevangen" ([[Livius]], [[Ab Urbe Condita (Livius)|Ab Urbe Condita]], 27.28.13)
-;Sub iudice: "Onder de rechter", nog in behandeling bij een rechterlijke instantie.
-;Sub rosa: "Letterlijk: Onder de roos. Volgens Dan Brown's "De Da vinci code" gebruikt door de tempeliers"
-;Summum ius summa iniuria: "Het recht tot op de spits drijven is het onrecht tot op de spits drijven" ([[Marcus Tullius Cicero|Cicero]], ''De officiis'' I, 10, 33)
 ;Sum quod eris: "Ik ben wat jij zult zijn" (tekst op grafstenen)
-;Sunt pueri pueri, pueri puerilia tractant: "Kinderen zijn kinderen, kinderen gedragen zich kinderachtig" <ref> ''Puer'' betekent zowel "kind" als "jongen", maar ''puerilia'' "jongensjaren" of "kinderlijk", "kinderachtig". Alleen de laatste term levert een zinnige vertaling. (Woordenboek latij/nederlands Prof. Dr. H. Pinkster, Amsterdam University Press, Amsterdam, 1998 en Woordenboek latijn-nederlands, Dr. F. Muller en Dr. E.H. Renkema, Wolters-Noordhoff, Groningen 1970)</ref>
-;Suo jure: "In zijn/haar eigen recht"
 ;Sutor, ne ultra crepidam!: "Schoenmaker, blijf bij uw leest!"
 ;Suum cuique: "Ieder het zijne" (ieder krijgt wat hem toekomt)
-;Suus rex reginae placet: "Aan de koningin bevalt haar koning (het meest)"
 == T ==
-;Tale quale: "Zoals het reilt en zeilt" (zoals het is)
-;Tarde venientibus ossa: "Voor de laatkomers, enkel de beenderen"
 ;Te amo: "Ik hou van je"
 ;Temet nosce: "Ken uzelf" (uit het [[Oudgrieks]]: "Γνῶθι σεαυτόν"; deze spreuk stond op een steen in [[Delfi]], zie ook: ''Nosce te ipsum!'')
 ;[[Tempora mutantur]], nos et mutamur in illis: "De tijden zijn veranderd en wij veranderen mee" ([[Audoenus]])
 ;Tempus fugit: "Tijd vliegt".
-;Tempus omnia revelat: "Tijd onthult alles"
-;[[Terminus ante quem]]: "Limiet (eindpunt) waarvoor... (zie: [[relatieve chronologie]])"
-;[[Terminus post quem]]: "Limiet (eindpunt) waarna... (zie: [[relatieve chronologie]])"
 ;(Equo ne credite, Teucri...) [[Timeo Danaos et dona ferentes]]: "(Vertrouwt dat paard niet, Trojanen...) Ik vrees de Danaeërs (de [[Grieken]]), ook al brengen zij geschenken" ([[Vergilius]], [[Aeneis]], 2, 49) gemompeld door [[Laocoön]] wanneer hij zijn Trojaanse stadsgenoten waarschuwt voor het [[Paard van Troje|Trojaans Paard]].
-;Terra marique potens: "Onverslaanbaar ter land en op zee" (Wapenspreuk van de O'Malleys)
-;Testimonium paupertatis: Bewijs van onvermogen
-;Timeo hominem unius libri: "In het debat vrees ik een man die slechts één boek (goed) heeft gelezen" ([[Thomas van Aquino]])
 ;Totus Tuus: "Geheel de uwe" (Wapenspreuk van [[Paus Johannes Paulus II]])
-;Tres faciunt collegium: "Met z'n drieën vormt men een gezelschap" (naam van voormalig adellijk dispuut van het [[Utrechtsch Studenten Corps]])
 ;Tu es sacerdos in aeternum : je bent priester voor altijd (bij de aanstelling van een katholieke priester)
-;Tum podex carmen extulit horridulum: "Toen stiet de aars een ruw lied uit"
-;Tum tua res agitur, paries cum proximus ardet: "Dan staat ook jouw zaak op het spel, wanneer het huis naast jou in brand staat"
-;Tunica pallio propior est: "Het hemd is nader dan de rok"
 ;Tu quoque, fili mi!: "Gij ook, mijn zoon !" ([[Julius Caesar]])
@@ Regel 590: / Regel 267: @@
 ;Ubi caritas, Deus ibi est: "Waar zorgzaamheid is, daar is God"
 ;Ubi concordia, ibi victoria: "Waar harmonie, daar heerst victorie"
-;Ubi dubium, ibi libertas: "Waar twijfel is, is vrijheid"
 ;Ubi fumus, ibi ignis: "Waar rook is, is vuur"
 ;Ubi societas, ibi ius: "Waar een maatschappij is, daar is recht"
-;Ubi mel ibi apes: "Waar honing is, zijn bijen"
-;[[Ubi pus evacua]]: "Waar pus zit, verwijder het"
-;Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia: "Waar gij zijt Gaius, zal ik, Gaia, zijn"
 ;Ubi volentia est, via est: "Waar een wil is, is een weg"
 ;Ultra posse nemo obligatur: "Niemand kan verplicht worden meer te doen dan hij kan"
-;Una salus victis, nullam sperare salutem: "De enige zekerheid voor de verliezers, is geen heil te verwachten" ([[Vergilius]], [[Aeneis]], II, 354)
 ;Uno sumus animo: "Wij zijn één van geest" (motto van Stedelijk Gymnasium Leiden)
-;Unum castigabis, centum emendabis: "Door er één te straffen, kan men er honderd tot beter inzicht brengen"
 ;[[Urbi et orbi]]: "Voor de stad (Rome) en voor de wereld" (de [[paus]]elijke zegen)
-;Usque ad tempus divi Gratiani
 ;Usus magister est optimus: "Ervaring is de beste leermeester" ([[Marcus Tullius Cicero|Cicero]])
-;Ut Incepit Fidelis Sic Permanet: "Loyaal is ze begonnen, loyaal blijft ze"
 ;Uxor formosa et vinum sunt dulcia venena: "Mooie vrouwen en wijn zijn zoet venijn"
 ;Ut ameris, amabilis esto: "Om te (kunnen) beminnen, moet ge beminnelijk zijn" ([[Ovidius]])
 ;Ut sementem feceris ita metes: "Zoals je zaait zal je oogsten"
-;Ut sis nocte levis, sit cena brevis!: "Laat het avondmaal kort zijn, opdat je 's nachts licht bent"
 ;Ut Vivat, Crescat et Floreat!: "Dat ze leve, groeie en bloeie! (betekenis studentikoos [[monogram]], lijfspreuk onder de studentenverenigingen)
-;Ut desint vires, tamen voluntas laudanda est: "hoewel de krachten ontbreken, toch moet de wil geprezen worden"
 == V ==
-;Vae Victis: "Wee de overwonnenen" (Volgens de overlevering gezegd door de Gallische leider [[Brennus (vierde eeuw v.Chr.)|Brennus]], toen de verslagen Romeinen protesteerden tegen de hoogte van de schatting die hij hun oplegde.)''
+;Vae Victis: "Wee de overwonnenen" (Volgens de overlevering gezegd door de Gallische leider [[Brennus (vierde eeuw v.Chr.)|Brennus]], toen de verslagen Romeinen protesteerden tegen de hoogte van de schatting die hij hun oplegde.)
-;Vana est sine viribus ira: "Haat, zonder macht om er aan te voldoen, is ijdel"
 ;Vanitas vanitatum et omnia vanitas: "IJdelheid der ijdelheden en alles is ijdelheid" ([[Prediker (Hebreeuwse Bijbel)|Prediker]] 1:2)
 ;Varietas delectat: "Verandering van spijs doet eten" (Seneca e.a.)
-;Varium et mutabile semper femina: "altijd veranderlijk en wispelturig is de vrouw" of meer letterlijk "het wisselvallige en veranderlijke is altijd vrouwelijk" ([[Vergilius]], ''[[Aeneas]]'' 4, 569/570). Vergelijk ook met ''La donna è mobile'' en ''Une femme souvent n'est qu'une plume au vent'' ([[Victor Hugo]])
-;Velle non discitur: "Willen kun je niet leren"
-;Velut arbor ævo: "Zoals een boom bij het verstrijken van de tijd" ([[Horatius]], ''Oden'' I, 12, 45)
 ;[[Veni, vidi, vici]]: "Ik kwam, ik zag, ik overwon" (letterlijk: "Ik ben gekomen, ik heb gezien, ik heb overwonnen" ([[Julius Caesar]] na zijn snelle overwinning op koning Pharnacus van [[Pontus (gebied)|Pontus]])
 ;Veni, vidi et capiebar ad anum: "Ik kwam, ik zag en werd vanachter belaagd" (Volgens Carthaagse overlevering gezegd door [[Hannibal Barkas|Hannibal]] na zijn tocht over de Alpen toen zijn leger bloedig van achteren werd overrompeld door dat van [[Quintus Fabius Maximus Cunctator|Fabius Maximus]])
-;Ventis secundis, tene cursum: "Als de wind gunstig is, behoud koers" ("''Go with the flow''")
-;Verba docent, exempla trahunt: "Woorden onderwijzen, voorbeelden doen navolgen"
 ;Verbum domini lucerna pedibus nostris: "Het woord van de Heer is een lamp voor onze voeten" (oorspronkelijk motto van de [[Rijksuniversiteit Groningen]], afkomstig uit psalm 119, vers 105)
 ;Verba volant, scripta manent: "Woorden vervliegen, het geschrevene blijft"
-;Veridis Quo:
-;Veritas odium paret: "Waarheid zaait haat"
-;Vestis virum facit: "Kleren maken de man"
-;Vi coactus: "Door geweld gedwongen" (Bijschrift ondertekening verdrag met Engeland door [[Johan de Witt]]).
-;Vi Veri Veniversum Vivus Vici: "Met de kracht van de waarheid heb ik levend het universum veroverd" ("By the Power of Truth I, while living, have conquered the Universe")
-;Vi victa vis: "Geweld is door geweld geveld"
-;Vicit vim virtus: "Moed heeft het geweld overwonnen" (Wapenspreuk van de stad [[Haarlem]])
 ;Victrix causa diis placuit sed victa Catoni: "De Goden stonden aan de kant van de overwinnaar, maar [[Cato de Jongere]] aan die van de overwonnene"
 ;Video meliora proboque, deteriora sequor: "Ik zie het betere en sta erachter, maar toch volg ik het slechtere" ([[Ovidius]], ''[[Metamorphosen (literatuur)|Metamorphoses]]'', bij monde van [[Medea (mythologie)|Medea]])
-;[[GSC Vindicat atque Polit|Vindicat atque polit]]: "Handhaaft en beschaaft"
-;Vinum et musica laetificant cor: "Wijn en muziek verlichten het gemoed"
 ;Vivat, crescat, floreat: "Hij leve, groeie, bloeie" (Lijfspreuk van St-Jozefscollege in de tv-reeks [[De jeugd van tegenwoordig (televisieprogramma)]] (2007, en de kerngedachte van het studentikoos monogram. Zie Ut Vivat, Crescat et Floreat!)
-;Volenti non fit iniuria: "Door hetgeen men zelf wil kan men geen onrecht ondergaan"
 ;Vox populi, vox Dei: "De stem van het volk, de stem van God"
 ;Vulpes pilum mutat, non mores: "Een vos verliest wel zijn haren maar niet zijn streken"
@@ Regel 645: / Regel 296: @@
 *{{en}}[http://www.yuni.com/library/latin.html Lijst van Latijnse spreekwoorden]
+[[Categorie:Lijst|Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen]]
-==Bron==
-*[www.wikipedia.nl]