Willem III der Nederlanden

300px

Willem Alexander Paul Frederik Lodewijk (geboren te Brussel op 19 februari 1817 - gestorven te Apeldoorn op 23 november 1890) was de derde koning der Nederlanden (van Nederland) en de derde groothertog van Luxemburg. Ook was hij de laatste hertog van Limburg. Hij regeerde onder de naam Willem III.

Jeugd

Een foto van Willem III uit 1865.

Willem III was de oudste zoon van Willem II der Nederlanden en Anna Paulowna van Rusland. Zijn vader werd later koning van Nederland (toen hij geboren werd, was zijn opa Willem I aan de macht) en zijn moeder was de dochter van de Russische tsaar Alexander I. Willem III werd geboren in Brussel, want België hoorde toen bij Nederland, in het gebouw van de Staten-Generaal aan de Wetstraat. Omdat hij het eerste kind was, en dus de troonopvolger, kreeg hij de naam Willem. Deze naam was al jaren door de Nederlandse koningen en stadhouders gebruikt en verwijst naar Willem van Oranje.

Huwelijk en gezin

Willem III is twee keer in zijn leven getrouwd geweest. Zijn eerste huwelijk was met Sophie van Württemburg. Op 18 juni 1839 trouwde hij met Sophie. Samen hadden niet zo'n erg gelukkig huwelijk en Willem was tegen zijn vrouw niet zo erg tolerant. Samen kregen ze toch drie kinderen:

• Willem Nicolaas Alexander Frederik Karel Hendrik (4 september 1840 – 11 juni 1879)
• Willem Frederik Maurits Alexander Hendrik Karel (15 september 1843 - 4 juni 1850)
• Willem Alexander Karel Hendrik Frederik (25 augustus 1851 – 21 juni 1884)

In 1851 werd door de schoonfamilie een poging gedaan om het huwelijk te ontbinden. Dit mislukte, maar het huwelijk was eigenlijk sowieso over. Ze leefden gescheiden van elkaar, ze zaten zelfs niet meer met elkaar aan tafel en sliepen in aparte bedden. Met zijn oudste zoon kon Willem het ook niet goed vinden. Zijn oudste zoon wilde trouwen met Mathilde van Limburg Stirum, maar zijn vader wilde dat niet. Zijn zoon vertrok hierna naar Parijs.

In 1877 overleed Sophie en Willem wilde opnieuw trouwen. Dit keer met de Franse operazangeres Emilie Ambre. Samen wilden ze gaan trouwen, maar doordat de regering dit niet wilde ging het niet door. De ministers waren ondertussen bezig geweest om een goede vrouw voor Willem te vinden. Eerst vonden ze de Deense prinses Thyra, maar die wilde het niet. Net als de tweede keuze, de dochter van de koning van Hannover. De zuster van Willem zei dat hij naar Graafschap Waldeck-Pyrmont moest gaan, aangezien de graaf van dat graafschap verschillende dochters had. Uiteindelijk vond hij daar Emma van Waldeck-Pyrmont en samen begonnen ze een huwelijk. Op 7 januari 1879 trouwden ze in Arolsen. Emma was toen 20 jaar oud en Willem III was 61 jaar oud. Tijdens het huwelijk zouden er allemaal feesten zijn, maar deze gingen niet door omdat prins Hendrik was overleden. Hij was bij het huwelijk, maar kreeg tijdens het huwelijk een aanval van mazelen. Ze kregen één dochter, Wilhelmina Helena Pauline Maria.

Van de drie zonen die Willem had, overleed er één op 7-jarige leeftijd. Zijn oudste zoon Willem (de troonopvolger) overleed aan Tyfus, uitputting en een aandoening aan zijn lever, nog voordat hij koning kon worden. Zijn jongste zoon Alexander was te zwak om te regeren, omdat hij blijvend ziek was. Wilhelmina was dus de opvolgster. Doordat Willem dit niet wilde, liet hij in Luxemburg en Limburg een wet maken dat er geen vrouw vorst kon worden. In Nederland is dit niet gebeurd, want dit zou het einde hebben betekend voor de Nederlandse monarchie.

Koning der Nederlanden

De inhuldiging van Willem III

Toen Willem II nog aan de macht was, werd de grondwet gewijzigd. Hierdoor had de Nederlandse koning nog meer te vertellen in Nederland. Nederland werd een zogenoemde constitutionele monarchie. De koning was er eigenlijk alleen nog maar voor de sier en het land werd bijna helemaal bestuurd door regering en het parlement. Willem III had hier grote moeite mee. Uit protest vertrok hij (toen hij nog troonopvolger was) naar Engeland. Een jaar later overleed zijn vader in Tilburg. Willem III kwam terug naar Nederland om koning der Nederlanden te worden.

In 1953 speelde hij een rol in de Aprilbeweging. Deze beweging was tegen het herstel van de vijf bisdommen in Nederland. Willem III was hier weer voor, maar moest als vorst neutraal blijven. Ook speelde de scheiding tussen kerk en staat hier een rol in. Willem III kreeg een petitie (veel handtekeningen bij elkaar voor een bepaald doel) van deze Aprilbeweging. De regering wilde overigens niet dat de bisdommen terugkwamen, dit stond immers in het regeerakkoord. Willem III weigerde dit uit te voeren en wilde niet meer op terugkomen. De regering moest dus gedwongen aftreden en de bisdommen kwamen er.

In 1866 was er de Luxemburgse kwestie. Luxemburg werd in die tijd bestuurd door de Nederlandse koning, omdat Nederland geholpen had met de strijd tegen Napoleon. Toch hoorde Luxemburg niet bij Nederland. Het waren twee aparte landen, maar dezelfde vorst. Dit heet een personele unie. Luxemburg was in die tijd één van de landen van de Duitse Bond. In 1866 viel de Duitse Bond na een oorlog uiteen en de Noord-Duitse Bond werd gesticht. Luxemburg zat niet in de Noord-Duitse Bond. Wat moest er nu gebeuren met Luxemburg? Willem III wilde Luxemburg verkopen aan de Franse keizer Napoleon III. De vijand van Frankrijk, Koninkrijk Pruisen, wilde dit niet. Toen Luxemburg verkocht werd, wilde de Pruisische premier Otto von Bismarck een oorlog hier tegen beginnen. Tijdens het Congres van Londen van 1867 werd besloten dat Luxemburg (voorlopig) nog in bezit van het Huis Oranje-Nassau zou blijven. Luxemburg was toen eigenlijk al onafhankelijk, maar in 1890 zou Luxemburg pas de personele unie verbreken.

Willem III was niet geliefd als koning en in zijn laatste jaren al helemaal. Willem III kon soms boos uitvallen en kreeg hierdoor ook de bijnaam Koning Gorilla. Zijn hele leven lang was Willem III driftig en egoïstisch, maar hij kon ook erg vriendelijk en royaal zijn. Hoewel Willem III zich niet als een koning gedroeg, werd hij wel door de Nederlanders gerespecteerd. Willem III zou ook lakeien hebben gestraft door met hun blote handen sigaren uit te doven en het salaris twee weken in te houden. De burgemeester van de residentie werd zelfs opgepakt en een jonge officier, die niet naar de verklede koning in een rijtuig groette, werd gestraft.

Laatste levensjaren

De begrafenis van Willem III. Vanaf Paleis Noordeinde in Den Haag naar de Koninklijke Grafkelder in Delft.

In oktober 1888 ging de gezondheid van Willem III erg achteruit. Een paar maanden de voor vertrokken de koning en de gezin vanuit hun paleis in Den Haag naar Paleis Het Loo in Apeldoorn. Willem werd daar ziek en kon niet meer regeren. De koningen had een ziekte aan zijn nieren. Tijdens het ondertekenen van staatsstukken was hij in de war, hij ondertekende ze zelfs met zelfverzonnen namen. Vanuit zijn bed hield hij toespraken. De koning was bang dat iemand hem zou vermoorden, dus er moest altijd iemand in de buurt blijven. Het land moest bestuurd worden, de Staten-Generaal kozen hiervoor zijn vrouw Emma. Op 14 oktober 1890 was de Staten-Generaal hiervoor en op 20 november werd ze officieel regentes. Slechts negen dagen zou ze regentes zijn, want Willem III overleed op 23 november 1890. Zijn enigste opvolgster was zijn dochter Wilhelmina. Ze was pas tien, veel te jong om te regeren. Emma werd opnieuw regentes, maar dan onder de naam koningin-regentes. Emma kon geen regentes worden van Luxemburg, omdat ze vrouw was en dit vanwege de Salische wet niet kon. Ook bij Hertogdom Limburg kon ze dit niet worden, dus Limburg werd een provincie.

Op 4 december 1890 werd Willem III begraven in de Koninklijke grafkelder te Delft. Tijdens de ceremonie ging van alles mis. Een tribune stortte in en veel gasten waren te laat vanwege een gebrek aan koetsen en parkeerplaatsen. Wilhelmina had zelf bloemen meegenomen met de tekst erop: Voor vader, van zijn lieve kind. Willem III is uiteindelijk 73 jaar oud geworden. Pas in 1898 kon Wilhelmina zelf regeren, in tussentijd was ze wel officieel koningin der Nederlanden.

Bronnen

• Het artikel op Wikipedia
• De televisieserie: 200 jaar Koninkrijk, van de NOS

Koningen van Koninkrijk Holland en het (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden (inclusief regentessen)
Koninkrijk Holland: Lodewijk I · Lodewijk II · Hortense (regentes) (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden: Willem I · Willem II · Willem III · Emma (regentes) · Wilhelmina · Juliana · Beatrix · Willem-Alexander