Friedrich Nietzsche


Friedrich Nietzsche
Persoon
Land	Pruisen
Geboren	15 oktober 1844
Overleden	25 augustus 1900
Algemeen
Functie	Filosoof
Stroming	Weimar Classicisme
Geslacht	Man

Friedrich Wilhelm Nietzsche (Röcken, 15 oktober 1844 – Weimar, 25 augustus 1900) was een beroemde Duitse filosoof, dichter en componist. Nietzsche stond bekend om zijn radicale ideeën, waaronder zijn opvattingen over de slavenmoraal en herenmoraal. De übermensch met de Herrenmoraal was het ideaal. De übermensch is bekend geworden door Adolf Hitler, maar die bedoelde het racistisch. Nietzsche bedoelde het moreel.

Levensloop jonge Nietzsche

Nietzsche in 1861.

Nietzsche werd geboren in Röcken, een dorpje ten zuidwesten van de grote stad Leipzig. Toen Nietzsche in dit gebied werd geboren, behoorde het tot Pruisen; tegenwoordig is het Duits. Friedrich was de zoon van Karl Nietzsche, die al in 1849 overleed. Dit betekende dat Friedrich met veel vrouwen opgroeide; naast zijn moeder en zijn zusje waren ook zijn grootmoeder en twee tantes vaak aanwezig. Toen hij wat ouder was studeerde Nietzsche theologie (godsleer) aan de universiteit van Bonn. Hij stopte hier echter met geloven in een god en besloot filologie (het bestuderen van oude talen) te studeren. Dit werd wel een succes en in 1869, toen hij nog niet eens afgestudeerd was, werd hij al hoogleraar aan de universiteit van Basel. Met zijn 24 jaar was hij daar één van de jongste hoogleraren. Belangrijk voor hem was dat hij nu ook dichtbij Richard Wagner was, een goede vriend van Nietzsche. Nietzsche keek heel erg op tegen Wagner, en hij bracht in 1872 dan ook een boek over Wagner uit: "Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik". Wagner vond het een goed boek en was natuurlijk gevleid, maar de andere filologen op de universiteit niet; zij vonden het boek veel te filosofisch. Ook probeerde hij van filologie naar filosofie over te stappen, maar dit werd tegengehouden door de universiteit. Leerlingen begonnen steeds minder naar zijn lezingen te komen. Ook gaat het steeds slechter met zijn gezondheid en begint hij een haat te krijgen tegen het christendom die deels gevoed is door zijn enorme interesse in klassieke kunst. In 1876 breekt hij met Wagner omdat hij vindt dat Wagner niet meer dat oude revolutionaire in zijn stukken heeft. 3 jaar later, in 1879, neemt hij ontslag, omdat het hoogleraarschap niet meer te combineren was met zijn steeds slechter wordende gezondheid. Nietzsche was op het tijd van ontslag bijna blind en kreeg enorm veel migraineaanvallen.

De eenzame filosoof

Hierna leefde hij op héél veel verschillende plekken, op zoek naar de beste omstandigheden om in te kunnen leven met zijn gezondheid. Hij woonde onder andere in Turijn, Genua en Nice. Hier schommelde zijn gezondheid echter nog meer - soms had hij oplevingen, soms ging het heel slecht. In deze periode schreef Nietzsche de meeste boeken. Hij bleef echter onbekend. Zijn bekendste werk noemde hij "Also sprach Zaratustra" (Zo sprak Zaratustra). Dit boek verkocht zo slecht, dat de uitgever het laatste deel niet meer wilde uitgeven. Mede daarom kocht Nietzsche zelf veel van zijn eigen boeken. Zo kon hij een tweede druk uit laten brengen. Nietzsche werd eenzamer en eenzamer. Nietzsche begon kleine briefjes met cryptische boodschappen te sturen naar bekenden in Duitsland, die hem uiteindelijk terughaalden. Hier verslechterde zijn gezondheid nog erger, hij herkende bijna niemand meer en kreeg waanvoorstellingen.

Friedrich Nietzsche nadat hij mentaal ingestort was.

De vegeterende Nietzsche

Tijdens een opleving, in Turijn in 1889, brak Nietzsche mentaal. Hij moest naar het "gekkenhuis", zoals dat toen werd genoemd. Men dacht toentertijd dat hij leed aan syfilis, een geslachtsziekte (SOA die hij zou hebben opgelopen bij een bezoek aan een prostituee. Moderne wetenschappelijke inzichten wijzen echter eerder op een degeneratie van de hersenbloedvaten en een tumor van het hersenvlies achter het (rechter) oog.

Na een tijd nam zijn moeder hem in huis waar hij tot 1897 bleef wonen tot zijn moeder doodging. Zijn zuster Elisabeth nam alle zorg voor hem op. Hierna bleef hij nog 3 jaar wonen bij zijn zus in Weimar. Elisabeth zorgde voor de definitieve doorbraak van Nietzsche als een groot filosoof. Op 25 augustus 1900 blies Nietzsche op 55-jarige leeftijd zijn laatste adem uit. In 1901 bracht zijn zuster een boek uit van Nietzsche: "Zur wille der Macht". In dat boek worden aantekeningen van Nietzsche echter vermengd met haar eigen antisemitische en fascistische opvattingen.

Filosofie

Medelijden

Waar veel filosofen medelijden en mededogen als iets goeds zagen, vond Nietzsche het juist slecht. Hij vond het zelfs verachtelijk. Hij stelde dat medelijden schijnheilig is en dat het in feite niks helpt. Hij geef hier een paar argumenten voor:

Medelijden zorgt ervoor dat jij degene die lijdt als een mindere beschouwt. Je vermindert iemands waardigheid door medelijden met hem te hebben.
Medelijden is volgens Nietzsche vaak verbonden met wraak en wreedheid.
Medelijden is egoïstisch. Men is schijnheilig en verbetert zijn eigen welzijn.

Hij zag de christelijke moraal als een "slavenmoraal", een moraal die in het leven zou zijn geroepen om krachtige mensen zwak te maken. Nietzsche ontkende de gelijkheid van de mensen.

Heren- en slavenmoraal

De heren- en slavenmoraal zijn filosofische begrippen die gaan over moraal (handelen op een goede/foute manier). In de klassieke oudheid domineerde een moraal van zelfstilering, vrijheid en geluk (Nietzsche noemt dit het "herenmoraal"). Deze moraal werd later vervangen door de joods-christelijke opvatting van moraal als gehoorzaamheid aan God en de wet (het "slavenmoraal" genoemd). De christelijke moraal is in de loop van de eeuwen dominant geworden. Voor Nietzsche zijn deze twee moralen niet neutraal; de herenmoraal ziet hij als beter. Volgens Nietzsche zorgt het slavenmoraal ervoor dat men niet vrij kan leven. Elke goede waarde die er was in de tijd van de herenmoraal (trots, adellijkheid etc.) is vervangen door een nederige moraal. Men moet volgens hem terug naar de herenmoraal.

Religie

Religie was slecht, omdat zij naastenliefde bijvoorbeeld belangrijk vinden. Hij had een enorme hekel aan het christendom en zijn denkbeelden, en hij noemde zichzelf de "filosoof met de hamer" omdat hij brak met de bekende leerstellingen van onder meer het christendom en het boeddhisme.

Nietzsche als de favoriete filosoof van Adolf Hitler

Nietzsche vond dat de übermensch zelf zijn eigen moraal kon vaststellen en mocht bepalen wat goed en kwaad is. Daar zou geen God of christendom bij nodig zijn. Adolf Hitler geloofde dat hij de Übermensch was en bracht het Duitse volk de Herrenmoral bij. Omdat Nietzsche al voor de Eerste Wereldoorlog een beroemdheid was, kende iedereen Nietzsche al. Nietzsche werd veel door de soldaten aan het front gelezen vanwege de heroïsche en strijdlustige stukken in zijn boek "Also sprach Zaratustra". In tegenstelling tot de propaganda van de nazi's veroordeelde Nietzsche het antisemitisme.

Werken

1862 - Fatum und Geschichte
1862 - Willensfreiheit und Fatum
1863 - Kann der Neidische je wahrhaft glücklich sein?
1868 - Homer und die klassische Philologie
1871 - Der Griechische Staat
1872 - Die Geburt der Tragödie; volledige titel Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik, uitg. Fritzsch, Leipzig (1872)
1872 - Ueber die Zukunft unserer Bildungsanstalten
1873 - Über Wahrheit und Lüge im außermoralischen Sinn
1874- Vom Nutzen und Nachteil der Historie für das Leben: zweite unzeitgemässe Betrachtung
1873-1876 - Unzeitgemässe Betrachtungen
1878-1880 - Menschliches, Allzumenschliches
1880 - Der Wanderer und sein Schatten; volledige titel Der Wanderer und sein Schatten - Zweiter Nachtrag zu "Menschliches u. Allzumenschliches"
1881 - Morgenröte. Gedanken über die moralischen Vorurteile
1882 - Die fröhliche Wissenschaft
1883-1885 - Also sprach Zarathustra. Dit is zijn bekendste boek. Hier vertelt hij over de Übermensch. Later zou Richard Strauss een muziekstuk maken dat geïnspireerd was door dit boek.
1886 - Jenseits von Gut und Böse
1887 - Zur Genealogie der Moral
1888 - Der Fall Wagner
1889 - Götzen-Dämmerung
1889 - Der Antichrist
1889 - Ecce Homo ()
1889 - Dionysos-Dithyramben
1889 - Nietzsche contra Wagner
1869-1889 - Nachlass
1901 - Zur Wille der Macht. Dit is een fascistisch boek gebaseerd op aantekeningen van Friedrich Nietzsche, maar uitgewerkt door zijn zuster. Het is moeilijk om te herleiden wat precies van Friedrich en wat van zijn zuster was.
1940 - Umwertung aller Werte: aus dem Nachlass zusammengestellt und herausgegeben von Friedrich Würzbach (Bestaat uit vier boeken: Kritiek der hoogste waarden, gemeten aan het leven, Morfologie en ontwikkelingsleer van de wil tot macht, De zelfoverwinning van het nihilisme en Middag en eeuwigheid.)

Video

Externe link

Wat bedoelde Nietzsche met de uitdrukking "God is dood"?