Vrijheid (begrip)
Vrijheid, is een veel gebruikt begrip. Vrijheid, houdt in dat je vrij (ongebonden, niet belemmerd, niet onderworpen of niet bezet) bent, om zelf te bepalen wat je wilt doen, hoe je het wilt doen, enzovoort. Dat je mag zeggen wat je wilt zeggen ("Vrijheid van Meningsuiting"), dat je mag geloven waar je in wilt geloven ("Vrijheid van Geloof"), zolang wat je doet niemand kwaad doet.
Je spreekt dan ook over onafhankelijkheid, autonomie, en toestemming.
Vrijheid was ook een van de drie begrippen die tijdens de Franse Revolutie tot uiting kwamen: Vrijheid - Gelijkheid - en Broederschap (vert. van het Frans liberté, égalité et fraternité).
Soorten vrijheid
Zo heb je:
- vrijheid (bestuur); een plaats met stadsrechten, doch zonder recht om stadswallen met -gracht te bouwen (middeleeuws taalgebruik)
- vrijheid (filosofie); het filosofische begrip vrijheid, vrije wil en dergelijke
- vrijheid (sociologie); het algemeen sociaal-politieke begrip vrijheid
- Politieke vrijheid; een begrip uit de politieke filosofie
Verder heb je meer specifiek
- Vrijheid van pers
- Vrijheid van religie
- Vrijheid van meningsuiting
- Vrijheid om te reizen
- Vrijheid van dienstverlening
- Vrijheid van gedachte
- Vrijheid van geweten
Nelson Mandela zat 27 jaar gevangen omdat hij vond dat de mensen gelijkwaardig waren. - Vrijheid van informatie
- Vrijheid van kunst, niet te verwarren met artistieke vrijheid
- Vrijheid van onderwijs
- Vrijheid van vereniging en vergadering
- In vrijheid stellen, nadat je een gevangenisstraf hebt uitgezeten
Veel van deze vrijheden zijn te herleiden naar de Rechten voor de mens en de Rechten van het kind.
Vechters voor de vrijheid
Sommige mensen vechten voor de vrijheid, op vreedzame manier, of door geweld te gebruiken. Mensen zoals:
- Gandhi - in India. Hij vocht vreedzaam voor een onafhankelijkheid van India van Groot-Brittannië.
- Nelson Mandela - in Zuid-Afrika. Hij vocht vreedzaam voor gelijkheid van alle rassen in zijn land.
- Che Guevara - in Cuba. Hij vocht op een gewelddadige manier voor een communistische samenleving. In de ogen van sommigen is hij daarom een terrorist.
Verantwoordelijkheid
Met vrijheid komt ook verantwoordelijkheid. Immers als jij alles kan doen wat je maar wilt, dan kan een ander er beperkt door worden in zijn of haar vrijheid. Mensen die vechten voor de vrijheid doen dat tegen mensen die hun eigen vrijheid hebben verkregen door anderen te onderdrukken. Totale vrijheid in je doen en laten, is dus niet mogelijk. De kunst is het je vrijheid zo te gebruiken dat een ander die niet verliest.
Er is wel een plek waar je altijd totaal vrij kunt zijn, en dat is in je eigen hoofd. Daar kan een ander niet bij, hoe zeer ze dat ook proberen. En daar heeft een ander geen last van, wat je ook denkt (als je dat tenminste voor je houdt)/ Van die vrijheid maken schrijvers, dromers, filosofen maar ook bijvoorbeeld een beroemde wetenschapper als Stephen Hawking dankbaar gebruik. Hawking zei bijvoorbeeld; "Hoewel ik niet kan bewegen en moet spreken via een computer, in mijn hoofd ben ik vrij".
Politieke vrijheid
Politieke vrijheid gaat over de mate waarin burgers vrij zijn ten opzichte van de overheid. In een dictatuur is er weinig vrijheid, in een democratische rechtsstaat is er veel vrijheid.
Je kunt op twee manieren naar 'vrijheid' kijken.
- 'Negatieve vrijheid' betekent dat burgers vrij zijn in de mate dat anderen zich niet met hen bemoeien.
- 'Positieve vrijheid' betekent dat burgers vrij zijn in de mate dat zij zelf beslissingen kunnen maken.
Een bekend voorbeeld om het verschil aan te tonen is dat van een gokverslaafde. Hij is vrij in negatieve zin, omdat niemand hem dwingt om te gokken. Maar hij is niet vrij in positieve zin, omdat hij niet zelf kan beslissen om te stoppen met gokken. Een bezwaar tegen vrijheid op de negatieve manier bekijken, is dat je mensen met persoonlijke problemen aan hun lot over moet laten. Een bezwaar tegen vrijheid op een positieve manier bekijken, is dat je voor andere mensen gaat bepalen wat goed voor hen is, ook als zij dat zelf anders zien.
Symbool voor de vrijheid
Het meest bekende symbool voor de vrijheid is het Vrijheidsbeeld in Amerika. Maar ook bij de afschaffing van de slavernij (Keti Koti) zijn er beelden en/of monumenten gemaakt. Zoals het Nationaal Monument Slavernijverleden in het Oosterpark in Amsterdam, 'Monument van Besef' of 'Bon Fu Gron Prakseri' ook in Amsterdam en het slavernijmonument in Rotterdam.
Vrijheid over de wereld
Helaas is vrijheid op wereld nog niet vanzelfsprekend, want er is nog in veel landen geen vrijheid. Zo heb je landen waar nog altijd wordt gevochten voor de vrijheid of het geloof dat ze hebben. Het meest beruchte voorbeeld daarvan is Noord Korea, waar de bevolking moet geloven in hun leider Kim Jong-Un als een soort van god.
Daarom is het belangrijk om op 4 mei daar bij stil te staan en op 5 mei te vieren dat wij in vrijheid mogen leven.