Bibliotheek

Bibliotheek van Amsterdam

Bibliotheek in Almere

Een bibliotheek, het woord komt uit het Grieks, is een bewaarplek voor boeken, tijdschriften en ander materiaal zoals CD's en DVD's. Soms vind je er ook computerspelletjes. Wat een bibliotheek bewaart wordt de collectie - dat is een ander woord voor verzameling - genoemd. In een bibliotheek is vaak ook een studieruimte.

Voor een bibliotheek en zijn bezoekers is het belangrijk dat het personeel veel af weet van wat er te vinden is in de collectie. Daarvoor worden er hulpmiddelen gebruikt zoals de catalogus.

In een bibliotheek werken bibliothecarissen en andere medewerkers. In bepaalde bibliotheken zijn er, die bijvoorbeeld veel afweten van een bepaald vakgebied: zogenaamde 'vakreferenten'. De directeur van een bibliotheek heet 'de bibliothecaris' (of 'de bibliothecaresse' als het een directrice is).

Documentalisten verzamelen en selecteren er informatie, zoals je die vroeger alleen in boeken en tijdschriften kon vinden, maar nu ook in andere soorten documenten, en steeds meer digitaal, o.a. via het internet.

Het woord bibliotheek wordt overigens ook gebruikt voor een verzameling boeken in de boekenkast van iemand thuis! Soms plakt de eigenaar van een boek een plaatje met zijn/haar naam voorin de boeken: een exlibris.

Geschiedenis

Bibliotheken bestaan al sinds dat het schrift bestond. Meestal waren ze aan tempels en later aan kerken verbonden. Een bekende bibliotheek in de Oudheid was die van Alexandrië (Egypte). Een andere is de Bibliotheek van Celsus in Efeze (Turkije).

In de middeleeuwen hadden koningshuizen en kloosters hun eigen bibliotheek. Een verzameling boeken die eigenlijk nog niet uitgeleend werden, maar die meer diende als een soort van schatkamer van kennis. Je zou kunnen zeggen het begin van een erfgoedbibliotheek of boekenmuseum. De Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag is de nationale bibliotheek van Nederland en is een voorbeeld van zo'n erfgoedbibliotheek. Ook universiteiten hebben een dergelijke bibliotheek. Hier mogen bijzondere en/of kostbare werken ook alleen ingezien worden, vaak onder begeleiding.

Openbare, nationale, speciale en wetenschappelijke bibliotheken

• De openbare bibliotheek: die is er voor iedereen.
• Nationale Bibliotheken. Daar proberen ze van elk boek in de taal/talen van het land er één te bewaren. In Nederland is dat de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. In België de Koninklijke Bibliotheek in Brussel.
• Speciale bibliotheken. Die hebben een collectie over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld lucht- en ruimtevaart. Het kunnen ook bedrijfsbibliotheken zijn.
• Wetenschappelijke bibliotheken. Die kun je vinden bij de universiteiten.

Openbare bibliotheken

Een openbare bibliotheek is een bibliotheek die openbaar is, dat wil zeggen: een plek waar iedereen boeken en andere dingen zoals films kan lenen om te lezen of bekijken. Iedereen uit de buurt kan lid worden en gratis gebruikmaken van de bibliotheek. De openbare bibliotheek wordt ook wel de bibliotheek, de bieb (in Nederland), of de bib (in België) genoemd.

Zoeken

Als je iets zoekt in de bibliotheek, hoe kun je er dat dan vinden? Daarvoor is de catalogus. Die staat tegenwoordig meestal in de computer. Je kunt er dan zelfs ook thuis naar zoeken.

Ook handig: in de kasten staan de boeken keurig netjes op soort, nummer of alfabetische volgorde. Kijk voor meer uitleg bij PIM-systeem (bieb).

Kun je een boek niet vinden, of heb je een andere vraag, dan kun je daarmee naar een medewerker in de bibliotheek stappen!

Wat nog meer?

Heel vaak spreken mensen, in plaats van over 'de bibliotheek', nog steeds over 'de boekenuitleen' (Nederland) of 'de uitleenbibliotheek' (België), maar in veel bibliotheken kun je er al lang veel meer! Bijvoorbeeld een cursus volgen, zoals om Nederlands te leren of een andere taal, of leren werken met computer en internet.

En er worden sprekers uitgenodigd: mensen die je het een en ander vertellen over een bepaald onderwerp. Of bijvoorbeeld de schrijver van een populair boek. En soms wordt er voorgelezen uit een leuk of spannend boek.

Verder is er vaak een plek waar je met de computer kunt werken en waar je je huiswerk kunt maken of studeren.

De leeszaal van vroeger is tegenwoordig vaak een leescafé, waar je ook wat kunt lezen, zoals een krant of tijdschrift, of het boek dat je net geleend hebt. Er zijn zelfs ook mensen die elkaar ontmoeten in het leescafé.

Nog meer lees je over de bieb/bib bij Openbare bibliotheek.

Nog veel meer soorten bibliotheken

• Schoolbibliotheek, een verzameling prenten-, lees- en informatieboeken voor gebruik in de school. Vaak heet een schoolbibliotheek schoolmediatheek, als er behalve boeken ook nog andere media (cd's, dvd's, filmpjes, video's enz.) in de bibliotheek zijn.
• Ziekenhuisbibliotheek, voor uitleen van boeken aan patiënten
• Huisbibliotheek, een privé-verzameling van boeken voor eigen gebruik
• Museumbibliotheek en er is ook het Museum Huis van het boek: in Den Haag en het Literatuurmuseum / Kinderboekenmuseum
• Bedrijfsbibliotheek
• Artotheek, waar je kunst (schilderijen e.d.) kunt lenen
• Muziekbibliotheek: daar leen je o.a. bladmuziek, cd's, muziekvideo's. Het muziekcentrum van de omroep in Hilversum heeft zo'n muziekbibliotheek.
• Speel-o-theek: daar kun je bijvoorbeeld speelgoed, spelletjes, puzzels lenen
• Zadenbibliotheek en xylotheek, verzameling van zaden en houtsoorten. Er is een speciale zadenbibliotheek waar van elk gewas op aarde een hoeveelheid zaad wordt bewaard. Dit om te voorkomen dat plantensoorten (vooral etensgewassen) verloren gaan. Het wordt ook wel een zadenbank genoemd.
• Video- en audiotheek, verzameling van beeld- en geluidsmateriaal. De bekendste is die van Beeld en geluid in Hilversum. Maar daar kunnen alleen omroepen gebruik van maken.
• Veel bibliotheken hebben een afdeling digitale bibliotheek, die ervoor zorgt dat er via internet of via computers in de bibliotheek van alles is te vinden. Ook zijn er zogenaamde E-centra, waar je kunt leren hoe je op computers informatie op kunt zoeken.
• Streamingsdiensten zijn zeg maar digitale bibliotheken. Zo heb je Spotify, HBO Max, ViaPlay, Pathé Thuis, Cinetree, Videoland, Netflix en Apple TV+. Het is meer een idee van kopen, dan van lenen tegen betaling.
• Om er voor te zorgen dat boeken e.d. niet zomaar worden weggegooid (duurzaamheid!), ontstaan er in stadsbuurten en dorpen initiatieven van zogeheten buurtbiebs of minibiebs. Een kast langs de kant van de weg waarin iedereen zelf gekochte boeken en andere media kan plaatsen. Anderen mogen die dan lenen of meenemen.