Toetsinstrument: verschil tussen versies
(Enkele aanvullingen en afgerond) |
k |
||
| (11 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Clarinette auriculaire droit.jpg|miniatuur|Toetsen verbonden aan kleppen op een klarinet]] | [[Bestand:Clarinette auriculaire droit.jpg|miniatuur|Toetsen verbonden aan kleppen op een klarinet]] | ||
| − | Een '''toetsinstrument''' is een instrument | + | Een '''toetsinstrument''' is een instrument dat voorzien is van sleutels en/of toetsen. |
| − | Een ''sleutel'' of ''toets'' is een specifiek onderdeel van een muziekinstrument. Het doel en de functie van de sleutel of toets is afhankelijk van het instrument. | + | Een ''sleutel'' of ''toets'' is een specifiek onderdeel van een [[muziekinstrument]]. Het doel en de functie van de sleutel of toets is afhankelijk van het instrument. Een sleutel is bedoeld om een instrument te kunnen [[stemmen]]; toetsen om de gewenste tonen uit het instrument te krijgen. |
| − | + | Instrumenten zoals [[Gitaar|gitaren]] of [[Mandoline|mandolines]], zijn uitgerust met een stemmechanisme. Dat werkt met een sleutel: dat is een wormwiel met een sleutelvormig uiteinde en dat wordt gebruikt om een [[tandwiel]] te laten draaien. Dat is op zijn beurt bevestigd aan een as die de snaar opwindt. De sleutel wordt gebruikt om toonhoogte-aanpassingen aan een snaar te maken. | |
| − | + | Andere instrumenten als [[Citer|citers]] en [[Trommel|trommels]], hebben een (kleine) sleutel die wordt gebruikt om aan een stemmechanisme of lip te draaien. Daarmee kun je een snaar of trommelvel losser of strakker spannen. Veelal kun je de stelsleutel loshalen. | |
| − | Op [[houtblazers]], zoals een [[Fluit (muziekinstrument)|fluit]], [[klarinet]] of [[saxofoon]], zijn toetsen die met de vinger een hefboom bedienen | + | Op [[houtblazers]], zoals een [[Fluit (muziekinstrument)|fluit]], [[klarinet]] of [[saxofoon]], zijn toetsen die je met de vinger een hefboom kan laten bedienen. De toetsen worden gebruikt om toongaten te openen of te sluiten met een daarop geplaatste klep. Als je op je instrument blaast, kun je zo de gewenste toon al dan niet laten horen. |
| − | De toetsen op het toetsenbord van een pijp[[orgel]] openen en sluiten ook verschillende kleppen, maar de luchtstroom wordt hier gemaakt door een blaasbalg of luchtpomp in plaats van via de longen. De luchtstroom wordt via luchtleidingen geleid naar verschillende pijpen | + | De toetsen op het toetsenbord van een pijp[[orgel]] openen en sluiten ook verschillende kleppen, maar de luchtstroom wordt hier gemaakt door een blaasbalg of luchtpomp in plaats van via de longen. De luchtstroom wordt via luchtleidingen geleid naar verschillende pijpen. Die pijpen zijn voor elke noot apart afgestemd. Een pijp[[orgel]] kan meerdere klavieren hebben en zelfs voetpedalen die vergelijkbaar zijn met een klavier. |
| − | De toetsen van een [[accordeon]] zetten kleppen open en dicht | + | De toetsen van een [[accordeon]] zetten kleppen open en dicht. Daardoor kan er wel of geen luchtstroom gaan van de handmatig bediende [[Blaasbalg|balg]] naar de verschillend gestemde vibrerende metalen tongen. |
[[Bestand:Steinway Schriftzug.jpg|miniatuur|Klavier van een vleugel]] | [[Bestand:Steinway Schriftzug.jpg|miniatuur|Klavier van een vleugel]] | ||
| − | Bij andere toetsinstrumenten kan een toets een hefboom zijn | + | Bij andere toetsinstrumenten kan een toets een [[hefboom]] zijn. Die activeert [[mechanisch]] een hamer om op een groep snaren te slaan, zoals op een [[piano]]. Een reeks van deze zwarte en witte toetsen naast elkaar noem je een toetsenbord (keyboard) of klavier. |
| − | Bekende toetsinstrumenten | + | Bij een elektronisch orgel of een [[synthesizer]] wordt er per toets een elektrische schakelaar omgezet. Die activeert een audio-oscillator (elektrisch onderdeel). Daardoor is er dan een (elektronische) klank te horen. |
| − | * [[Carillon]] | + | |
| − | * [[Celesta]] of belpiano | + | == Bekende toetsinstrumenten == |
| − | * [[Clavichord]] | + | *[[Accordeon]] |
| − | * [[Clavicytherium]] | + | *[[Carillon]] |
| − | * [[Claviharp]] | + | *[[Celesta]] of belpiano |
| − | * [[ | + | *[[Clavichord]] |
| − | * [[ | + | *[[Clavicytherium]] |
| − | * [[Fortepiano]] | + | *[[Claviharp]] |
| − | * [[ | + | * Digitale of elektrische piano, zie [[Keyboard]] |
| − | * [[ | + | * Elektronisch orgel, zie [[Orgel]] |
| − | * [[ | + | *[[Fortepiano]] |
| − | * | + | *Hammondorgel, zie [[Orgel]] |
| − | * [[ | + | *[[Keyboard]] |
| − | * | + | *[[Klavecimbel]] |
| − | * [[Piano | + | *[[Keytar]] |
| − | + | *[[Melodica]] | |
| − | * [[Spinet]] | + | * Pijporgel, kerkorgel, theaterorgel of concertorgel, zie [[Orgel]] |
| − | * [[Synthesizer]] | + | *[[Piano]] |
| − | * [[Virginal]] | + | *[[Spinet]] |
| + | *[[Synthesizer]] | ||
| + | *[[Virginal|Virginaal]] | ||
[[Categorie:Muziekinstrumenten]] | [[Categorie:Muziekinstrumenten]] | ||
Huidige versie van 15 apr 2025 om 22:25
Een toetsinstrument is een instrument dat voorzien is van sleutels en/of toetsen.
Een sleutel of toets is een specifiek onderdeel van een muziekinstrument. Het doel en de functie van de sleutel of toets is afhankelijk van het instrument. Een sleutel is bedoeld om een instrument te kunnen stemmen; toetsen om de gewenste tonen uit het instrument te krijgen.
Instrumenten zoals gitaren of mandolines, zijn uitgerust met een stemmechanisme. Dat werkt met een sleutel: dat is een wormwiel met een sleutelvormig uiteinde en dat wordt gebruikt om een tandwiel te laten draaien. Dat is op zijn beurt bevestigd aan een as die de snaar opwindt. De sleutel wordt gebruikt om toonhoogte-aanpassingen aan een snaar te maken.
Andere instrumenten als citers en trommels, hebben een (kleine) sleutel die wordt gebruikt om aan een stemmechanisme of lip te draaien. Daarmee kun je een snaar of trommelvel losser of strakker spannen. Veelal kun je de stelsleutel loshalen.
Op houtblazers, zoals een fluit, klarinet of saxofoon, zijn toetsen die je met de vinger een hefboom kan laten bedienen. De toetsen worden gebruikt om toongaten te openen of te sluiten met een daarop geplaatste klep. Als je op je instrument blaast, kun je zo de gewenste toon al dan niet laten horen.
De toetsen op het toetsenbord van een pijporgel openen en sluiten ook verschillende kleppen, maar de luchtstroom wordt hier gemaakt door een blaasbalg of luchtpomp in plaats van via de longen. De luchtstroom wordt via luchtleidingen geleid naar verschillende pijpen. Die pijpen zijn voor elke noot apart afgestemd. Een pijporgel kan meerdere klavieren hebben en zelfs voetpedalen die vergelijkbaar zijn met een klavier.
De toetsen van een accordeon zetten kleppen open en dicht. Daardoor kan er wel of geen luchtstroom gaan van de handmatig bediende balg naar de verschillend gestemde vibrerende metalen tongen.
Bij andere toetsinstrumenten kan een toets een hefboom zijn. Die activeert mechanisch een hamer om op een groep snaren te slaan, zoals op een piano. Een reeks van deze zwarte en witte toetsen naast elkaar noem je een toetsenbord (keyboard) of klavier.
Bij een elektronisch orgel of een synthesizer wordt er per toets een elektrische schakelaar omgezet. Die activeert een audio-oscillator (elektrisch onderdeel). Daardoor is er dan een (elektronische) klank te horen.
Bekende toetsinstrumenten
- Accordeon
- Carillon
- Celesta of belpiano
- Clavichord
- Clavicytherium
- Claviharp
- Digitale of elektrische piano, zie Keyboard
- Elektronisch orgel, zie Orgel
- Fortepiano
- Hammondorgel, zie Orgel
- Keyboard
- Klavecimbel
- Keytar
- Melodica
- Pijporgel, kerkorgel, theaterorgel of concertorgel, zie Orgel
- Piano
- Spinet
- Synthesizer
- Virginaal