Peru

Werk in uitvoering!
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Republiek Peru República del Perú Piruw Republika Piruw Suyu
Hoofdstad	Lima
Aantal inwoners	33.035.304 (2021)
Oppervlakte	1.285.216 km²
Regeringsvorm	Presidentiële republiek
President	Dina Boluarte (sinds 2022)
Premier	geen
Godsdienst	Christendom (94,5%) Geen religie (5,1%) Overig (0,4%)
Taal	Spaans (español)
Munteenheid	Peruviaanse sol
Volkslied	Somos libres, seámoslo siempre
Nationale feestdag	28 juli
Landcode	PER

Peru is een land aan de westkust van Zuid-Amerika. Peru grenst in het noorden aan Ecuador en Colombia, in het oosten aan Brazilië, in het zuidoosten aan Bolivia en in het zuiden aan Chili. De hoofdstad van Peru is Lima. Het Spaans is de officiële taal met Aymara en Quechua als co-officieel. Peru is na Brazilië en Argentinië het grootste land van Zuid-Amerika.

Geschiedenis

Peru heeft een rijke geschiedenis. Al 10.000 jaar voor Christus werd Peru bewoond door pre-Columbiaanse culturen. Er is weinig over ze bekend maar hun overblijfselen zijn gevonden in het Andesgebergte en Amazonegebied. De eerste belangrijke samenleving in Peru heet de Chavín cultuur. Ze woonden in Peru van 1400-400 v.chr. Ze presteerden goed op het gebied van beeldhouwkunst en architectuur. Na de Chavín cultuur verdween in 400 v.chr. kwam de Paracas cultuur. Het ontstond aan de zuidkust van Peru van 800 v.chr-100 v.chr. Ze bouwden kleine dorpen en leefden van de landbouw. Na de Paracas cultuur verdween ontstond in hetzelfde gebied de Nazca cultuur (100 v.chr-600 nchr.) De Nazca’s maakten huizen, begraafplaatsen en tempels. Tegelijkertijd ontstond ook de Moche cultuur. Zij woonden langs de noordkust van Peru. Ook ontstond rond diezelfde tijd aan de zuidelijke oevers van het Titicaca-meer het Tiwanaku cultuur. De Tiwanaku’s waren heel goed in landbouw. De Wari’s die ontstinden in 500 na christus waren de eerste in Peru met een keizerrijk. Zij kopieerden veel van andere culturen en waren strijdlustig. De Wari’s waren de eerste die brons hebben ontdekt en hebben gebruikt. Na de Wari cultuur kwam de Chimú cultuur (1000-1480). Zij namen het gebied van de Moche-cultuur over. De Chimú cultuur had de grootste stad ter wereld met 30.000 inwoners. Ze bouwden piramides en maakten de piramides van de Moche cultuur af. In dezelfde tijd ontstond in het zuiden van Peru de Chancay cultuur (1000-1400) en het Nazca gebied werd overgenomen door de Ica cultuur (900-1550). De Inca’s ontstonden in 1300. Bolivia kwam onder het gezag van de Inca’s en hun hoofdstad was Cusco. De Inca’s hadden ook hun eigen taal genaamd Quecha en dat is nog steeds een van de officiële talen van Peru. De Inca’s waren erg modern. Ze bouwden aquaducten, forten, terrassen en tempels. 43 verschillende volken zijn door de Inca’s onderworpen. Rond 1520 begonnen de Inca’s te verdwijnen door onder andere de komst van de Europeanen. In 1513 werd Peru ontdekt door de Spanjaarden maar ze kwamen nog niet op land. De eerste Europeaan die wel een voet zette op Peruaans grondgebied was Francisco Pizarro in 1525. Na een paar jaar kwamen de conquistadoren met een groot leger om het Inca rijk te vermoorden. Ze brachten ook ziektes met zich mee dat ook veel Inca’s het leven heeft gekost. In 1793 werd Peru onafhankelijk van de Spanjaarden. Peru werd een republiek.

De oorspronkelijke bewoners van Peru waren de Inca's. In 1572 werd Peru veroverd door de Spanjaarden. In 1821 werd Peru onafhankelijk. Er zijn veel burgeroorlogen en dicataturen geweest in Peru.

In augustus 2007 werd Peru opgeschrikt door een zware aardbeving. Lees hier alles over in het artikel; Aardbeving Peru 2007

Geografie

Landschap

De Atacamawoestijn

Peru heeft drie soorten landschap. Als eerste is er het oerwoud (selvas). In het tropische regenwoud is het altijd warm (boven 23 °C) en het regent er veel. De selva beslaat ongeveer de helft van het land, maar minder dan 10% van de bevolking woont hier. Het tweede gebied is het kustgebied (costas). Het kustgebied bestaat vooral uit steen- en zandwoestijn (de Atacama) en ligt tussen de Stille Oceaan en de uitlopers van de Andes. Het is er fris (gem. 14 °C), behalve in het noorden. De hoofdstad van Peru, Lima, ligt in dit gebied. Steeds meer mensen trekken naar deze stad. Hierdoor woont de helft van de Peruanen in dit deel van het land. De hoogvlakte van Peru is zo'n vier à zes kilometer hoog. Hierdoor is de lucht een stuk ijler en het is er ook niet zo warm. Tegen de hoogteziekte kauwen de Peruvianen cocabladeren. Deze cocabladeren kunnen overigens ook gebruikt worden als basis voor de drug cocaïne. De laatste regio zijn de gebergten (sierras). Zij liggen tussen de kuststrook en het oerwoud. Je kunt hier bijna niet komen en het is er niet zo warm. Toch woont hier bijna 4 % van alle Peruvianen. Het zijn vooral de indianen die hier wonen.

Natuur

De rode rotshaan is de nationale vogel van Peru

In het zuidoosten van het Amazonegebied ligt het Nationaal Park Manu (Spaans: Parque Nacional del Manu). Dit is één van de grootste natuurparken ter wereld. Het park beschikt over tien procent van alle vogel- en plantensoorten van de wereld en maakt deel uit van het werelderfgoed. In het park wonen ook enkele indianenstammen. Er leven veel verschillende soorten apen, de brulaap is de luidste. De jaguar, die de grootste en bekendste katachtige is van Zuid-Amerika, komt ook hier voor. In het hoogland leven de lama en de alpaca (een soort kameel). De grootste slang van Peru is de anaconda, die wel acht meter lang kan worden. Een andere grote wurgslang is de boa constrictor. In het water kun je een brilkaaiman tegen komen en kleurige pijlgifkikkers. Ook de condor, met een spanwijdte van drie meter, is te vinden in Peru.

Op de woestijnachtige kuststrook groeien vooral cactussen en vetplanten; en in het noorden zijn er mangrovebossen. In de Andes en haar valleien groeien agaves, bromelia’s, orchideeën en maïs. In het tropisch regenwoud komen de grootste bomen voor, met een bereik van 60-70 meter. Waar in Peru er sprake is van mist of wolken tegen de heuvel aan de voet van de Andes ontstaat er een loma vegetatie. Zachtgroene kruidenvegetatie is dus die loma vegetatie die voorkomt in Peru. Dit komt voor bij uitdroging van de bodem. Algarrobowouden komen ook voor in Peru in de kustreek. Daar komt een begroeiing van grassen, cactussen ect. Als je kijkt naar het Oosten van Peru vind je valleien met bos op de hellingen. Selva’s zijn in Peru ook te bekennen. Je kan ze vinden naar de Amazonelaagvlakte toe.

Klimaat

Peru ligt in het gebied van het tropische regenklimaat. In het oosten van het land hebben ze last van de passaat in de regentijd. De regentijd is van oktober tot april. Dan valt er veel neerslag. Het westen van Peru is droog. De wind in het westen van Peru waait van zuid naar noord. In Peru hebben ze veel klimaatverschillen en daardoor ook verschillende soorten vegetatie eenheden.

Grootste steden

Bevolking

In de periode 1985-1995 steeg de jaarlijkse bevolkingstoename van Peru met 2,1% per jaar. In de 21e eeuw werd dit een stuk minder namelijk 1%. In 2017 was dit zelfs 0,95%. De verhouding tussen de vrouwen en de mannen in 2018 zie je in het grafiek hiernaast. Er zijn over het algemeen meer mannen dan vrouwen. De vrouwen worden wel ouder dan de mannen.

In 2019 zijn er meer vrouwen dan mannen. Maar liefst 50,06% van de bevolking is vrouw en 49,94% is man.

In 2050 denken ze dat 50,14% vrouw zal zijn en 49,86% man. De bevolkingstoename in dat jaar zal 0,445 zijn en het zal de 52e land zijn als je kijkt naar de populatie. Er zullen 32,38 inwoners wonen op 1 vierkante kilometer. De populatie zal 41,620,307 miljoen zijn speculeren ze.

Peru is de 42ste land als het gaat om grootte van het land. De jaarlijkse bevolkingstoename in 2019 is 1,17%. In Peru leven er 25,63 per vierkante kilometer. De grootste stad in Peru is de hoofdstad namelijk Lima. Meer dan een kwart van de Peruanen leven in Peru en het is de grootste stad in Peru met een populatie van 8 miljoen inwoners. Het is de 20ste grootste stad van de wereld. In Peru zelf leven 32,93 miljoen mensen. De laatste keer dat het verschil tussen etniciteit werd berekend in Peru was in 1940. Destijds was 53% van de bevolking wit of mestizo. De anderen 46% kwamen van de oude volken.

De Peruanen spreken Spaans maar naast het Spaans spreken sommigen ook Quechua. Vooral oude stammelingen spreken die taal. Ook wordt er Aymara gesproken en verschillende andere talen.

Ongeveer 95% van de Peruanen is Rooms Katholiek. In Peru is er wel sprake van godsdienstvrijheid dat staat in de Constitutie van 1933 maar Peru heeft wel een Rooms-Katholieke regering. Een kleine deel van de bevolking mixt de oude Incarituelen met het katholieke geloof.

In Peru eten ze heel veel papas of terwijl aardappelen. Dat overheerst in al hun gerechten. Langs de kust van Peru vind je verse vis. Bij kustplaatsen eten ze ook vaak ceviche dat is rauwe vis gemarineerd in limoensap. Ook hebben ze een gerecht dat adobo heet dat is gestoofd gemarineerd vlees. Een ander gerecht is lomo saltado wat een roerbakgerecht is. Ze halen veel inspiratie van het Aziatische kookcultuur.

Peruanen zijn dol op muziek te luisteren folkloristisch muziek. Deze muziek stamt af vanuit de Andes en is vaak te horen in Peru op verschillende plekken zoals penas of bars.

De vrouwen dragen vaak rokken en een petticoat. Mannen dragen kleurrijke ponchos.

Politiek

Staatsinrichting

Bestuurlijke indeling

Peru is verdeeld in 24 regio's en 2 provincies. Deze 2 provincies zijn de provincie Lima en de provincie Callao. Callao kan ook ook wordt gezien als regio en wordt ook op deze manier bestuurd. Alle regio's en Callao hebben een eigen bestuur, dat sinds 2002 door middel van verkiezingen wordt gekozen. Vóór 2002 koos de Peruaanse regering deze regeringen. De provincie Lima behoort tot geen enkele regio, aangezien hier de hoofdstad ligt.

De overige 24 regio's zijn:

De regio's zijn weer verdeeld in provincies en districten en uiteindelijk gemeenten.

Buitenlandse relaties

Economie

	Landen en afhankelijke gebieden in Zuid-Amerika
Argentinië · Bolivia · Brazilië · Chili · Colombia · Ecuador · Guyana · Paraguay · Peru · Suriname · Uruguay · Venezuela Afhankelijke gebieden: Falklandeilanden · Frans-Guyana · Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden

10 grootste steden van Peru
Lima Arequipa	Nummer	Stad	Inwoners	Trujillo Chiclayo
	1	Lima	9.569.468
	2	Arequipa	1.034.736
	3	Trujillo	962.369
	4	Chiclayo	810.783
	5	Piura	517.293
	6	Huancayo	471.993
	7	Cuzco	434.654
	8	Chimbote	381.742
	9	Iquitos	364.010
	10	Tacna	293.119