Cordon sanitaire
Een cordon sanitaire of schutkring is het voorkomen van een gevaarlijke of ongewenste situatie door een "beschermende kring" aan te brengen. Een cordon sanitaire wordt vooral gebruikt in de politiek, maar ook op andere gebieden worden ze gebruikt.
Zo worden ze in de veehouderij gebruikt als een bepaalde ziekte uitbreekt. Men legt een cordon sanitaire dan op om te voorkomen dat de ziekte zich verspreid. In de wereldhandel wordt het gebruikt wanneer de handel met een land tot een minimum wordt teruggeschroefd, bijvoorbeeld omdat het land de mensenrechten niet respecteert. Hiervoor wordt meestal het woord embargo gebruikt.
In de politiek
Vlaanderen
In Vlaanderen is daadwerkelijk sprake van een cordon sanitaire. De Vlaamse politieke partijen weigeren allen samen te werken met Vlaams Belang. Ze sluiten alle Vlaams Belang uit, vanwege de racistische uitspraken. Het cordon sanitaire werd in 1989 in het leven geroepen door de Nieuw-Vlaamse Alliantie, Christen-Democratisch en Vlaams, Open Vlaamse Liberalen en Democraten, Vooruit en Groen. De vijf partijen spraken af niet met Vlaams Belang te willen samenwerken. De Partij van de Arbeid van België heeft zich hier later bij aangesloten en sluit ook Vlaams Belang uit.
Sommige politici, journalisten en hoogleraren hebben kritiek op het cordon sanitaire, omdat het volgens hen "ondemocratisch" is. Nadat Vlaams Belang tijdens de verkiezingen in 2019 18% van de Vlaamse stemmen kreeg, wilde alleen de Nieuw-Vlaamse Alliantie met Vlaams Belang het gesprek aangaan. Na de Vlaamse verkiezingen 2024 werd Vlaams Belang opnieuw de tweede partij van Vlaanderen na de Nieuw-Vlaamse Alliantie. Vlaams Belang eindigde slechts een paar procent achter de N-VA en de twee partijen kregen hetzelfde aantal zetels. N-VA-voorzitter Bart De Wever sluit echter nog steeds samenwerking met Vlaams Belang uit.
Tijdens de Belgische lokale verkiezingen 2024 behaalde Vlaams Belang voor het eerst een meerderheid in een gemeente. In de gemeente Ninove behaalde de partij onder de naam Forza Ninove een meerderheid in de gemeenteraad.[1] Op 19 oktober 2024 besloten de lokale partij PIT (verbonden met CD&V) en Vrij Ranst (verbonden met Open VLD) een coalitie te starten met Vlaams Belang in Ranst. Hierdoor werd het cordon sanitaire voor het eerst doorbroken.[2] CD&V en Open VLD verbraken vervolgens de banden met PIT en Vrij Ranst en zetten de leden uit hun partij.[3]
Sommige mensen pleiten ook voor een cordon sanitaire tegen de PVDA. Volgens hen is de PVDA net als Vlaams Belang een extremistische partij. Zij vinden dat extremistische partijen uit de regering geweerd moeten worden. Hoewel er officieel geen cordon sanitaire tegen de PVDA is, weigert iedere partij om op regionaal en landelijk niveau samen te werken. Groen, Vooruit en enkele lokale partijen werken alleen in sommige gemeenten en Antwerpse districtsraden met de PVDA samen.
Nederland
Anders dan in Vlaanderen is er in Nederland op dit moment geen rechtstreekse afspraak tussen politieke partijen. Voor de Tweede Wereldoorlog was deze er wel. Nederland had toen vier grote politieke groepen; de liberalen, de katholieken, de protestanten en de socialisten. Alle vier de partijen werkten op politiek niveau samen voor een meerderheid. Dit veranderde toen Jelle Troelstra van de socialisten een staatsgreep in 1918 wilde plegen met de Russische Revolutie als inspiratie. De staatsgreep mislukte echter en ging de geschiedenis in als de vergissing van Troelstra. Het resultaat was echter dat de socialisten overal buiten werden gehouden, omdat ze volgens de andere groepen niet te vertrouwen waren. Dit kan men opvatten als een cordon sanitaire.
In de jaren negentig toen de rechtste partij Centrum Democraten (CD) in de vier grote steden een grote overwinning behaalden, stelde de fractieleider dat de Centrum Democraten overal werden buitengelaten. Volgens hem had het kabinet-Lubbers III een cordon sanitaire opgesteld tegen de Centrum Democraten.
Naar aanloop van de Tweede Kamerverkiezingen 2010 stelden de Socialistische Partij, de Partij van de Arbeid, GroenLinks, Democraten 66 en ChristenUnie een cordon sanitaire in tegen de Partij voor de Vrijheid. De vijf partijen wilden niet samenwerken met Wilders. De VVD, het CDA en de SGP sloten samenwerking echter niet uit. Wilders zelf sloot samenwerking niet uit, maar wel met GroenLinks. Aangezien GroenLinks ontkent dat de Nederlandse cultuur bestaat, wilde Wilders niet met de partij samenwerken. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 2017 wilden bijna alle politieke partijen niet met de PVV regeren (ook als deze de grootste werd). Enkel SGP en kleinere rechtste partijen, waaronder Forum voor Democratie en VoorNederland, sloten de PVV niet uit. Hier kun je dus spreken van een cordon sanitaire.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen 2023 werd de PVV de grootste partij. Verschillende partijen sloten samenwerking niet uit, anderen spraken over "recht doen aan de verkiezingsuitslag."
- ↑ Forza Ninove haalt 47,4 procent van de stemmen, maar wel een meerderheid van de zetels: hoe kan dat? Jonas Gilliams. VRT (15 oktober 2024).
- ↑ Lokale partijen doorbreken het cordon, Vlaams Belang in coalitie in Ranst: "We delen visie over hoe de gemeente bestuurd moet worden" Kirsten Sokol en Cisse Michiels. VRT (19 oktober 2024).
- ↑ CD&V en Open VLD trekken lidkaarten lokale politici in na coalitievorming met Vlaams Belang in Ranst: “Niet met ons” Redactie. Het Nieuwsblad (19 oktober 2024).