Bibliotheek: verschil tussen versies
k |
k (replaced: onder anderen → onder andere (2)) |
||
(76 tussenliggende versies door 16 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1: | Regel 1: | ||
− | [[Bestand: |
+ | [[Bestand:BibliotheekOBA 2.jpg|right|300px|miniatuur|Bibliotheek van Amsterdam]] |
+ | [[Bestand:De nieuwe bibliotheek - Library Almere NL 006.jpg|miniatuur|Bibliotheek in Almere]] |
||
− | Een '''bibliotheek''' is een gebouw waar je [[boek]]en, [[CD]]'s en [[DVD]]'s kunt bekijken en lenen. Het woord wordt ook gebruikt voor een verzameling boeken in de boekenkast van iemand thuis. Het woord bibliotheek komt uit het Grieks en betekent bewaarplaats van boeken. |
||
+ | Een '''bibliotheek''', het woord komt uit het [[Grieks]], is een bewaarplek voor [[boek]]en, [[tijdschrift]]en en ander materiaal zoals [[CD]]'s en [[DVD]]'s. Soms vind je er ook [[computerspel]]letjes. Wat een bibliotheek bewaart wordt de [[collectie]] - dat is een ander woord voor verzameling - genoemd. In een bibliotheek is vaak ook een studieruimte. |
||
+ | Voor een bibliotheek en zijn bezoekers is het belangrijk dat het personeel veel af weet van wat er te vinden is in de [[collectie]]. Daarvoor worden er hulpmiddelen gebruikt zoals de [[catalogus]]. |
||
− | Je kunt met een pasje boeken lenen. Dit is vaak gratis voor jongeren tot 16 of 18 jaar. |
||
+ | In een bibliotheek werken bibliothecarissen en andere medewerkers. In bepaalde bibliotheken zijn er, die bijvoorbeeld veel afweten van een bepaald vakgebied: zogenaamde 'vakreferenten'. De [[directeur]] van een bibliotheek heet '''de'' [[bibliothecaris]]' (of ''<nowiki/>'de'' bibliothecaresse' als het een directrice is). |
||
− | In bibliotheken zijn ook tijdschriften, cd's met luisterboeken en hoorspelen, cd-roms met computerprogramma's, dvd’s met films te leen. Ook zijn er vaak computers die je mag gebruiken. |
||
+ | Documentalisten verzamelen en [[selecteren]] er [[informatie]], zoals je die vroeger alleen in boeken en tijdschriften kon vinden, maar nu ook in andere soorten [[document]]en, en steeds meer digitaal, onder andere via het [[internet]]. |
||
⚫ | |||
− | Een openbare bibliotheek is er voor iedereen. In kleinere plaatsen is er soms een bibliobus, die op bepaalde tijden op een plaats stopt. Ook is er soms op het strand een strandbibliotheek. In België noemen ze de openbare bibliotheek ook wel uitleenbibliotheek. Er zijn ook bibliotheken waar je spelletjes kunt lenen, aparte muziekbibliotheken (ook voor bladmuziek) of bibliotheken waar je schilderijen kunt lenen. |
||
+ | Het woord bibliotheek wordt overigens ook gebruikt voor een verzameling boeken in de boekenkast van iemand thuis! Soms plakt de eigenaar van een boek een plaatje met zijn/haar naam voorin de boeken: een [https://www.leerwiki.nl/cultuur/esthetiek/beeldende-kunst/44068/wat-is-een-ex-libris/ exlibris]. |
||
⚫ | |||
+ | == Geschiedenis == |
||
− | Verder zijn er bibliotheken in scholen, musea en bedrijven. |
||
+ | Bibliotheken bestaan al sinds dat het [[schrift]] bestond. Meestal waren ze aan tempels en later aan kerken verbonden. Een bekende bibliotheek in de [[Oudheid]] was die van [[Alexandrië]] (Egypte). Een andere is de [[Bibliotheek van Celsus]] in [[Efeze]] (Turkije). |
||
+ | In de middeleeuwen hadden koningshuizen en kloosters hun eigen bibliotheek. Een verzameling boeken die eigenlijk nog niet uitgeleend werden, maar die meer diende als een soort van schatkamer van kennis. Je zou kunnen zeggen het begin van een [[erfgoed]]<nowiki/>bibliotheek of boekenmuseum. De [[Koninklijke Bibliotheek (Nederland)|Koninklijke Bibliotheek]] (KB) in Den Haag is de nationale bibliotheek van Nederland en is een voorbeeld van zo'n erfgoedbibliotheek. Ook universiteiten hebben een dergelijke bibliotheek. Hier mogen bijzondere en/of kostbare werken ook alleen ingezien worden, vaak onder begeleiding. |
||
⚫ | |||
+ | == Openbare, nationale, speciale en wetenschappelijke bibliotheken == |
||
− | ==Cijfers== |
||
+ | * De [[openbare bibliotheek]]: die is er voor iedereen. |
||
− | Het aantal bibliotheken in Nederland loopt door de invloed van het internet gestaag (langzaam maar zeker) terug. Het aantal vestigingen is gedaald van 1101 in 2001 naar 899 in 2010. Het aantal ingeschreven leden is gedaald van 4,33 miljoen in 1999 naar 3,97 miljoen in 2010 (-8,3%). In 2010 is 24,1% van de Nederlanders lid van de bibliotheek. In 1999 lag dat percentage nog op 27,5%. De teruggang in het aantal uitgeleende boeken is nog sterker dan die in leden. Het gaat om een afname van een derde, van 144,7 miljoen boeken in 1999 naar 93,4 miljoen boeken in 2010 [http://www.leesmonitor.nu/page/10001/bibliotheekcijfers (Bron).] |
||
⚫ | |||
+ | * Speciale bibliotheken. Die hebben een collectie over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld lucht- en ruimtevaart. Het kunnen ook bedrijfsbibliotheken zijn. |
||
+ | * Wetenschappelijke bibliotheken. Die kun je vinden bij de [[universiteit]]en. |
||
+ | == Openbare bibliotheken == |
||
− | ==Bibliotheken op Wikikids== |
||
+ | Een '''openbare bibliotheek''' is een bibliotheek die [[openbaar]] is, dat wil zeggen: een plek waar ''iedereen'' boeken en andere dingen zoals films kan lenen om te lezen of bekijken. Iedereen uit de buurt kan lid worden en gratis gebruikmaken van de bibliotheek. De openbare bibliotheek wordt ook wel ''de '''bibliotheek''''', ''de '''bieb''''' (in [[Nederland]]), of ''de '''bib''''' (in [[België]]) genoemd. |
||
⚫ | |||
+ | Nog meer lees je over de bieb/bib bij [[Openbare bibliotheek]]. |
||
− | ==Externe link== |
||
− | * [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/tv/nps/hetklokhuis/bb.20050627.asf Bibliotheek (klokhuisfilmpje)] |
||
− | * [http://beeldbank.schooltv.nl/oneclip.jsp?id=31286 Bibliotheek (Beeldbank SchoolTV)] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
+ | * Schoolbibliotheek, een verzameling prenten-, lees- en informatieboeken voor gebruik in de school. Vaak heet een schoolbibliotheek school''media''theek, als er behalve boeken ook nog andere media (cd's, dvd's, filmpjes, video's enz.) in de bibliotheek zijn. |
||
+ | * Ziekenhuisbibliotheek, voor uitleen van boeken aan patiënten |
||
+ | * Huisbibliotheek, een privé-verzameling van boeken voor eigen gebruik |
||
+ | * Museumbibliotheek en er is ook het [https://www.huisvanhetboek.nl/zien-doen-leren/activiteiten Museum Huis van het boek: in Den Haag] en het [https://literatuurmuseum.nl/nl Literatuurmuseum / Kinderboekenmuseum] |
||
+ | * Bedrijfsbibliotheek |
||
+ | * Artotheek, waar je [[kunst]] (schilderijen e.d.) kunt lenen |
||
+ | * Muziekbibliotheek: daar leen je onder andere [[bladmuziek]], cd's, muziekvideo's. Het muziekcentrum van de omroep in Hilversum heeft zo'n muziekbibliotheek. |
||
+ | * Speel-o-theek: daar kun je bijvoorbeeld speelgoed, spelletjes, puzzels lenen |
||
+ | * Zadenbibliotheek en xylotheek, verzameling van zaden en houtsoorten. Er is een speciale zadenbibliotheek waar van elk gewas op aarde een hoeveelheid zaad wordt bewaard. Dit om te voorkomen dat plantensoorten (vooral etensgewassen) verloren gaan. Het wordt ook wel een zadenbank genoemd. |
||
+ | * Video- en audiotheek, verzameling van beeld- en geluidsmateriaal. De bekendste is die van [[Beeld en geluid]] in Hilversum. Maar daar kunnen alleen [[omroepen]] gebruik van maken. |
||
⚫ | |||
+ | * [[Streaming]]sdiensten zijn zeg maar digitale bibliotheken. Zo heb je [[Spotify]], HBO Max, [[Viaplay|ViaPlay]], Pathé Thuis, Cinetree, [[Videoland]], [[Netflix]] en Apple TV+. Het is meer een idee van kopen, dan van lenen tegen betaling. |
||
+ | * Om er voor te zorgen dat boeken e.d. niet zomaar worden weggegooid ([[duurzaamheid]]!), ontstaan er in stadsbuurten en dorpen initiatieven van zogeheten buurtbiebs of minibiebs. Een kast langs de kant van de weg waarin iedereen zelf gekochte boeken en andere media kan plaatsen. Anderen mogen die dan lenen of meenemen. |
||
+ | |||
+ | <!-- LAAT STAAN A.U.B. --> |
||
⚫ | |||
⚫ |
Huidige versie van 7 feb 2024 om 12:19
Een bibliotheek, het woord komt uit het Grieks, is een bewaarplek voor boeken, tijdschriften en ander materiaal zoals CD's en DVD's. Soms vind je er ook computerspelletjes. Wat een bibliotheek bewaart wordt de collectie - dat is een ander woord voor verzameling - genoemd. In een bibliotheek is vaak ook een studieruimte.
Voor een bibliotheek en zijn bezoekers is het belangrijk dat het personeel veel af weet van wat er te vinden is in de collectie. Daarvoor worden er hulpmiddelen gebruikt zoals de catalogus.
In een bibliotheek werken bibliothecarissen en andere medewerkers. In bepaalde bibliotheken zijn er, die bijvoorbeeld veel afweten van een bepaald vakgebied: zogenaamde 'vakreferenten'. De directeur van een bibliotheek heet 'de bibliothecaris' (of 'de bibliothecaresse' als het een directrice is).
Documentalisten verzamelen en selecteren er informatie, zoals je die vroeger alleen in boeken en tijdschriften kon vinden, maar nu ook in andere soorten documenten, en steeds meer digitaal, onder andere via het internet.
Het woord bibliotheek wordt overigens ook gebruikt voor een verzameling boeken in de boekenkast van iemand thuis! Soms plakt de eigenaar van een boek een plaatje met zijn/haar naam voorin de boeken: een exlibris.
Geschiedenis
Bibliotheken bestaan al sinds dat het schrift bestond. Meestal waren ze aan tempels en later aan kerken verbonden. Een bekende bibliotheek in de Oudheid was die van Alexandrië (Egypte). Een andere is de Bibliotheek van Celsus in Efeze (Turkije).
In de middeleeuwen hadden koningshuizen en kloosters hun eigen bibliotheek. Een verzameling boeken die eigenlijk nog niet uitgeleend werden, maar die meer diende als een soort van schatkamer van kennis. Je zou kunnen zeggen het begin van een erfgoedbibliotheek of boekenmuseum. De Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag is de nationale bibliotheek van Nederland en is een voorbeeld van zo'n erfgoedbibliotheek. Ook universiteiten hebben een dergelijke bibliotheek. Hier mogen bijzondere en/of kostbare werken ook alleen ingezien worden, vaak onder begeleiding.
Openbare, nationale, speciale en wetenschappelijke bibliotheken
- De openbare bibliotheek: die is er voor iedereen.
- Nationale Bibliotheken. Daar proberen ze van elk boek in de taal/talen van het land er één te bewaren. In Nederland is dat de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. In België de Koninklijke Bibliotheek in Brussel.
- Speciale bibliotheken. Die hebben een collectie over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld lucht- en ruimtevaart. Het kunnen ook bedrijfsbibliotheken zijn.
- Wetenschappelijke bibliotheken. Die kun je vinden bij de universiteiten.
Openbare bibliotheken
Een openbare bibliotheek is een bibliotheek die openbaar is, dat wil zeggen: een plek waar iedereen boeken en andere dingen zoals films kan lenen om te lezen of bekijken. Iedereen uit de buurt kan lid worden en gratis gebruikmaken van de bibliotheek. De openbare bibliotheek wordt ook wel de bibliotheek, de bieb (in Nederland), of de bib (in België) genoemd.
Nog meer lees je over de bieb/bib bij Openbare bibliotheek.
Nog veel meer soorten bibliotheken
- Schoolbibliotheek, een verzameling prenten-, lees- en informatieboeken voor gebruik in de school. Vaak heet een schoolbibliotheek schoolmediatheek, als er behalve boeken ook nog andere media (cd's, dvd's, filmpjes, video's enz.) in de bibliotheek zijn.
- Ziekenhuisbibliotheek, voor uitleen van boeken aan patiënten
- Huisbibliotheek, een privé-verzameling van boeken voor eigen gebruik
- Museumbibliotheek en er is ook het Museum Huis van het boek: in Den Haag en het Literatuurmuseum / Kinderboekenmuseum
- Bedrijfsbibliotheek
- Artotheek, waar je kunst (schilderijen e.d.) kunt lenen
- Muziekbibliotheek: daar leen je onder andere bladmuziek, cd's, muziekvideo's. Het muziekcentrum van de omroep in Hilversum heeft zo'n muziekbibliotheek.
- Speel-o-theek: daar kun je bijvoorbeeld speelgoed, spelletjes, puzzels lenen
- Zadenbibliotheek en xylotheek, verzameling van zaden en houtsoorten. Er is een speciale zadenbibliotheek waar van elk gewas op aarde een hoeveelheid zaad wordt bewaard. Dit om te voorkomen dat plantensoorten (vooral etensgewassen) verloren gaan. Het wordt ook wel een zadenbank genoemd.
- Video- en audiotheek, verzameling van beeld- en geluidsmateriaal. De bekendste is die van Beeld en geluid in Hilversum. Maar daar kunnen alleen omroepen gebruik van maken.
- Veel bibliotheken hebben een afdeling digitale bibliotheek, die ervoor zorgt dat er via internet of via computers in de bibliotheek van alles is te vinden. Ook zijn er zogenaamde E-centra, waar je kunt leren hoe je op computers informatie op kunt zoeken.
- Streamingsdiensten zijn zeg maar digitale bibliotheken. Zo heb je Spotify, HBO Max, ViaPlay, Pathé Thuis, Cinetree, Videoland, Netflix en Apple TV+. Het is meer een idee van kopen, dan van lenen tegen betaling.
- Om er voor te zorgen dat boeken e.d. niet zomaar worden weggegooid (duurzaamheid!), ontstaan er in stadsbuurten en dorpen initiatieven van zogeheten buurtbiebs of minibiebs. Een kast langs de kant van de weg waarin iedereen zelf gekochte boeken en andere media kan plaatsen. Anderen mogen die dan lenen of meenemen.